Alþýðublaðið - 12.05.1945, Síða 4

% ,
ALÞYÐUBLAPiP________ Laugárdagiun 12. mai 1945.
Aðalfundur Hæðrafélagsins.
ÐALFUNDUR Mæðra-
félagsins var haldinn fyrir
Kópavogur — og nágrenni
Fyrirhugað er að mynda félag til eflingar mfenning-
ar- og hagsmunamála í ?eim hluta Seltjarnarnes-
hrepps, er liggur milli Reykjavíkur og Garðahrepps
og að Kópavogi og Fossvogi.
Meðal mála á stefnuskrá félagsins verða skólamál,
' samgöngumiál, símamál, póstmál, vatnsveita og jarð-
rækt á félagssvæðinu.
Allir, sem þar eiga lögheimili, eru vinsamlegast boð-
aðir á stofnifund félagsins, sem haldinn verður í her-
mannaskála við Fífuhvamm næstkomandi sunnudag
kl. 2 síðdegis.
Undirbúningsnefndin.

Ctgefandi AlþýSuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Gelur sigurlnn
gleymzl!
AÐ er ekki óeðlilegt, að
menn líti nú, k tímamót-
um, þegar styrjöldinni við
þýzka nazismann er lokið, bæði
um öxl og ofurlitið fram á leið,
og spyrji sjálfa sig, hvort var-
anlegur friður sé tryggður með
þeim sigri, sem unninn hefur
verið á ofbeldi nazismans.
*
Eitt af dagblöðum höfuðstað-
arins, Þjóðviljinn, orðaði slík-
ar spurningar sínar á þessari
stundu þannig í fyrradag:
„Getur það verið, að sigurinn
gleymist? Getur það' verið, að
hugir fjöldans séu sljóir fyrir
því, að þessi friður þýðir sigur
yfir hinni ægilegustu vill-
mennsku, sem sagan greinir
fyrr og síðar? — Við skulum
vona, að fjöldinn láti sér ekki
nægja, að gleðjast, heldur að
gleðjast og muna; og vissulega
verður þessi sigur fyrir gýg unn
inn, ef þjóðirnar verða ekki
langminnugar þess, hvað fasism
inn er . . .“
Þannig farast Þjóðviljanum
orð
*
Slík ummæli í því blaði,
blaði kommúnista hér á landi
gætu orðið efni í langa grein;
en í þetta sinn skal því aðeins
bent á, að, ef fjöldinn á að geta
orðið hins þýzka, nazistiska of-
foeldis svo langminnugur, sem
æskilegt væri, og friðurinn á að
verða tyggður, þá má útkoman'
af þeirri styrjöld, sem nú er ný-
lokið, að minnsta kosti ekki
verða sú, að margar þjóðir fái
i stað frelsisins aðeins rússneskt
ok, eftir að hinu þýzka hefur
verið létt af.
Hvaða varanleik gæti til
dæmis sá friður haft, sem byggð
ur væri á rússneskri undirok-
un Póllands í stað þeirrar
þýzku, sem, eins og kunnugt er,
upphaflega varð til þess að
hleypa styrjöldinni í Evrópu aff
stað? Heldur Þjóðviljinn, að
þjóðirnar, eða heimurinn yfir-
leitt, sætti sig nokkuð betur við
dflbeldið, þó það væri rússneskt,
en ekki þýzkt? Hvað á heimur-
inn til dæmis að hugsa um það
ástánd, sem fyrir aðeins örfláum
dögum var flett ofan af austur
á Póllandi, að foin rússnesku
hernaðaryfirvöld þar skuli láta
taka pójska samningamenn, sem
faoðið hefur verið á fund þeirra
upp á æruorð, fasta og láta þá
hverfa sporlaust á bak við fang
elsisveggi? Heldur hann, að
pólska þjóðin hafi gripið til
vopna fyrst állra gegn yfirgangi
Hitlers, að England og Frakk-
land hafi sagt Þýzkalandi strið
á hendur, þegar það réðizt á
Pólland, til þess eins, að það
land yrði í stríðslok rússneskt
leppríki í stað þýzks?
*
Þessum spurningum er hér
aðeins varpað fram til þess að
benda Þjóðviljanum á, að það
nokkru.
