Alþýðublaðið - 03.05.1945, Side 4

4
ALÞYPUBLAÐIP
Fúmntudagiur 3. maá 1945
Tvær ræður, flutfar á úlifundi al-
þýðuiamlakanna fynta maí
fU(>f!|ðnblafóð
Ctgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í AI-
þýðuiiúsinu við Hverfisgötu
Simar ritstjórnar: 4901 og 4902
Simar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Hitler horfinn af
sjonarsviðinu.
AÐ var tilkynnt í útvarp
inu frá Berlín að kvöldi
fcins fyrsta maí, að „foringinn“
væri látinn; hann hefði dáið
sídegis þann dag „hetjudauðan-
um“ í baráttunni fyrir framtíð
Þýzkalands og allrar Evrópu.
Það var Dönitz flotaforingi,
sem flutti þýzka hernum og
þýzku iþjóðinni þessi tíðdnidi; en
jafnframt tilkynnti hann, að
Hitler hefði fyrir andlátið til-
nefnt sig til 'þess að taka við af
honum. Stríðinu yrði haldið á-
fram, sagði Dönitz.
*
Þessari fregn um dauða Hitl-
ers hefir fcvarvetna verið tekið
með margskonar éfasemdum,
enda ómögulegt að segja, að svo
stöddu, hvað hæft kann að vera
i henni. Svo gersamlega hafa
menn misst alla tiltrú til opin-
berra yfirlýsinga í einræðisríkj
um, að enginn treystir sér leng
ur til að segja, hvað satt er eða
Jogið í þeim.
Þar við bætist, að fregnin um
dauða Hitlers hafði verið undir
biiin á grunsamlegan hátt. Orð-
rómur hafði verið látinn berast
út frá nánum samverkamönn-
um hans um, að hann væri
hættulega veikur eða jafnvel
þegar látinn. Allt fyrir það get
ur það verið rétt, að lífi hans
hafi lokið í fyrradag á einn eða
annan hátt. En hitt er alveg
ems hugsanlegt, að hann sé
dauður fyrir löngu síðan, eða
enn bráðlifandi, hvar sem hann
þá kann að vera niður kominn.
*
En ifcvað, sem því líður: Hitl
er er fcorfi.nn af sjónarsviðinu;
fráfall hans hefir verið tilkynnt
opinberlega, svo að hann kem-
■ui ekki fram á ný. Munu fáir
harma það, þó að enn sé að vísu
reynt, að ala á Hitlersdýrkun-
inni meðal þýzku þjóðarinnar
og æsa hana upp með því, að
dásama „hetjudauða foringj-
ans“.
En hvað tekur nú við?
Það leynir sér ekki, að ráða
menn, sem enn halda uppi vorn
á rústum þriðja ríkisins, hafa
að minnsta kosti einhverja hug
mynd um það, að ekki nægi, að
Hitler einn hverfi af sjónarsvið
inu. Ribbentrop, utanríkismála
ráðherra hans, hefir einnig ver
ið látinn fara, þó að ekkert hafi
verið látið uppi annað um af-
drif hans. En til eftirmanns
„foringjans“ hefir verið dubb-
aður Dönitz aðmíráll, maður,
sem stjórnað hefir hinum ’sam-
vizkulausa kalfbátafcernaði Þjóð
verja í styrjöldinni og verið
einn af nánustu trúnaðarmönn-
um Hitlers frá því að hann
brauzt til valda. Og hann boð-
ar, að stríðið haldi láfram.
Það er hætt við því, að slíkur
xnaður og fleiri verði að fjúka,
áður en hin þrautpínda þýzka
þjóð og þjóðir Evrópu yfirleitt
geta vænzt þess að fá hinn lang
þráða frið.
TVÆR RÆÐUR, sem fluttar
voru á útifundi alþýðU-
samtakanna á Lækjartorgi 1.
mái, fara hér á eftir orðréttar.
Eru það ræða Sigurjóns Á. Ól-
afssonar, formanns Sjómanna-
félags Reykjavíkur, og ræða
Lárusar Siguibjörnssonar, vara
forseta Bandalags starfs
manna ríkis og bæja.
Ræða Sigurjóns Á.
Ólafssonar
Sigurjón Á. Ólafsson sagði:
„í rúm fiimm ár fcefur myrkur
grú'ft yfir mannkyninu. Hinum
ógurlegasta hildarleik, sem sag
an greinir, mun nú senn lokið.
