Alþýðublaðið - 18.04.1945, Síða 4

i
ALÞYPUBLAÐIÐ
Miðvikudagar 18. apsríl 1@45
, Otgefandi AlþýSuflokkuriim
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í AI-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðj an h. f.
Sá þriðji, sem brosir
í kampinn
M EÐAN forsprakkar komm-
únista fara 'hamförum í
blindni sinni og pólitísku of-
stæki til þess að grafa ræturn
ar undan neytendasamtökunum
í Reykjavík og kaupfelagi
þeirra, KRON, brosir Morgun-
blaðið í kampinn. Það veit, sem
er, að það verða ekki kommún
istaforsprakkarnir, sem, þegar
allt kemur til alls, hafa ávinn-
inginn af því, sem nú er að
gerast i KRON, jþótt jþear i-
myndi sér það í forheimskun
sinni af þvi, að þeim :hefir með
vélráðum tekizt að tryggja sér
öll völd á aðalfundi félagsins
í ár. Þeir eru í þeim átökum,
sem nú standa yfir í KRON,
ekkert annað en óafvitandi
verkfæri annarrá afla, sem
vilja það félag feigt. Og það
eru einmitt þau öfl, sem standa
að Morgunblaðinu; því brosir
það nú svo ánægjulega i kamp-
inn yfir- skemmdarstarfi hinna
kommúnistísku fávita í félag-
inu.
*
,,Óþarft er að * *taka fram“,
skrifar Morguriblaðið í hróð-
ugri ritstjórnargrein, sem það
birtir um „átökin í KRON” i
gær, „að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir ekki komið nálægt þess-
um deilum. Hann hefir alger-
lega látið þær afskiftalausar“.
Eitthvað annað hafa þeir þó
rekið sig á, sem staðið hafa í
kosningabaráttunni í KRON
undanfarnar vikur. Þar hafa
sjálfstæðismenn ekkert tæki-
færi látið ónotað til þess að
styðja forsprakka kommúnista
í valdasteitu þeirra og æsa þá
upp til óhappaverka í félaginu.
Er yfirleitt engum blöðum um
það að fletta, að sjálfstæðis-
menn og kommúnistar hafa
gert með sér leynisamning um
kosningabaráttuna í KRON,
kommúnistar í þeirri ímyndun,
að þeir væru með því að leggja
grundvöll að auknum áhrifum
og völdum flokks síns, en sjálf-
stæðismenn nieð það fyrir aug-
um að eyðileggja félagið, sem
þeir alltaf hafa viljað feigt.
En fíflinu skal í foraðið etja,
hugsar Morgunblaðið, enda for
sprakkar kommúnista nógu vit-
lausir til þess, að vaða uppi og
taka á sig alla ábyrgð á ofbeld-
inu og sundruriginni, sem að-
standendur Mogrunblaðsins,
gera sér hinsvegar rökstuddar
vonir um að græða einir á um
það er lýkur. Þvi þykist það
blað nú geta þvegið hendur sín
ar og flokks síns af átökunum í
KRON og fyrirsjáanlegum ó-
farnaði félagsins af uppivöðslu
kommúnista þar. En það veit
betur. *
*
Launráð Sjálfstæðisflokks-
ins og stuðningur liðsmanna
hans við kommúnistaforsprakk
ana í KRON er vel skiljanleg-
ur. Þeir hafa alltaf viljað það
félag feigt, og sáu sér leik á
Armann Halldórsson:
Tillönur um skólamál
UNDANFARIN ÁR hef ég átt
viðræður við marga for-
eldra hér í bæ um nám barna
þeirra. Hefir margt borið á
góma og ýmsar óskir og um-
kvartanir verið fram færðar
við mig, sumar almenns eðlis,
aðrar bundnar einstökum börn
um. Hinar almennu kvartanir
hafa verið þessar helztar: 1)
Að skólarnir skuli ekki taka
fyrr við börnunum, eða öllu
heldur, að ekki skuli vera til
ppinberir smábarnaskólar. 2)
Að það nám, sem bömum er
ætlað fjögur fyrstu árin í barna
skóla, sé alltof lítið, börnin
gangi hálf iðjulaus og eyði tim
anum sér til lítils gagns ög jafn
vel til óþurftar. 3) Að stunda-
skrár séu mjög óhentugar og
sundurslitnar, börnin hringsóli
i sifellu milli skóla og heimilis,
verði þá margt til að glepja
þau; ennfremur að lílil börn
séu kölluð 'í skóla kl. 8 að
morgni. .4) Hve erfitt sé að koma
börnum til framhaldsnáms
vegna ónógs undirbúnings úr
barnaskóla en þó einkum vegna
þess, að nægir framhaldsskólar
skuli ekki vera til.