Félagið hefur í hyggju að
hafa sýnikennslu í matreiðslu.
Kennari verður frú Rannveig
Kristjánsdóttir. Verður nánar
auglýst um námskeið þetta
síðar.
Á fundinum voru uppeldis-
málin til umræðu og voru um
þau gerðar eftirfarandi sam-
þykktir:
Aðalfundur Mæðrafélagsins
haldinn 12. apríl 1945,.lýsir á-
nægju sinni yfir því, að ung-f
mennadómstóllinn hefur verið
lágður niður, þar sem fundur-
inn telur að ungmennallöggjöf,
sem verkar sem, hegningarlög,
nái ekki tílgangi sínum, en
geti falið í sér mikla hættu
fyrir unglingana og fra-mtíð
þeirra.
Um skoðun sína í uppeldis-
málum vísar fundurinn til sam-
þykkta félagsins frá 16. apríl
1.943, sem voru svofoljöðandi:
,,í tilefni af ummælum
þpim, sem komið hafa fram í
blöðum og útvarpi um íslenzk-
ar stúlkur, í sambandi við af-
stöðu almennings til hins er-
lenda setuliðs, vill fundur
Mæðrafélagsins láta í ljós það
álit sitt, að þær misfellur, sem
Kunna að hafa komið fram,
eigi orsök sína í því, að Rvík
hefur ■ stækkað óeðlilega ört
og óx skyndilega svo að fólks
fjölda vegna aðflutnings þús-
unda erlendra hermanna, að
hér hafa myndazt sömu við-
horf og í stórbæjum, viðhorf,
sem við vorum alls óviðfoúin
að mæta.
Lítur fundurinn svo á, að
þær umbætur, sem gera þurfi
og að gagni komi, séu ekki
eingöngu bundnar við það
fyrirbæri, sem nefnt er ,,á-
standið,“ heldur hafi það orð-
ið til að sýna nauðsynina á
því, að gerðar séu alvarlegar
tilraunir til þess að bæta lífs-
kjör og uppeldi ísl. barna og
unglinga, pilta og stúlkna.
Fundurinn lítur svo á, að
frumvarp það um barna- og
unglingavernd, sem lá fyrir
síðasta Alþingi feli í sér litlar
eða engar umbætur frá því sem
nú er. Fyrir því vill fundurinn
skora á ríkisstjórnina að und-
irbúa hið allra fyrsta frum-
varp til barna- og unglinga-
löggjafar, þar sem komi fram
verulegar umbætur þeim til
handa:
1. Að lengdur sé skólaskyldu-
aldur barna til 16 ára.
2. Að meðlagsaldur barna sé
hækkaður til 18 ára og leng-
ur, ef barnið er við ákveðið
nám.
3. Að komið sé á eftirliti með
vinnu barna og unglinga,
vinnutíma og vinnukjörum
og námi samfara vinnunni.
4. Að unglingavinna sú, sem
framkvæmd er fyrir opin-
bert fé, sé þannig skipulögð,
að stúlkur eigi ekki síður en
piltar kost á að njóta henn-
ar.“ (
Telur félagið enn, að það eina,
sem varanlegt gildi hefir í þess-
um málum sé, að bæta uppeld-
isskilyrðin almennt, bæði með
því að gera aðstöðu heimilanná
þannig, að þau geti leyst hlut-
verk sitt af hendi og með al-
mennum ráðstöfunum í bænum,
nægir ekki, þótt þýzki nazism-
inn hafi verið sigraður, ef eitt-
hvert annað stórveldi verður til
þess, að taka upp ofibeldis-
stefnu hans. Þá verður sá támi
ekki langur, sem þjóðirnar geta
glaðzt og munað.
sem veiti heimilunum þá aðstoð
við uppeldið, sem þéttbýli borg-
arinnar krefst.
Fundurinn skorar því á bæj-
arstjórn Reykjavíkur:
1. Að sjá barnafólki fyrir við-
unandi húsnæði.
