Alþýðublaðið - 31.07.1945, Blaðsíða 5

J»riðjudagur 31. júlí 1945.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
■&
Sunnudagskvöldið í útvarpinu. Gróðurinn urn trjárækt
og það, sem fólkið vanrækir —. Áætlunarferðir í Kjós-
ina. Tveir taxtar bifreiðastjóra, sem valda ruglingi.
FÆREYINGAKVÖLDIÐ í út-
varpinu var að mörgu leyti
skemmtilegt og var sérstaklega
gaman að hlusta á færeysku söngv
ana. Það er sjálfsagt að 'þakka út-
varpsráði fyrir þann sið að gefa
Færeyingum, búsettum hér, tæki-
færi til að halda upp á Ólafsvök-
nna sína í útvarpinu, því að þacf
er gistivinátta iokkar við þá og
eintnig eru kvöld þeirra einmitt
þannig löguð að þau eru til
skemmtunar og fróðleiks fyrir
okkur íslendinga.
„GRÓÐURVINUR“ skrifar mér
á þessa leið: „Allir Reykvíkingar
ihiafa veitt því athygli, að skógar-
gróður eða trjárækt, ef menn vilja
heldur nefna það tþví naftni, hef-
ur vaxið geysilega mikið hér í
toænum á 1 undanförnum árum, svo
að í sumum hlutum bæjarins hef-
ur orðið alger breyting. Sumstaðar
ná trén alveg upp að burstum hús-
anna, jafnvel þó að trén haffi. ekki
verið gróðursett fyrir meira en
7—8 órum. Þetta er mjög gleði-
legt, og þó að seint gangi ef til
vill, þá erum við á góðum vegi
með að gera borgina okkar hlýrri
■og fegurri." i
„ÞETTA ER EKKI að eiris að
að þakka einstaklingum heldur
og einnig þeim anda, sem hefur
farið ört vaxandi á siðustu árum
að stuðla að trjárækt og gróðri á
bæjarlandinu. Tel ég meðal ann-
ars að blöðin eigi ekki lítinn þátt
í þessu því að þau hafa skrifað
mjög mikið um þetta mál. Mönn-
unum lærist það og mjög fljótt að
aukinrj trjágróður gerir líka
heimilin betri og hlýrri. — En
það er eitt, sem ég hef veitt at-
hygli og vil minnast á. Menn eru
alls ekki nógu natnir við trjárækt-
ína. Sérstaklega* * vanrækja þeir að
klippa kal'kvisti og óþarfa gróð-
lur af trjánum. Það er nauðsyn-
legt að sinna þessu, því að ef það
er ekki gert kippir það úr þrosk-
anum. Og margir garðar hér í bæn
um bera þess einmitt merki að
þetta er vanrækt.“
FERÐALANGUR SKRIFAR:
„Mér þykir sem áætlunarferðir í
Kjósina séu illa skipulagðar. Bif-
reiðarnar fara upp í Kjós á kvöld
in kl. 6 og þaðan er áætlunarferð
eldsnemma á morgnamia. Það get
ur verið að það sé hentugra fyr-
ir Kjósarbúa sjálfa að þurfa
ekki að gista í Reykjavík, þó að
þeir þurfi ag skreppa þangað ein-
hverra erinda. En þetta er mjög
erfitt fyrir alla þá mörgu, sem
þurfa að fára upp í Kjó's eða upp
á Kjalarness, en eiga heima hér
í bænum. Þeir geta ekki dvalið
nema nóttina efra, ef þeir fara
þá ekki upp eftir til, lengri dval-
ar.“
„ÉG HYGG LÍKA að þeir séu
margfait fleiri á sumrum að
minnsta kosti — og þar á meðal
allir : , sumarbústaðaeigendurnir,
sem þurfa að fara héðan snögga
íerð og vilja eyða einutn degi en
ekki nóttunni aðeins efra, heldur
en Kjósarbúar sem þurfa að
skreppa í bæinn. — Ég tel nauð-
synlegt, að þetta mál sé athugað,
og það er raunverulega fyrir á-
skoranir nokkurra félaga minna
að ég skrifa þér þetta bréf.“
AF TILEFNI BRÉFS, sem ég
fékk í gær og ðþarft er að birta
vil ég geta þess, að ýmsir toifreiða
stjórar ruglazt í tveimur töxtum í
taxtalbók sinni. Ef þú þantar bíl
og ferð til Þingválla og þaðan
til Ljósafoss, snýrð þar við og ferð
aftur um Þingvelli til Reykjavík
ur átt'þú að greiða fyrir það um
200 krónur á sunnudegi. Ef þú
ferð hins vegar frá Reykjavík
um Hveragerði, um Ljósafoss til
Þingvall.a og til Reykjavíkur,
einnig á sunnudegi, þá átt þú að
borga um 165 krónur. —
FORMÁLI fyrir þessum töxt-
um í taxtábókinni er það óljós, að
bifreiðastjórar, sem sjaldan aka
þessa leiðir þannig, ruglast í töxt-
unum. Þess vegna hefur einn af
bréfriturum mínum orðið hissa á
sunnudiaginn var, er hann var lát-
inn toorga 210 krónur fyrir ná-
kvæmlega sama túr og hann fór
í júní og borgaði þá fyrir 167
krónur. Það er rétt fyrir bifreiða-
stjóra og bilaleigjendur að athuga
þetta, því að það er nauðsynlegt
fyrir báða aðila að sama verðlag sé
hjá öllum.
