Alþýðublaðið - 03.05.1945, Page 5
Fimmiudagur 3, maí 1945
ALÞYÐUBLAÐIP
5
Strætisvagnarnir enn — Hvernig á almenningur að
haga sér í vögnunum og hvaða reglur háfa bifreiðastjór
anum verið settar?
AÐ MARGGEFNU tilefni og
samkvæmt beiðnum vil ég' í
dag birta tvenns konar reglur, er
stjórnendur Strætisvagna Reykja-
vikur hafa gefið út fyrir almenn-
ing, sem ferðast með strætisvögn-
unum og einnig fyrir bifreiða-
stjórana.
REGLURNAR fyrir almenning
eru á þessa leið: ,,1. Gangið ávalt
inn um framdyr og út um aftur-
dyr vagnanna. Hlýðið leiðbeiming-
um bílstjórans um að færa yður
til í vagninum. 2. Leitizt við að
greiða farmiða í réttri mynt, því
peningaskipti tefja mjög afgreiðslu.
Geymið farmiðann til leiðarendia.
3. Forðizt óþarfa viðræður við bíl-
stjórann. 4. Farþegum ber að sýna'
bílstjórum strætisvagnanna sann-
girni og kurteisi. 5. Farþegum ber
að ganga vel og þriflega um
strætisvagnana. Reykingar eru
stranglega bannaðar. 6. Flutnimg-
ur á pökkum eða öðrum varningi
er óheimill með strætisvögnunum,
nema því, sem farþegar geta haft
með sér og ekki veldur öðrum
farþegum óiþægindum eða er til ó-
þrifnaðar. Þó mega bílstjórar taka
smáböggl'a til flutnings, ef sérstak
lega stendur á, en aðeins með ferð
um vagnanna fyrir hádegi. 7. Áber
andi ö'lvaðir menn fá ekíki far með
strætisvögnunum, ef ætla má að
þeir valdi truflun og óþægindum.
8. Bnginn farþegi má fara inn í
strætisvagn þannig klæddur, að
hann með fatnaði sínum geti vald
ið skemmdum á fötum annarra
farþega. 9. Viðkomustaðir strætis
vagnanna eru merktir S. V. R. eða
V. S. Annars staðar er ekki numið
staðar, nema mikið liggi við. Á
viðkomustöðum merktum V. S. eru
farþegar afgreiddir úr vögnúnum
en ekki teknir upp í þá. 10. Hafi
farþegi umbótatillögur að gera,
eða sé ástæða til kvartana, ber að
snúa sér til skrifstofunnar með
það, en ekki til bílstjórans. 11. Þeg
ar bílstjóri kallar upp nafn við-
komustaðar, ber farþegum, sem
vilja fara úr vagninum á þei-m stað
að segja gréinilega til, annars er
ekki numið staðar, nema farþegar
bíði á viðkomustaðnum.“
REGLURNAR fyrir bifreiðastjór
ana hljóða þannig: „1. Hefjið ferð
ir stundvíslega, en leggið aldrei af
stað frá endastöð á undan áætlun.
2. Gangið þriflega um vagnana og
farið vel með þá. Akið með lög-
legum hraða og hemlið gætilega,
nema til að forðast árekstur. Var-
izt alla farþegaafgreiðslu á gatna-
mótum. 3. Varizt að aka mjög
hratt á 1. gíri. Ofsalegur snúnings
ihraði eyðileggur vélina. 4. Sýnið
farþegum lipurð og kurteisi og
leiðbeinið þeim eftir beztu getu,
en forðizt óþarfa samræður við þá.
Festið yður í minni kvartanir far-
þega og umbótatillögur og tilkynn
ið þær á skrifstofunni. 5. Efcki er
heimilt að flytja farangur með
strætisvögnunum, annan en þann,
sem farþegar geta haft með sér
og eigi veldur öðrum fanþegum ó-
þægindum, eða er til óþrifnaðar.
Dagblöð og vikublöð í piökkum er
þó heimilt að flytja til fjarlægra
staða. Ennfremur mega bílstjórar
•taka smáböggla til flutnings, ef
sérstaklega stendur á, en aðeins
með ferðum vagnanna fyrir há-
degi. 6. Synja ber um far með
strætisvögnunum, áberandi ölvuð-
■um mönnum, sem ætla má að valdi
truflun og óþægindum. Ennfrem-
ur þeim, sem þannig eru klæddir,
að þeir með fatnaði sínum geti
valdið skemmdum á fötum ann-
arra farþega. 7. Kallið upp nafn
viðkomustaða stræti'svagnanna,
sem eru merktir S. V. R. eða V. S.
