Alþýðublaðið - 18.07.1945, Blaðsíða 5

Miðvikudtagurimi 18. jútí 1945
Valdimar Bjjömsson kveður — Bágstaddir Esjufarþeg-
ar — Ekkjan imeð börnin tvö, sem ókunnug kona tók til
sín — Um Jóhann stóra og framtíð hans hér heima
Orðið við áskorunum vina minna.
VALDIMAR BJÖRNSSON fór
héðan í gær eftir rámlega
iMriggja ára starf hér í handaríska
hemiun. Og mun taka viff sínu
fyrra starfi vestur í Minneapolis,
fyrirlestrastarfi viS útvarp og
felaðamennsku. Hann var áður en
styrjöldin hraust út orðin ákaf-
lega vinsæll fyrirlesari við útvarps
stöðvar og talaði hann bæði til
enskumælandi og norskumælandi
hlustenda. Sem útvarpsfyrirlesari
gekk hann undir nafninu Val og
Itefl ég séð margar blaðagreinar
un það starf hans.
VALDIMAR BJÖRNSSON afl-
aði sér geysimikilla vinsælda hér.
IÞað er dæmi um leikni og kunn-
éttu, ekki að eins hans sjálfs held
ur og herstjórnar Bandaríkjanna
hér. Það var erfitt starf sem Valdi
anar Björnsson hafði með höndum.
Harm var fulltrúi hersins meðal
iþjóðar; sem ekkert þekkti til her-
meimsku og engin kynini hafði
haft af, því að búa í landinu með
fjölmennum her. En ekki sízt fyr-
ir atbeina Valdimars tókst að tooma
á svo góðri sambúð, að jafn vel
eins dærni er í hernumdu eða háif
faernumdu landi. — Honum tókst
að mýkja hernámið, vera góður
fulltrúi ættlands síns íslands og
íþjóðar sinnar, Bandaríkijaþjóðar-
innar.
ÞAÐ ER EKKI sízt Valdimar að
Jxakka að hernámið er og hefir
verið þannig, að íslendingar, sem
nú koma heim, standa undrandi
og finnst að þetta sé ekkert her-
ziám. — Við færum Valdimar þakk
ir fyrir istarf hans. Það var erfitt
og viðkvæmt, en honum tókst að
leysa það svo vel af hendi að
liann hetfir unnið sér traust og álit
allra, ;bandarísku herstjórnarinn-
ar og íslenzku þjóðarinnar. Beztu
teveðjur fylgja honum frá íslandi.
SAMSKOTIN til Esjufaiþeg-
anna, sem bágsatddir eru, ganga
vel. Mér er kunnugt um það, að
mikil og' brýn þörf er fyrir hjálp-
ina. Sumt af fólkinu sem kom
iheim var örsnautt. Kona, sem kom
stóð um borð í Esju með 2 öörn sín
og átti engan að í landi svo hún
vissi til. Hún hafði dvalið erlendis
yfir 20 ár. Kona sem kom að
skipshlið spurði einhvern um borð
hvort ekki væri einhver sem hún
gæti hjálpað og var henni bent
á þessa ekkju. Hún tók hana og
börn hennar heim til sín og þar
hefir ekkjan dvalið.
V, '
SLÍKA SÖGU má segja um
fleiri sem komu heim. — En ég
ætlaði að segja nokkur orð um
Jóhann Pétursson. Það verður að
koma í veg fyrir það að hann
þurfi að selja bifreið isína. Hann
getur ekki misst hana. Það verð-
ur líka að útvega honum fasta at-
vinnu við hans ihætfi. — Jófhann
ætlar að sýna í kvöld og tvö næstu
kvöld. Að vísu mun honum á-
skotnast eittihvað atf fé með sýn-
ingunum en það er ekki nóg. Við
verðum að búa svo í haginn fyrir
hann að hann geti unnið tfyrir sér.
Ég fullvissa ykkur um að hann er
ekki eyðslusamur. Hann er bind
indismaður, eða svo gott sem og
hann er sparsamur. Hann gerir
því .ekki miklar krötfur, að eins að
geta verið frjáls maður. En það
getur hann ekki orðið nema að
hann geti haldið hifreið sinni og
hann geti fengið vinnu og húsnæði.
ÉG VERÐ að biðja Jóhann af-
sökunnar á því að ég skritfa svona,
en ég 'hefi fengið svo margar á-
skoranir um að minnast á þetta
að ég get ekki daufheyrzt við þeim
Ég veit líka, að Jóhann skilur hvað
fólki gengur til með umhyggju
sinni. Við getum vel hjélpað hon
um til að byggja upp framtíð sína
hér heima, svo að hann geti hætt
hvimleiðum sýningum og farið að
lifa þvi lítfi sem Ihonum sjálfum.
finnst hið eina frjálsa líf.