Nazisminn er að velli lagður og
það gjörningaveður, er hann
hefur leitt ýfir þjöðirnar, er að
stytta upp.
Ekkert stendur hug okkar

Sigurjón Á. Ólafsson talar
nær og hverri frelsisunnandi
sál, en að óska og vona, að
nýr heimur skapist á þessari
jörð. En, er einræðiriu með öllu
útrýmt á heiminum með falli
nazismans? Þeirri spurningu
læt ég ósvarað, en legg hana
fyrir ykkur ti‘1 rækilegrar um-
þenkingar,
Þessi hildarleikur, sem háður
hefur verið, hefur einnig sært
ökkur djúpum sárum, islenzku
þjóðina, sem um margar aldir
hefur ekki háð styrjöld og von-
andi viíl ekki heyja styrjöld.
Sjómannasléttin okkar hefur
fært þjóðinni fórnir, já miklar
fórnir, i. missi mannsli'fa, sem
jafnast á við mannfall margra
styrjaldarþjóðanna á vígvöllun-
um, ef reiknað er með fólks-
fjöldahlutföllum. Þessa ber okk
ur að mirínast ög ekki sízt á tím
um sem þessum; og um leið ber
að þakka sjómannastéttinni fyr
ir drýgðar dáðir, þrek hennar
og þrautseigju við að flytja
þjóðinni vistir og hvers konar
nauðsynjar og við að afla þeirra
auðæfa, sem skapað hafa þjóð-
inni betra líf, en hún nokkurn
tíma áður hefur búið við. Um
leið ber okkur að fceiðra minn-
ingu þeirra, sem fallið hafa í
þessari lífsbariáttu þjóðarinn-
ar.
V'erkalýðsstéttin íslenzka hef
ur á þessum styrjaldartímum
náð fram margs konar • umbót-
um í lífskjörum sínum, í skjóli
nægra verkefni og mikils fjár-
magns. Um leið getur hún þakk
að það samlökum sínum, sem
háfa verið að vaxa og þroskast
allt frá hinni fyrri heimstyrj-
öld. Minnumst einnig þeirra
manna, sem stóðu í fararbröddi
á hinum erfiðu tímum, og þökk
um einnig þeim þann árangur,
sem riáðst hefur með samtök-
um vorum þann dag í dag.
íslenzkur verkalýður er. svo
gæfusamur, að eiga það frelsi,
sem verkalýður einræðisþjóð-
anna hefur verið sviptur um
tugi ára og verkalýður fjölda
lýðræðisþjóða, sem hefur verið
kúgaður .af einræðisöflunum
styrja-ldarárin. — Frelsi til að
hugsa og álykta, tala og rita,
eins og hverjum býr í brjósti.
F-unda -og félagisfrelsi.
Það er þetta fjöregg — lýðræð
ið — sem er undirstaðan und-
ir andlegri og menningarlegri
þróun mannkynsins og nú er
barizt fyrir í heiminum —
jöfnuður líifskjaranna, skipu-
lagning framleiðslunnar, starif
handa öllum, sem unnið geta —
ekkert atvinnuleysi framar.
Þetta eru kjörorð hins nýja
tíma — þetta eru kjörorð verka
-lýðsþjóðanna.
Lýðræðið er fjöregg verka-
lýðsstéttanna, sem honum ber
vel að varðveita; því þar sem
lýðræði ríkir í þjóðfélagshátt-
um, þar sem enginn einn get-
ur skipað fyrir — þar á verka-
lýðurinn sin þroska- og va&tar-
skilyrði.
Ejning og samstarf íslenzka
verkalýðsins er sérstak-lega
bundið við þetta höfuðatriði,
— fcvort hann starfar og
skipuleggur samtök sín á lýð-
ræðisgrunni eða hneigist að öðr
um stefnum og starfaðferðum.
Að stríðslokum fer nýr tími
í hönd. Við vitum ekki, hvað
framtíðin ber í skautÞs'ínu, en
sannarlega getur það komið á
daginn, fyrr en við teldum
æskilegt, að verkalýðurinn í
landinu yrði að horfa mót örð-
ugleikum, sem ráða þarf fram
úr á hinn viturlegasta hátt og
þann veg, sem hann geti við
unað.