Hannes á horninu.
Nýjastar fréttir,
bezfar greinar og
skemmfilegasfar sögur
fáið þér í
í . ,
Alþýðubiaðinu
Símid í 4900 og gerist áskrifandi.
AUGLÝSIBÍALÞÝBUBLAÐINU
Berchiesgaden í slríðslok
Þannig leit Berchtesgaden, hið fræga sveitasetur Hitlers suður í Alpaíjöllum, út, þegar
Bandaríkjamenn tóku það í maí. Það er í rústum. S. S.-menn k'Ve ktu í. því, áður en
Bandaníkjamánn komu þangað.
UNDANFASNAR vik-
ur og mánuði hafa brezku
blöðin hvað eftir annað flutt
fregnir af nýfundnum listaverk
um, sem Þjóðverjar hafa flutt
úr hernumdu löndunum til
Þýzkalands og falið þar. Þjóð-
verjar hafa á undanförnum ár-
um stundað eitthvert mesta
listaverkahnupl, sem dæmi eru
til. Erfitt er að segja um það,
enn sem komið er, hversu mik
ið hefur fundizt, en það er sí-
fellt að koma betur og betur í
ljós, hvað orðið hefur af þe:m
listaverkum, sem horfið hafa úr
söfnum og úr einkaeign í öll-
um hernumdu löndunum og
jafnvel innan Þýzkalands
sjáMs. Og nú er eftir að koma
öilum þessum listaverkum. á
rétta staði aftur og það getur
reynzt erfiðara en í fljótu
bragði kann að virðast.
Alls konar verðmætir lista-
munir hafa fundizt hvar vetna
í Þýzkalandi, sem rænd.'r hafa
verið frá hernuimdu þjóðunum;
— Þjóðverjar hafa falið þá í
saltnámum, heilum, mannauð-
um höllum og smærri húsum,
— jafnvel í tómum járnbrautar
vögnum, — eða grafið þá í jörð
niður á ólíklegústu stöðum hing
að og þangað úti um allar triss-
ur. Lærðustu listaverkafræðing
ar hafa jafnan fylgzt með
brezku og amerísku herjunum
í Þýzkalandi til þess að rann-
saka þau listaverk, sem stöðugt
eru að finnast. Menn þessir
'ganga úr skugga um uppruna
og verðmæti þeirra Íistaverka
sem finnast og sjá einnig um,
að þau lendi ekki í höndum
óhlutvandra -aðila, heldur séu
undir eftirliti bandamanna.
Ýmislegt. veldur því, að erfitt
er að koma listav-erkum í sína
*réttu staði. Til' dæmis er ráð-
stöfun á þeim listaverkum erfið
sem þýzku nazistaleiðtogarnir
• tálu með þeim hætti að gera
opiniberlega samninga um flutn
mg á þeim til Þýzklands, —- án
endurgjald-s, — einungis með
frekju. Fjöldi listaverka er
þannig fenginn, ogþetta tíðkað
ist jafnvel á árunum fyrir stríð.
Nazistar beittu þessari aðferð
mjög, er þeir lögðu eign sína
á iistaverik, sem voru í einka-
EFTIRFAKANDI grein er
þýdd úr enska vikurit-
inu „The Listener.“ Höfund
ur hennar er Sumner Crosby.
Fjallar hún um listaverkrán
Þjóðverja á styrjaldarárun-
um. Stöðugt eru fleiri og
fleiri verðmæt og fræg lista
verk að finnast, víðsvegar
um allt Þýzkaland, sem naz-
istar hafa falið á hinum ólík-
legustu stöðiuu. Greinin er
örlítið stytt í þýðingunni.
eign víðsvegar í Þýzkalandi
sjálfu.