Annars staðar skal eigi nema stað
ar, nema mikið liggi við. 8. Gætið
vandlega rnuiia þeirra, sem farþeg
ar gleyma í vögnunum, og skilið
þeim á skrifstofuna eins fljótt og
vic5 verður komið.“
vantar nú þegar til bera blaðið til kaupenda í eftir
talin hverfi:
LanghoStsveg
MeSalholt
HöfðaKiverfi
Nýjasfar frétlir,
bezfsr greinar og
skemmfilegasfar sðgur
Símið í 4900 &g gerisf áskrifandi.
Undan hörmungum ófriðarins
Myndin sýnir ameríska hermenn vera að fylgja hollenzkum börnum til öruggs dvalarstaðar
meðan barizt er í áthögum þeirra til að reka óvinina úr landinu.
VANDAMÁL, sem eykst naeð
degi hverjum fyrir heri
bandamanna í Þýzkalandi, er
varðandi erlenda verkamenn
þar í landi. Enginn veit tölu
þessarra manna nákvæmlega, en
áætla má, að alls hafi ca. 11
milijiónir 'verkamanna úr svo að
segja öllum löndum álfunnar
verið smalað til Þýzkalands og
látnir vinna þar nauðungar-
vinnu sem fangar. Þegar ég var
s.jálfur fangi í Þýzkalandi, sá'
ég Æjiöldann allan aif þessum
mönnum. Fólk, sem ekki er
þessum málum kunnugt, held-
ur, að stríðsfangar dvelji ein-
göngu bak við gaddavírsgirðing
ar og innan fangelsismúranna,
— en þáð er ekki eingöngu svo.
Undir þeim kringumstæðum,
að vera stríðsfangi í Þýzka-
landi, er ekki auðvelt að kynn
ast hlutunum nema að mjög
litlu leyti. Aftur á móti. komst
ég og félagar mínir að því sam
komulagi við fangavörð okkar,
að hann leyfði okkur að fara í
• gönguferðir um næsta nágrenni
fanigelslsins, en það 'var upip í
sveit. Á ferðalögum 'þessum vor
um við ótrúlega frjálsir, en þó
var fahgavörðurinn jafnan með
okkur, hvert sem við fórum.
Hvað eftir annað ko*m það fyrir
að við mættum Rússum og
Frökkum, sem, hafðir-voru sem
þrælar á búgörðum. Einstöku
sinnum tók ég bessa menn tali,
þegar gæzlumaðurinn sá ekki
tíl, — því hann hafði ströngustu
’fyrirmæli um það, að við fang-
arnir gætum ekki haft neitt
samband við erlendu þrælana.
Eitt sinn þurfi ég að fara til
læknis og ók þá með jámbraut
arlest til sjúkrahúss í Coblenz.
Hvað eftir annað var gæzlumað
urinn að ávíta mig, því að ég
reyndi stöðugt að tala við
Frakka, er sat við hlið mína, og
seg.ja honum fréttir. En um
þetta leyti var einkum gert mik
ið að því að leyna fréttum fyrir
erlendum verkamönnum. Þeim
\ ar skipt niður í svokallaða
.,verkamannahringi“ víðsvegar
um landið, bæði í verksmiðjum
og á bóndabæjum.
m
Svo er það í seinustu viku
marz-mánaðar. Við vorum hafð
i.r allir saman i fangelsi einu og
íór mjög illa uim okkur. — Við
bjuggum við illt atlæti Þjóð-
verja, en vissum, að dagar
þeirra voru senn taldir. Samt
l
GREIN ÞESSI er eftir
Edward Ward, en hann
var um tíma fangi hjá Þjóð
verjum. í grein þessari segir
hann frá því, hvernig um-
skiptin urðu er bandamenn
náðu þeim stöðvum af Þjóð-
verjum, þar sem hann var
fangi, og auk þess af lifi er-
Iendra verkamanna í hönd-
um nazista. Greinin er þýdd
úr enska blaðinu „The List-
ener.“
sem áður ráku þeir þræla sína
áfram eins og áður og reyndu
að missa þá ekki út úr höndun-
um á sér. en komu þeim undan
frá víglínunni. Illt var að ferð-
ast um þjóðvegina og járnbraut
arsamband úr sögunni. Svo kom
að því, að okkur var skipað að
yfirgefa fangelsið og leggja af
stað allir í hóp, fotgangandi. Er
við að nokkrum dögum liðnum
settumst að .í hervirki e'inu til
bráðaibirgða, bættist í hópinn
deild franskra bfæla. Þrælarnir
sögðust ’hafa verið í vinnu í
Limburg, en látnir fara þaðan
fótgangandi, og vor nú komnir
fimmtíu mílna leið eftir þriggja
daga göngu. Ég spurði þá hvort
þeir hefðu allir verið látnir fara.
