Alþýðublaðið - 25.09.1945, Blaðsíða 5
Þriðjudagurinn 25. sept. 1945
Um bátakaupin í Svíþjóð — Umboðsmennina bar —
Gerð sænsku bátanna og kröfur okkar íslendinga —
Athyglisvert bré frá sjómanni
AF TILEFNI smábréfs, sem
birtist á sunnudag um báta-
kaup í Svíþjóð og ómakslaunum,
sem fulltrúar ríkisstjóraarinnar,
sem eiga að hafa eftirlit með bát
um, sem þar eru keyptir, heimta
fyrir ómak sitt hefur „sjómaður“
skrifað mér bréf um • bátakaupin
þar og aðstöðu þeirra, sam kaupa
bátana. Sjómaðurinn segir meðal
annars:
ÉG VIL ÞAKKA þér fyrir að
hafa tekið þetta til umræðu í pistl
um þínum — og það hetfði sann
arlega þurft að gera það fyrr. —
En hér er aðeins drepið á tiltölu-
l©ga lítið atriði í mjög stóru máli,
sem hlýtur að verða mjög á odd
inum innan skam'ms, því að hér
er uim algert skandalamél að
raéða“
„HINGAÐ ERU NÚ KOMNIR 9
vélbátar, sem byggðir hafa verið
í Svíþjóð. Nokkrir menn, sem all
ir hafa stundað sjómennsku og út
gerð hafa keypt þá. Mér er
kunnugt um þetta — vegna
þess, að ég ætlaði mér ásamt
nokkrum félögum að kaupa bát í
Svíþjóð með þessum hætti. Þeg-
ar . menn fá gjaldeyrisleyfi fyrir
bátunum er það bundið því skil-
yrði að .bátarnir fullnægi þeim
reglum, sem hér gilda um haffæri
og útbúnað skipa. Mennirnir hafa
farið til Svíþjóð, íeitað eftir bátn
um síðan lætur sendiráðið í Stokk
hólmi umboðsmenn íslenzku ríkis
stjórnarinnar skoða bátana og
segja álit sitt á þeim. Umiboðs-
mennirnir hafa svo skrifað upp á
það að allt væri í lagi — og bátn-
urn hefir verið siglt hingað heim.“
„EN HVAÐ SKEÐUR? Þegar
hingað er komið er allt talið ó-
mögulegt 'Og haffærisskírteini bát-
anna er útrunnið 1. október. Svo
virðist sem gera eigi kröfur til
stónfeldra breytinga á þeim, sem
kosta muni hundruð þúsundá
króna. Við skulum nú segja, að
mennirnir vildu gjarna ráðast í
þennan mikla aukákostnað ofan
á allt annað. En hvar fá þeir þetta
gert? Og hvað myndi það tai^a
langan tí^ia? Það er fyrirsjáan-
legt að bátarnir myndu verða úr
starfi um mjög iangan tíma. Og
nú er nóga síld að fá hér við suð-
vestur ströndina. 'Og ég vil.
spyrja: Hvernig ættu þessir menn,
sem hafa keypt Svíþjóðarbátana,
en hafa orðið að leggja í 150 —
200 þúisund króna auka kostnað að
geta keppt við Svía' í fisksimálum?
Eða er ekki kominn tími til þess
að við förum að endurskoða okk
ar skipabyggingalöggjöf.“
„EN ÞETTA er þó ekki aðalat-
riðið. Hitt er aðalatriði, hvort hér
sé um eðlilega krctfur að ræða af
hálfu þeirra, sem með þessi mál
eiga að fara. Það er kunnugt að
Svíar standa allra þjóða fremst í
skipabyggingum og að nú eru t.
