Alþýðublaðið - 09.08.1945, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 9. ágúst 1945
Útgeíandi: Alþýðuflokkurinn
Bitstjóri: Stefán Pétorssonu
Símar:
Ritstjóm: 4901 og 4902
Afgreiðsla: 4900 og 4906
Aðsetur
x Alþýðuiuisinn vlð Hverf-
isgötu. f
Verð í lausasöla: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Frá Versöium tit
Togarasjómaður skrifar um -
ém
ssonar
ÞAÐ ER ORÐIÐ svo algeng-
ur viðburður, að Þjóðvilj-
inn, málgagn Kommúnista-
flokksins, úti'bús Rússa hér á
landi, hafi hamskipti, að menn
eru löngu farnir að taka því
sem sjálfsögðum hlut, að á
hann fari æði annan hvern dag
eða svo. Oftast eru asnaspörk
skriffinna hans ætluð Alþýðu-
flokknum og ritstjóra Alþýðu-
blaðsins, en kommúnistar virð-
ast sífellt forherðast í ofstæk-'
isfullu hatri sínu á Alþýðu-
flokknum, og ri.tstjóra Alþýðu-
blaðsins hafa þeir haft á heil-
anum árum saman.
*
Þjóðlviljinn gerir í gær for-
ustugrein Alþýðublaðsins í til-
efni af fund'i „binna þriggja
stóru“ í Potsdam að umræðu-
efni með sama hætti og venju-
iega, þegar hann minnist á Al-
þýðublaðið. Læzt hann hafa
stórmóðgazt af því, að Alþýðu-
blaðið skyldi ekki. taka undir
lofsöng málgagna kommúnista
og íhaldsmanna um ráðstefnu
þessa og niðurstöður hennar og
veður að vanda elg blekkinga
og lyga.
Þjóðviljinn er mjög hneyksl-
aður yfir því, að Alþýðublaðið
skyldi leyfa sér að láta í Ijós
þá skoðun, að mannkyninu hafi
munað sorglega skammt fram
eftir gæfuvegi frelsis og giftu-
samlegra samskipta þjóða í
milli á áfanganum frá Versöl-
um til Potsdam. Virðist Þjóð-
viljinn lifa í þeirri trú, að allt
sé fengið og öllum vanda af-
stýrt vegna þess, að „hinum
þrem stó.ru“ hafi auðnazt að ná
samkomulagi um ýmis mikil-
verðustu mál stríðslokanna á
ráðstefnu' sinni í Potsdam! Fer
hann auk þess mörgum orð- ■
um um ,,aðdróttanir“ og „tor-
tryggni“ af hálfu Alþýðublaðs
ins í garð Clement Attlee, hins
nýja forsætisráðherra Bret-
iands og leiðtoga bpezka Al-
þýðuflokksins, því að ,'hann
hafi seti'ð ráðstefnuna við hlið
(þeirra Stalins „stórhetju“ og
Trumans Bandaríkjaforseta og
sé samábyrgur þeim fyrir á-
kvörðunum hennar,
*
Þjóðviljinn hefur áður látið
þess getið, að þau atriði sam-
þykktar Potsdámráðstefnunn-
ar, sem óheillýænlegust eru og
válegust, séu sigur valdhafa
Rússlands og . gerð til
samkomulags við þá. Þar mun
Þjóðviljinn, aldrei þessu vant,
hafa skýrt satt ,og rétt frá.
Rússar leggja bersýnilega að-
íiláherzlu á'það nú í stríðslok-
dn að auka yfirráðasvæði sitt
og leppríkja sinna. Áður hafa
þeir farið dyggilega að ráði
fyrri samherja sinna og vina,
þýzku nazistanna, um það að
innlima og undiroka smáþjóð-
ir, sem forlögin hafa búið það
■dapurlega hlutskipti að vera
grannríki hins rússneska stór-
IHINIJ ,,kapitaliska“ þjóðfé-
lagi! heyir verkalýðurinn
þrotlausa baráttu fyrir 1-ífsaf-
komu sinni og tilveru. Þessi
barátta er háð á öllum vett-
vöngum þjóðfélagsins. Verka-
lýðurinn hefur búið sig ýms-
um tækjum til sóknar og varn-
ar í baráttunni á hendur ríkis-
valdinu og atvinnurekendavald
fnu og eitt skeleggasta vopnið,
sem hann ræður yfir eru verka-
lýðsfélögin. Með því að gera
þau sterk og samhug félags-
rnanna 'mikinn, og með því að
vinna á móti tortryggni í garð
forustumannanna hefur verka-
lýðnum auðnazt að stíga mörg
happadrjúg spor til bættra.
kjara og bjartara lífs.