2. Að koma í veg fyrir að heim-
ili þar, sem börn vaxa upp,
líði skort á brýnustu nauð-
synjum;
a) með því að tryggja
heimilisföður atvinnu,
b) að hœkka framfærslu-
styrki til barnaheimila
svo að þurftarkröfum sé
fullnægt,
c) að fá meðalmeðlagið
hækkað svo, að það sé í
samræmi við fram-
færslukostnað á uppeld-
isheimilum „Sumargjaf-
ar.“
3. Að f jölga leikskólum og dag-
heimilum, svo að allir for-
eldrar, sem þess óska og
þurfa, geti átt kost á að
koma börnum sínum á slíka
staði. — Ennfremur að
fjölga leikvöllum og leik-
svæðum í bænum, og gera
þau þannig úr garði, að
svari fullkomlega til þeirra
þarfa, sem fyrir hendi eru á
hverjum tíma.
4. Að koma upp lesstofum og
tómstundaheimilum fyrir
börn og unglinga, sem víð-
ast í bænum, og verði nú
þegar leitazt við að fá hús-
næði til slíkrar starfsemi.
Ennfremur að foafa forgöngu
um að styrkja fjárhagslega í-
þróttastarfsemi, íerðalög barna
og unglinga og fleira það, er
vekur heilþrigðan áfouga þeirra
og hefur þroskandi áhrif á hugi
þeirra.
Drengjaheimili í Kald
árseli í sumar
P* INS og getið var um hér í
blaðinu fyrir skömmu, —
hafa Kaldæingar K.F.U.M.
unnið að því að undanförnu, að
safna fé til stækkunar skála
síns í Kaldárseli.
Nú er svo komið, að það
mikið hefur safnazt af pening-
um til skálabyggingarinnar, að
tiltækilegt er talið, að byrja á
byggingunni, en þó vantar æði
mikið fé til þess, að fullgera
bygginguna.
Þó mun það tryggt, að bygg-
ingin verði komin undir þak í
iúnílok, svo að hægt verði að
r.ota hana ásamt skálanum, sem
fyrir er, þegar starfið hefst í
byrjun júlímánaðar, því að á-
formað er, að drengjaheimilið í
Kaldárseli taki þá til starfa.
Starfar drengjaheimilið frá 4.
júlí til 17. ágúst, eða í hálfan
annan mánuð og verður þátt-
tökugjald kr. 120,00 að viðJ
bættri vísitölu framfærslu-
kostnaðar.
Miðað við vísitölu apríl yrði ,
þátttökugjald kr. 328,80, og er
áreiðanlega stillt í hóf.
Hins vegar ef drengir dvelja
ekki allan tímann, verður
gjaldið talsvert hærra. En þeir
ganga fyrir með dvalarvist, er
dvelja geta allan tímann.
Þetta er það, sem allir þurfa
að gera sér Ijóst nú, þegar að
því er komið, að grundvalla frið
inn. Þvi að varanlegur getur
hann aldrei orðið, nema frelsi
þjóðanna, sem fyrir var barizt,
sé fullnægt með honum.
Meðmælabréf með starfi
Kaldæinga í Kaldárseli þarf
ekki að skrifa, því að drengirnir
— sem verið þafa í Kaldárseli
undanfarin ár, hafa á svo marg-
an hátt víðfrægt það „hve in-
dælt er þar og gott að vera.“
Enda eru þegar fafnar að
koma beiðnir um þátttöku, þó að
HINN NÝFENGNI FRIÐUR
í Evrópu er nú eðlilega
efst á dagskrá allra blaða. Þann
ig skrifar Tíminn um hann í
gær:
„Seinustu dagana hafa þjóðir
Evrópu fagnað friðnum eftir nær
sex ára langa styrjöld. Sá fögnuð-
ur hefur verið heitur og innileg-
ur. Tilefnið til fagnaðarins er svo
víðtætot að jafnvel þeir, sem hafa
beðið lægra hlut, geta takið þátt
í honum á vissan hátt. Hinum
imiklu blóðfórnum og hinni stór-
kostl'egu eyðileggingu á hvers ^on
ar verðmætum er lokið, en starí
endurreisnarinnar verður hafið í
) víðtæh^istu m’erkingu þeSs orðK.