Að lokum vil ég beina huga
okkar til bræðra'þjóðanna á
Norðurlöndum, votta þeim sam
úð vora í þrengingum þeirra,
votta þeim þakkir fyrir þann
eldrnóð, þrek og kjark gegn of-
ureflinu, er þær hafa sýnt fyrir
lýðræðis'hugsjóninni, frelsi og
mannréttmdum, og óska að sá
dagur sé skammt undan, að þær
verði levstar úr viðjum ánauð-
ar og kúgunar.
Ég vil svo að lokum í nafni
allra þeirra, er lýðræði, frelsi
og jafnrétti unna, óska reykvísk
um verkalýð og verkalýðsíhreyf
ingunni um land allt árs og frið
ar og bjartrar'framtíðar, og að
fcenni megi auðnast að sýna
manndóm, vilja og þrótt til að
byggja upp landið, auka menn
ingu þess og hróður, til vernd-
unar hinu unga lýðveldi og ís-
lenzku þjóðerni oig tungu. —
Og munið að ekki var urðin
sú greið
að ekki var urðin sú greið
til áfangans,' þar sem við
stöndum,
því mörgum í förinni fótur-
inn sveið
er friumiherjár mannkynsins
ruddu þá leið
af alheimsins öldum og lönd-
um.
Ræ9a Lárusar Sig-
bförnssonar
Lárus Sigunbjörnsson sagði:
íslenzkir verkamenn og starfs
menn andans og handanna, þið
öll, sem gangið að daglegri
vinnu ykkar og uppskerið laun
in, hvort sem þau nú fceita dag-
laun, vikulaun eða mánaðar-
laun, þið öll eigið þennan dag.
Fyrsti ma'í er hátíðis- óg heið-
ursdagur okkar allra. Ekki þurf
Lárus Sigurbjömsson
um við ,að spyrja hvers vegna
fyrsli mád er hátíðisdagur. Síst
aif öllu í dag. í dag er svo ægi-
bjart yfir þessum degi, að mold
vörpu'riálir skuggalegs Niflunga
fceims hljóta að skelfast, en allt
sem vex mót lífi, frelsi og mann
kærleika að fagna af heilum
hug. Og 'hátíðisdagur er og verð
úr hann okkur dagurinn, fyrsti
maí, vegna þeirrar bariáttu
sem fcáð hefur v-erið undir
merkjum hans af þúsundunum
— nú tugþúsundum — milljón-
M VERT BLAÐIÐ-af öðru tek
ur nú til máls út aff 'hnút-
urn rússneska útvarpsfyrirlesar
ans Michail Michai-lov i garð ís-
lands og íslendinga í sambandi
við stríðsyfirlýsingarmiálið, og
eru þau öll á einu miáli, n-ema
Þjóðviljinn. Tíminn segir í
fyrradag.
„Þess geri-st ekki iþ-örf að sva-ra
ummælum -hins rú'ssneska blaða-
manns mörgum orðuxn. Aðdróttan-
ir hans una fasistíska afstöðu ís-
len-dinga falla fljótt ómerkar; þótt
■ei'gi sé nema þess eins gætt, að
saima árið og Rússar gerðu vináttu
sáttmálann við Þjóðverja, neitaði
íSlenzka ríkisstjórnin tilmæ'lum
Þjóðverja um flugv-elli hér. Það
má einnig minna á það, að sama
árið -og rússneska Stjórnin neitaði
að viðurkenna lengur hina iöglegu
stjórn Noregs, sem var flúin und-
an nazistum til Lond'on, lögðu ís-
lendingar hundruð mannslífa í
hættu 'til að halda uppi flutning-
um á líísneuðsynjum til Bretlands..
H'erverndarsáttmálinn, sem gerð-
ur var vað Bandaríkin og komm-
únistar ,hér voru á móti; er einnig
glöggt dæmi um afstöðu íslendinga
til 'stríðsaðilanna.
