Alþýðublaðið - 09.08.1945, Qupperneq 6

<r
ALÞYÐUBLAÐIfÞ
Flmmtudagw 9. ágúst 1945
Brúðarkossinn
•Þetta er WiÍliam J. McCartney, sjóliðsforingi, að kyrrsa brúði sína,
sem hieitir Celia Alice Bergeron, á brúðkaupsdegi þeirra. Kynni
iþeárra hófust með þeim hætti, að flugvél, sem sjóliðsforinginn var
á, rakst á hús tilvonandi tengdaföður hans i október í fyrra. Auð-
vitað var þetta í Ameriku.
■ > Framh. af. 5. síðu
T ■*
Meðan styrjöldin geisaði
innan Noregs, var Gerhardsen
í fylgd með ríkisstjórninni á
hinu hættulega undanhaldi
hennar norður um land. En
þegar herinn gafst upp, 7. júní
1940, voru þeir Tranmæl stadd
ir í Stokkhólmi sem fulltrúar
Noregs. á þingi sænskra,
finnskra og danskra jafnaðar-
manna. Ollum varð þá
Ijóst, að Tranmæl gæti ekki
horfið heim tiil hins sigraða
Noregs, en Gerhardsen hélt
heim, þegar er undirbúningur
leyfði, og hóf þegar að skipu-
leggja andstöðu gegn nazista-
ofríki þar í landi. Það fór sem
hann bjóst við, að Gestaþo lét
hann ekki lengi lausan ganga,
heldur tók hann fastan þegar
í stað. Að mörgum og, löngum
yfírheyrslum loknum, létu þeir
hann samt lausan aftur en bðnn
uðu honum öll áfskiptti af
stjórnmálum, og sviptu hann
formannsstöðu í borgarráði að
nokkrum dögum liðnum. Ger-
hardsen hvarf þá hljóðlega aft-
ur að þvi starfi sem hann hafði
haft með höndum seytján árum
áður og gerðist verkamaður
við götulagningar í Oslo. Um
eins árs skeið naut hin óleyíi-
lega verkalýðsstarfsemi gæti-
legrar og öruggrar forustu
thans, þrátt fyrir stöðuga að-
gæzlu Gestapolögreglunnar.
Einnig var hann fulltrúi flokks
síns í stjórn andstöðuhreyfing-
arinnar.
Gerhardsen hafði þegar, er
hann hóf afskipti sín af opin-
berum málum, unnið sér traust
og hylli stjórnmálandstæðmga
sinna. Og í samvinnu norskra
stjórnmálaflokka, sem að and-
stöðuhreyfingunni stóðu, og
hann átti sinn mikla þátt
í að skipuleggja, allt frá því að
hann hvarf aftur til Noregs,
varð hann brátt maðurinn, sem
allir treystu. í saptember 1941
var Gerhardsen fangelsaður
og fíuttur til Griiú. Þar var
hann hafður einn í klefa í
marga mánuði, síðan var hann
fluttur til fangabúðanna í
Sachsenihausen, án þess að
dómur kæmi til, en áður hafði
hann þó orðið að þola pynding-
ar og misþyrmingar í Victor-
ia Terrasse. Honum var haldið
í fangabúðum þessum frá því í
aprílbyrjun 1942 til ágústmán-
aðar 1944, en þá var hann, öll-
um til undrunar og þó einna
mest honum sjálfum, fluttur
til Grini aftur. Þess vegna gat
hann mætt til starfa þegar í
stað, er fangelsinu var upp lok-
ið eftir uppgjöf nazista.
Undantekningarlaust höfum
við allir, sem dvöldum sem
rneðfangar Einars Gerhardsen
þessi ár, fylkt okkur að hon-
um, sem sjálfsögðum forustu-
manni, hvort sem við höfðum
nú kynnzl honum áður eða
ekki, og hvort sem við höfðum
verið í stjórnmálaandstöðu við
hann, eða verið hlutlausir, allt
til þeiirrar stundar, er sameig-
inleg hætta neyddi oss til að
taka afstöðu. Hann er lágróma,
stundum li'ggur við að hann sé
feiminn, aíltaf geðrór, glaður
og önnum kafinn við að skipu-
leggja í huganum, störf þau,
sem hans biða í íramtíðinni,
hvað sem móti blæs, — já, jafn
vel þegar hann lá máttvana og
þungt haldinn. Til hans leituð-
um við, og hann ga.t endurvak-
ið þor okkar og þrótt.
