Alþýðublaðið - 09.06.1945, Blaðsíða 5

Laugardagimi 9. júnf 1945
AU»YÐUBLAD1D
j .
Hátíðarhöldin 17. júní og undirbúningur þeirra —
Tvær tillögur frá Vegfaranda — Sumarfrí að hefjast
— Nýtt fyrirkomulag.
UM ALLT LAND er nú verið
að undirbúa hátíðahöldin 17.
júní. Fyrir nokkru gaf ríkisstjóm
in út tilkynningu um þau og
hvatti til að hefja undirbúning
þeirra. Lagði hún sérstaka áherzlu
á það að hátíðahöldin yrðú skipu-
lögð á þann veg að sem flestir
gætu notið þeirra. Vildi hún þar
með koma í veg fyrir að nátíðin
yrði að eins fyrir fáa útvalda.
Mér er ekki kunnugt um hvað
undirbúningi hátíðahaldanna líður
hér, en gera má ráð fyrir að þau
verði stórfeldari en nokkru sinni
'áður.
VEGFARANDI sk'rifar mér á
þessa leið: „Það er nauðsynlegt
að hátíðin 17. júní nái til sem
ílestra Reykvíkinga. *Ég vænti
þess að þú komir á framfæri tveim
nr tillögum mínum. Hin fyrri er
að dagskrá útvarpsins, sem helg-
uð verður þjóðhátíðardeginum
<um kvöldið) verði ekki flutt þ.
17. heldur kvöldið áður. Fjöildi
lólks tekur þátt í hátíðahöldunum
úti mn daginn og um kvöldið, en
það vill ekki missa af dagskrá út-
varpsins, sem gera má ráð fyrir
að verði vel vandað til. — í sam
bandi við þetta vil ég geta þess
að til dæmis á sjómannadaginn
þótti mörgum slæmt að'geta ekki
hlustað — og auk þess dró það
úr aðsókninni að skemmtunun-
um.
að sýna hana. Ef svo er þá er
ekkert við því að gera ,en ef
myndin er til og hún er sýningar-
hæf, þá er sjálfsagt að sýna hana.“
SUMARFRÍ eru nú að hefjast
Það færist sífellt í vöxt að fyrir-
tæki sem geta komið því við
stöðvi rekstur sinn algerlega með
an sumarleyfi standa og gefi öllu
starfsfólki sínu leyfi á sama tíma.
Þetta munu margar prentsmiðjur
sem ekki prenta dagblöð gera að
þessu sinni. Einnig munu ýmis iðn
fyrirtæki gera þetta í sumar. Þetta
er að ýmsu leyti gott og hagkvæmt
fyrir fyrirtækin. Oft vill það verða
svo að þegar starfsfólki fækkar,
til dæmis í leyfum, þá verða ekki
hálfnot af því starfsfólki, sem
eftir er.
EN GETA verzlanir ekki gert
þetta sama? Hvers vegna getur
Haraldur ekki lokað síðari helm-
ing júnímánaðar og Marteinn fyrri
hluta júlí og svo framvegis? Verzl
anir í sama fagi mega elcki loka
allar á sama tíma, en með sam-
vinnu sín á milli ætti þetta að
vera hægt án þess að það bakaði
akhenningi nokkrum erfiðleikum.
Sama á að sjálfsögðu við um aðr-
ar verzlanir, matvöruverzlanir,
kjötverzlanir o. s. frv. Mér er kunn
ugt um að kaupmenn hafa rætt
um þetta í sínum hóp þó að þeir
muni ekki hafa gert um það nein-
ar samþykktir.

HIN TILLAGAN er að vísu ekki
©ins þýðingarmikil. Ég vil að kvik
.myndahúsið sem hefir kvikmynd
Ina „Saga Borgarættarinnar“
sýni hana í hátíðavikunni. Það er
langt síðan þessi mynd var sýnd,
en mikill fjöldi fólks sem langar
að sjá hana. Ég hefi að vísu heyrt
að kvikmyndin sé orðin skemmd,
svo að vafi sé ,á því að hægt sé
ELÍAS HALLDÓRSSON banká-
fulltrúi skrifaði mér ekki bréfið,
sem ég birti í fyrradag um Njálu-
myndirnar. Hann fékk í gær«þakk
ir margra og skammir margra fyr
ir, en hann vill hvorugt. Sá Elías,
sem bréfið ritaði á heima í Hafn-
arfirði. Honum ber að þakka, en
mig að skamma.
