Alþýðublaðið - 21.06.1945, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Finxmtudagur 21. júnl 1945
títgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiffsla: 4900 og 4906
Affsetur
í Alþýffuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verff í Iausasölu: 40 aurar
Alþýffuprentsmiffjan.
Baráftuaðferðir
kommúnisfa <
FKÉTTIRNAR frá Kaupfé-
lagi Siglfirðinga vekja að
vonum mikla athygli. Viðburð-
irnir, sem þar hafa gerzt að
undanförnu, eru svo einstætít
sýnishorn af hugsunarhætti og
vinnuibrögðum kommúnista, að
(það er vissulega vel farið, að
þeir skuli gerðir alþjóð kunn-
ir. Af þeim geta samvinnufélög
og verkalýðsfélög landsins og
þjóðin öll dregið mikla og nauð
synlega lærdóma.
íslenzk samvinnuhreýfing
hefur sem betur fer ekki haft
af að segja ofbeldi og lögleys-
um fyrr en nú, að kommúnist-
arnir, sem stjórnað hafa Kaup
félagi. Siglfirðinga, gripa til
þeirra ráða að beita þeim bar-
áttuaðferðum eftir að hafa beð
ið algeran ósigur i kosningum
fulltrúa til aðalfundar félags-
ins. Fundarstjórn Ottós Jörgen
sens, sem verið hefur formaður
kaupfélagsstjórnarinnar, á að-
alfundi félagsins, gerræði hans
og ofbeldi í garð löglega kosins
meijriMúta fulltrúanna, er
fundinn sátu, mun lengi í
rninnum höfð. Og brottrekistrar
kommúnista á sjötíu félags-
mönnum og aðalfundarfulltrú-
um, sem ekki vildu una ó-
stjórn þeirra og ofríki, er svo
einstakt hneyksli, að það mun
aldrei gleymast ísienzkum sam
vinnumönnum. Sama er að
segjá um brottrekstur Sigurðar
Tómassonar kaupfélagsstjóra.
Athæfi kommúnistanna í Kaup
félagi Siglfirðinga er öll með
þvílíkum endemum, að slíks
munu engin dæmi í sögu frjáls
félagsskapar nobkurra þeirra
þjóða, sem ekki hafa haft af
öfgafyllstu og hvatvísustu bar-
áttuaðferðum kommúnista að
segja.
*
Fréttirnar frá Kaupfélagi
Siglfirðinga færa mönnum
Ixeim sanninn um það, hvers
má vænta af hálfu kommúnista,
þegar þeir komast í minnihluta
í þeim félögum, sem orðið hafa
fyr.ir því hryllilega ól)án|i að
fela þeim völd og trúnað. Þær
eru gleggsta sönnun þess, að
kommúnistum kemur ekki til
hugar að temja sér starfsháttu
lýðræðissinna, þótt þeir geipi
mest allra um ást sína á frelsi
og lýðræði. Þær vitna á eftir-
minnilegan og- lærdómsríkan
hátt um einræðishug þeirra og
ofbeldishyggju. Þau félög lands
ins, sem kommúnistum hefur
enn ekki tekizt að fella álaga-
ham sinn á, mega vissulega
læra mikið af þeim atburðum,
sem nú eru að gerast á Siglu-
firði. Og lýðræðissinnum þeirra
félaga, sem kommúnistar hafa
náð á vald sitt, dylst að sjálf-
sögðu ekki, að barátta þeirra
til þess að leýsa félög sín úr
fjötrum kommúnista verður
óhjákvæmilega átök við ófyrir-
Ólafur Lánisson, prófessor:
Merki Jðns Sigurðssonar
Ræða flutt í Hafnarfirði 17. júní
Háttvirtu áheykend-
UR. Ekkert okkar þarf að
spyrja að því, hvers vegna 17.
júhí sé þjóðhátiðardagur vor
Islendinga. Vér vitum öll að það
er vegna þess, að þann dag
fæddist sá maður, sem þjóð vor
á mest upp að unna, hinn
mesti og bezti foringi., sem hún
hefir eignazt, Jón Sigurðsson,
forseti. Vér vi.tum það einnig,
að þennan dag fyrir ári síðan
gerðist sá atburður, að land
vort var lýst sjálfstætt lýð-
veldi, eftir að það hafði verið
í stjórnskipulegum tengslum
við önnur lönd, í nærri 700
ár og lotið erlendu stjórn-
arvaldi í meira eða minna mæli
al’an þann tíma. Til minning-
ar um þetta tvennt heldur þjóð
vor 17. júní hátíðlegan.