, Þótt þjóðirnar hafi þannig mikl-
ar og margvíslegar ástæður til að
fagna friðnum, dylst engum, að sár
styrjaldarinnar verða ekki grædd
á stuttum tíma. Það tekur sinn
tíma að endurreisa hinar föllnu
borgir og atvinnuvegi og þó mun
það táka lengri tíma að endur-
heimta hin andlegu verðmæti, er
farið hafa forgörðuim. Þessi sttyrj-
öld hefur, eins og aliar styrjaldir
aðrar, skapað hatur, hefnigirni og
ofbeldi'áhneigð, er mun torVelda
jafnt innri sambúð þjóðanna og
alþjóðasamvinnu.
Verkefnin, sem bíða sigurvegar
anna, eru vissulega umfangsmikil
og vandasöm. Það hefur verið
sagt, að margir hafi unnið stríð,
en enginn hafi ,,unnið friðinn“.
StórveMisdraumar og yfirdrottn-
unarandi hafa oftast orðið friðn-
um að.fótakefli. Það styrkir trúna
á hinn nýja frið, að tvö af stór-
veldunum, Bretland og Bandarík-
in, hafa ekki sýnttminnstu merki
þess, að þau 'berjist ti'l landvinn-
inga. Þvi miður verður þetta sama
ékki sagt uim Rússland, eins og
„innlimun“ baltisku landanna og
nokkuns hluta Póllands, Finnlands
og Rúmeníu ber merki um. Á
þéssu stigi verður vitanlega engu
um það spáð, hvernig friðarstarf
sigurvegaranna mun takalst, en
það mun tvímælalaust stutt heit-
um óskum alls fj!ö.ldans um rétt-
látan og varanlegan frið.“
En hvernig getur hann orðið
það, ef frelsi raargra þjóða verð
svo til nýlega sé búið að ákveða
hvernig starfinu yrði háttað í
sumar.
Þess skal að lökum getið, að
allar nánari upplýsingar þessu
viðvíkjandi má fá í skrifstofu
K.F.U.M. í Reykjavík og í Verzl.
Alfafell, Strandgötu 50 í Hafn-
arfirði.
ur eftir sem áður skert og þær
verða sviftar meira eða minna
aff löndum sínum?
•
Visir minnist í gær á starff-
semi slysavarnafélagsins í sam
bandi við fjársöfnun þess á loka
daginn. Hann segir:
„Slysavarnafélagið hefur þegar
unnið mikið og gott starf og er það
etoki sízt að þakka tovennadieildum
félagsinis, sem starfað hafa af
miklum dugnaði um 15 ára skeið.
Fyrir atbeina þeirra hafa verið
reist björgunarákýli á ýmisum
hættusvæðum, en betur má ef
duga skal. Er þess skemmst að
minnast að við lá að hið alvar-
legasta slys yrði hér í nágrenni
bæjarins er Laxfoss strandaði, en
al'gjörlega ófullnægjandi skilyrði
voru tii björgunarstarfsemi. Opn-
uðust þá augu manna fyrir því
að nauðsyn bæri til að björgunar-
skýli yrði reist í Örfirisey og er
nú unftið að því máli. En úr því
svo er hér, má nærri geta að þörf-
in er brýn á öðrum stöðum á
strandlengjurini, með því að minnst
er siglingáhættan á innfjörðum.
Jafnframt því, sem unnið er að
björgunarstarfsemi á ströndum
landsins, þarf að tryggja öryggi
sæfarenda með því móti að gera
farkostina sem bezt úr garði. Góð
skip og öruggásti útbúnaður að
öllu leyti er fyrsta skilyrði fyrir
að slysaihætjiu verði afstýrt . . .
Vitakerfi landsins er enn ekki
toomið í viðunandi horf, þó'tt mik-
ið hafi á unnist. Frá ári til árs er
vitum fjölgáð og að því leyti
eykst öryggið stöðugt. Gildir hér,
:sem víðar, að ekki verður allt
gert á einum degi. Sjómannastétt
in lætur sig mál þessi miklu
varða, sem eðlilegt er, en jafn-
framt nýtur hún almenns skiln-
ings þjóðarinnar, sem kemur með-
al annars fram í starfsemi deilda
slysavarnafélagsins um land allt.
Þá átarfsemi ber að efla svo sem
frekast verður við komið.“
Undir það munu allir taka.
Slysin við strendur landsins eru
að óþörfu búin að verða allt osf
mörg.