Alþýðublaðið - 01.06.1945, Blaðsíða 6
Shiriey Temple trúiefuð
Hún varð 17 ára 23. apríll s. 1. qg er hér áisaimjt kærastan
um sínium, John George Algiar, sem er 24 ára oig í filíugiher
Bandariik]janna í Kaliforni'u. að sikoöa trúáiof’uinarih.riiniginin
sinin. Þaiu æítia ©kíki að giifitaist fiyrr en efitir tvö eða þrjú ár.
I
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN’
Frh. af 4. síðu.
að reka sína fyrrverandi vini af
höndum sér. í vöm og sókn Rú'ssa
höfðu allir íslendingar samúð með
þeim að undanteknum nokkrum
íslenzkum nazistum, sem 6ðu í
sömu villu gagnvart dýrkun á
Hitler eins og kommúnistar gagn-
vart Stalin.
Við þessa atburði breyttist af-
staðia kommúnista til Breta og
Bandaríkjamanna. Á meðan þeir
börðust fyrir frelsi og lýðræði án
Rússa, var landráðasök að mæla
baráttu þeirra bót eða veita þeim
nokkurt liðsinni, en eftir að Rúss-
ar lentu í stríði við bjóðverja, féll
landráðaskraf kommúnista niður
og svo enduðu þeir feril sinn með
því að vilja,- að íslendingar færu
í styrjöldina á síðustu stundu,
þegar fullkomlega var séð fyrir
um sigur bandamanna yfir naz-
ismanum. Þeir skeyttu ekki um
það, þó að íslendingar yrðu sér til
háðungar með stríðsyfirlýsingu
sinni frammi fyrir öllum heirnin-
um fyrir það eitt, að þeir töldu
það vilja Rússa, að íslendingar
lýstu sig stríðsaðila. Loks gugna
þeir fyrir andstöðu mikils meiri-
hluta þjóðarinnar, hlaupa í öðru
orði frá yfirlýstri stefnu sinni og
neita, að þeir hafi nokkurn tíma
viljað láta íslendinga fara í stríð-
ið.“
Allt er breytingum háð — og
hugörfar kommúniste einnig-
Nú eru þeir, sem svíVfrtu
bandatmenn í árdögum styxjald
arinnar, háværastir aðdáendur
þeirra og látasi alltaf hafa æskt
þeim sigurs í styrjöldinni. Og
ekki vanda kómmúnistar hin-
um fyrri samherja félaga Stal-
ins, Adolf Hitler, dánarminn-
inguna.
Tónlhiarfcvöld
á Akranesi
TÓNLISTAKVÖLD var
haldið í Bíóhöllimxi á
Akranesi 21. og 22. mai s.l.
Verkefnaskráin var á þessa
leið: Helgi Þorláksson kennari
flutti ávarp. Kirkjukór Akra-
ness, stjórnandi Ólafur B.
Björnsson, organleikari Bjarni
Bjarnason, söng þrjú lög. Ingi-
björg Ólafsdóttir lék tvö lög á
píanó. Frú Sigríður Sigurðar-
dóttir söng tvö lög. Frú Hulda
J ónsdóttir söng tvö lög. Guð-
mundur Egilsson lék á fiðlu tvö
lög. Undirleik hjá einsöngvur-
um og fiðlu'l'eikara annaðist frú
Guðmunda Guðmundsdóttir. —
Söngflokkur Gagnfræðaskóla
Akraness, stjórnandi Helgi Þor
láksson, söng þrjú lög. Helgi
Þorláksson lék á orgel tvö lög.
Karlakórinn Svanir, söngstj.
Helgi Þorláksson söng fjögur
lög. Þá var dagskrárliður er
nefndist: Frelsun frændþjóð-
anna. Framsögn og kórsöngur
(Bjarnfríður Leósdóttir, Hálf-
dan Sveinsson, skólakórinn,
karlakórinn og kirkjukórinn);
a) ísland, kvæði eftir Örn
Arnarson, flutt af Hálfdáni
Sveinssyni.
b) Lýðveldissöngur 1944, —
kvæði eftir Huldu; lag eftir
Emil Thoroddsen; flutt áf
skólakórnum
r) Minni Danmerkur, kvæði
eftir Matthías Jochumsson,
flutt af Bjarnfríði Leósdótt-
ur.
d) Þjóðsöngur Dana, sunginn
af karlakórnum Svanir-.
e) 17. maí 1940, kvæði eftir
Nordahl Grieg. þýtt af M.