Barátta verkalýðsins er tvÞ
þætt, „pólitísk11 og fagleg. í
faglegu baráttunni leggur
verkalýðurinn að' sjálfsögðu
meginþungann á að fá hófleg-
an vinnutíma, góða aðbúð og
vinnuskilyrði en þó umfram
allt viðunandi kaupgjald.
Vegna þess, að ekfcert af þessu
er komið í það horf, að full-
nægjandi sé, og kemst það
sennilega aldrei í auðvalds-
þjóðfélagi, verða verkalýðsfé-
lögin að heyja kaupdeilur í sí-
feLu, bæði til þess að mæta
ka nplækkunarkröfum atvinnu-
rekendanna og til þess að knýja
iram nýjar launabætur. Kaup-
deilum fylgir jafnan mikil á-
hætta fyrir verkalýðinn. Tak-
ist óhöndulega til um meðferð
slíkra mála, vofir yfir félögun-
um ósigur í kaupdeilum, sem
oftast fæðir af sér hnignun í
verkalýðshreyfingunni' og allt-
af óeðlilega slæm kjör og að-
búnað. Þetta hefur velflestum
mönnum í verkalýðshreyfing-
unni skilizt. Þess vegna hefur
það verið hefðbundin venja að
láta niður falla ýfingar og á-
greining við þá menn og þau
félög, sem í kaupdeilum hafa
staðið á hverjum tírna og það
jafnvel þótt ýmislegt hafi far-
ið miður vel úr hendi hjá
þeim, sem í baráttunni hafa
staðið. Alþýðusambandið hefur
jafnan, þegar svo hefur staðið
á, verið hinn stóri bróðir, sem
eftir megni hefur aðstoðað þá,
sem aðstoðar hafa þurft, en
veitt hinum, sem ekki hafa
þurft beina hjálp, fullt olnboga
rúm til þess að heyja kaupdeil-
urnar til sigurs. Það hefur jafn
an hvatt félagsmenn þeirra fé-
laga, sem í deilum hafa staðið,
tii samheldni og til þess að
fylkja sér um forustumenn
sína, sem fólkið hefur sjálft
kosið af frjálsum vilja. Á þenn
an hátt hefur Alþýðusamband-
ið átt sinn góða þátt í því að
gera verkalýðshreyfinguna hér
á iandi að því afli, sem hún er.
Þegar Dagsbrún var í síðustu
kaupdeilu, hvatti þáverandi
stjórn Alþýðusambands íslands
Dagshrúnarmenn til sarnheldni
og hét þeim fullum stuðningi
eins og skylt var, enda þótt'
öllum sambandsstjórnarmönn
um væri fullkunnugt, að undir
búningur deilunnar var með
endemum, kröfurnar bjánalega
lágar og verkfall óframkvæm-
anlegt vegna þess, að ekki hafði
verið sagt upp samningum hjá
einum stærsta atvinnurekend-
anum, sem gera þurfti verkfall
hjá, ef til jress hefði komið.
Það, sem sagt hefur verið
um Alþýðusambandið hér að
framan, er lýsing á því eins og
það var áður en kommúnistar
fengu þar alræðisvald. Á þessu
virðist hafa orðið allmikil
breyting, eins og nú skal sýnt
íram á.
í vor, þegar Sjómannafélag
Reykjavíkur var komið af stað
með kaupdeilu við síldarút-
gerðarmenn út úr síldveiðikjör
unum og málið komið á það
stig, að vissara þótti að undir-
búa verkfall, var haldinn fund
ur í félaginu til þess m. a. að
undirbúa allsherjaratkvæða-
greiðslu um verkfallsheimild
handa stjórninni. Fundarmenn
voru nokkuð forvitnir í fund-
arbyrjun, er þeir sáu, að á fund
inum var mættur einn mesti
virðingarmaðurmn í verkalýðs
hreyfingunni, framkvæijndar
stjóri! Álþýðusambandsins, Jón
Rafnsson. Formaður féiagsins
rakti að vanda gang imlálsins
vel og skilmerkilega, og að lok-
inni ræðu hans steig Jón Rafns
son í ræðustóli'nn. Menn töldu
veldis, eins og reynsla Eystra-
saltsþjóðanna og fleiri smá-
ríkja álfunnar sannar gleggst.
En aldrei hafa þó landakröfur
og ásaélni Rússa verið meiri en
nú, þegar styrjöldin er öll og
horfur virtust á því, að draum-
ur mannkynsins um farsæla
framtíð yrði að veruleika.
