Alþýðublaðið - 21.08.1945, Side 5

Þriðjudagur 21. ágúst 1945.
ALÞYÐUBLAfHÐ
5
Eldglæringar yfir Eeykjavík — Horft heim af Akranesi
Kjarval á heiðum uppi — Heimsókn til Akureyrar — Veð-
urfar og flugferðir — Hótelrekstur — Keppni milli Reykja-
víkur og Akureyrar.
EG FLÝÐI úr bænum daginn
, er friður var saminn. — Ég
fékk ekki ókeypis kossa hjá reýk-
vískum stúlkum um kvöldið, en
ég sá í blöðum að þá hefði þær
látið í té. Ég á þá inni. Hið eina
sem ég hafði af friðai'látum að
segja voru einhvers konar eldglær
ingar, sem ég sá yfir Reykjavík
ofan af Akranesi. Ekki grunaði
mig þá að þetta væru glæringar
af gleðilátum. — Ég stóð við
glugga í herbergi á Alu-anesi og
horfði á þetta. — Ég áði þarna á
'Jeiðinni norður til Akureyrar.
VEGIRNIR norður eru betri en
áður, framfarirnar Ihafa verið mjög
stórstígar í þeim efnum, þó að
segja megi að sumstaðar séu enn
að eins vegaslóðar. Mestur fanst
mér munurinn að fara um Öxna-
dalsheiði. Ég var allt af að bíða
eftir ófærunum, en þær fkomu al-
drei — vegurinn var eins og gólf.
Leiðin hefir stytst mikið við þess
ar vegabætur. Sagði bifreiðastjór-
ínn mér að þeir færu nú leiðina
á 30—50 mínútum skemur en áð-
ur en vegabæturnar voru gerðar.
ÉG SÁ KJARVAL sitja við stór
an stein og ritjulegt tjáld einhvers
staðar upp á heiði við Enniskot
í Húnavatnssýslu. Hannt var klædd
ur svartri kápu með svartan hatt
á thöfði og var stór og mikilúðleg
ur eins og útilegumaður. Hann var
að mála, ég beld steininn og mos-
ann og moldina. Þarna var ekki
meitt stórfenglegt að sjá, en mót-
ívin liggja ekki ætíð í hinu undur
fagra og stórfenglega, eða ’ að
minnsta kosti kemur maður ekki
ætíð auga á fegurðina í því sem í
fljótu bragði virðist grátt og lítil-
mótlegt.
ÉG GAF SIGURMERKIÐ út úr
Ibifreiðinni og Kjarval tólc undir
með ölilum öngum, hatti sínum
og . málarakústi. Við vorum báðir
gdaðir og ánægðir yfir því að hafa
hizt og kastast á 'kveðjum, ég af
jþví að ég þekkti Kjarval og hgnn
af því að. einlhvér veifaði honum,
iþví að varla hefir hann þekkt mig
því að alllangt var á milli.
ÉG VAR BÚINN að bíða eftir
flugferð í viku. Kl. 3 fékk ég $nn
einu sinni að vita að ekki yrði
flogið svo ég rauk af stað ösku-
vondur með Víði .upp á Akranes
og svo þaðan með ‘bifr.eiðinni dag-
inn eftir. — En flugvélin varð á
undan mér til Akureyrar næsta
dag, svona fer þegar maður lætur
skapið hlaupa með sig. Það er
ómögulegt að gera ferðaáætlanir
og hafa flugferðir með í þeim.
Það verður að vera gott veður í
Reykjavík og á Akureyri samtím-
is. Hvernig í óaköpunum haldið
þið að ‘þá sé hægt að fljúga sam-
kvæmt áætlunum? Reglan er nefni
iega: Gott veður á Akureyri, vont
í Reykjavík, .Gott veður í Reykja
vík, vont á Ákureyri.
MEÐAN ÉG DVALDI á Akur-
eyri var þar ágætt veður, byrta í
bænum og ihlýja, en alla dagana
hvít þoka .neðst í firðinum. Þegar
maður var kominn yfir Vaðla-
heiði var sólskin um alla Þing-
eyjarsýsiu og alveg eins. var hinu
megin við Akureyri. Fjörðurinn
er þröngur og fjöllin há og því
erfitt fyrir flugvélina að lenda.
Loks á sunnudagskvöld kom flug-
báturinn og þá notaoi ég tækifær-
ið, enda höfðu mar^ir 'beðið með
óþreyju. Og þá ^ fékk ég ' tækifæri
til að sjá sólskin á Langjökli og
skugga um oræfi, rósaverk vatna
og lækja í mórauðri fjallaauðn,
kolsvarta toakka í lofti og hvít
þdkuský og mjóa sólskinsþræði
lýsa í gegn. Stundum' mættu regn
þil, sem voru eins og 'gjörninga-
vefir— en toáturinn leið áfram,
öruggur og" viss, yfir auðnirnar,
niður Borgarfjörðinn, út á hafið
og inn á Skerjafjörð.