Hannes á liorninu.
Reykjavík - Keflavík - Sandgerði.
Frá 1. júní s.l. er burtfarartími frá Reykjavík kl. 1 e. h.
og kl. 6 síðdegis.
Bifrelasföl Steindórs.

ÚTBO
TILboð óskast í
I ;■ j
Reykjavíkurbæjar, nr. 64—80 við Skúlagötu.
Útboðslýsingar og uppdrátta má vitja í skrif-
stofu bæjarverkfræðings, gegn 50,00 kr. skila-
tryggingu.
BæfarverkfræSingur.
rafmagnslögn í íbúðarhús
Dempsey á Okinawa
Hinn frægi fyrrverandi hnefaleikameistari Jack Dempsey berst nú í her Bandaríkjamanna
á eynni Okinawa suðux af Japan. Þessi mynd var tekin af honum fþað er maðurinn með
byssuna), þegar bann var að fara í land á Okinawa.
Ovinastöðvar aS baki bandamanna
í sókninni fiI Japan
TLÍ VAÐ ætla bandamenn sér
að gera við þá Japani,
sem þeir hafa skilið eftir meira
og minna einangraða að bakL
sér hér og bar á Kyrrahafseyj-
unum, í hinni hröðu sókn
sinni?
Með framtíðina í huga, þeg-
ar seinasta orustan um jap-
ónsku eyjarnar er um garð
gengin, vilja sumir halda því
fram, að séu þessir Japanir
ekki dregnir út úr felustöðum
sínum í tæka tíð og þeim gjör-
eytt, muni þeir halda áfram að
ráða meiru og minnu á Kyrra-
hafssvæðinu, rétt eins og þeir
hefðu unnið sigur í styrjöld-
inni.
Meginhluti þessara Japana
eru óbreyttir hermenn. Nokkr-
ir þeirra eru verkfræðingar og
verkamenn. Nokkur hundruð
japanskra kvenna eru einnig
meðal þessara flokka, — konur
liðsforingja, hjúkrunarkonur
og leigukonur fyrir hermenn-
ina (,„prostitutes“). Á að gizka
100 000 Jaþanir eru nú á Nýju
Guineu, Nýja írlandi og á Salo-
mons-eyjum. Auk þess eru um
400 000 Japanir dreifðir um
ýmsar eyjar á Mið-Kyrrahafi,
allt frá Gilbertseyjum til
Wake.
«
Japöhsk ofansjávarskip geta
cngum birgðum komið til jjessT
ara innikróuðu hópa, bví floti
bandamanna heldur strangan
vörð um eyjarnar. Heldur ekki-
geta Japanir komið sendingum
loftleiðis, því einu sinni eða
tvisvar í viku gereyðileggja
bandamenn alla þá staði, þar
sem Japanir reyna að byggja
flugvelli á þessum slóðum.
Myndir teknar úr lofti sýna,
að Japanir reyna hvað eftir
annað að leggja flugbrautir
víðs vegar um eyjarnar í von
um, að flugvélar frá heima-
stöðvunum geti lent þar, en
bandámenn eru jafnan viðbún-
ir að eyðileggja þessar brautir,
strax og þær eru komnar eitt-
hvað á veg. Þannig heldur
þetta áfram í sííellu.
Ennþá hafa Japanir á valdi
sínu tvo þriðju hluta Nýju
Guinéu, ca. 312 000 fermílur.
REIN þessi er þýdd úr
ameríska tímaritinu „Li-
berty“ og er eftir Morris
Markey. Segir höfundurinn
frá hættu þeirri, sem stafað
getur af japönskum skæru-
flokkum og einangruðum
hersveitum hér og þar á
eyjum þeim sem banda-
menn hafa komizt framhjá í
sókn sinni til japönsku
heimaeyjanna.
