Alþýðublaðið - 04.09.1945, Blaðsíða 4

*
ALfrYÐUBLA mB
ÞriíJjudaguriim 4. sept. 194»
fUjrijðribUftið
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Bitstjóri: Stefán . Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 49#2 og 4902
Afgreiðsla: 4990 og 4906
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í Iausasöln: 40 aurar
Aiþýðuprentsmiðjan.
SjálfstæSið skuld-
HIÐ endurheimta sjáiístæði
og hið endurreista 'liýð-
veldi gerir ýmsar kröfur til ís-
lenzku þjóðarinnar og leggur
henni margvíslegar skyMur á
herðar. Ein þeirra, og ekki sú
þýðingarminnsta, er sú, að við
kunnum sem þjóð og fullvalda
híki að umgangast eriendar
þjóðir, komum fram við þær
sem einn maður, sýnum sendi-
mönnum þeirra hing'að sjálf-
sagða kurteisi, og virðingu, en
látumsendimennokkar til þeirra
jafnframt njóta þess trausts og
þess stuðnings, sem þeim er
nauðsynlegur 'til þess, :að vegur
þeirra og þjóðarinnar verði sem
mestur á eriendum vettvangi.
*
En þegar litið er yfir hlöðin
það rúma ár, sem liðið er síð-
an við endurheimtum sjálfstæð-
ið til fulis og lýðveldið var end
urreist, er erfitt að verjast
þeirri hugsun, að okkur vanti
enn harla mikið af þeirri á-
byrgðartiifinningu og þeim
taíkti, sem í þessum efnum er
af okkur krafizt. Utanríkismál
in hafa á þessu fyrsta ári lýð-
veldisins hvað eftir annað á
hinn ófyrirlei tnasta hátt verið
dregin inn í hinar pólitísku
iildeilur innaniands. Vinveitt-
um erlendum þjóðum hefur
verið sýndur fáheyrður dóna-
skapur, svo sem þegar þing-
menn kommúnista neituðu að
rísa úr sætum sinum, eins og
þingmenn allra annarra flokka
gerðu, í því skyni að votta
þi.ngi Bandaríkj.anna þakkliæti
okkar fyrir ámaðaróskir þess
við endurreisn lýðveldisins. Og
alveg sérsfaklega vill það við
brenna, að af flokkspólitiskum
ástæðum sé ráðizt á fuiltrúa
okkar og sendimenn erlendis á
hinn óskammfeilnasta hátt, jafn
vel meðan þeir eru staddir utan
lands, og þeir bornir upplogn-
um, en hinum svívirðilegustu
sö'kum. Er hin ílubbalega árás
Þjóðviljans á tvo af sendimönn
um okkar til Svíþjóðar, þá
Stefán Jóh. Stefánsson og Arent
Claessen, nærtækt dæmi um
slíkt ábyrgðarleysi og slíka villi
mennsku.
*
En því mi.ður, —r þó að Þjóð-
viljinn eigi öll met i svo sið-
lausri blaðamennsku, fer því
fjarri, að sum önnur blöð þjóð-
arinnar, :sem þó meira mun
vera vænzt af, verði sýknuð af
slíkum ribbaldaskap.
Það er enn í fersku minni, að
ásamt Þjóðvi'lljanum stóð Morg
unblaðið fyrir réttu ári síðan
að svivirðilegri árás á Vilhjálm
Þór, þáverandi utanrikisráð-
herra landsins, meðan hann
var í fylgd með forseta lýðveld-
isins vesian hafs í boði Banda-
iríkjaforseta, og dróttaði því áð
honum, að hann væri að selja
frelsi og fullveldi þjóðarinnar
af hendi við hið vestræna stór-
veldi. Og þess er enn skemmra
Sjómannafélagi skrifar um
Sultarlaun í góðærinu.
JÓN KARLINN RAFNSSON
er f'arinn að skrifa sína
eigin sorgarsögu í verkalýðs-
hreyfingunni og eins og vænta
mátti byrjar hann á 'að lýsa
hinum stórbrotnu(l) afskiptum
sínum af síldarsamningunum í
vor.
Menn voru almennt undr-
andi á því, að Jón skyldi hefja
þessar umræður á þann hátt,
sem hann gerði í 7.—8. hefti
,,Vinnunnar“ og urdrun manna
verður æ bví meiri, sem Jón
upnlýsir meira af moldvörpu-
starfsemi sinhi í verkalýðs-
hreyfingunni. Með rökum hafa
Jón og félágar hans verið
bornir hinum þyngstu sökum.