S:
Hver var svo tilgangur naz-
ista með öllu þessu listaverka-
ráni? — Og að hve miklu leyti
hefur Evrópu verið rænd helztu
listaverkum sínum, — málverk
um, rósofnum veggtjöldum,
hóggmyndum og ýmsum öðrum
munum, sem. aldrei verða metn
ir til fjár?
Nú orðið er það vitað mál, að
framkoma Þjóðverja í Austur-
Evrópu var að ýmsu leyti öðVu
vísi en í Vestur-Evrópu. í Pól-
landi, Tékkóslóvakíu og Rúss-
landi lögðu Þjóðverjar mikla og
skipulagða áhrezlu á að afmá
og eyðileggja menningarverð-
mæti þjóðanna. Og þeim varð
hryllilega mikið ágengt í því
efni sumsstaðar í þessum lönd,
um, svo að þess imunu lengi
sjást merki. í fullu samræmi
við þessar ráða-gerðir létu Þjóð
verjar greipa sópa um bókasöfn
in, — og. þá fyrst og frernst þau
stærstu og beztu, eins og t. d.
rJðal bókasafnið í Czacow.
Mierkilegir hlutir og li’Stavetk
voru «send beina leið til Þýzka-
■lands, —- t. d. Veit Stoss-aítarið
lo. fl. Heimili Tolstoys og Tclrái-
kovskys, sem voru opinber söfn
eítir hina látnu snillinga, bera
glögg merki þess, að ránshönd
Þjóðverja hefur verið þar að
verki. Sama má segja um hvers
kyns söfn önnur, vísindastofn-
anir, skjalasöfn, bæði opinber
og í einkáeign, hvar sem er í
þessum löndum, er Þjóðverjar
náðu.
í Vestur-Evrópu fóru Þjóð-
verjar öllu varlegar í sakirnar
og þjóðirnar áttuðu sig fyrr við
hverju var að búast og reyndu
fyrirfram að fela l'istaverk sín,
ef hægt væri að vernd'a þau
fyr'ir ránsihendi Þjóðverja, er
þeir tóku hvert landið á fætur
öðru. Hið fræga Louvre-safn í
París. var t. d. flutt til Suður-
Frakklands haustið 1939 og
dreift þar til geymslu víðsveg-
ar á öruggum stöðum. í Bfelgíu
var fjölda listaverka komið fyr
ir í sprengjuheld neðanjarðar-
byrgi, þar sem þau lvoru fylli
lega örugg og sem Þjóðverjar
komust sjaldnast eftir hvar
voru. Danir fluttu ’helztu 1‘ista
verk sín í kjallara Carlsberg-öl
geiðarinnar í Kaupmannahöfn.
*
Það er næsta eftirtektarvert,
að endaþótt Þjóðverjar kæm-
ust eftir því, hvar ýmsar lista-
verkageymslurnar voru, létu
þeir þær oft eiga sig. Fyrir
bragðið hafa fjöldamörg lista-
verk aldrei komizt í hendur
Þjóðverja, heldur verið í um-
sjá yfirvaldanna í hverju landi
og eru það enn.
Frekja Þjóðverja er alkunn
og þess vegna kann ýmsa að
furða á því, að þeir skyldu ekki
taka öll þau listaverk, sem þeir
annars komu hönd’um yfir; .en
ástæðuna fyrir því, að þeir
gerðu það ekki, er sú, að fram-
koma þeirra í Vestur-Evrópu
var aldrei' j'afn hábölvuð og hún
var í Austur-Evrópu, og voru
þeir þó ekki friðsamir um of
þar frekar en annars staðar. f
Vestur-Evrópu reyndu þeir jafn
an að fá fólkið til ,,samvinnu“
með sér og gerðu sér barnsleg
ar vonir um að slíkt tækist,
þrátt fyrir bað, að þeir beittu
jafnan yfifgangi, er þeim sýnd
ist. Þjóðverjar reyndu að setja
á strák sínum og iþóttust ekkert
kæra sig um að taka þau lista-
verk til Þýzkalands, sem væru
í öruggri geymslu. Og svo kom
sá tími, er nazistaleiðtogarnir
sáu veldi sitt hrvnja í Evrópu,
og þeim vannst enginn tími til
að standa í listaverkahnupli og
Fraxnh. á 6. sí8u.