, ÉG“ ÆTLAÐI í síldarflug en
tókst ekki, líkast ti'l befði ég þó
fundið síld ef ég hefði verið svo
heppinn að hægt hefði verið að
fljúga meðan ég var á staðnum.
Síldarleysið hefir híaupið í skapið
á þeim fyrir norðan — og það er
,sannarlega ekki undarlegt. Þvílík
bölvuð ördeyða. Og svo rosinn hér
fyrir sunnan. Rosasumarið milkla
var ekki átján hundruð og súrkál,
eins log við höf-um alltaf talið. —
Rosasumarið mikla er núna.
AKUREYRI ber mikinn menn-
ingarsvip. Það er hreinlegur bær,
miklu ‘hreinlegri en Reykjavík. —
Einihver bannsettur kumbaldi,
, gamalt hesthús, sem ber hið und
arlega nafn „Caroline Rest“ byrg
ir tröppur kirkjunnar og þarf að
'hverfa. Ég skil eiginlaga ekkert
í hinum.. smekklegu Akureyring-
Framh. á 6. síöu.
Nýjasfar fréffir,
bezlar greinar og
skemmtiiegasfar sögur
fáið þér í
MþýðuMaðinu
SfimlS fi 4900 og gerist áskrifandi.
Farþegaflugvél framiiðarinnar
Bretar 'eru nú .byrjaðir að smíða risavaxnar flugvélar ti.1 farþegaflutnings yfir Atlaratshaf.
Eiga þær að geta flutt 245 farþe.ga í einu. Myndin sýnir líkan af þessari nýju farþegaflug-
vélagérð.
I
SIMSKEYTI FRÁ NEW
YORK fyrir nær ári flutti
þær fréttir, að lyftumennirnir
í skýjákljúf Rockefeller-
stofnunarinnar þar í borginni
hefðu gert verkfall.
— Hvað varðar okkur um
þetta? mun lesandinn spyrja.
Þetta er ársgömul frétt, og svo
eru það heldur ekki tíðindi,
'sem vert sé að hafa í hámæli,
þó að lyftur hætti að ganga í
hási vestur í Ameríku. Það er
algengt hér hjá 'okkur, að lyft-
ur séu eklíi í gangi. En hvað
myndi fólk segja, ef samgöngu-
verkfall yrði gert í stórborg
með iþeim afleiðingum, að þús-
undir manna yrði hindraðar í
því að komast til vinnu sinnar?
Menn yrðu sennilega á einu
máli um það, að slíkt verkfall
væri alvarlegt í meira lagi. En
sanneiikurinn er sá, að í skýja-
Kljúf Rockefellerstofnunarinnar
. sem hér um ræðir — RCA-bygg
ingunni — vinna dag hvern
fimmtán til sextán þúsundir
manna. Það er eins mikill mánn
fjcldi og byggir meðalstóran
bæ á Norðurlöndum.
Það eru ek:ki aðeins bifreið-
ir, strætisvagnar og járnbraut-
ir, sem annast mannflutning-
ana í New York. Lyfturnar
koma þar ekki síður mikið við
sögu. Fyrstu lyftúnni í New
York var komið fyrir í vöru-
skemmu þar í borgiilni skömmu
efíir að borgarstyrjöldinni
lauk. Lyfta þessi var knúin
gufuafli. Þetta þótti nytsam-
asta uppfinning, og skrifstofu-
byggingarnar fengu lyftur áð-
ur en langt um leið. Og nú er
svo komið, að lyftur annast
mannflutninga um öll hin
geysistóru stálhús borgarinnar.
Það er með öllu ómögulegt að
komast af án lyftna í skýja-
kljúfum • vorra tíma. Fólki
finnst nóg um að fara fótgang-
andi upp á fimmtu hæð í húsi.
En’ hvernig myndi því þá lít-
ast á það að fara á fæti upp á
sjötugustu hæð? Það er meira.
en lítil áreynsla, og undir þess
háttar kringumstæðum hefur
það líka komið fyrir, að stund-
vísar og skylduræknar skrif-
stofustúíkur hafa veírið að því
komnar að örmagnast, er þær
hafa lagt upp í það að ganga
FTIRFARANDI grein,
v.
sem fjallar um skýja-
kljúfana í New York, er eft-
ir Hans Rude og þýdd úr
sunnudagsblaði Social-Demo-
kraten í Kaupmannahöfn.
upp í skrifstofur sínar.
