Alþýðublaðið - 21.07.1945, Page 4

ALÞYÐUBLAÐBÐ
Laugardagurum 21. júií IS45

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Súnar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiðsla: 4900 og 4906
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
HorgunblaSið vaknar
upp vl vondan
draum.
MORGUNBLAÐIÐ virðist
vera farið að hafa eitt-
hvað óþægilega drauma; því
að morgun eftir morgun hrekk-
ur það upp með andfælum og
talar óráð um jafnaðarstefnu
og sósíalísma.
Það heyrir í fréttunum á
d&ginn og á kvöldin, að fólkið
er aftur farið að knýja á úti
í heimi um róttækar skipulags
breytingar og bjóðnýtingu
vissra mjög þýðingarmikilla
auðlinda og framleiðslutækja í
því skyni að jafna kjörin og
tryggja þjóðirnar gegn nýrri
kreppu og nýju atvinnuleysi.
Mörg stórfyrirtæki í kolanámi
og vélaiðnaði Frakklands hafa
þegar verið þjóðnýtt. Og á
Bretlandi verða kröfurnar
stöðugt háværari um ' að hið
cpinbera taki í sínar hendur
rckstur vissra fyrirtækja og
framleiðslugreina, sem auð-
hringar hafa þegar einokað,
en almenningsheill er undir
komin, svo sem námurekstur,
rafveitur og járnbrautarsam-
göngur. Þannig kemur í ljós,
að jafnaðarstefnan eða sósíal-
isminn, sem íhaldið í öllum
Jöndum hélt að væri. dauður,
er ennþá bráðlifandi og meira
að segja sókndjarfari nú, en
nokkru sinni áður!
Hvaða furða, þótt Morgun-
blaðið sé farið að hafa dálítið
órólegan svefn? Því að hver
veit nema krafan um bæjar-
útgerð í Reykjavík, til dæmis,
fari að gera alvarlega vart við.
sig á ný?
•
Því þykir Morgunblaðinu
nú mikið við liggja; og vits-
munaverur þess sitja með
sveittan skallann við að telja
fram ,,rök“ sín á móti úrræð-
um jafnaðarstefnunnar.
Fyrst er bá gripið til þeirrar
eldgömlu blekkingar, að jafnað
arstefnan vilji „koma öllum
framleiðslutækjum í hendur
hins opinbera.“ Þetta vita þó
Morguriblaðsritstjórarnir ofur-
vel, að hefir ekki við neitt að
styðjast. Hinsvegar telur jafn-
aöarstefnan það nauðsynlegt
til þess að tryggja öllum at-
vinnu og þjóðunum þar með
viðunandi afkomu, að hið
opinbera fái vaxandi hlutdeild
í og eftirlit með rekstri þeirra
fyrirtækja og atvinnugreina,
sem þjóðarbúskapurinn * í
hverju landi stendur og fellur
með.
En þá segir Morgunblaðið:
„Slíkt skipulag hlýtur að hafa
lamandi áhrif á athafnalöngun
einstaklingsins.“
Já, finnst mönnum atvinnu-
líf Hafnarfjarðar, til dæmis,
þkki bera þess vott, að bæjar-
útgerðin þar hafi orið til þess
„að hafa Íamandi áhrif á athafna
löngun einstaklingsins“- Eða
Anna frá Moldnúpi:
réf lil Ólais Jóhanns
Herra ólafur JÓHANN
SIGURÐSSON! Ég vildi
mega þakka þér þann óverð-
skuldaða heiður, er þú sýnir
mér, að blanda minni ófull-
komnu persónu inn í hávísinda
lega ritgerð um konuna og skáld
skapinn, sem þú skrifar fyrir
útvaldar vinkonur þínar í maí
hefti Melkorku 1945. Að vísu
er þér nokkur vorkunn þar sem
þú sýriist ekki vera annað en lítt
þroskaður unglingur, ef dæma
má af ritsmíð þessari. En ég hef
áður gjörzt all djarfmælt og
opinská, er ég skrifaði nokkur
orð um bók þína „Fjallið og
drauminn,“ því þrátt fyrir
allt taldi ég mig þar standa
andspænis karlmanni.