Hannes á horninu.
KUTULL
á ísafiirði hefir nýlega stækkað, svo að blaðið flytur
nú tvöfa'lt meira efni en áður. Jafnframt hafa verið
gerðar þær breytingar á blaðinu, að það flytur miklú
fjölbreyttara efni en áður og við hæfi lesehda hvar
sem er á landinu.
Blaðið leggur sérstaka áherzlu á að fylgjast vel með
því, sem gerist á hverjum tíma og hefir í því skyni
tryggt sér aðstoð manna í Reykjavík.
Blaðið flytur ítairlegar fréttir af Vestfjörðum, og er
þvá nauðsynlegt öllum Vestfirðingum.
Flugsamgöngur við Vestfirði tryggja að blaðið kemst
reglulega og fljótt til kaupenda hvar sem er á
landinu.
Skutull hefir komið út í 22 ár og jafnan getið sér orð
fyriir einarðlegan málflutning.
SKUTULL á erindi til allra landsmanna.
i
Hringið í síma 5020 og gerizt áskrifendur að Sfcutli.
MUMMtBUIÐIÐ
‘ " r ' ‘ 'rr""' J i i i" "r i " ""r T' """ .- '
#
T ' ' - “
Þegar Moskva fagnaði slgrinum.
!
Myndin sýnir flugelda yfir Kreml að kvöldi dagsins, sem sigurinn yfir nazismanum var
tilkynntur í Moskva.
rðurslóðum.
,,Norðuríshafsstyrjöldin“ er
orð sem enskur blaðamaður tók
í notkun á dögum finnsk-rúss-
nesku slyjaldarinnar. Þetta fékk
'þó ekki fulla merkingu fyrr en
Noregur var einn góðan veður-
dag lentur inn í styrjöld og síð
ar var farið að berjast á hafinu *
umhverfis ís'land, Græniand,
Jan Mayen og Spitsbergen. Á
þessum slóðum hafa verið stöð-
ugir bardagar á landi, sjó og í
lofti, og hafa þó skipin komið
þar mest við sögu.
í 'sambandi við bardagana á
þessum slóðum, hafa veðurat-
huganirnar komi.ð mikið við
sögu, allt frá árinu 1940. Helztu
veðuraithugunarstöðvarnar 'hafa
jafnan vérið í Spitsbergen, ís-
landi log Grænlandi. Átta sinn-
um á sólarhring hafa þeir menn
sem veðurathuganirnar hafa
stundað, sent út veðurfregnir
og frásagnir um veðurhorfur
til fjölda herbækistöðva banda-
manna á þessum norðlægu slóð
um. Veðurathugunarstöðvai'nar
eru sumar hverjar æði afskekkt
ar og vetrarnæturnar langar á
norðurhjara heims. Einmana-
kenndin hefir oft verið mikil
hjá þeim mönnum, sem orðið
hafa að búa við slíkt mánuðum
saman.
*
Vitanlega hefir mest hvílt á
þeim, sem sjálfir stóðu í bardög
unum. Meðál. þeirra skipuðu
Norðmenn veglegan sess. —
. Þessir menn hafa ekki einung-
is barizt við óvinina, heldur átt,
í slröngu stríði við óblíða veðr
áttu og ýmiskonar erfið'leika
aðra. En þeir hafa í senn hald-
ið uppi bardögum og árásum á
nazistaríkið og fylgzt nákvæm-
lega með athöfnum Þjóðverja |
;með góðu og vel sk'ipulögðu I
eflirliti.
Þeir stríðsfréttaritarar, sem
vöidu sér norðurhjarann sem
starfssvið, voru tiitölulega fá-
ir. í fremstu röð meðal þeirra
stóð einn Norðmaður, — eins
og vera ber. Það var Nordahl
Grieg, sem féll í loftorrustu yf-
ir Berlin.
Einmitt á norðurslóðum voru
skipin Bismarck, Scharnhost og
Tirpitz gerð endanlega ófær. A
þessum slóðum beittu flotar
hinna sameinuðu þjóða mörgu
velheppnuðu 'bragðinu gegn
kafbátum nazista. Hefðu banda
menn aldrei fhaft Spitsbergen,
S-F ÖFUNDUR eftirfarandi
* greinar er Kurt Ander-
sen. Birtist hún í „Social-
Demokraten“ fyrir skömmu
síðan. Greinin fjallar um að-
stöðu þeirra manna, er fengu
það hlutskipti að berjast á
Norðuríshafinu og höfðu
bækistöðvar bæði hér á landi
og eins á Spitsbergen, Jan
Mayen, Grænlandi og víðar.