Engar af þessum ákærum reyn-
ir Jón að bera af sér, en hann
grípur til þess undarlega
fangaráðs, að birta ýms plögg,
i sambandi við síldarsamning-
ana, — plögg, sem beinlínis
sanna, að hmar þungu ákærur
sjómannafélaganna eru á full-
um rökum reistar
Fjarri er bað mér, að vilja
trufla skriftamál þessa lands-
kunna flækings En eitthvað
mun nú vera orðið bog'ið við
ástandið bak við tjöldin, fyrst
jafn brjóstheill Moskóvíti, og
Jón Rafnsson er, er knúinn til
þess að birta alþjóð með eigin
penna afglöp sín og amlóða-
hátt.
Enda er það nú svo, að Jóni
og öðrum kommúnistum kæmi
það betur, að hægt væri að
dreifa hugum fólksins hér í
höfuðstaðnum frá of nákvæmri
umhugsun um það, hvernig
vakað hefur verið á verðinum
um hagsmuni verkamanna og
iðnverkafólks á þessu yfir-
standandi ári, fyrsta árinu, sem
kommúnistar hafa öll ráð í
sinhi hendi í Alþýðusamband-
inu og eiga ítök í ríkisstjórn.
Þegar Dagsbrún samdi síðast
við atvinnurekendur, var edns
og kunnugt er, um það samið,
að tryggð skyldi ákveðinni tölu
verkamanna föst vinna við
Reykjavíkurhöfn. Um þetta
skyldi samið nánar síðar. Tím-
inn leið án þess, að um þetta
væri frekar rætt fyrr en í sum-
ar, að upp kom orðrómur um
það, að nú ætti að fara að
ganga endanlega frá þessu
samningsatriði. Það fannst
mónnum ekki gert vonum fyrr,
þar sem Dagsbrúnarsamning-
urinn er orðinn 1 árs og 6 mán-
aða gamali og að öílu leyti
úreltur.
Kommúnistar skutu sér und-
j an því árið 1942—1943, að
segja upp Dagsbrúnarsamning-
um, með því að fá þáverandi
ríkisstjórn til þess að skipa
nefnd til að endurskoða vísi-
töluna, sem þeir ákváðu að
væri mjög fölsuð. Dagsbrúnar-
samningurinn sá, er þá gilti,
vetur til vi.ðskiptasamhinga þar
fyrir hönd ■ríkisstjórnarinnar.
Og 1 lok vikunnar, sem leið, tók
sama blað undir hinar upp
lognu ásakanir Þjóðviljans í
garð hans og Stefáns Jóh. Stef-
ánssonar, þess efnis, að þeir
hefðu notað sér aðstöðu sína,
sem sendimenn ríkisstjórnarinn
ar tii Svíþjóðar, til þess að ná
undir sjálfa sig viðskiptum við
sænsk útflutningsfyrirtæki. Er
því sýnilegt, að hér er, því mið
ur, víða pottur brotinn.
m
Hér er að sjálfsögðu ekki
verið að mælast til þess, að þeir,
sem kynrnu að brjóta af sér
var mjög óhagkvæmur fyrir
verkamenn, enda var hann
fvrsti samningurinn, sem fé-
lagið gerði eftir að Alþýðu-
flokkurinn hafði gengið af
gerðardómslögum Ólafs Thors
dauðum.
Þegar svo vísitölunefndin
fann ekki falsanimar, sem
kommúnistar höfðu samþykkt
að væru í vísitölunni, neyddist
Dagsbrúnarstjórnin til að
segja samningum upp og gerði
svo núverandi samning, sem
var hálfgerður neyðarsamning-
ur fyrir félagið, stem eðlilegt
var, þar sem vegna ófullnægj-
andi undirbúriings ekki var
hægt að fara út í verkfall, og
atvinnurekendum, sem vaða of-
an í alla köppa og kyrnur hjá
kommúnistum, var þetta vel
kunnugt. í sumar var það boð
látið út ganga, að fengist ekki
hagkvæm lausn á fastamanna-
máíinu, þá myndi Dagsbrúnar-
samningunum verða sagt upp í
heil'd. Þetta fékk að sjálfsögðu
góðan hljóingrunn hjá verka-
mónnum, sem eru að vonum
sáróánægðir með 54 kr. dag-
kaup á virkum dögum og
„guðsblessun“ eina á hel'gum
aögum, sem eru nær 70 á ári.
Verkamennirnir eru í kaup-
gjaldi konmir langt aftur úr
öllum starfsgreinum við sjávar-
síðuna, auk öryggisleysis bæði
um aðbúð og vinnutryggingu.