Það er þó ekki ætlun mín að
i'ara að biðja mér neinnar af-»
sökunar á því, sem ég sagði þar,
heldur vil ég þvert á móti lýsa
því yfir, að ég mun hvorki láta
þig eða aðra setja mér fyrir
um það, hvaða ályktanir ég
dreg af þvi sem ég les, og opin
berlega er gefið út fyrir almenn
ing, meðan skoðanafrelsi pg rit-
frelsi er viðurkent í þessu landi.
Annars þætti mér mjög fróð-
legt að vita, hvað þú telur mig
hafa falsað úr bók þinni, svo að
ég hafi áunnið mér ríflegar
fjársektir, eða tugthúsvist, það
er að segja ef .siðmenning vor
væri álíka og í öðrum menning-
arlöndum. Hvaða lönd þú tekur
í þeim flokki veit ég ekki..
Ég reyndi að fara samvizku-
samlega með það, sem ég tók
upp úr bók þinni. Yona ég að
við samanburð geti það allt
staðizt. Mér hefur aðeins tekizt
að skýra það í fáum orðum, sem
þú þurftir margar blaðsíður til.
Er það gömul og góð íslenzk
frásagnarlist, að vera stuttorð-
ur og gagnorður (samanber Ara
hinn fróða Þorgilsson).
Ég skal í fullri hreinskilni
segja þér og öðrum rithöfund-
um, sem ekki eru það þroskaðir,
að þeir þoli að lesendur líti
hver sinum augum á bókmennt
ir þeirra, að þið ættuð að láta
fylgja þeim einskonar leiðar-
v.hi, sem segði fyrir um það,
hvað hugsa mætti í sambandi
við eitt og annað, sem fyrir
kæmi í bókunum. En það
mundi reynast lítt þroskandi,
allra sízt fyrir höfunda.
En það er hreint frá að segja,
að ef þú ætlast til af mér, að
ég lífsreynd alþýðukona, ættuð
ofan úr sveit, uppalin við lest-
ur gullaldarbókmennta, í þrosk
andi skóla allrar ærlegrar
vinnu, utanbæjar og innan, ef
að þú ætlast til þess að, ég taki
allt fyrir góða og gilda vöru,
sem þú skrifar, þá verður þú að
venja þig á að húgsa af meiri
rökfestu, en þú gerir í Mel-
korkugrein þinni.
Langar mig aðems til að
benda bér, með vinsemd, á
stærstu götin.
Þar sem þú ert að benda mér
alþýðukonu, á ýmsa eríenda
höfunda, sem enginn sanngjarn
maður getur ætlast til, að ég
hafi tækifæri til að lesa, ætla
ég að minna þig á, að lesa öll
þau ósköp, er þú þykist hafa
ráð á, af meiri skilning, heldur
en það, serii þú hefur „gluggað11
í bibliuna og fræði Homers.
Það má segja ,að kunnugum
sé bezt að bjóða, þar sem vin-
konur þínar eiga í hlut, því
vart mun hægt að komast af
rneð einfaldari biblíuskýringar
en þær, sem þú gefur okkur
—- að biblían sé eins og önnur
austurlenzk helgirit og þjóð-
sagnir, sem lýsi býsna marg-
breytilegum konum.
Undarlegt, að maður, sem vill
láta bæði mig og aðra halda
sig bókvísan, talar þannig um
biblíuna, þessa bók allra bóka,
sem átt hefur orð handa öllum
mönnum við hin ólíklegustu
tækifæri, jafnt spekingnum,
sem hinum fáfróða. Ef nokkur
bók er til, sem getur kallazt
bók sannrar lífsspeki, þá ey það
hin blessaða trúarbók vor,
heúög ritning, þótt ég sé ekki
bibliufróð, þá veit ég þó nóg
til þess, að hún geymir upp-
sprettu eilífs lífs í fagnaðar-
erindi drottins vors og frelsara
Jesú Krists, sem ég kann ekki
að fyrirverða mig fyrir, fremur
en Páll postulj. Ég tek mér ekki
nærri, þótt þú sendir mér tón-
inn fyrir að hlýða á guðsorð,
nrér mun ekki reynast það ó-
tfaustari leiðarvísir, en vin-
konum þínum ritsmíðar þínar.
Eihs og flestir íslenzkir ung-
lingar hefi ég einhverntíma les
ið Odysseifskviðu Homers í þýð
ingu Sveinbjarnar Egilssonar.