Ásgeirssyni, fiutt af Ilálfdáni
Sveinssyni.
f) .Þjóosöngur Norömanna, —
sunginn af karlakórnum.
g) Island. kvæði cftir Margréti
Jónsdóttu.r, rlutt af Bjarnfríði
Leósdóttur.
h) Þjóösöngur' íslendinga, —
sun-ginn af kirkjukórnum.
Meðan bessi dagskráriiður
fór fram, stóðu fánaberar sinn
hvorum megin á söngpallinum
og hélt annar uppi dönskum
xána en hinn norskum. I bak-
sýn, fyrir miðju, var komið fyr-
ír þrem ísl. fánum.
Húsáð mátti heita fullskipað
áheyrendnm fyrra skiptið, en
nokkru minna hið síðara. Á-
AL»YÐUBlAPiP
San Francisco fyrir Genf!
i.
Framh. af. 5. síðu
í Haag var alþjóðadómstóll-
inn settur. Þjóðabandalagið í
Genf var fyrst skipað 11 með-
limum og voru 5 þeirra til
bráðabirgða og sem nokkurs
konar sendimenn bandalags.ins.
Ferðir þeirra og erindi vöktu
þó harla litla athygli meðal al-
mennings. Þjóðabandalaginu
var skipt í margar deildir fyrir
verkalýðsmál, viðskiptamál,
heilbrigðismál, fjármál og
flutninga- og samgöngumál.
*
Fyrstu fundirnir voru haldn-
ir í Nationái Hotel og í höll
er nefndist „Endurreisnar-
höllin.“ Hún var aðallega notuð
fyrir skrifstofur bandalagsins.
Skömrnu síðar fluttist banda-
lagið í geysistóra hvíta bygg-
ingu í Ariana-hlíðunum skammt
íyrir ofan borgina við vatnið.
Sökum íburðarmikillar innan-
hiússskreytingar kostaði bygg-
ingin hvorki meira né minna en
tvær milljónir sterlingspunda.
Byggingin var nýlega fuilgerð,
er síðari heimsstyrjöldin hófst,
— en nú er það helzt á döfinni
að nota hána undiir alþjóðahá-
skóla. Því nú er Genf úr sög-
unni sem aðsetursstaður þeirrar
slofnunar, er varðveita skal
íiiðinn og byggja upp nýjan
hoim.
í hinu nýja Þjóðabandalagi
verða fimm aöskildar höfuð-
deildir: Ellefu-manna-ráðið á-
samt herráðinu, sem því fylg-
ir; viðskipta- og félagsmála-
ráð; stjórnin; alþjóðadómstóll-
inn og sérstök ráðherradeild.
Fyrsta spurningin, sem vakn-
ar í huga manns, er augljós:
Eiga þessar deildir að vera
dreifðar ýmist um Evrópu eða
Ameríku, -— eða eiga þær að
verðá staðsettar til frambúðar
á eiin'hvern ákveðinn stað —
allar til samans?
Nú sem stendur em ýmsir
hlutar eldra Þjóðabandalags-
ins dreifðir hingað og þangað:
í Princeton, Bandaríkjunum,
Genf, Montreal og London. —
Þetta stafaði af völdum ófrið-
arins. En verst er, að deildin
þessar halda, að þær séu til
frambúðar, en svo er ekki. Það
mælir stöðugt fleira á móti
því, að það sé á nokkurn hátt
til góðs, að deildir bandalags-
ins séu dreifðar bæði á vestur-
og austurhelmingi jarðar.
Allmargir þeirra, sem fylgj-
andi eru dreifingu deilldanna,
telja, að nóg sé, að U.N.R.R.A.
og láns- og leigulagastofnunin
hafi aðsetur í Bandaríkjunum,
þótt Þjóðabandalagið sé þar
ekki líka. Margir vilja, að al-
þjóðadómstóllinn setjist aftur
aö í Haag. Einnig segja sumir,
að hinum ellefu-ráðs-mönnum
muni standa á sama, hvar þeir
mæti til funda, og þótt banda-
lagsdeildirnar væru dreiíðar.