Frá sjónarmiði allra óhlutdrægra
áhorfenda myndi þetta áreiðanilega
neegja til að íslendiingum verði
eklWi ibrugðið um fasisma, þótt
þeir vildu eigi á seinustu stundu
stríðsins bregðast langvarandi frið
arstefnu sinni og birta stríðsyfir-
.lýsingar, sem voru vansæmandi
og líti'knannl'egar undir þeim kring
umstæðum og ekki heldur á minnst
a hátt til ávinnings fyrir Banda-
rnenn. ísfendingar hlöífðu iíka þeim
mun gilldari ástæðu til að líta þann
ig á, þar sem því var strax yfiriý'st
af sendiherrum Breta og Banda-
ríkjanna, að þessar þjóðir myndu
láta íslendinga alveg einráða í
þessu máli og ákvarðanir íslend-
inga í því hafa heldur engri gagn
j um manna og kvenna. Minn-
umst í dag þeirra fóma, sem
færðar hafa verið til þess að
vér mættum búa frjálsir að þess
um degi. Minnumst ailra þeirra,
sem fallið hafa á vigvöllunum,
látið hafa lífið í fangabúðun*
eða pyntingarklefum til þess a6
sá dagur mætti renna upp, sen*
vér öll þráum, og sem vissa-
lega virðisl, ekki langt undan
— dagur sigursins, þess sigurs,
sem á að færa alþýðu allra
þjóða frelsi, svipia hana óttan-
um við skortinn, trygga lýðræði
ií fceiminum. En minnumst þá
■um leið þeirra íslenzku manna,
sem gengið hafa hér á undan
oss ekki aðeins 1. maí í fyrr®:
og hitteðfyrra heldur öll hin ár
in meðan fylkingin var þunn-
skipuð og höfð að 'spolti af anid
úðaröflum máttar- og verkalýðs
samtaka. Það voru þessir for-
ystumenn islenz'krar alþýðu,
sem tryggðu þau kjör, sem vér
eigum nú við að búa.
Bandalag starfsmanna og rík
is og bæja er nýr hlekkur í
keðju félagslegra samtaka hér
á landi. Með fullum skilningi
é þýðingu bandalagsins hefur
Alþýðusamband íslands boðið
ókkur enn í dag að vera aðillá
að hátiðahöldunum í dag eins
og undan fari,n ár. í ujmboði
bandalagsins færi ég Alþýðu-
isamlbamlinu þakkir og vænti
íþess að með þátttöku banda-
lagsins í hátiðahöldunum í dag
eins og undanfarin ár sé aðiM
bandalagsins til fullrar þáttöku
Framh. á 6, sdðu.
rýni sætt í Bretlandi og Banda-
i-íkjunum, svo kunnugt sé.“
Svo imörgum orðum svarar
Tíminn fcnútum hins rússnesika
útvarpsfyririlesara í okkar
/garð. En um framlkomu Þjóðvilj
ams ií (þessu imiáli skrifar fcann:
,,Þótt íslendingar kunni að von-
um iila missögnum og rönguim get
gátum hins rússneska blaðamanns,
verður hitt þó að teljast stórum
alvarlegra, að til iskuli vera menin
í landinu, sem taka þessuim er-
lendra áróðri tveimur höndum í
stað þess að taka upp varnir fyrir
málstað þjóðarinnar. Slíkt sýnir
slíka óþjóðhollustu og undirgefni
við erlent vald að undrun sætir.
Þetta hefir málgagn Kommún-
istafliokksins, Þjóðviljinn, þó gert.
Með þessu háttaiagi hafa 'komm
únistar afhjúpað sig jafnvel enn
greinilegar en nokkru sinni fyrr
sem a’igerar undirlægjur Rússa.
og algera 'svikara við íslenzkanj
málstað.
Og ekki gerir það hlut þeirra
betri; að rangfærslur hins rúss-
neska blaðamanns eru eins og ai-
veg teknar upp úr skrifum Þjóð-
Viijans um istríðsyfirilýsmgarmél-
ið. Er lika næsta sennilegt, að
grieinar 'hans séu þýddar og send
ar austur og þar sé hann talinn
miklu merkara blað en hér. Niður'
staðan verður sú, að rógi hans
um íslendinga er útvarpað meðal
einnar fjölmennuistu þjóðar heims
ins!“
Já, það er einkennilega farið
þjóðerniskennd þeirra manna,
sem taka iþvi með þökkum, að
þjóð okíkar sé. riægð og borin
ó'sönnuim sökum á erlendium
vettvangi, og Iieggjast meira að
segja á eina sveif með rógberan
um á mióti þjóð sinni.. Þeir
fcefðu sagt ejittfcvað, herrarnir
við Þj'óðviljann, ef það .hlefði
ekiki vierið í Rúss'landi, sem
þannág var á okkur ráðizt.