En ég varð alveg forviða, þegar
ég las það í grein þinni að þú
gazt Iátið anda þinn heillast af
rokkhljóði Penelopu. Skárri er
það nú næmleikinn! Ég man
ekki betur en að Homer (eða
hver það nú var, sem raunveru
lega samdi Odysseifskviðu, það
ódauðlega verk) — léti Pene-
lopu vefa. Skáldið hefir kunn-
að skil á vínnubrögðum, og veit
að það þarf hugsandi höfuð til
hvað sýnist þeim, ef þeir bera
það saman við atvinnulíf-ið í
Reykjavik, þar sem engin bæj
arútgerð er, en hver togarinn
eftir annan hverfur burt úr
bænum, úr höndum hins marg
lofaða einstaklingsframtaks?
Ætli það geti ekki svo far-
ið, að full þörf reynist á, áður
en langt um I'íður, að bæjarút-
gerð í Reykjavík bæti svolit-
ið upp það einstaklingsframlak
á sviði. útgerðarinnar og at-
vinnulífsins yfirleitt, sem Morg
unlblaðið taíar nú svo digur-
barkalega um?
/ *
„En“, segir mogunblaðið;
„sósíalisminn hefir hættu í för
með sér fyrir persónufrelsi. eip-
staklingsins. Þegar hið opin-
bera er orðið' aðalatvinnurek-
andinn og aðalstjómandinn, er
ekki lengur til nein trygging
gegn þvi, að rikisvai'dið safn-
ist á hendur örfárra ábyrgðar-
lausra manna, sem síðan beittu
því eftir sinni hentisemi.“
En, hvar er þá tryggingin
gegn því i þeim lÖndum, þar
sem allur atvinnurekslur lýtur
alræði nokkurra auðm'anna eða
auðhringa, svo sem i Þýzka-
landi um það bil, er Hitler
brauzt til valda með bófaflokk
sinn? Ætli það hefði ekki ver
ið bezta Iryggingin gegn Hitl-
er og stjórn hans, að búið
hefði verið að setja auðmenn
og auðhringa Þýzkalands und-
ir svolitið skarpara eftirlit hins
opinbera, og þjóðnýta eitthvað
af þeim fyrirtækjum, sem gerð
voru að féþúfu fyrir hann og
flokk hans í baráttunni um
völdin? >
Ef jafnaðarstefnan og þær
skipulágsbreytingar, sem hún
berst fyrir í því skyni að skapa
öllum atvinnu og félagslegt ör-
yggi, tryggir ekki frelsið og
lýðræðið meðal þjóðanna, þá
gera það áreiðanlega engir aðr-
ir.
þess að setja saman voð svo
vel fari. Kemur þar til greina
skapandi verkhyggni, sem get-
ur reiknað og séð í hendi sér
fyrir fram.
Penelopa er orðin í vandræð
um með að venjast hinum á-
gangssömu biðlum, er sóttu að
henni úr öllum áttum í fjar-
veru Odysseifs, manns hennar.
Settust þeir meira að segja að
í höll Odysseifs sjálfs, og sóuðu
eignum hans í ofdrykkju og ó-
llfnaði. Jafnvel þegnar Pene-
lópu eggjuðu hana að giftast,
þar sem úti mundi um Odysseif.
— Setti Penelopa þá upp lín-
vef, sem hún sagðist ætla í ná-
klæði handa hinum ríka Rake-
mes, þegar banagyðjan vitjaði
hans. Lézt hún vilja ljúka vefn
um áður en hún hugsaði um
að gifta sig. Óf hún nú á dag-
inn en rakti aftur upp á nótt-
inm við blys. Þannig blekkti
hún alla í 3 ár. En þá kom
þerna ein upp um hana.
Er það nú ekki heldur klént
að bera þetta allt afbakað á borð
fyrir konur, sem hafa lesið Od-
ysseifskviðu og kunna skil á
vinnubrögðum ?