Ég tel allar þessar kvartanir
reistar á miklum rökúm, þó að
því fari fjarri, að í þeim felist
allir þeir annmarkar, sem eru
að mínum dómi á barnafræðsl-
unni hér í bæ, hvað þá víða
um land. Hennar biða mörg ó-
leyst vandamál. En reykvískir
foreldrar finna efalaust mjög
til þeirra agnúa, sem nú hafa
verið nefndir. Þarna kreppir
skórinn. Nýjar tillögúr um
skólamál munu því vekja hjá
þeim spurningar á þessa lund:
Hvernig verður séð fyrir náms-
þörfum barna innan 7 ára ald-
urs og fyrstu árin í barnaskóla?
Verður daglegur skólatími val-
inn eftir þörfum barnanna og
um fram allt komið í veg fyrir
þá ósvinnu að rífa börnin upp
úr rúfnunum fyrir allar aldir í
svartasta skammdegí, hvernig
sem viðrar? Verður börnum
o'kkar tryggður nægur undir-
búningur undir framhaldsnám
— og skólar til þess að taka við
þeim? Verði þetta gert, skulum
við veita ykkur fulltingi, að
öðrum kosti taki tröll ykkar til-
lögur.
* * *
í tillögum milliþinganefndar
i skólamálum er ekki gert ráð
fyrir því, að skólaskyldan verði
færð niður, þar eð viða hagar
svo til á landinu, að örðugt
yrði u'm framkvæmdir. Hms
vegar er lagt til, að styrkur,
sem nemur kennaralaunum,
verði veittur 'bæjar- og sveit-
arfélögum til smábarnaskóla (þ.
e. skóla fyrir börn á aldrinum
5—7 ára). Ætti það að vera mik
il hvöt til að setja þá á stofn,
,þar sem þeirra er orðin brýn
þörf.
Barnaskólunum er ætlað að
taka yfir sex vetur í stað sjö.
Eftirfarandi grein
eftir Ármann Halldórs
son skólastjóra um tillögur
milliþinganefndar í skólamál
um hefir Alþýðublaðið leyft
sér að prenta upp úr Foreldra
blaðinu, 1. tölublaði yfir-
standandi árgangs, sem er
nýlega út komið.
Aðalbreytingin á skipulagi
þeirra er sú, að þeim verður
skipt í tvær deildir, yngri deild
og eldri deild. Til yngri deildar
teljast þi'ír hinir fyrri vetur,
sem barnið sækir skóla, en til
eldri deildar þrír hinir síðari.
Höfuðrökin fyrir þeirri breyt-
ingu eru í’stuttu máli þessi: All
mikill munur er á þroskastigi
barna hið fyrstu ár í barnaskóla
og hin síðari ár. Sams konar mis
munar verður að gæta í kennslu
háttum, ef rétt er að farið. Það
er því harla óskynsamlegt að
miða kennsluna hin fyrstu ár
við lokatakmark, sem á að nást
eítir sex eða sjö ár. Það mark
er of fjarlægt. Hyggilegra t-r
þvi að setja kennslunni mark-
mið, sem er nær. Auk þessa
mundi kennsla yngri barnanna
aukast að miklum mun og heum
verða meiri sómi sýndur á ýmsa
lund, ef farið yrði eftir tillögum
nefndarinnar. Deildaskipting
svipuð þeirri, er hér hefur ver-
ið minnzt á, hefur tiðkazt víða
um lönd hina síðustu áratugi.
Þegar þvi námsstigi er náð,
sem yngri deildinni er ætlað að
keppa að, hefst nám í eldri
deild barnaskólans. Gert er ráð
fyrir, að það verði með líku
sniði og nú á sér stað i efstu
'bekkjum barnaskólanna. Þess
er þó að vænta, að námið þar
megi ganga miklum mun greið
ara vegna þess, að börnin k,>mi
betur undijpbúin frá yngri doiid
inni. Það er nú til mikils ó'hag-
ræðis í skólunum, að börnin
eru ekki nógu vel læs og skrif-
andi, né heldur nógu þjálfuð í
undirstöðuatriðum reiknings.