Kapprætíi Háskóla Ísíantls.
Afhygli skal vakin á auglýs-
ipgu happrættisins í blaðinu í dag'
Á morgun fer fram dáttur í 6.
flokki, og verða menn að hafa
endurnýjað í dag, því að á morg
un verða engir miðar afgreiddir.
Vinningar á morgun eru 450,
aukavinningar eru 2, en vdnning
ar samtals 150600 krónur.
Bjarmalandsför
Framhald af 4 sáðu.
skyn, að hvers skyns ófarnaður
myndi yfir sjómannastéttina
dynja bæði frá guði og mönn-
um, ef stjórn og forráðamenn
félagsins yrðu ekki gerðir ó-
merkir allra sinna gerða án
minnstu tafar.
Formaður svaraði ræðu Jóns
og sýndi fram á með tölum og
rökum, að kröfur félagsins
væru í öllum liðum hærri en
gildandi samningar alls staðar
á landinu. Þá upplýsti hann,
að J. R. hefði farið suður með
sjó til þess að breiða út ósann-
indavaðal um krö'furnar. Hann
vitnaði í skjal, sem J. R. skildi
eftir í Keflavík. Skjal þetta
sannaði, að Jón hafði falsað
samanburð á kröfum Sjó-
mannafélags Reykjavíkur og
gildandi samningum annarra
féiaga. Formaður upplýsti, að
útgerðarmenn við Faxaflóa
hefðu samhykkt að semja við
h axaflóafélögin en skeyta engu
bænakvabbi J. R. og Hermanns
Guðmundssonar. Hann benti á,
að félög þau, sem falið hefðu
Jóni Rafnssyni meðferð samn-
inga væru sömu félögin vel
flest og þau,- sem hlupust burt
frá öllum samjþykktum ' sjö-
mannaráðstefnunnar og svíku
bar með samþykktir fulltrúa
sinna á ráðstefnunni, sjómanna
, stéttinni til stórtjons. Þannig
hrakti hann og fledri fundar-
menn, sem til máls tóku, allar
staðhæfingar Jóns og rangfærsl
ur, svo að ekki stóð steinn yfir
steini af öllum vaðli Jóns.
Fundarmenn sátu hljóðir og
forviða undif átökunum, marg
3r þeirra voru ungir menn,
sem Iítið höíðu látið sig skipta
verkalýðsmál og sumir þeirra
lítt mótaðir. Allflestir höfðu
þeir þó heyrt J. R. getið, og
margir beirra hafa sjálfsagt
talið hann einhvers vérðan í
verkalýðs'hreyfingunni, enda
varð þess vart í fundarbyrjun,
að menn voru vinsamlegir í
garð hans. En nú brá svo við,
þegar Jón íók til máls í
annað sinn, að andúð og fyrir-
iiming eða meðaumkun skein
úr hverju andliti, enda varð
Jóni fátt um svör, aðeins end-
urtók hann hótanir sínar í
garð sjómannastéttarinnár, en
hrökklaðist litverpur og von-
srdkinn úr ræðustólnum, er
honum varð það Ijóst, að er-
-ndi hans hafði mistekizt og
sjómennirnir mátu hann og
störf hans að verðleikum.
I fundarlok var svo sam-
þykkt með öllum atkvæðum
nema tveggja manna, sem sátu
hjá, að hafa að engu áreitni
Jóns Rafnssonar og Alþýðusam
bandsins, en felia félagsstjórn
með baknefnd að fara með samn
ingana og undirrita þá, er samn
ingar hefðu náðst.
En Jón Rafnsson og hjálpar
kokkur hans, fauðbirkinn Vest
mannaeyingur, laumaðist á
burtu, svo að lítið bar á. Jóni
hefir .sjálfsagt verið ljóst, að
þaxna gekk hann einu skrefi of
langt í blekkingum og sundrung
arstarfsemi sinni. Félagar í Sjó
mannafélagi. Reykjavíkur reynd
ust honum ofjarlar, þeir voru
fljótari að sjá í gegnum biekk-
ingavefinn en sumir aðrir hafa
verið, Fyrir augum fundar-
manna opnaðisi starfeemi Al-
þýðusam'bandsjns, eiris cg hún
er undir núverandi forustu
þess.