*
Því miður virðist mjög á það
skorta, að smáþjóðirnar verði
látnar una sama hlutskipti. í
lok þessarar styrjaldar og eft-
ir heimsstyrjöldina fyrri. Eft-
ir Versalafriðinn fór bylgja
frelsis og mannréttinda um
Norðurálfu. Fjölmargar þjóðir,
sem unað höfðu harðstjórn og
kúgun, hlutu frelsi ,og sjálf-
stæði. Við íslendingar mætt-
um vissulega minnast þessa,
því að við vorum einmitt í tölu
þeirra þjóða, sem sjálfstæðar
urðu um þær mundir og gengu
til móts við langþráða fram-
tíð frelsis og sjálfstjórnar. En
því miður virðast litlar líkur á
því, að ýmsar þær þjóðir, sem
nú bera ok eriendrar ánauðar j
urn háls sér, hljóti frelsi og |
sjálfstæði í lok þeirrar styrjald
ar, sem nýlega hefur verið til
lykta leidd hér í álfu. Og vissu
lega er ekki sigur frelsisins og
þjóðréttarins fenginn, þótt þau
lönd, sem Þjóðverjar og vopna-
bræður þeirra hernumdu og
kúguðu, séu leyst úr sárum
fjötrum., ef önnur ríki, sem
einnig hafa lifað í voninni um
endurheimt frelsi og sjálfstæði,
verða að una hlekkjunum eftir
sem áður. Truman Bandaríkja-
forseti og Attlee forsætisráð-
herra Breta eiga að sönnu ekki
Isök á dapurlegum örlögum
Eystrasaltsríkjanna og fleiri
landa Norðurálfunnar, sem inn
limuð hafa verið í framandi
stórveldi eða gerð að leppríkj-
um þess. En þeim hefur ekki
auðnazt að látá frelisisdrauma
þessara þjóða rætast né ráða
ýmsum öðrum mikilvægum
málum stríðslokanna til þeirra
lykta, er horfi til heilla fram
tíðarfriðar og giftusamlegra
samskipta þjóðanma.
❖
Versalafriðnum var vissu-
lega ábótavant um margt og
entist aðeins f jórðung aldar. En
eigi að síður var bjart yfir Norð
urálfu í lok heimsstyrjaldarinn
ar fyrri, þótt skugga nýrra
hörmunga og nýrrar styrjaldar
yrði skammt að bíða. En víst er
það tvísýnt í meira lagi, að
sá bjarmi, sem Þjóðviljiinn sér
yfir Potsdam, verði langvinn-
ur. Áfanginn fná Versölum til
Potsdam hefur verið þjóðum
Norðurálfunnar þrautaganga.
Og víst munu enn mörgum
sporin þung áður en hinu fyrir
heitna landi réttar, frelsils og
varanlegs friðar sé náð.
sjálfsagt, að erindi hans væri
að telja kjark í sjómannafélag-
ana og heita félaginu fullum
stuðningi Alþýðusambandsins í
deilunni. Þótti' mönnum það
sjálfsögð kurteisisskylda frá
sambandsins hálfu, þótt þeir
væntu sér ekki mikils trausts
eða halds af Alþýðusamband-
inu undir stjórn kommúnnazist
anna Jóns Rafnssonar og Her-
manns Guðmundssonar; og sjá,
J. R. byrjaði að tala. ‘Hann hóf
mál sitt á því að biðja menn
um að gæta hófs í umræðum
og verða ekki heitir um of.
Með tilliti til reynslu Jóns
Rafnssonar úr Dagsbrún þótti
rnönnum þetta skynsamlegt,
því að það er á allra vitorði,
að Jón var hér áður rekinn úr
Dagsbríin fyrir stráksskap og
æsingar á félagsfundum. Hins
vegar þótti- mönnum þessarar
varúðar lítil þörf, því að skríls
æðí er óþekkt fyrirbrigði á
fundum í Sjómannafélagi
Reykjavíkur síðan Björn sápu-
félagi og kumpánar hans
hrökkluðust úr félaginu.
Og Jón Rafnsson hélt áfram
ræðunni. Hann sagði, að kröf-
ur félagsins væri undirboðs-
krö'fur. Ýmis 'félög hefðu í
.samningum betri kjör heldur
en þau, sem farið væri fram á;
las hann upp nokkrar tölur
máli sífiu til sönnunar. Jón
gerði þá ákveðnu kröfu til fund
arins, að hann ómerkti allan
máls undh'búning fólagsins og
afhenti samfiingana Alþýðu-
sambandinu. Hann kvað vissu
Aaglýshgar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
fyrir ki. 7 a® kvöldl
fyrir því, að útgerðarmenn
myndu veigra sér við að semja
við sjómannafélagið þegar jafn
stórmerkur samningsaðili og
Alþýðusambandið undir stjórn
sinni og Hermanns Guðmunds-
sonar biði albúinn að undir-
rita Samningana. Jón Rafnsson
vítti það, að félagið hefði ekki
afhent Alþýðusambandinu
samningana til meðferðar og
las upp nokkur bréf, sem íjöll-
uðu urn kröfur sambandsins til
þess að taka við samningun-
um. Þá talaði hann af. þjósti
mikluim um þau félög önnur,
sem ekki vildu aifhenda sér
samningsréttinn en hefðu sam-
starf við S jómannafélag Reykja
víkur. Þeim ummælum fylgdi
háreyst lof um þau félög, sem
vildu lúta forustu sambands-
ins í einu og öllu og hefðu af-
hent því samningana fyrir sína
hönd.