Stafar þetta af hinum ónóga
kennslutíma, sem yngri börn-
unum er ætlaður. Eg hygg, að
það sé ekki óraunhæf bjartsýni
að ætla, að barnin verði eigi
miklu skemmra á veg komin í
námi sínu eftir sex vetur með
hinu ráðgerða fyrirkomulagi en
eftir sjö ár nú, án þesS að iþeim
verði ofboðið á nokkurn hátt.
Mætti það teljast góður ávinn-
ingur.
Þetta fyrsta stig skólakerfis-
ins nefnir nefndin barnafræðslu
stig. Næst tekur við gagnfræða
stigið. Á þvi stigi eru þrenns
konar skólar með samræmdri
námsskrá. Tveggja ára skólar
þessa stigs nefnast unglinga-
skólar; ef einn vetur bætist við
unglingaskóla, nefnist skólinn
miðskóli, en bætist einn vetur
við miðskóla, verður úr því
gagnfræðaskóli. Hverjum ung-
lingaskóla, miðskóla og gagn-
fræðaskóla er hægt að skipta í
tvær deildir, verknámsdeild og
bóknámsdeild eða með öðrum
orðum: hver slíkur skóli verð-
ur annað hvort verknámsdeild
eðá bóknámsdeild eða hvort
tveggja verknámsdeild og bók-
námsdeild.
Unglingaskólinn verður s'kyldu
skóli, skólaskyldu lýkur ekki
fyrr en með lokaprófi þaðan.
Hún lengist því um eitt ár, frá
því sem nú gerist. Bóknáms-
deildinni er hugað svipað hlut-
verk og gagnfræðadeildum
menntaskólanna nú. Þar eiga
unglingar að hljóta undirbún-
ing undir menntaskóla, kenn-
araskóla og annað nám eða
störf, sem krefjast allmikillar
bóklegrar þekkingar. Miðskóla
prófum er ætlað að verða öðr-
um þræði inntökupróf í mennta
skóla og kennaraskóla. Því mið
skólafólki, sem hyggur ekki á
framhaldsnám, gefst kostur á
einum námsvetri til viðbótar í
gagnfræðaskóla.
Verknámsdeildin mundi verða
mikil nýjung í skólamálum
landsins. Áð vísu er til vísir að
henni í efstu bekkjum barna-
skólanna. Ennfremur hafa ýms
BLAÐIÐ DAGUR á Akureyri
birti nýlega grein eftir
Ingimar Eydal um hundrað ára
dánarafmæli Jónasar Hallgrims
sonar. Þar segir meðal annars:
„Nýlega hefur verið' útblutað
styrk til skálda, rithöfunda og
annarra listamanna af opinberu
fé. Hæst hefur einstaklingi hlotn
azt sex þúsund kr. ársstyrkur og
öðrum þaðan af minna. Enn hef-
ur verið áformað að reisa byggingu
yfir einn listamanninn og verk
hans ýfir 300 þús kr. Það er á-
nægjulegt til þess að vita, að ráða-
m[enn þjóðarinnar hafa öðlast
þroska til að meta andleg verð-
mæti, sem skáld hennar fram-
leiða, hvort, sem þau yrkja í Ijóð-
um eða á annan hátt.
En um leið og við fögnum yfir
þessu, ættum við að skyggnast'
hundrað ár aftur í tímann. Þann
26. maí 1845 andaðist í Kaup-
mannahöfn, einmana og allslaus
íslendingur, svo fátækur af verald
arauði, að hann átti ek’ki fyrir út-
för sinni. Þó hafði hann gefið þjóð
sinni listaverk í Ijóðum, sem aldrei
fyrnast, meðan íslenzk tunlga er
töluð og bókmenntaleg snilld er
nokkurs metin. Síðan Jónas Hall-
Auglýslngar,
sem birtast ©iga I
Alþýðublaðicu,
verða að vera
komnar til Augiýs-
ÍBfraskrifstofmmaT
í Alþýðuhúsinu,
Irí /erfisgötu)
fyrlr kl. 7 að kvöldi
Sími 4906
ir héraðs- og gagnfræðaskólar
komið á fó.t álitlegu verknámi,
að Handíðaskólanum ógleymd-
um. En það verður efalaust erf
iðasta viðfangsefnið í íslenzk-
um skólamálum ^ð koma heild-
arskipulagi á verknámsdeild-
irnar, ef tillögur nefndarinnar
ná fram að ganga. Af þeim á-
stæðum hefur nefndin lagt til,
að stofnaður verði sérstakur
æfinga- og tilraunaskóli. Hlut-
verk hans á meðal annars að
vera að þreifa sig áfram um
hæfileg verkefni fyrir væntan
legar verknámsdeildir. Undir-
búningur að stofnun þessa skóla
er iþegar hafinn. Lög hafa að
visu ekki verið sett um hann, en
til 'hans er veitt nokkurt fé á
fjárlögum þessa árs.