d. aðrar Norðurlanda þjóðir að
taka upp ,,konstruktion“ þeirra
í bótasmíði. Ég skal taka til dæm
is að á einni viku í sumar atfhentu
Svíar, í Gautaborg skipastól, sem
nam 100 þúsund smálestum. — Þá
skal ég geta þess að Danir eru að
taka upp aðférðir Svíanna, en við
hér heima förum enn yfirleitt eft
ir þeim reglum, sem giltu í Dan
mörku fyrir 10—15 árum.“
„ÞETTA SÝNIR, að við eriun
að dæma ógilt það sem aðrar þjóð
ir eru að dæma bezt og öruggast,
að við teljum það bezt, sem bezt
var talið fyrir 10—15 árum, en
er nú taiið úrelt. Þetta er beinlín
is hlægilegt.,Auik þess sem það lýs
ir grátlegri vanþekkingu, og óþol-
andi heimsku hjá þeim mönnum,
sem með þessi mál fara, sem veld
ur hundruðum þúsunda króna
tapi hjá þeim mönnum, sem eru
að brjótast í því að fá skip til
landsins til þess að skapa sjálfum
sér og öðrum iífsafkomu.“
„ SVÍAR HAFA fjölda sérfræð-
inga til’þess að stjórna skipaiðnaði
sínum og hver einn og einasti bát
ur er undir sterku og ströngu eftir
liti allt frá því að kjölur hans er
lagður og þar til hann fer á sjó,
Þó að ég sé ekki að fullýrða, að
okkur íslendingum beri, að fara
í' eþiu og öllu eftir öðrum þjóð-
um þá hygg ég að okkur sé óhætt
að treysta Svíum í skipaiðnaðin-
um. Þétta er mikið alvörumál. Það
er ekki aðeins að þeir menn, sem
hafa fengið vottorð frá uimboðs-
mönnum ríkisstjónarinnar, sóu í
raun og veru sviknir, heldur er
hér um að ræða svo mikið stjórn
leysi að engu tali tekur.“
„ ÉG GÆTI MINNST Á ýmis >
faigleg atriði í sambandi við þetta |
mál, sem sýnir hversu fráleitar j
kröfurnar hér eru, en tél varla
taka því. Ég skal aðéins geta þess
að Svíar nota. til dæmis allt öðru
vísi legufæri en við. Við erum
enn með sams konar leguifæri og
.notuð voru' hér fyrir hálfri öld.
Hinsvegar er nú heimtað að þeir
bátar, sem nú hafa hin sæsku legu
færi og eru komnir himgað „kas-
séri“ þeim og taki upp þau ís-
lensku.“
ÞETTA . SEGIR .S.TÓMAÐUR-
INN. Mér virðist sem stjórnarvöld
in þurfi að athuga þeíta mál. Senni
lega er búið að kaupa alls um 14
báta frá Svíþjóð, sem eru 1— 3 ára
gamlir. Verður fyrirskipað að rífa
þá sundur og breyta þeim öllum?
Þeir sein hingað eru fcomnir hafa
reynzt betri sjóskip — að því
að fullyrt er — en þeir íslenzku.
— Þurfum við frekari vitnanna
við — ef það er rétt?“
Hannes á horninu.
er til sölu vörulager, smávara og vefnaðarvara.
Einnig búðarinnrétting
Laugaveg 58
JMJÞYÐUgLÁÐlP
§
n
Striisilff plr 9® stríðsglæpameDn
Höfuðstríðsglæpamennimir.
Þessi mynd af höfuðstríðsglæpamönnunum, Hitler og Mussolínij
var tek íð meðan allt lék í lyndi fyrir þeim. Nú hefir amnar þeirra
þegar fengið sínn dóm: Hann var skotinn án nokktirair rannsókn
ar eða róttarhalda af ítölskuim skæruliðiuim. Um hinn veit enginn,
hvort hann er lífs eða liðinn,. - |
Hermann Göring er efstur á Ms,ta stríðsgliæp,amanna, sem nú bíða
dóms í Nurnberg. Þessi mynd var tekiinn af honuim skömmu, eftir
að Bandaríkjamenn tóku1 hanú tii fanga suðuir í Au'sturríki.
IÆÉR BIRTIST fyrrihluti
af grein eftir danska
blaðamanninn Ernst Christ-
iansen um hýútkomna bók
eftir dr. jur. Fritz Bauer um
stríðsglæpi og stríðsglæpa-
menn. Greinin birtist í „Soc
iaI-Demokraten“ fyrir
skömmu og kemur framhald
hennar hér í blaðinu á morg
un.
