Alþýðublaðið - 10.04.1945, Blaðsíða 5

*\ ... , /
I»riðjudagur 10. april 1945.
ALÞVPUBLAÐiÐ
6
Um Ölfusárbrúna og reglur vegamálastjóra — Vigtun
bifreiðanna — Slæmar málvillur, sem nú eru farnar
að tiðkast.
AUSTAN-BÍLSTJÓRI skrifar:
„Þegar Ölfusárbrú var tekin
til umferðar í haust eftir viðgerð-
ina, setti vegamálastjóri þær regl-
ur, að ekki mæitt fara nema ein
bifreið yfir brúna í einu, enn frem-
ur, að ekki mætti fara nema ein
þunga en 6 tonn yfir brúna. Til
þess að Iíta eftir því að þessuxn
fyrirmælum væri hlýtt, ásamt öðr-
nm fyrirmælum snertandi umfterð
um brx'xna, voru settir verðir sxnn
við hvoi-n enda brúai-innar.“
„NÚ VIL ÉG SPYRJA vega-
málastjóra: Hvar er tryggingin
fyrir því að ekki fari nema 6
tonna þungi yfir brúna, þar sem
engin vigt er við Selfoss til þess
að vigta þau farartæki, sem yfir
brúna fara og ástæða er til að
ætla að séu þyngri en leyfilegt er?
Hér í Reykjavík eru vigtir, sem
hægt er að vigta þessi farartæki á,
enda hefur vegamálastjóri tekið
upp þann hátt að láta einstaka
sinnum sitja fyrir þeim bílum hér
fyrir inrian bæ, sem hætta er á að
séu þyngri en 6 tonn vegna stærð-
ar sinnar.“
„ÞESSUM BÍLUM.er snúið aft-
ur og settir á vigt, að því loknu
fær bifreiðin að.fara ferða sinna,
þó á henni sé miklu meiri þungi
en ákveðið er að rnegi fara yfir
brúna. Vegamálastjóri fær svo
vigtarseðlana og geymir þá senni-
lega með sínum plöggum. Iieldur
vegamálastjóri að í þessu sé eitt-
hvert öryggi? Þetta er líkt og hjá
framkvæmdastjóranum, sem sagði
við skrifara sinn: „Taktu öll þessi
bréf, raðaðu þeim upp eftir staf-
rofi og iáttu síðan í bréfaköffuna.'* *
„VILL EKKI vegamólastjóri
taka upp þann hátt, að auglýsa
að allir vörubílar, sem fara yfir
Ölfusárbrxi, verði að vigtast og
taka vigtarseðil, sem þeir svo
sýni brúarverði þeim, sem er f.yrir
utan brúna. Sé bifreiðin of þung,
' þá sé af henni tekið þar við brúna,
þar til að hún hefur þá vigt, sem
vegamálastjóri sjálfur hefur á-
kveðið að yfir brúna megi fara?“
„VERÐI ÞESSI IIÁTTUR upp
tekinn, sjá allir, að það er full-
komið öryggi fyrir því að Ölfus-
árbrú verður ekki ofþyngt af of
miklum þunga austur eftir. En sé
þetta ekki gert, má alveg eins taka
6 tonna þunga fyrirmælið burt.
Þessi ígripavigtun er þýðingar-
laus, gagnslaus og fálm út í löftið,
aðeins til að sýnast. Ölfusárbrú er
lasburða og veg^málastjóra bor
skylda til þess að sjá um að hún
geti hangið uppi, þar til að hin
nýja brú er komin á til umferðar.
Reglurnar, sem settar hafa verið,
eru góðar, en þó því aðeins að
þeim sév framfylgt.11
„V. G.“ skrifar: „Ætlar þjóð
vor enn að spilla móðurmáli sínu?
í „ástkæra ylhýra“ málinu eru
mörg orð, sem verða áþekk í fram-
burði, hvort sem þau eru rituð
með g eða k, ef g er borið fram
með hörðu hljóði, en k lint eða
hratt. Séð hef ég nú, að sumir
ruglast í þessu rími. Hélt ég fyrst
að prentvilla væri, skrifaði því
ekki orðin eða staðinn. Tel það og
hvorki til vinsælda né nauðsynja.
En ég þykist muna rétt, að nú í
vetur hafi g fyrir k sést a. m. k. í
þremur dagblöðum bæjarins, sum-
um oftar en eitt sinn, og mun því
alvarlegra í efni og hættulegra en
prentvilla."