ísland, Jan Mayen og Græn-
land á valdi sínu, myndu þeir
ekki enn hafa unnið sigur á naz
istaherjunum. Svo merkilegur
þáttur eru bardagarnir á þess-
um norðlægu slóðum a því stríði
sem geysað hefir á sjálfu meg-
inlandinu.
*
Veðurathuganir Breta í sam
bandi við .stríðið voi’u mjög litl
ar alíit þar til Noregur var her-
tekihn og Norðmenn urðu nánir
samstarfsmenn Breta i landl
þeirra og víðar. Nú hefi,r þetta
gjöbbreytzt. Að miklu leyti er
það Norðmönnum að þakka.
Þeir höfðu jafnvel á árunum
fyrir stríð gerl merkilegar til-
raunir við veðurathuganir, létu
ekkert tækifæri ónolað til þess
iað komast lengra áfram á þeirri
braut, enda varð árangurinn
eftir því. Þessar rannsóknir bafa
kos'tað mikið erfiði, m. ai lang-
dválir vísindamannanna á norð
lægustu slóðum. Slíkar farir
hafa ekki verið hættulausar og
margir hafa látið lífið. Mj'ög erf
itt er að 'koma við hverskyns
'björgunarstarfsemi á afskekkt-
um slóðum og úti á regin-ís-
brei,ðum, ef eitthvað hregður
út af.
Flestir þeirra, sem harizt hafa
á hinum norðlægu slóðum, hafa
komið úr hópi hraustra sjó-
manna, iðnaðarmanna, — ungir
stúdenlar og jafnvel gráhærðdr
prófessorar. Þessir menn 'hafa
dvalið fjarri heimilum sínum
langa og stranga vetrarmánuð
ina í fremstu viglínu hins norð
lægu ófriðarsvæða. Af skýldu-
rækni og brennandi áhuga hafa
þeir gegnt störfum sínum. Þeir
hafa bjargað þúsundum manns
lífa. Margir þeirra hafa ekki
lifað þetta af. Sumir ekki þolað
harðgerða veðráttuna. Aðrir
hafa fallið fyrir vopnum óvin-
anna.
Það hefir 'liðið langur tími án
iþess að þessarra manna væri
getið svo nokkru næmi. Þeir
gerðu ekki. kröfu til þess aö
vera dáðir, — en þeir áttu það
skilið. Og nú er það skeð.
Norska stjórriin gaf út þ. 29.
apríl s. 1. bók, er nefndist „The
Arctic War.“ Höfundur bókar-
innar lætur ekki nafns síns get
ið, en hún er honum til sóma
hver sem hann er. Þetta vel
gerða verk hans mun, er tímar
líða, verða sett við hli.ð þeirra
verka, sem bezt lýsa hinu marg
breytta lífi strdðsfaetjunnar,
'hvar í heiminum sem er.
*
' Það getur verið erfi'tt að
nefna nokkur einstök atriðd til.
frekari glöggvunar, enda þótt
af nógu sé að taka. Allt er þetta
hvað öðru merkilögra. Þó má
nefna þann atburð, er ca. 1000
Norðmenn lentu í íslenzkri höfn
9. apríl 1940, — og þar með
lögðu grundvöllinn að hinu
raunverulega „Norðuríshafs-
stríði.“ Þessi hópur Norðmanna
var síðar tekinn upp d norska
herinn sem sérstök deild. H’lut
verk Norðmanna í styrjöldinni
var stöðugt meira. Þei,r æfðu
t. d. hæði enskar og norskar
skíðaherdeildir. Þeir hertóku
Jan Mayen sem Þjóðverjum
hafa aldrei tekizt að ná: Og eft
ir miklar fórnir og ærna fyrir-
höfn tókst þeim þarna að ná
fótfestu á „frjálsu norsku lands
svæði,“ þar sem þeir komu þeg
ar upp einhverri merkilegustu
veðurathugunarstöð, sem slarf
rækt var í þessari styrjöld. —
Landið' var gróðursnautt. Veðr
ir var allis ekki gott. Stormurinn
og snjókoman hjálpuðust að.
Allt var. eyðilegt og kalt, auðn
hvert sem litið var. Það var erf
iðara en orð fá lýst að koma
sér fyrir á sl'íkum stað. Skálarn
ir, sem þarna voru reistlr, voru
að miklu leyti niðúrgrafnir.
Yfirleitt var svo hvasst á eyj-
unni, að hafa varð sterkan kað
al strengdan á mörgum smá-
stólpum milli skálanna. Þennan
kaða'l héldu menn ser í, er þeir
fóru húsa á milli. Ef þeir héldu
sér ekki í kaðalinn, áttu þeir á
hættu að fjúka um koll og ber
ast með vindinum úl í haf. Þann
Framhald á 7. síðu.