Þjóðhátíðardagm • annarra
þjóða, sem ég kann skil á, eru
helgaðir minninjgu einhvers eins
atburðar. Þjóðhátíðardagur vor
er haldinn til minningar um
tvennt, fæðingu Jóns forseta og
stöfnun lýðveldisins. En þessar
minningar báðar eiga fullkom-
æga samleið,
Jón Sigurðsson var þannig af
guði gerður, að hann myndi
hafa orðið foringi með hvaða
þjóð, sem hann hefði fæðzt, og
á hvaða tíma, sem hann hefði
verið uppi. Hann var fæddur
foiingi, vegna hinna miklu
gáfna sinna, vegna þess ótrú-
íega starfsþreks, sem honum
var gefið, vegna þess hve skap
gerð hans var traust og hrein og
vegna þess, að þetta þrennt sam
einaðist allt hjá honum með fá
gætum hætti og gerði persónu-
leika hans heilsteyptan og sterk
an, gerði hann að mikilmenni,
Það féll í hlut vor íslendinga,
að eignást hann, einmitt á
þeim tíma, er mest reið á, er
þjóð vor, ófrjáls og kúguð, fá-
tæk og umkomulaus, tók sér
íyrir hendur að reyna að hefja
sig upp úr vesaldómi sín-
um. Vér skiljum það sennilega
ekki nógu glögglega, hver gæfa
það var þjóð vorri að eignast
hann einmitt þá. Hver myndi-
hlutur vor vera nú, ef vér hefð
uin eigi notið hans við?
Jón Sigurðsson tók á unga
aidri forustu í sókn þjóðar sinn
ar til frelsis og sjálfstæðis, og
var jafnan síðan, allt til ævi-
loka, hinn sjálfkjörni foringi
hennar í beirri sókn. Hann vék
aldrei frá þeirri stefnu, sem
hann hafði sett sér í fyrstu,’ að
heinlta fullkomið pólitískt sjálf
stæði þjóðinni til handa, og
hann var gæddur því áihrifa-
valdi, að honum tókst að fylkja
nálega allri þjóðinni undir
þetta merki, og honum tókst
jafnan að halda þeirri fylkingu
svo vel saman, að hún riðlað-
ist aldrei að neinu ráði. Þegar
hann féll frá, hafði að sönnu
mikið unnist á, en þó var þá
enn eftir langur vegur að loka
markinu, því marki, að þjóðin
fengi í sínar hendur öll völd
í -málum sínum. En forustu
Jóns SigurðsSonar var ekki lok
ið við andlát hans. Hann var
einn þeirra fágætu manna, sem
eru leiðtogar þjóðar sinnar
bæði lífs og liðnir, sem lýsa
ókomnum kynslóðum langar
stundir með hugsjórium sínum
og eftirdæmi. Baráttunni var
haldið áfram, þótt hann félli
frá, og þeir, sem háðu hana,
litu jafnan til hans, sem hins
mikla leiðsögumanns. Þeir
börðust undir merki hans, og
undir því merki vann þjóðin
aö lokum fullnaðarsigur. Lýð-
veldisstofnunin á Þingvöll-
um 17. júrií 1944 var verk Jóns
Sigurðssonar. Honum á þjóðin
það að þakka, meira en nokkr-
um öðrum manni, að henni
tókst að ná því marki. Vér get-
um því ekki minnst stofnunar
lýðveldisins, nú, án þess að
minnast hans, og vér getum eigi
minnst hans án þess að minnast
árangursins af starfi hans, lýð-
veldisstofriunarinnar.. Þessar
tvær minningar eru og verða
ávallt órjúfanlega samtengd-
ar á þjóðhátíð vorri.
Við lok hvers áfanga í sjálf-
stæðisbaráttu vor íslendinga, í
hvert skipti sem vér höfum öðl-
ast meira vald yfir málum vor-
um en vér höfðum áður, mun sú
skoðun hafa komið fram í ræðu
eða riti, að nú væri rétt að
nema staðar, leggja sjálfstæðis-
málið á hilluna og snúa sér að
öSrum verkefnum. Þeir sem
héldu þessu fram trúðu því, að
sjálfstæðisbaráttan hefði orðið
hemill á framsókn þjóðarinnar
í öðrum efnum, í atvinnumál-
um, fjárhagsmálum o. s. frv.