Það var þvi engin furða, þótt
menn biðu með óþreyju eftir
úrslitunum, þótt verkamenn
væru mjög skiptir í áliti sínu á
fastavinnuákvæðinu. En hvað
skeður? Nokkrum mönnum er
hóað saman á fund, og þteir
látnir deila um fastavinnuá-
kvæðið og að fundinum lokn-
urn gengur Dagsbrúnarstjórnin
á fund atvinnurekanda og fram
lengir Dagsbrúnarsamninginn í
„heild óbreyttan“ fyrir 99,5%
af öllum félagsmönnum, um
0,5% — þ. e. 1 af hverjum 200
— fengu smávægilega kaup-
hækkun.
Fastavinnuákvæðið htefur
■ekki heyrzt nefnt síðan. Eins og
áður hefur verið sagt, er Dags-
brúnarsamningurinn neyðar-
samningur; hann var undirbú-
inn m'eð kröfum, sem fólu í sér
leiðxéttingar og hækkunartil-
lögur í 16 liðum. Frá 15 af
þessum liðum, sem allir voru
mjög réttmætir, varð að falla
fvrír afglöp S'igurðar Guðna-
sonar, og 16. liðurinri, sem tek-
inn var til greina og hljóðar
um kaupuppliæðina, var stór-
kostlega skorinn niður. Það var
almennt álit Dagsbrúnarmanna,
þegar samningurinn var gerð-
ur, að honum væri tjaldað til
einnar nætur og honum bæri að
segja upp strax að 6 máfiuð-
um liðnum. Síðan eru nú liðn-
ir brennir 6 mánuðir, og aldrei
sagða gagnrýni og refsingu. En
í öllum þeim tilfellum, sem hér
um ræðir, hefur verið um á-
byrgðarlausar og ruddalegar'á-
lygar að ræða, settar fram í
flokkspólitískum tilgangi. Það
er slíkt siðleysi, slak vllli-
mennska, sem verður að tak'a
endi, ef við eigum ekki að
verða að viðundri í augum át-
heims. Og vi;lji þau blöð, sem
þannig hegða sér, ekki sjá að
sér, þá verður þjóðin sjálf að
taka í taumana og veita þeim
það aðhald, sem nauðsynlegt
er, ti'l þess að þau læri siðaðan
rithátt og sómasamlegar bar-
dagaðferðir.
Hún hefur nóg ráð til þess.
á tímabilinu hefur félags-
mön-num verið gefinn kostur á
að láta í Ijcs álit sitt á samn-
ingum m-eð því að greiða at-
kvæði um uppsögn á honum.
Með öðrum orðum: kommún-
istamir í Dagsbrúnarstjórninni
hafa tekið það upp á sig eina,
að ákVeða reykvískum verka-
mónnum si.útarlaun í sjálfu
góðærinu.
Aður ten Brynjólfur og Áki
komust í ríkisstjómina riéldu
kommúnistar því fram, að vísi-
talan væri stórfölsuð launþeg-
um í óhag. Það mátti'því ætlá,
að þéir létu ekki niður falla
baráttuna fyrir lagfæringu á
visitölunni, og ekki h-efði sú
barátta átt að verða örðugri
fyrir það, að ráðherrar komm-
únista í ríkisstjórn hefðu að
sjálfsögðu getað beitt sér fyrir
lagfæringu á vísitölúnni, hefði
hennar verið þörf, sem ekki ber
að efa. f
Fengist vísitalan ekká lag-
færð, hefði verið eðliltegt, að
kommúnistar í Dagsbrúnar-
stjóriíinni með stuðningi AI-
þýðusambandsins hefðu knúið
fram kauphækkun hjá þeim,
sem lægst eru -launaðir, og að
minnsta kosti h-efðu þeir átt að
sjá um, að ráðherrar þeirra í
ríkisstjórninni stuðluðu ekki að
nýjum vísitölufölsunum. En
hvað hefur svo orðið uppi á
teningnum9 K-aupinu er riald-
ið óbreyttu og vísitalan er
teygð teins og rirátt sk'inn, —
DAGUR á Akureyri, sem út
kom s. 1.' fimmtudag ger-
ir farmgjöld Eimskipafélagsins
og vörudreifinguna út um land
að umræðuefni. Stegir /Svo í
þessari' grein Dags m. a.:
„Nú er skipalestafyrirfeomulag-
ið úr sögunni fyrir löngu, en engr-
ar breytóngar verður vart í stefnu
félagsins gagnvart dreifbýlinu. Til
Norður- og Austurlands eru engar
beinar siglingar frá útlöndum.
Allar vörur, sem hingað koma,
eru umhlaðnar í Reykjavík, og
koma seint og erfiðlega.