í þessu tilfelli var það ,,að-
cins“ Rockefeller Center, sem
varð fyrir þessu. Og þó hafði
þetta mikil áhrif á atvinnu 30
til 35 þúsund mann.s, sem dag-
I lega þurfa að vera komnar til
vinnu sinnar. — Lyftuverðirn-
ir eru sannarlega þeir nienn,
s.em mest hvílir á í skýjakljúf-
unum.
Þarna eru reyndar stigar, en
beir eru mjóir; liggja langt inni
í byggingunni og eingöngu
ætlaðir til þess að flýja um þá,
ef eldsvoða ber að höndum.
Ennþá hefur það ekki komið
fyrir, að heill skýjakljúfur hafi
brunnið. Þeir eru án efa trygg
astir allra bygginga gegn elds-
voða. — Stál, gler og stein-
steypa er ekki mikill eldsmat-
ur?
í RCA-skýjakljúfnum eru
74 lyftuverðii;. Ymsir þeirra
otu hraðlyftuverðir, sem
stjórna lyftum, er taka 50 hæð
tr í einu ,,stökki“ — og þær
iyftur fara sannarlega hratt.
Maður fær hellu fyrir eyrun,
þegar maður fer með þeim í
fyrstu skiptin. En svo venst
rnaður beim furðu fljótt. Þarna,
eru einnig lyf-tur, s-em fara
miklu hægar, og ætlaðar eru
' mestmegnis , til þess' að fara
milli fárra hæða í einu.
Þegar maður heimsækir
skýjakljúf, er sem maður komi
til sérstaks hverfis .mitt í
sjálfri borginni, nema hvað hér
reiknast stærðin í hæð og dýpt
f.ekar en í ummáli. Skýjakljúf
arnir eru nefnilega ekki ein-
göngu háir í löftinu, heldur er
fjöldinn af ,,hæðum“ neðan-
jarðar, og á neðanjarðarhæð-
um RCA-byggingarinnar fyr-
irfinnast hverskyns verzlanir, *
snvrtistofur, veitingastaðir,
kviikmyndahús, lögreglustöð,
póststöð og jafnvel heil síma-
stöð, auk margs annars. í
stærstu skýjakljúfunum ganga
iyftur alla íeið niður að járn-
brautarstöð, sem liggur undir
húsinu. Járnbrautarstöðin er
nauðsynleg; — því að ef skrif-
stofufólkið, sem vinnur í skýja
kljúfunum ætti alltaf að fara
út og inn um þær fáu dyr, sem
á byggingunum eru, myndi það
ganga óþægilega seint.
Ameríski félagsfræðingurinn
Lewis Múmford dregur, upp
mvnd af lífi og lífsþægindum
skýjakljúfsbúans í bók sinni
,,The Culture of Cities“. Hvar
vetna blasa við manni gráir,
risavaxnir steinveggir, hvert
sem litið en, — nema maður
horfi upp í heiðan himininn.
Aragrúi þeirra, sem búa og
starfa í skýjakljúfunum, þess-
urn risavöxnu húsbáknum stór
borganna, sitja daglangt í
myrkum vinnuklefum eða til-
breytingalausri og grárri stofu.
Þeir, sem að lokum eru svo
heppnir að fá skrifstofu á efstu
hæðunum njóta þess að hafa
s töðugt sólsk'in ogsfallegt útsýni
til hafnarinnar; — en þeir er-u
líka tiltölulega fáir. Það eru
ekki nema hinir framkvæmda-
sömu og riku, ‘se-m komast svo
„hátf“,
í hinum óteljandi mörgu
'skrifstfum hvers .skýjakljúfs
vinna þúsundir manna og
kvenna. Dag eftir da.g fara
þarna fram tilbreytingarlítil
störf. Þarna er skrifstofu-
mennskan og áhrif hennar á
hástigi .Skýjakljúfurinn er eins
og býkúpa, fuli af kynlausum
skordýrum í þjónustu ör-fárra.
En neðanjarðar, djúpt undir
hinni, feiknastóru byggingu,
liggja svo gasleiðslur, vatns-
leiðslur, rafmagns- og síma-
þræðir og ýmsar aðrar leiðsl-
ur til hússins á yfirborðinu. Og
á ,.hæðunum“ neðanjarðar eru
arsgrúi af fólki, sem örsjaldan
kemur upp á yfirborð jarðar,
eða dvelur þarna a. m. k. mest
an hluta sólarhringsins.
Það er ekki lítið framtak
sem þarf til þess að reisa skýja-
kljúf. Byggingarkostnaðurinn
getur komizt upp í 200, milljón
Framh. á 6. rfðu.
t