„Málsspjallaorðin eru þessi, eða
sams konar: „sagaður um“, sag-
borningur, baga (brauð), taga
(til), vaga o. s. frv. Það er ekki
alveg sama hvort maður er sag-
aður sundur, eða sakaður um ill-
an verknað. Ekki sama hvort
brauð er til baga, eða verið er að
baka það. Eigi heldur sama að
vaga: draga vögu (sleða) og að
vaka um nætur. Enn mun sés(
háfa: að druggna í stað þess að
drukna, þó enn sé það ótrúlegra.“
„NÚ OG UM LANGT SKEIÐ
stefna málsspjöllin að auðlærðri
,,ilri dönsku“, og gera fram.burð-
inn linari og læpulegan. Nú segja
menn og rita t. d.: helmingur fyr-
ir helfingur (hálfur), dýrlegur
(dýrslegur?) í stað dýrðlegur og
dýrlingur (dýrsungi?) í stað dýrð-
lingur (sá, sem er í dýrðinni), sótt
fyrir sókt og m. fl. þessu líkt.“
„FYRR Á ÖLÐUM var annað
uppi. Þá var m'áli voru spillt með
fastmæli og ofhörðum framburði,
svo sem rétt til dæmis: þeirra
fyrir þeira (Ari fróði), öl(l)dun.g-
is fyrir öldungis og öldungur fyrir
öllungur (þegar maður fer að
verða allur?), Kaldaðarnes fyrir
Kallaðarnes (þar, sem kallað vár
eftir flutningi frá lýirkjuferju, yf-
ir Ölfus).“
„ÞÓTT EKKI SÉ EINS VÍST,
tel ég samt líklegra og skiljan-
leg^a, að Bátsend^r (fyrrverandi
kaupstaður á Miðnesi) sé sams
konar breyting / úr Básenda —
höfnin var innst í löngum bás.
Svo og K í G stað: Knafahólar
fyrir Gnafahólar. Einstakir gnæfa
þeir tveir, hvor sínumegin vegar
og jafnt um Janga leið frá hvorri
hlið, sem að þeim er komið. Sama
kann að megá segja um breyting
á skjald- í sjald-, ef ekki gagn-
stætt. Þanni.g, að skjald sé eldra og
betra, og að skjaldgæfur t. d., sé
gjöf eins góð og skjöldur. - —
Merking orða breytist oft, og má
vera að svo hafi orðið hér.“
Hannes á hornimi.
vantar nú þegar til bera blaðið til kaupenda í eftir
talin hverfi:
Austurstræti
Túngötu
IJndargötu.
AlþySublaii!. - Sími 4900.
Fjarri öllum hörmunuum ófriðarins
Myndin sýnir börn frá áfriðart'öndumuin á v-sguix- UT’iRiRA, hjáipar otg viðreisinaristbtfniunarinn
ar, s'uður við Siuiezskurð. Þar lejika bau -sér og nijóita bensikutnnar, þnáftt' fiyrir ótfriÖinn, lenigit
rfr'á \7:Pit fA7a n cri Viíin c: rvfT liiAnrymimmnrm
SVARTl MARKAÐURIiSN ú
iFraktólían'di er eibhvier sá
imisisrti o|g »ki;pullagða!Siti siem
nioMcr-u sinni hiafir iþekkzt í
Bviröpu a-ð undaniteknum þeim
svairta imairkaðii, isism jaínian hef
iir átit isíér istað í iþeim liöndium,
isem nazisitar haifa haft á valdi
siíiniu. í FraikkJiandi eru Langifiest
ar imaitviælategundir skaimmítað
ar nernia grænma'ti. Þó er iþvií
þanniig farið, að e-nd-a þó'tit Waift,
væni miiMu .S'trangara eíti.rliit
með ‘sfcömmituininni Ihteilldúr en
igsirt ter, Umiyndi alllmienningur
tæplléga hafa nóg tiil hniífs og
skieiðar. Har,l-a llíttið eftirliit -er
haifit með (þvií, Ihverndg isikömmt
unarseðilar iganga fcaupum og
sdlium manna á mattili.
Nýliega isagði Firatoki einn v.ið
mig:
„Það er aðeins með einu mótii
hsegt að ifá eitthvað að borða
út á Iþeiasa simjiörmiða, — það er
með þvá móbi áð gíléypa þá.“
'Það vill svo til, að j-afnvel á
‘hinuim svartá miarkaði. iheif'ur liít
ið vierið uím smjör lundianÆarnar
viikuir. Og 'söikium iþe!sis hrafa
smjönviðsikiipit'in siama 's'em eng
in verið umdanfari.ð.
*
Þeiim, seim að jafinaði vsrzla
við hiiin sivarta martoað, má
sikiipa að mleetiu ú tvo hópa: í
fyrsta ilagi þá, isiem ektki kaupa
miei.ra en iþeir nauðs'ynléga
þurfia, — og íí öðru Hagi íþá, s'e-m
bæði hafa getu og vdllljia til þiésís,
að birgj-a isig upp méð hvers
kynis vörur, sem jaifnvel eru
svo að segja ófáanleigar.