Þetta seinlæti vekur óhjákvæmi
lega -þann grun að Reykjavíkur-
sjónarmiðin innan félagsins verði
enn sem fyrr sterkust og áhrifarík
ust. Reykjavík hefur vissulega
ihagsmuna að gæta, að halda í þau
forréttindi, sem henni 'hafa verið
fengin í hendur á sviði verzlu-nar-
máíanna á undangengnum stríðs-
árum. Ætlar Eimskipafélagið að
stuðla að viðhaldi Iþeirra forrétt-
inda, eða ætlar það að stuðla að
því, að landsmenn hafi sem jafn-
asta mö-guleika til viðskipta o-g
framkvæmda?
Svar við þessari spurningu er
ókomið, en því mun vissulega
verða gaumur gefinn hér um slóð-
ir á hvern veg það fellur.
Samgönguleysi samfara þeim ó-
kjörum, að heildsölufyrirtæki —
sum brotleg — sem öll eiga heima
í -höfuðstaðnum, fá afhentan viss-
an hluta af innflutningi landsins
af opinberum aðiium, er versti
-þröskuldurinn á vegi heilbrigðra
framfara norðan lands og au-stan.
Verði engrar stefnuibreytingar
vart hjá forráðamönnum Eim-
skipafélagsins er höfuðnauðsyn
fyrir íbúa þessara fjórðun-ga, að
efla samtök til skipakaupa og sigl-
inga, Jafnframt mun Norðlending
Auglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
ffyrir kl. 7 að kvöldl
launþegunum í óhag, sívaxandi
fjöldi öreiga býr v-ið hrteint
húsaleiguokur. — Meðalfjöl-
skyldufaðir greiðir al-lt að 600
krónur á mánuði fyrir hús-
næðl, sem hann fær vísitölU-
hækkun á fyrir nm 100 kr.
Landbúnaðurafurðirnar,- sem
liækkað hafa óheyrilega og
sumar, eins og smjö-r, fást aðal-
l'ega á svörtum markaði, eru
ýmist ekki t-eknar upp í vísitöl-
una eða á verði, s-em þær eru
ófáanlegar fyrir. Árslaun Dags-
brúnarmanns eru 12—16 -þús-
und krónur, ef þeir verða ekkl
fyrir veikindum eða öðrum ó-
höppum. Almennt r-eyna menni
að hækka þessi alltof 1-águ laun
með því að vinna eftirviimu,
nætur og helgidagavinnu, tál
þess a-ð -ná nauðþurftarlaomum
verð-a reykvískir heimil-isfeðuir
í verkamannastétt að þræla eins
og ánauðarmen-n nótt og dag, á
Frh. á 7. síðu
uxn og Austfirðin-gum leika hugur
á að frétta af fyrirhuguðum skipa-
kaupum SÍS.
Þá mun það vekja nokkra íurðu,
að landsmenn þurfa að búa við
stríðsfarmgjöld hjá Eimskipafélag
in-u fjórum mánuðum eftir stríðs-
lok. Hvað veldur því? Engar ský-r
ingar hafa komið fram opiniber-
lega á því, þótt drepið hafi verið
á það í blöðum.“
Alþýðublaðið hefur lön-gu
spurt, hvað liði ílækkun farmi-
gjaldanna, en svör hafa engiis
fengizt við þessari spurnlimgul
enn sem komi.ð er frá hlutað-
eigandi aðilum. Og það ætti veí
við, að Daguir leitaði frétta um
þetta stórfellda hagsmunamál
allra landsmanna til Jóns Árna
sonar, sem á sæti í stjórn- Eim-
skipafélagsins og er einn af
framkvæmdastj óru-m S. í. S.
Kannske Degi tækist að fá Jón
til að 'lieysa frá skjóðunn-i..
*
Alþýðumaðurinn á Akureyri
gerir þjónkun islenzka iríkisút-.
varpsins við málstað kommún-
ista að umræðuefni fyTÍr
skömmu í tilefni af sameininig
ingartilraunurn Alþýðuflokks-
mánna og kommúnista í Noregi
og kemst að orði á þessa lund:
„Þjónkun íslenzka ríkisútvarps-
ins við málstað kommúnista fer
ekki minnkandi, eins og getið er
á öðrum stað hér í blaðinu hefur
slitnað upp úr sameiningu Allþýðiu-
flokksins og kommúnistaflokks-
ins í Noregi.
Formaður Alþýðuflokksins gaf
um þetta opinbera skýrslu á þmgi
Alþýðuflokksins danska nú ný-
lega þar sem blaðamenn voru við
staddir. Ekki hefur íslenzka út-
Frh. á 7. síðw
að -minnast, -að Tíminn réðist J traust og trúnað þjóðarinn-ar í
með d-ólgslegum hætti á Arent • samningum eða viðskiptum við
Claessen rétt eftir að hann var. erlíendar þjóði-r, losni við sjálf-
farinn af stað til Svíþjóðar í