Alþýðublaðið - 04.08.1945, Blaðsíða 5

Laugardagur 4. ágúst 1945
ALÞYBUELADIÐ
Nes við Seltjöm. — Gamla konan er gengin. — Hvað
verður um Nesstofu. — Tillaga til þeirra, sem ráða. —
Um umferðina. — Káðlegging til vegfarenda.
GAMLA KONAN í Nesi er
gengin.. Fyrir nobkruxn árum
heimsótti ég hana og skoðaði hina
frægu Nesstofu. Kristín gamla
sýndi mér hana og ég hef sjaldan
lifað kyrrlátari stundir, magnaðri
minningum og sögum, en meðan
ég dvaldi í þessu gamla setri. Þar
var raunverulega allt saga, trað-
irnar heim, hlaðið, inngangurinn
í stofuna, stofan sjálf og hver stoð
hennar- og svo gamla konan frá
fyrri öld, lítil og nett við Seltjörn-
og þó sérstaklega þegar hún leit
til sjávarins og minntist á það, að
hann væri að eyða landinu henn-
ar.
HVAÐ VERÐUR NÚ um Nes
við Séltjörn? Bg hef engan spurt
um það fyr. En í sögu íslands á
þetta gamla höfuðból margar síð-
ur og þá fyrst og fremst í sam-
bandii við eina göfugustu stétt
landsins, læknastéttina. Þar sat
höfuðsmaður þeirra manna okkar
sem stundáð hafa líknar- og hjálp
arstörf, þegar veikindi og sóttir
hafa steðjað að. Þar var fyrsta
lyfjaibúð landsins. — Auk þiess er
Nesstofa út af fyrir sig forngrip-
ur. Það sjá þeir bezt sem heim-
sækja hana.
ÞAÐ ER KANNSKE ofmælt, en
mér finnst að Kristín í Nesi hafi
búið í Nesstofu í öld og hún og
Nesstofa voru eitt. Það var ekki
ástæða til þess að hreyfa við
neinu meðan gamla konan lifði
þar. Nú er hún búin að hafa vista-
skipti, komin til vina sinna annars
staðar og hætt að ferðast um stof-
una sína, — Þess vegna vil ég
leggja ti'l, að ríkið eignist Nes við
Seltjörn og geri það að bústað
landlæknis og minjasafni fyrir
læknastéttina.
ÉG SKÝT ÞESSU >að eins fram
til þess að réttir aðilar geti um
þetta hugsað og tekið sínar ákvarð
anir. Vel getur líka verið að þetta
hafi borið á góma hjá þeim ,og
málið sé í athugun. — En mér
gengur aðeins til að þáttur Nes-
stofu í sögu landsins sé ekki graf
inn. Allt sem snertir sögu okkar
og starf í liðnum öldum hefur
miklu meira gildi fyrir framtíð
okkar en menn gera sér kannske
ljóst í fljótu bragði. Og umhyggja
okkar fyrir því skapar festu í þjóð
Æélagið og menningu okkar- sem
er lífsnauðsynleg.
INGIMAR VILHJÁLMSSON
SKRIFAR: „Nú á þessum slysa-
tímum, þegar margir óvanir eru
með ‘bíla, vil ég gefa vegfarend-
um dálitla bendingu, til að forðast
slys. Þegar gangandi maður fer
þvert yfir götu, þá metur bílstjóri
eða hjólreiðamaður hraða hins
gangandi manns og fer fyrir fram
an hann eða aftan, eftir aðstæðum.
Venjulega er betra að fara fyrir
aftan hann, því að þá er útilokað
kápp milli hins gangandi og ak-
andi, en það er hættulegt."
„HINUM GANGANDI er eðli-s
legt að halda hinum sama hraða,
en hinn akandi er háðari umferð-
inni hvað hraðan snertir, af þvi
að hraði hans er mikið meiri. í
því tilfelli, að gangandi manni sýn
ist ökutæki stefna á sig, er hættu-
legt fyrir hann að stanza, því að
þá getur fát • komið & hinn ak-
andi svo að (hann veit ekki hvoru
megin hann á að fara og ekki orð
ið nógu fljótur að ákveða sig og
verður svo að hemla á síðasta
augnabliki, en þá getur það orðið
of seint. 'Þess vegna vil ég segja
þetta til gangandi fólks: Gangið í
sömu átt og með samá hraða, þeg
ar þér gangið yfir götu, en ef að
þér sjáið yður það ekki fært þá
farið ekki yfir götuna, fyrr en
gott tækifæri kemur.