Innbúar þess landsvæðis eru
bandamönnum mjög hliðhollir
og hvað eftir annað kemur það
fyrir, að þeir færa bandamönn-
um mikilvægar myndir, jafn-
vcl skilaboð, og koma þessu til
herstöðva Breta eða Bánda-
ríkjamanna.
Japanir þeir, sem þarna eru,
hafa komizt í þá klípu, að
hjálp frá heimalandi þeirra er
þeim algerlega útilokuð. Aftur
á móti eru jarðarauðæfi Nýju
Guineu ríkuleg, og Japanir
hafa ræktað upp allstór svæði.
Þeir hafa aukið hrísgrjóna-
ræktina og hagnýtt sér ali-
fugla- og svínarækt. Blaney
hershöfðingi hefur komizt svo
að orði, áð hættulegt sé, að Jap-
ainir ha.fizt þarna við öllú lanig
ur, því þeir muni reyna að búa
svo vel um sig, að þeir gætu
haldið bardagánum áfram,
jafnvel þótt Japan gæfist upp
— þeir muni reyna að ráða yf-
ir sem stærstu svæði í fram-
tíðinni, aðeins ef þeir fái tæki-
íæri til þess.
*
Ekki fyrir alllöngu síðan var
bandaiúskur tundurspillir í
venjulegri eftirlitsferð sinni
um 20 málum frá hringrifi, sém
Japanir hafa á valdi sínu. Þetta
var rétt hjá Marshalls-eyjum.
Þá er það, að skipstjórinn kem-
ur auga á lítinn bát, sem líkt-
ist einna helzt Indíánabát, und-
ir fullum seglum. Báturinn
sigldi upp að tundurspillinum,
narp þar staðar og sendi mann
um borð. Það var fyrirliði
bátsmanna og höfuðsmaður
úeirra, sem bjuggu á eyjunni.
Hann kvaðst lengi hafa langað
til að komast í samband við
bandarískt skip, því hann
sagðist eiga erindi við banda-
rnenn. Hann' kvað innbúa eyj-
arinnar, næstum því 20(0 fjöl-
.-kyldur, vera að því komma að
gefast upp, því Japanir tækju
til sín meira en helming alls
fi 'sk aflans og stkönamt uðu affla
ávextina af trjánum. Sömuleið-
is sagði hahn, að Japanir bönn-
uðu eyjarskeggjum að leita í
loftvarnabyrgin, þegar banda-
menn gerðu loftárásir á eyna.
Spurði hann svo skipstjórann,
hvort bandamenn gætu ekki
hjálpað fólkinu til að yfirgefa
eyna og flytja það á annan
síað, þar sem bandamenn réðu
ríkjum. —
Skipstjórinn kvað já við
því. Foringi hinna innfæddu
ícr síðan aftur ofan í bát sinn
og reri til lands. Um óttu
næstu nótt kom tundurspillir-
inn á sömu slóðir. Það var
tunglskinslaust og dimmt yfir.
Innan skamms sást hreyfing
skammt undan landi. Það var
fjöldi smábáta frá eyjunni.
Hinir innfæddu sigldu í áttina
til tundiurspiíliliiisiinis'. Þeir höfðiu
segl við hún og reru auk þess
með löngum árum. —
Svo lögðust bátarnir upp að
skipShliðinni. Kaðalstigar voru
settir fram og rennt niður í
bátana. Og þegar sólin var
komin upp, hafði tundurspillir-
inn siglt á brott með alla inn-
fædda menn á eynni, konur og
börn. Skömmu síðar var þeim
komið fyrir á nýjum stað,
þeim færður matur og lyf. —
Mennirnir brugðu þegar við og
tóku til að byggja sér ný heim-
ili.
*
Eftir frásögn höfuðsmanns-
ins höfðu Japanir reynt að
stunda ræktun á eynni, — en
áður en plönturnar náðu
nokkrum þroska, voru sprengj-
ur bandamanna búnar að eyði-
*eggja akrana.
Kóraleyjar sem þessi eru
____ ftli. á 6. síðu