Mönnum varð Ijóst, að Jón
kcm ekki á f.undinn til þess að
hvetja menn til samheldni, held
ur til þess að reyna að sundra
kröftum félagsmanna og valda
glundroða. Á fundinum kom up
kvittur um það, að óhugsandi
væri að stjórn Alþýðusambands
ins i heild hefði sent Jón á fund
inn þeirra eriúda, er hann rak
Jóns Rafnssonar
þar. Hitt þótti. mönnum líklegra
að Falkurútgerðairdelld Komm
únistaflokksins hefði gert Jón
karlinn út af örkiínni, til þess
að sjá um, að síldarsaanningam
ir yrðu ekki sjómönnum um of
í hag. Sú deild rebur eins og
kunnuigt er allumsvifamikla
síldarútgerð i sumar.
Sildarsamningaimir eru far-
sællega til lykta leiddir. Þáttur
Alþýðusamþandsins og Jóns
Rafnssonar í þeim var sá einn,
að hann húkti taugaóstyrkur og
úrræðalitill að vanda í afhýsi
einu í alþingishúsmu ásamt
nokkrum gervifulltrúum á borð
við Jóhann Kúld og Einar Braga
kynferðismálarithöfund Þjóð-
viljans og beið þess að Faxaflóa
félögin lykju við að semja, svo
að hann og gervipiltarnir gætu
gengið að því að skrifa undir
hinn nýgerða samning obreytt
an fyrir hönd Alþýðusambands
ins og samstarfs félaga þess.
Að vísu með þeirri viðbót að
samningsfest eru útilokunará-
kvæði þau, sem kommúnistar
eru að berjast fyrir að koma í
framkvæmd í yerkalýðshreyf-
ingunni. Ákvæoi þessi eru að
verða hatröm deiluefni og lít-
ur helzt út fyrir, ‘að Alþýðusam
bandið klofni á þeim.
Eftir för Jónka á Sjómanna-
félagsfundinn hefir hann verið
nokkru fyrirferðarminni en áð
ur. í seinni tíð hefir Þjóðviljinn
ekki birt mynd af honum, og
engíii viðtöl vi.ð hann hafa birzt
i blaðinu hvorki um framtiðar-
áætlanir Alþýðusambandsins í
verkalýðsmálum né útgerðar-
málum. En um eitt skeið leit
út fyrir, að Alþýðusambandi.ð
ætlaði að hefja útgerð í stórum
stíl, ef taka bar alvarlega við-
töl Þjóðviljans við framkvæmda
sstjóra samþandsims.
Ekki er þó þvi að heilsa, að
Jón garmurinn hafi. gefizt upp
í sundrungariðjunni. Nú eru
menn eins og ritstjórn „Vinn-
unnar“ og Jóhann landvarnar-
vinnuverkamaður Kúld látnir
bera áhvrgð á og undirskrifa
blekkingar og ósannindavaðal
Jóns Rafnssonar um málefni
sjómanna. Eflir för sína á sjó-
mannafélagsfundinn treystir
Jón sjáanlega ekki nafni. sínu og
persónu til niðurrifsstarfanna
og grípur því til hjálparmanna.
Ekki er Jóni alls varnað.
Togarasjómaður.
4
HVAÐ SEGJA HIN RLÖÐIN
frh. af 4. siíðu.
atvinmimál, sem til kasta bæjar-
stjórnar hafa komið bæði fyrr og
síðar.
Þrátt fyrir löng og skringileg'
,,krákumál“ Jóns skolpveituklæð-
skera gleymist honum alv-eg' að
gera grein fyrir því, hvers vegna
hann og flokksbróður hanis vant-
aði ei' nitt á þennan fund. Og þó
hafði bað verið auglýst með sólar-
1’rin°'s fvrirvará eða meir, að til-
| ’ögurnar um verksmiðiuméliu og
] bæjarrekstur togara, yrðu af~„
greid’dar á þessum fundi.