Vegna bess arna er ómögu-
iegt að segja nema bandalags-
deildirnar verði dreifðar, eftir
allt; en þó að slíkt myndi or-
saka margs konar snúninga og
vafstur, myndu ílugsamgöngur
ei' til; vill geta bætt mjög úr
því. En hafa verður Evrópu-
vandamálin jafnan í huga með
tilliti til f járhagsatriða, þ\n þar
þarf mest að þyggja upp. —
Nauðsynlegt er einrrig, að Eil-
efu-manna-ráðið hafi nóið og
áframhaMandi samband við fé-
lagsmála' og viðskiptadeild
bandalagsins.
Viðhorf það, sem Roosevelt
forseti virtist hafa á sínum
tíma var á þá leið, að hann
taldi nauðsynlegt, að bandalag-
ið yrði jafnan reiðubúið að
flytja stað úr stað, — og jafn-
vel á meðan á stofnun þess
stæði. Sannleikurinn er þó sá,
að bandalagið hlýtur jafnan að
væra bundið einhverjum á-
kveðnum stað fyrst og fremst.
Sem sagt: San Francisco hef-
ur verið athuguð sem hugsan-
leg aðalbækistöð hins nýja
Þjóðabandalags og sem arftaki
Genfar. En hvaða borgir aðrar
komu til mála?
London til dæmis. London
hefur geysimikiil áhrif á megin-
landsmálefni, eða getur a. m. k.
haft þau. Margra hluta vegna
væri þægilegt fyrir Þjóða-
bándalagið að hafa aðsetursstað
sinn einmitt þar.
Enhvað er að segja um‘ Lux-
emburg? Þetta litla ríki, með
ea. '300,000 íbúum af ýmsum
þjóðernum, er tiltölulega
framarlega í iðnaði og menn-
ingu miðað við stærð þess. —■
Einnig mælir f jölda margt með
því, að þjóðábandalagið setjist
þar að.
Margir aðrír staðir hafa kom-
ið til mála. Sem dæmi má
nefna: Fiume, Ruhr-héraðið
Potsdam og Vín. Og hvað er
að segja um Vin? — Ef til vill
verða átök um það, hvort Vín
eða San Francisco verða fyrir
va)inu, rétt eins og deilt var um
Vín og Gen-f í sama tilefni fyr-
ir ' aldarf jórðungi síðan.
Aðalfumfcir Kaupfél.
Suður-Borgflrðiiip
AÐALFUNDUR Kaupfé-
lags S.-Borgfirðinga var
haldinn 22. maí. Fundinn sátu
14 fulltrúar auk stjórnar,
framkvæmdastjói’a og endur-
skoðenda. Framkvæmdastjóri
gaf skýrslu inn rekstur félags-
ins. Vörusaia erlendra vara
nam 1.198 þús., o^ hafði auk-
izt á árinu um 280 þús.
Félagsmönnum hafði fjölgað
um 73 og voru í árslok 275.
Samþykkt var að úthluta 11%
arði. til félagsmana, þar af 4%
stofnsjóð en 7% til útborgun-
ar á ágóðaskilda úttekt. Fund-
urinn samþykkti að gefa 5000
krónur til landssöfnunar til bág
staddra Dana og Norðmanna.
Svofelld tillaga var samþykkt
um áburðarverksmiðju hér á
landi,: Aðalfundur K. B- S. tel-
ux brýna nauðsyn á að komið
verði upp áburðarverksmiðju
hér á landi se.m allra fyrst og
helzt að hafizl verði handa um
byggingu verksmiðjunnar á
næsta ári, og beinir þeirri á-
skorun !il S.Í S., að taka málið
i sinar hendur til fyrirgreiðslu
og framkvæmda.
Úr síjórn félagsins áttu að
ifan«!i Svayá.r Þjóðbjörrísson cg
Hólfdán Sveirísson og voru þeir
báðir endurkosnir. Aðrir stjóm
armenn eru: Sigurður Sigurðs-
son Stóra-Lamibhaga, Júlíus
Bjarnascn Leirá og Sæmundur
Ergerf.sson Akranesi. Kaupfé-
lagstjóri er Sveinn Kr- Guð-
múndsson. ,
heyrendur létu í ‘ljós mikla
hrifningu yfir meðferð og fyrir-
komulagi dagskrárinnar.