Það er hvorki spuna hljóð,
né vopnagnýr, sem skáldið vill
túlka fyrir þjóð sinni. En í
skáldverki þessu birtist allur
goðaheimur Grikkja Það er
trú og siðgæði, sem þetta á-
gæta fornaldarskáld er hér að
Augiýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
fyrir kL 7 að kvökii
kenna samtíð sinni að elska Qg
meta. Það er hinn þolgóði ráð-
svinni Odysseifur, sem treystir
guðunum og guðírnir elska, sök
um hreysti hans og mann-
kosta. A guðaþingi t.aka þeir
ákvörðun að leiða hann heilaR
heim, eftir 10 ára hrakninga á
heimíeið frá Trójuborg. Kemst
hann þannig til sinnar þreyj-
andi og biðjandi Penelopu, sena
heldur vill deyja, en þurfa að
giftast öðrum, en hinum goðum
líka Odysseifi. En það ætlar
ekki að ganga þrautalaust, að
hann fái Penelopu til að trúa
því, að hann sé hinn rétti Odys
seifur. Það tekst fyrst, þegar
hann getur lýst hvílurúmi
þeirra hjóna, sem hann hafði
sjálfur gjört, með þeim hætti,
að byggja svefriherbergið utan
um lifandi eikarstofn, hola haniit
og greipa gulli. Þetta leyndar-
Framh. á 6. síðu.
TÍMINN í gær gerir að um-
ræðuefni j viðtal, sem Skúli
Skúlasön átti við danska blað-
ið „PoIiti.ken“, þegar Esja kom
til Kaupmannahafnar, en í við
tali þessu er farið hinum hörð
ustu orðum um Gunnar Gunn-
arsson skáld og honum m. a.
borið á brýni, að hann sé land
ráðamaður. Segir svo í þessari
grein Tímans:
„Einn meðal þeirra manna, sem
fóru með Esju til Kaupmannahafn
ar á dögunum, var Skúli Skúla-
son ritstjóri. Birtist í danska blað
i
inu ,,Politiken“ viðtal við hann
skömmu eftir komuna til Hafnar.
Þetta viðtal hefir vakið mikla
undrun og gremju þeirra íslend-
inga, sem lesið hafa. Þar er með-
al annars vikið að Gunnari Gunn
arssyni ritliöfundi og viðhöfð þau
ummæli, að hann sé ekki „nogen
höj Stjerne“ í föðurlandi sínu og
sú furðulega skýring gefin á því,
að alþingi ákvað að veita hon-
um einum sérstök rithöfundalaun
á fjárlögunum, að „vi kunde jo
ikke stemple ham som Landsfor
ræder“. Fleira er í viðtali þessu,
sem kemur vægast sagt mjög und
arlega fyrir sjónir.
Hér heima spyrja menn hvern
annan í undrun, hvernig á því
geti staðið, að kunnur blaðamað-
ur eins og Slcúli Skúlason lætur
hafa annað eins og þetta eftir þér.
Þykir mörgum ótrúlegt, að hann
hafi nokkurn tíma látið slík orð
falla. En þá kemur til hans kasta
að mótmæla kröftuglega, að sýna
svart á hvítu, að ummælin séu að
eins afbökun ófyrirleitins manns,
sem hann hafi verið svo óhepp-
inn að ei&a tal við. Öll íslenzka
þjóðin dáir Gunrvar Gunnarsson
einhuga og telur hann ágætasta
rithöfund sinn, og hér myndi
enginn leyfa vér að bregða hon-
um um slíkar vammir, sem fylli-
lega eru gefnar í skyn í hinu
furðulegu viðtali Skúla Skúla-
sonar við hinn danska blaðaínann,
Það eru nú uppi þeir tímar, þeg
ar það virðist helzta fangaráð ó-
fyrirleitinna manna að bera land
ráð á andistæðinga sína, svo sem
dæmin sanna, og víg Guðmund-
ar Kambans er okkur íslending-
um eitt sorglegasta dæmið um.
slíkar starfsaðferðir.“
Það fer ekki hjá því, að þessi
ummæli „Politiken“ um Gunn
;ar Gunnarsson veki almenna
gremju með íslendingum. Eta
sér í lagi er það harmsefni, að
íslenzkur blaðamaður skuli
borinn fyrijr þessum ummæl-
um, sem allir munu eindónxa
um, að sáu með öllu tilefnis-
laus og órökstudd. Og víst eru
þau orð Skúla Skúlasonar um
Gunnar Gunriarsson, sem
„Politiken“ hefir eftir, ! ólík-
leg til heilla fyrir norrænan.
samhug.

Elril l 4 ,ra
Vörumóttaka til Súganda-
fjarðar, Bolungavíkur og Súöa
víkur fram til klukkan 11 ár-
degis í dag.