Hannes á horninu.
á ísafirði hcfir nýlega stækkað, svo að blaðið flytur
nú tvöfalt meira efni en áður. Jafnframt hafa verið
gerðar þær breytingar á blaðinu, að það flytur miklu
fjölbreyttara efni én áður og við hæfi lesenda hvar
s sem er á landinu.
Blaðið leggur sérstaka áherzlu á að fylgjast vel með
þvi, sem gerist á hverjum tíma og hefir í því skyni
tryggt sér aðsfoð manna í Reykjavík.
Blaðið flytur ítarlegar fréttir af Vestfjörðum, og er
því nauðsynlegt öllum Vestfirðingum.
Flugsamgöngur við Vestfirði tryggja að blaðið kemst
reglulega og fljótt til kaupenda hvar sem er á
landinu.
Skutull hefir komið út í 22 ár og jafnan getið sér orð
fyrir einarðlegan málflutning.
SKUTULL á erindi til allra landsmanna.
Hringið í síma 5020 og gerizt áskrifendur að Skutli.
Jikrtfianlnil Alþýðablaðsta er 49i.
5
Þjálfun kínverskra hermanna
Amerískir herforingjar starfa nú ötullega að því að þjíálfa kínverska hermenn og búa þá
undir úrsiitaþátt frelsisstríðsins gegn Japönum. Hér á myndinni sést hópur kínverskra her-
manna við líkamsæfingar.
WT Ú, þegar styrjöldinni. er |
liokið, mun Kína í fyrsta
skipti fá verulega hentugt tæki
færi til að eflast, tæknilega og
menningarlega. Þau stjórnmála
legu umskipti, sem hljóíast af
uppgjöf Þýzkalands í vestri og
Japans í austri, munu óefað
leiða af' sér nauðsyn þess, að í’
Austurlöndum rísi eitthvert
ríkjanna upp yfir hin og verðí
þeim öflugri. Enda er ekki hægt
að koma við því endurreisnar-
starfi í Austur-Asíu nema með
slíku móti. Þetta sterka ríki,
sem tilvalið er tili að bafa for-
ustuna, — er Kína. Með tilliti
til jafnaðar og jafnvægis á við-
skiptasviði allra ríkja, er ein-
ungis hægt að skapa viðunandi
ástand með því einu, að frjó-
söm lönd, sem að miklu leyti
eru óræktuð, en íbúarnir virð-
ast alltof margir, séu hagnýtt
til hins ýtrasta og fólkinu veitt
skilyrði til að lifa. Það land,
sem mest og bezt þarf að hag-
nýta fram yfir það sem nú er
gert, og sem í ibýr þjóð, sem.
ekki nýtur sín, er einmitt Kína.
Kina þarf eíkki hvað sízt að
éfLa og bæta sljórnartfar sitt og
það þarf að fylgjast að með
viðskiþtalegum og tæknilegum
umibótum. Gera má ráð fyrir, að
í því efni muni Kína að miklu
leyti taka Bandarikin til fyrir-
myndar.
Einhvern veginn hefur það
verið svo fram á seinasta ára-
tug, að viðskipti Bandaríkja
Norður-Ameríku og Kína hafa
verið furðu lítil. Ýmislegt haml
aði því, t. d. einangrunarstefn-
ur, sem réðu mikliu lengi vel
meðal beggja þessara ríkja.
Fyrst Iþegar Sfandard Oil Co.
hóf sölu á olíu til Kína, lyftist
brúnin á amerískum iðjuhöld-
um og kaupsýslumönnum og
gerðu þeir sér þó nokkrar von-
ir um, að sameiginleg viðskipti
ríkjanna myndu aukast.