Þeir töldu að þjóðin hefði eytt
of mikilli orku i það, að reyna
að herja meiri völd úr höndum
Dana, orku, sem hún hefði átt
að nota með öðrum hætti. Þjöð-
i:i fór aldrei að ráðum þessara
varkárnu manna. Hún hélt bar-
áttu sinni áfram, þrátt fyrir að-
varanir þeirra, og sagan hefur
sýnt, að það var rétta leiðin og
að óttí hinna var ástæðulaus.
Því fór fjarri, að sjálfstæðisþar-
áttan legði þjóðinni nokkurn
fjötur um fót í framraravið-
leitni hennar. Fullveldisvilji
hennar var þvert á móti öflug-
asti aflgjafinn í því starfi henn
ar.
Nú.er lokamarki hinnar póli-
tísku sjálfstæðisbaráttu vorra
náð. Nú ráðum við ein öllum
málum vorum og þurfum ekki
að hlíta íhlutun erlendra stjórn
arvalda um þau. Vera má að ein
hverjum virðist svo, sem nú sé
ekki lengur fyrir neinu að berj
ast, að nú sé öll sjálfstæðis-
barátta vor á enda kljáð, nú get
um við lagt frá oss vopnin og
sezt í helgan stein. Eirihver
kann að hugsa, að nu sé for-
ingjastarfi Jóns Sigurðssonar
lokið, hann sé búinn að leiða
ess á leiðarenda og nú þurfum
vér ekki léngur á leiðsögn hans
að halda.
Ef einhver hugsar á þessa
leið, þá er sá maður harla
leitna og isamvizkulausa ein-
ræðisseggi, sem einskis svófast í
viðleitni 'sinni til þess að
halda fengnu herfangi.
*
Baráttan við kommúnista í
samvinnufélögum og verkalýðs
félögum landsins er ekki aðeins
barátta sprottin af ólíkum skoð
unum í stjórnmálum og félags-
málum. Hún er barátta lýðræð-
is og einræðis. Lýðræðissinnar
hljóta hér eftir að gera sér
þess grein, að kommúnistar
skirrast ekki við því að beita
hvers konar gerræði og ofríki,
þegar þeir sjá, að þeim veitir
miður í átökum þeim, sem til
er efnt í samvinnufélögum og'
verkalýðsfélögum landsins, og
þeir bera ábyrgð á. Og lýðræð-
issinnar hljóta að sjálfsögðu að
gera nauðsynlegar ráðstafanir í
samræmi við fengna reynslu.
Ólafur Lárusson
skammsými og hann skdlur þá
hvorki eðli sjálfstæðisbar-
áttui fámennrar þjóðar né
starf og stefnu Jóns Sigurðs-
sonar. Því fer fjarri, að for-
mgjastarfi JónsSigurðssonar sé
iokið. Vér þurfum enn í dag á
leiðsögn hans að halda, og mun
um þurfa hennar með um lang
an aldur. Hann er ekki aðeins
maður liðins tíma, hann er einn
ig maður framtíðarínnar með
þjóð vorri.
Vér höfum að sönnu öðlast
stjórnskipulegt sjáKstæði. En
vér megum vita, að allt er í
heiminuih hverfult. Vér þekkj-
um þess næg dæmi, að þjóði’r
hafa glatað fullveldi sínu. Vér
höífum séð, hversu jafnvel vaM
máttugs stórveldis getux hruni®
í rústir, og hversu myndi þá
ekki fullveldi fámennrar og ó-
vígbúinnar þjóðar geta verið
hætt. Nú er svo komið í heim-
inum, að það eru ekki nema ör-
fáar þjóðir, sem geta gert sér
vonir um, að geta af eigin ram-
leik varið frelsi sitt, af edn-
hverju stórveldanna skyldi
detta í hug að beita þær ofbeldi,
Vér erum ein í tölu hinna mörgu
máttarliÆlu þjóðá, og hin eina
von allra þeirra þjóða, er sú,
að mannúð og siðmenning vaxi
svo hér á jörðu, að hinar mátt-
armeiri læri að virða og viður-
kenna rétt hinna máttarminni
til þess, að lifa sínu eigin lífi,
ráða sínum eigin málum, eiga
óáreittar si.tt eigið land og sina
eigin þjóðarmenningu. Vér telj
um oss eiga tilverurétt og ger-
um þá kröfu til annarra, aS
þeir viðurkenni það og virði.
En til þess að vér getum kraf-
i/t’þess og til þess að vór meg-
um krefjast þess, verðum vér
að skápa þjóðlífi voru svo, að
aðrar þjóðir geti borið virðingu
fyrir oss.