Að lokum hótaði Jón sjó-
mannafélaginu reiði sinni og
Alþýðusambandsins og gaf í
Framhald á 6. síðu.
■O LAÐIÐ SKUTULL á ísa-
firði, sem út kom þann 2.
þ, m. gerir undiirtektir Morgun-
blaðsins á kosni.ngaisigri Alþýðu
flokksins að umræðuefni og
kemst i því samibandi að orði á
þessa lund:
„Morgunlblaðið kynnti kosninga
stefnuskrá - brezka verkamanna-
flokksins fyrir lesendum sínum
með þeirri umsögn, að ihúm hefði yf
irleitt verið fremur frjálslynd og
öfgalaus.
Á þessu geta menn markað það,
að Morgunblaðinu finnst þessi rót
tæka stefnuskrá briezkra jafnaðar-
manna tæpast nógu róttæk fyrir
sinn stjórnmálasmekk og vérður
því, að nota orð eins og yfirleitt
og f.remur, til þess að l'áta þó örla
á þeirri skoðun íslenzkra íhalds-
manna, að dálítið vanti þessa stefnu
skrá samt á að fullnægja þeim að
frjálslyndi og víðsýniH
Já, 'það er oft ,'gaman að börn-
unum, þegar þau fara að sjá“, eins
og karlinn sagði:
En í þessari stefnuskrá, sem
Morgunblaðinu finnst fremur
ganga of skammt en. of langlt, eru
meðal annars allströng ákvæði um
þjóðnýtingu lands og jarðeigna í
Englandi, þjóðnýtingu náma og
samgöngutækja og að síðustu þjóð
nýtingu sjálfrar miðstöðvar fjár-
mála- og viðskiptalífsins í Bret-
landi, Englandsbanka.
Fyrir islíkum flokki stendur auð
vitað ekki smábyrjun í þjóðnýt-
ingu hér á landi, eins og'til dæm-
is þjóðnýting togaraflotans, áem nú
væri tilvalið framkvæmdaatriði
reglulega frjálSIyndrar og róttækr
ar ríkisstjórnar.
' Vonandi láta socíalistísku flokk-
arnir í ríkisstjórninni það ekki und
ir höfuð leggjast að sannprófa hið
nýstárlega frjélslyndi ihaldsins,
þó ekki væri með öðru en slíkri
smábyrjun í þjóðnýtingu. Seinna
mætti Iþá alltaf ’bæta við þjóðnýt-
ingu raforkunnar, samgangnanna
og viðskiptalífsins, ef ekki þætti
nóg að gert með togaraúitgerðinni
einni saman.
íslenzka kjósendur langar nefni
lega til að vita, hvort íhaldið er
orðið þjóðnýtingu fylgjandi í al-
vöru, eða það er bara upp á grín
að sóla sig í siguribjarma Alþýðu-
flokksins brezka.“
Viissulega er það ekki nema
eðli’iegt, að mönnum verði það
á að halda, að fremur sé um
að iræða uppgerð en alivöru af
hálfu Morgunblaðsins, þegar
það lofsyngur stefnu brezka Al-
þýðuflokksins. Og ísfirðingar
hafa þessa dagana sannfarzt um
það, að samherjumMorguniblaðs
ins þar i kaupstaðnum veitist
erfiti að tiileinka sér stefnu
brezka Alþýðuflokksins um
aukna hlutdeild almennings í
atvinnutæfcjunum.
*
Skutull sendir 'bæjarstjórnar
fuilltrúum kommúnista í tilefni
fjarveru þeirra, þega r stofniun
fiskveiðiversins og bæjarút-
gerðarinnar var ráðið til lykta:
,,Það hefir að vomum vakið
mikla athygli bæjarbúa að báða
fulltrúa kommúnista í bæjarstjórn.
skyldi vanta á seinasta bæj arstjóm
arfund, þegar afgreiða átti steerstu
Framh. á 6. aíðu.