Þeir kváðu nei við því, en sögðu
hina líiklega koma seinna. Sjálfir
sögðust þeir hafa ratað á þenn-
an stað hjálparlaust. Gæzlu
mennirnir höfðu ví’st öðrum
hnöppum að hneppa um þessar
mundir en að vísa öðrum leið.
Ég spurði þá, hvers vegna þeir
hófðu ekki reýnt að komast und
an af þýzku yfirráðasvæði.
„Hvað hefði það þýtt?“ sögðu
þeir. ,,Veit maður, hverjir
kunna að leynast í skóginum
meðfram veginum? Nei. — Það
er betra að fara að öllu rólega.
Það er eingöngu tímaspursmál,
nær Ameríkumenn koma. Við
heyrðum, að þið væruð hérna,
Englendingarnir, — svo við
við komum og vildum helzt fá
að dvelja hérna, ef ykkur væri
sama.“
Þetta voru þeir fyrstu, — en
ekki þeir síðustu.
*
Skammt þarna frá var her-
gagnaverksmiðja.Þar var einn-
ig mötuneyti, þar sem ítalskir
þrælar snæddu lélega fæðu, —
súpugutl. kartöflur og úpgapg.
Forstöðu mötuneytinu veittí.
ekta Þjóðverji, bolalegur og
hnakkafeitur. Til aðstoðar hon-
um við verkin voru rússneskar
stúlkur, og lét hann sjá það í
einu og öllu, að hann var hús-
bóndi þar á staðnum.
Þessum manni kynntist ég lít
ið eitt, meðan við dvöldumst
þarna. Við sömdum við hann
um að fá hjá honum daglega
heitt vatn í teið okkar. Hann
var jafn óliðlegur og skapillur
og frekast er hægt að búast við
af mennskum manni.
Til að byrja með var strang-
ur vörður um okkur fangana og
mikið um tortryggni af hálfu
V’arðanna. En smám saman var
vörðurinn minnkaður og að lok
um fór svo, að við máttum
ganga út og inn framhjá dyra-
verðinum svo að segja hvenær
sem við vildum. Við vorum að
hálfu leyti frjálsir menn. En við
vorum vopnlausir. Vörðurinn
hafði vopn. Samt sem áður fór
um við öllu því fram sem við
vildum og hlýddum fyrirskip-
unurn brezks liðsforingja, sem
var „fangi “ ásamt okkur.
En svo, einn góðan veðurdag,
eíldu Þjóðverjar gæzluna, svo
að hún hafði aldrei strangari
verið. Þeir voru víst ekki örugg
ír fyrir okkur — vopnlausum.
Þetta varð þó okkur ekki til
mikils baga, því við vorum hin
ir kurteisustu og höfðum sama
iagið á vörðunum og fyrr, Og
dr.glega fórum við niður í mötu
neyiti ítölsku þrælanna. Rúss-
nesku stúlkunum þótti gamari,
er við reyndum að tala móður-
mál þeirra, — en auðvitað máttu
þeir þýzku ekki heyra slíkt.
Við gátum gefið þeim rússnesk
ar bækur, en þær höfðu þær
ekki séð svo árurn skipti, — og
auk þess létum við þær fá mat,
— því þær höfðu mjög lítið að
borða, endaþótt þær ynnu í
mötuneyti.
Liðsforinginn okkar, Jim
P.hipps, hóf snemma máls á því
okkar á meðal, að við þyrftum
að vera undir það búnir, að taka
við yfirstjórn og umsjón mötu-
neytisins strax er amerísku her
mennirnir nálguðust. Við minnt
umst meira að segja á þetta við
Þjóðverjann, sem veitti mötu-
neytinu forstöðu. Endaþótt
Franoih. á 6.