Stjórnskipulegt sjálfstæði eitt
nægir engri þjóð til frambúðar.
Hún verður að vera sjáMstæð í
mörgum öðrum efnum. Hún
verður að vera fjárhagslegia
sjáMstæð. Hún má hvorki lifa
.af náðarbrauði annarra þjóða né
vera skuldaþræll þeárra. Hún
verður að vera sjáMstæð bæði
í andlegri og efnalegri menn-
ingu sinni, skapandi afl, sem
ekki lætur sér nægja að apa
eftir öðrum þjóðum eða tína
upp molana, sem falla af borð-
Framh. á 6. .«íBu,
MORGUNBLAÐIÐ birti í
gær grein um sildveiðam
ar og flugið i samibandi vi.ð þær
eflir Ólaf Ma'gnússon skipstjóra
á Eldborg og segir svo m. a. í
grein Ólafs, þar sem hann gerir
flugið að umræðuefni:
„Vonandi verður ekki langt að
bíða þess tíma, að flugmaðurinn
geti lent í góða stefnufasta höfn,
þó illa líti út og eigi sé vítt til
veggja.
Nú rennur upp sá tími í sumar
sem síldveiðimiðin Norðanlands
verða sótt af kappi og miá segja að
þarizt verði um hvern bita, má bú
ast við að allar þær þjóðir, sem
þekkja hið ciýrmæta gildi íslenzku
sumarsíldarinnar geri út hingað í
stórum stíl. Er því rétt að athuga
ihvort skeyti þau, sem síldleitunar-
flugvélin sendir frá sér, eigi að
fljúga út í hverja loftholu á mæltu
mál.i, er því ekki sjálfsögð dul-
málsleiðin með allar slíkar til-
kynningar. Útlendingar yrðu þá
að minnsta kosti ekki þeir fyrstu
á fréttasvæðinu, sem tilkynning-
arnar tilnefndu í það og það skipt
ið,
Okkur er' sagt að stríðinu sé lok
ið og hættan í hafdjúpinu að mestu
horfin, en þó er svo ekki. í sjón-
um og á yfirborðinu sveima um
hin miklu dráptól, tundurduflin,
og eru líkur fyrir að þau sveiflist
til Qg frá um hafflötinn í mörg
ár, úthafið er stórt og seint að
fullu kannað hvað þetta snertir.
Mér finnst það ein óhæfa að taka
allar byssur af siglingaflotanum.
ef ske kynni, að með þeim mætti
eitthvað minnka þessa hættu dufl
anna, með því' að sökkva þeim.
En. aftur á móti kemur úr rúst-
um þessa stríðs margt, sem við
getum notfært okkur á ' sviði at-
vinnuveganna, og tækninnar ölcE
er hafin.“
Og enn segir svo i grein Ól-
afs skipstjóra:
Mér varð það á, er fyrstu veður
fregnirnar voru birtar í útvarpið,
að segja: „Hver andskotinin er nú
þetta, hafa þeir misst hann úr
sauðarleggnum?“ Það-ér nærri von
að manni verði slíkt að orði, er
allt í einu birtist það, sem hefur
verið bannað í fleiri ár og eins
mikilvægt og veðurfregnir eru
fjöldanum o'g við margir orðið
fyrir barðinu á þessu og sektum,
En sú þróun, sem átt hefur sér
stað á þessu sviði, er ekki hvað
mest mikilsvirði fyrir flugið í
heild og þá síldarflugið einnig,
því veðurfregnir hljóta að verða
réttar og glöggar á komandi tíma,
því tæknin hefur orðið þar stórstíg,
sem og í öðru; má því fyllilega
eiga von á, er fram líða stundir,
að veðurspár þregðist ekki vonum
manna.
Óskir okkar sjómanna og þá í
þessu tilfelli síldveiðimanna er sú,
að hin nýsetta lýðræðisstjórn lands
vors, heyri og sjái stefnu okkar í
málum þessum, og hún beini stjórn
arvali síldarflugsins í þann farveg,
sem við álítrnn að okkur veiðimönn
um og öillum sé fyrir beztu. Þá er
víst að hið mikla starf flugsins,
hvað síldarleit áhrærir, verður
okkur síldveiðimönnum til gagns
og gleði, iandi og þjóð til auðs,
afls og velmegunar."
Hér er reifað mál, sem skipt
ir sjómennina vissulega miklú,
og er þess að vænta, að orðið
verði við óskum sjómannamia
í þessu efni þannig, að þeir
geti vel við unað.