Vierlkiaman.nstoonur, siem etoki
er lefiniaðri, en 'sitétttansysltiUir henn
ar yfirileittt eru. verður að
neita sér ixim æði margt, því
svo hátlt er vterðið á ýmsuim
vörutegundum, t. d. fcadSi, olíu,
matvöru ými'sfconar, ofl. En
U FTIRFARANDI grein
birtist nýlega í enska
tímaritinu „The Listener“ og
er hún eftir Thomas Cadett.
Segir hér frá svarta markað
\inum í Frakklandi, eins og |
hann nú er. Greinin er örlít
ið stytt í þýðingunni.
vitacsikuild verðiur hún þó .að llátia
mat'vöruirnar -sitja fyrir öilu
öðru.
Og óklki. er því að neita, að
fj.cllda margair auðma-nnaf'jöl
skiyöd'ur' neiít-a sér um ým'sar
fæðuiteigundir oig toaupa etoki
meira en. iþað alilra miuðsynteg
asta.
Þegar maður kemiur í mat
sölus'taði. kiemsit miaður þó fyrsit
í irauniverullie'g ky.nn-i við það,
hviernig ástatt e-r' -í þiessum efn
um. Fg á þó- etoki við ódýrusitiu
veiltiinigasfaðina,' sem ekiki geta
Iieyfflt !aér að verzla við sv-arta
mairlkaði'nn nemia að di.tliu leyti
sclkum 'þslss, hver.su verðlagið
*þar é.r hátt. Á lóliagri v-eitinga
hiúlsiu/m eir íhœigt að f-á má'ltíð fyr
ir eiitit sitierliingispuind, — málltiíð
se-m itekki. 'beifði -kóst-að n-ema tvo
sfcild'iniga fyrir sttóð. En ég hefi
efcki þelsisi veitingahiúis sérstak
Itega í ihuga, haldur hin, — þau,
ssmi -eru en-nþá dýrari, — -viei-t
ingalhiúlsin, þa-r s'em bægit er að
flá oistrur, leggj'akölkur, dýrindis
steilkur áisamit vi.ðeigan'di græn
mieti o. m. fl. auík ,svo að segja
óta'tomarkaðs viínisi af öllíum teg
umiduim, enda iþótt vínislkaimmt
urinn sé/ aðeinis ein flaislka á mán
uði. Á sliíkum veitingahúsum
getur mlállbíðin Ihlaupið upp í 15
sterhngspund. — — Það sést
nofckurnvegi'nn í fflijótu ibragði,
að það eru lekki þieir fátæfcustu,
er igieta vett sér Iþesslbáttar að
staðaiMri. En í iþésisu li.ggur gát
an teysit, — einunigis þedr ríífcu
geta vleitt sér ailt, svo að siegj-a
ötakim-arlkað, mieðan hiniir, sem
fœrri eiga skiMingaina, v-erða að
sipara og leggja að sér til þess .
að fá atf isikorn'uimi sfc-a-mimti
helztu iliííisnauðs'ynjiar.
iÞletta er það helzta uim nieyt
endiur-na. En það er efcki úr
veigi að athuga að ei.nhverjiu
leyti starfisaðiferð þieirra, er að
.sölúnni sit-anda, enda iþótt þ-ar sé
um æði imarjgt og íilóki.ð að ræða
og sutmit. ékki kunnugt þeim er
þettia - riitar. En skipta imá isélj
endur.um ií tvo meginhópa. Er
þá fyirsta að néfna ,,:smiærri spá
m'ennina", S'em.talka isér ferð á
harudur um svei.tirnar og gera
samniniga við bændlur, — ferð
ast með ýimisfconar smlærri flutn.
iigtæki un'dir þv;í yfirskini, að
þeir séu einungiis iflutninga
mlsn-n en ekki kaupmnnn og
bingjia siig sií-ða-n upp með vörur
frá búunum. Síðan Ieggja þeir
af istað með vaminginn til borg
anna o,g sielj-a hann . við okur
varði..
Sivo eru það „stærri spámenn
irnir“,. steráa fllytja jaf-nive-1 heilu
vaigníhllösisin af ófrjiálsum vörum
til h'orgainna og isatfn-a iþeim þa-r
ú biirigðaskemimur. Ég er ekki að
baMa því firaim, a-ð allir þeir,
siam vinna- vdð tfiliutinjga landís
horna á miilli, iséu siékir um
þetta, en þei,r seku eru æðimarig
ir oig otftast þeir, sem sízt erú
grunaðir. Ég neín-i dæmi:
Vörutfiliytjandi fær heiimáM til
þeisis að tflytja eittlhvert átoveðið
vörumargn ifrá einhverjiuim til
tóknum steð til annars. Vöru
flyjandinn á otfúr hsegt með að
s-etj-a isig ú -samband við ein
®Wi. á 6. siðu