Hawai-eyjar og Filippseyjar
komu inn í umræður manna um
þetta mál og þóttu einkar hent-
ugir viðkomustaðir fyrir skip,
JL¥ ÖFUNDUR eftirfarandi
greinar er E. M. Fried-
wald. Greinin er þýdd úr
enska fímaritinu „World Di
gest,“ en upphaflegú birtist
hun í franska Lundúnaritinu
„La Franee Libre.“ í grein
þessari er sagt frá möguleik
um Kína til þess að verða
stórveldi á nútímamæli-
kvarða,
Greinin er stytt í þýðing-
unni.
-------- ■______' ________i
er sigldu milli Bandaríkjanna
og Kína.
Þó hefur það farið svo, að
viðskiptin við Kína hafa ekki
numið nema 3 eða 4 hundraðs-
hlutum af viðskiptum Banda-
rí&janna við önnur ríki á und-
anförnum 40 árum. Samt sem
áður hafa verið mikil og góð
skilyrði til viðskipta við Kína,
en sém hafa verið ónotuð svo
að segja fram til þessa, hvað
sem siðar verður.
Það var vegna þess að Banda
ríkin héldu áfram að vera Kín-
verjum ferkar hliðholl og rufu
ekki. stjórnmálasamband sitt
við Chungking-stjórnina, að
Japanir réðust á Pearl Hailbor.
Og nú er svo komið, að vöxtur
og viðgangur Kína upp í það
að verða eitt af fremstu stór-
veldum heims, er ein af líkleg-
ustu afleiðingum Kyrrahafs-
styrjaildarinnar.
*
Nú er ekki. úr vegi að virða
það fyrir sér, á hvaða hátt Kína
getur fyrst og 'fremst orðið stór
veldi á nútímavísu. Vitaskuld
er ekki auðvelt fyrir ríki að
verða að stórveldi. Hugsunar-
háttur og menning þjóðarinnar,
sameining um innanlandsmál
og stjórnarfarsfyrirkomulag eru
atriði, sem allt hvílir á. Ef allt
þetta er á því stigi sem kallast
má fullkomið á nútímavísu, er
ekkert því tilfýrirstöðu, að
hverju ríki standi til boða a§
þróast út á við og inn á vi.ð svo
að segja ótakmarkað. Aftur á
móti getur heilu stórveldi hnign
að ef ei.tthvert hinna áður-
nefndu atriða er ekki í lagi.
Sem dæmi má nefna ftalíu.
Fyrir sex árum síðan var hún
stórveldi, sem ó alheimsmæli-
ikvarða mátti sín jafn mlikið
meðal þjóðanna og t. d. Sovét-
ríkin. Nú er Ítalía e'kki í stór-
veldatölu lengur. Forustan
beindi athöfnum iþjóðarinnar
inn á rangar brautir. Undan-
farin styrjöld hefur sýnt mönn
um til fuUs, hverskonar hugar
far, sameining og stjómarfyr-
irkomuilag reynist bezt, er á
hólmdnn er komið.
Stærð ríkianna og mann-
fjöldi he'fur fyrst og fremst
geysimikið að segja, ef til þess
kemur að. eitthvert ríki verði
áhrifamikið meðal annarra
ríkja. Að því viðbættu, að fjár
hagur 'þess sé góður og tæknin
á háu stigi, er ríkið mjög vel
á vegi statt. Einkum er það hag
fræðilega hláðin, sem þarna
kemur til miála. Nú á dögum
verður stórveldi að vera í senn
mikið iðnaðarríki og landbún-
aðurinn mikill. Til þess að þetta
geti tekizt, verður landið aS
vera frjósamt og innihálda nóg
af kolum.
Til þess að leggja grundvöll
að stórfelldum nýtízkuiðnaði er
ekki. nóg fyrir eitt ríki að eig*
einhverja gnægð af olíu (eins
og til dæmis Mexico, Vene-
zuela, Rumenía, Persía o. fl.).
eða mikinn skipastól (eins og
t. d. Noregur) né heldur miklar
járnnámur (Svíþjóð t. d.).
Bæði England og Þýzkaland
sýna, að þjóð, sem ekki á sér-
lega mikinn skipastól, olíu og
járn t. d„ getur byggt upp
geysimikinn iðnað, ef nóg er tift
af ’kolum í landinu. Nú skyidi
enginn halda, að ég álíti ekki
skipin, olíuna og járnið miiriis
Wk. á 6. sftSu