Víst er nú búið betur að skáld
um okkar og rithöfundum en í
þá daga, en vel skyldu þeir þó
athuga, að það eitt nægir ekki
til þess að halda uppi merki
Jónasar Hallgrimssonar eða á-
vaxta-hans arf.
*
Tíminn skrifar síðastliðinn
föstudag:
,,í rússnesku blaði voru nýlega
látin liggja orð að því, að þeir
stjórnmálamenn Dana, sem höfðu
vissa samvinnu við Þjóðverja
fyrstu hernámsárin, hefðu unnið
sér til óheigi. Ohristmas Möller
svaraði þessu strax rösklega í „Frlt
Danmark“ og benti m. a. á. að Rúss
ar sjálfir hefðu gert hlutleysis-
samninig við Þjóðverja og horft á
það aðgerðalaust, að þeir legðu
undir sig hvert smáríkið á fætur
öðru. Þetta hefði þeim vafalaust
ekki þótt gott, en þó sætt sig við
það, því að þeir hefðu álitið sér
það nauðsynlegt. Danir hefðu þó
miklu frekar verið nauðbeygðir til
að fara svipað að, því að þeir hefðu
engum vörnum getað við komið.
Rússneskir stjórnmálamenn ættu
því ekki að áfella Dani fyrir það,
sem þeir sjálfir hafa gert.
FTh. á 6. síöu
borði, þegar kommunistum hug
kvæmdist að leggja félagið und
ir sig og gera alla aðra rétt-
lausa í þvi. Forsprakkar Sjálf-
stæði,sflokksins eru ekki þeir
græningjar, að þeir viti ekki,
að með opinberum pólitískum
fjandskap við helming ,,við
skiftavinanna“, eða máske
meira en það, verður ekkert
verzlunarfyrirtæki rekið til
lengdar. Þessvegna gripu þeir
tækifærið fegins hendi, þegar
kommúnislar stofnuðu til hinn
ar pólitísku styrjaldar í KRON
til þess að ná einræðisvaldi yfir
félaginu, og skákuðu fram liði
sínu skemmdarvörgunum til
stuðnings.
Hitt eiga menn erfitt með að
skilja, hvernig kommúnistar
geta verið svo blindaðir af hinu
pólitíska ofslæki sínu, að þeir
sjái ekki, hvers erindi þeir eru
að reka með aðförum sínum í
neytendasamtökunum nú.
Ólíklegt er það ekki, að
þeir eigi eítir að vakna upp við
vondan draum. En fyrst af
öllum verður það alþýða höfuð
staðarins, néytendurnir sjálfir,
sem afleiðingarnar skella á af
ofstæki þeirra, áhyrgðarleysi og
asnaskap.
grím-sson leið, hefir ha-nn oirðið
þjóð sinni -hjartaifólgnastur allra
skálda hennar fyrr og síðar. Hann
hefir löngum verið nefndur „lista-
skáldið góða“, „Ijóðsvanur ís-
lands“ og öðrum gælunöfnum. En
meðan hann lifði sínu stuttu ævi,
var honum ekki sinnt eða að hon-
u-m hlúð af kynslóðinni. IÞað er
gamla sagan, að þjóðin kannast
ekki við „tign síns bezta manns,“
fyrr en hann er dáinn. Að vísu
voru ti-1 undantekningar. Fámenn-
xir hópur vina Jónasar og sam-
verkamanna, dáðust að honum og
vildu allt fyrir hann gera, en 'gátu
lítið.“
Mun vissul-ega m-örgum. sýnast
að Christmas Möller hefi hér vak
ið athygli á því, að eigi að dæma
einhverja seka fyrir skaðlegt sam
neyti við Þjóðverja, berast fljótt
böndin að Stalin og Molotov, því
að án hlutleysissáttmála þeirra viS
Þjóðverja, hefði styrjöldin senni-
lega aldrei hafizt. Það var fyrst
eftir að sá samningur var gerður,
að Þjóðverjar áræddu að ráðast á
Pólverja.“
Já, en það er n-ú eitthvað
annað í augum þeirra herranna
í Kr-eml, hvað hið stóra Rúss-
Framh. á 6. síöu.