Ákveðið var að ágóði af síð-
ara tónlistarkvöldinu rynríi ti'l
skynd'isödnunári’nnár til Dana
og Norðmanna og nam upphæð-
in um 2000 kr., þar af var nokk
uð beinar gjafir, má þar nefna,
að einn gamall maður borgaði
aðgöngumiða sinn með 100 kr,
SVÉINÚJÖBN.
Fösáudagíií' L júní 1945.,
Rykfrafckat
léttir og ódýrir.
Kristján Gisðmundssoit
verkamaður á Eyrar-
bakfca sexlugur
KRISTJÁN GUÐMUNDS-
SON, verkamaður á Eyr-
arbakka, er sextugur í dag.
Hann er einn eftir af þeim í
verkamannafélaginu Báran,
sem stofnuðu það og er eim í
því. Nú er hann formaður fé-
iagsins og hefur raunar verið
oft áður, en ætíð hefur hann
verið í fremstu röð verka-
manna þar eystra. Hann hefur
og átt sæti í stjórn Alþýðu-
sambandsins og síðan skipting-
in varð milli sambandsins og
flokksins hefur hann verið í
miðstjórn Alþýðuflokksins.
Kristján Guðmundsson er
prýðilega gáfaður maður,
vmnusamur með afbrigðum og
traustur. Hann hefur alla tíð
verið mjög gjörhugull og þó aS
hann hafi verið maður nýs
tíma og mikilla breytinga í fé-
lagslífi og samtökum fólksins,
atvinnuháttum og hugsjónum,
hefur hann ætíð hugsað sig um
áður en hann aðhylltist breyt-
•ngarnar; en ekki tekið þeim
aðeins ve.gna þess að þær voru
breytingar. Þetta er mikill
kostur, ekki sízt hjá verka-
mönnum, sem hafa komizt í
forystusveit stéttar sinnar og
þurfa að gæta fyrstu skrefa
veigalítilla og fátækra sam-
taka alþýðunnar.
Það er heldur ekki tilviljun
að Báran á Eyrarbakka er
raunverulega eina verkalýðsfé-
lagið, sem er arftaki fyrstu al-
þýðusamtakanna — sjómanna-
félagsins Báran, sem stofnað
var hér nokkru fyrir aldamót-
in. Nokkru síðar var Báran á
Eyrarbakka stofnuð, enda
komu margir sjómenn frá Eyr-
arbakka suður á skúturnar.
Bárufélög voru víðar stofnuð,
en félögin lognuðust út af alls
staðar nema á Eyrarbakka. Fé-
lagið naut og alltaf mjög góðr-
ar forusíu og eru þar í fremstu
röð Bjarni Eggertsson, Krist-
ján Guðmundsson og Einar
Jónssoti.
Kristján Guðmundsson tek-
ur ekki aðeins virkan þátt í fé-
Lagslífi verkamanna á Eyrar-
bakka, heldur hefur hann og
inikil afskipti af ýmsum þðrum
íélagsmálum. Hann er til dæm-
is lífið og sálin í leikfélaginu á
Evrarbakka og hafði á hendi
hlutverk Sigvalda prests í
.Manni og konu“ í vetur. Hann
er og ætíð hrókur alls fagnaðar
og segir betur frá en flestir
aðrir.
Það er mikil gæfa íyrir
verkamannafélag og alþýðu-
samtökin í heild að eignast
menn til forustu eins og Krist-
j.in Guðmundsson. Það liggur í
skapgerð þeirra að gerast for-
ustumenn stéttar sinnar, en
sjáLfir gera þeir engar kröfur
fyrir sjálfa sig. Barátta þeirra
er lífsbarátta þeirra sjálfra, en
metorðagirnd þekkja þeir ekkL
— í dag munu Eyrbekkingar
hylla Kristján Guðmundsson
og allir félagar hans hvar sem
eru á landinu senda honum
hugheilar árnaðaróskir.
Flokksbróðir.