Bæjarbúar gera miskunnarlaust
þá kröfu '. til., srþstu iirákumála
i skraddarai'F, að fuligilclár ástseð-
j nr'.séu færðar fyrir fjarveru beirra
kumpára, þegar afgreiða átti bessi
! stórm'á-l sem þeir segja vera sín
: hjartans mál og vilja telja fólki
trú um, að þeir hafi brennandi á-
huga fyrir.“
Og þjóðin gerir þá kröfu til
kornnrúnista, að þeir sýni i
verki áhuga sinn fyrir nýsköp-
un atvinnuveganna. Það er lé-
leg nýsköpun, sem kemur fram
í langhundum Þjóðviljans og
annarra málgagna kommún-
isla.
Minningaripjðld
Barnaspítalasjóðs Hrings
ins fást í verzlun frú
Ágústu Svendsen, Aðal
stræti 12
FiANNES Á HORNINU
Frandi. af. 5. síðu
stöðulaust svo að ég varð jafn vel
fyrir .höggum.
ÉG SAGí)I við manninn: „Þetta
eru ljótar aðfarir. Hesturinn er orffi
inm trylltur-vegna þess að þér berj
ið hann svo.“ Maðurinn reis þá
upp í hnakknum og reiddi svipuna
til högigs og ætlaði að berja mig,
en ég vatt mér undan. En orðin,
sem dundu á mér get ég ekki haít
eftir, enda myndir þú varla byrta
þau. Ég tel að sVona menn eigi
að taka fasta og koma í veg fyrir,
að þeir geti haft skepnur ó vaMí
I sínu.“
I ALVEG RÉTT! En af tilefni
iþessa bréfs þíns, Árni sæll, vil ég
segja þetta: iÞér stóð næst að hegna
mannkvikindinu. Þú áttir að draga
hann af baki og binda hann. Svo
áttir þú að taka hesta hans, ríða
þeim til lögreglunnar, afbenda
henni hestana og kæru á manninn.
og vísa henni svo á það hvar hann
lægi. — Það þýðir ekki allt af
að kalla: Lögregla, lögregla. —
Stundum verðum við sjálf að grípa
í taumana. Stundum er ábyrgðin
allt í einu komin á okkar herðar
og þá toer okkur að bera hana.
EITT SINN VAR mjög talað mn
það að erlendir hermenn, sem hér
dvöldu ag fengu lánaða hesta færu
ekki vel með þá. Ég tók bréf um
þalð mál. Hvérs vegna ekki að
hafa auga með þeim mönnum, sem
iðka það sem sport að fara í út-
reiðartúra á sunnudögum blindfull
ir O’g snarvitlausir og fara svo með
skepniurnar, eins og Árni Jónsson
lýsir í bréfi sínu?
Hannes á horninu.
Færeyingar móimæia
Ftrh. af 2. síðu.
s tofna íslenzka þjóðveldið1, þar
til Danmörk væri orðin frjálst
land, senda færeyski, Fólkaflokk
urinn og Sjálfstæðisflokkurinn
á lögþingi Færeyja íslenzku
þjóðinini þessi boð:
Það er óviðeigandi og ósæmí
legt, að Færeyingar áteljii gerð
ir íslendinga í sjálstæðismálinu
i útlendUm blöðum.
Það eru rangar upplýsihgar,
sem þessir menn hafa gefið um
færeysku þjóðinia.
Fææeyingar yfirleitt telja, að
íslendingar hafi haft f’UilIan og
óskertan rétt til að slíta sam-
bandslagasáttmálanum og end-
urstofna þjóðveldi og að íslend
ingar haíi fært sönnnir á þenn-
an rétl mgð þjóðaratkvæða'-
gireiðslunni, rneð áður óþekktri
þátttöku og að kalla samhljóða.
atkvæðum.
. A'ð þessi frásögn þeirra féLaga
er ósönn, sannar rneðal annars
fa«r>Æiðarhátíðin. sem haldin var
hér á landf 17. júni 1944 ís~-
lenzka þjóðveldinu til heiðurs.
Eins og Færeyingar fögnuðu
þá í birfingu íslenzka þjóðveld
inu, þanrpíg fagna þeir einnig nú
og meta þann líismátt, sem
þetta unga þjóðveldi þegar hef
ur sýnl.
Auona fylgi íslenzka þjóð-
veldinu nú og á ókomnum öld
um. Berið íslenzku blöðunum
þessi fooð okkar.
Johannes Patursson
Richard Long.