AÐ skeður svo margt eitt
sorglegt i heiminum, bæði
í 'lífi einstaklinga, — hei'lla
þjóða qg þjóðarbrota. Og sorg
Leg urðu vissulega örlög margra
þeirra, sem andvígir voru naz-
ismanum, börðust á móti ógnar
stjórn Hitiers og urðu fyrir vik
ið annað hvort að fara i fanga
b'úðir eða smærri, fangeisi og
kv'eljast þar árum saman, —
eða urðu i bezta tilfelli að flýja
land.
Þessir sósíaidemókratar,
kommúnistar og aðrir andstæð
ingar~nazisraans, sem nú snúa
heim aftur úr útlegðinni eða
e,ru lausir úr fangabúðunum,
eru sem rústir þeirrar bygging
ar, sem eitt sinn var.Hinar ægi-
ilegu afleiðangar af þorpara
mennsku Hitlers stjórnarinnar
eru síður en svo um garð gengn
ar enn o,g munu vara lengi, enda
þótt Hitlér'lsminn sé úr sögunni.
Það er því ekki að furða, þótt
hini:r and.nazistísku Þjóðverjar
vilji ef til viLl öðrum fremur, að
striðsglæpamennirnir verði iátn
ir sæta ábyrgð. Og einmitt með
hliðsjón ,af þessu hefir dr. jur.
Fritz Bauer sent frá sér bók, er
hann nefnir „Stríðsglæpamenn
fyrir dómstólunum.“ Fritz Baú
er er þó nokkuð kunnur á Norð
urlöndum. Hann ferðaðist m. a.
um Danmörku árin 1936 og 1943.
í siðara skiptið varð hann að
flýja þaðan til Svlþjóðar. Á dög
uim Weimarlýðveld'lsins var
‘hann sakamáladómari í Stutt
gart, en þar eð hann var sósíal
isti var 'hann, árið 1933, settur
í fangelsi og síðar í fangabúðir
og sat þar, unz honum tókst að
flýja úr greipum nazista.
Þegar 'hann hefir dvalið í Dan
mörku, befir hann tekið þátt í
fræðslumáilum hinna vinnandi
stétta og auk þess hefir hann
skrifað nokkrar minnisverðar
bækur um stjórnmálaleg og við
skiptaleg efni. Bók sú er getið
var sérstaklega um hér að fram
an, er skrifuð í Svíþjóð og út
gefin þar fyrst. Skömmu áður
en Þjóðverjar gáfust upp, kom
íún út á laun í Danmörí^u og
yar f jölrituð. Nú befir aftur kom
ið þar út önnur útgáfa, prent
uð, hjá Westermanns Forlag.
ásamt formála eftir Stephan
prófessor Hurwitz, sem á sæti
í stfíðsglæparannsóknarnefnd
Ihinna sameinu þjóða, fyrir hönd
Dana. Myndir þær, sem birtar
eru í þessari nýju útgáfu, sýna
að nokkru leyti ástandið í fanga
búðunum þýzku.
*
Fritz Bauer segir um bók
sína, að hún sé engan veginn til
raun til að leysa vandamálið
varðandi stríðsglæpamennina.
Hún er fyrst og fremst frásögn
og skýring byggð á þeirri stað
reynd, að til er eittbvað, s,em
heitir þjóðaréttur, einmitt í
þeim skilningi, sem hinar sam
einuðu þjóðir halda fram. Þetta
er fyrst og fremst lögfræðileg
bók en ekki póMtísk,segir Bauer
einnig. Hún fjallar um núgild
andí lagabókastaf, innihald
hans, möguleika og takmörk, en
viðurkennir einnig hinn stjórn
málalega rétt til að grípa ti.l
neyðarúrræða og þar með við
urkennir hún 'einnig rétt bylt
ingar, ef um er að ræða.
Fyrsta tilefnið og uppruninn
að rannsóknum á stríðsglæpun
um var raunverulega krafa sú,
sem hernumdu þjóðirnar komu
með árið 1942 um refs'ingu fyrir
brot á Haagsáttmálanum. —
Næsta sfrefið var svo tilkynn
Mg sú sem bandamienn gáfu út '
frá Moskvu árið 1943. í tilkynn
ingu þeirri stendur, að þýzkir
liðsforingjar og óbreyttir hér
menn, ásamt þeim meðlimum
nazistaflokksins, sem séu með
sekir um mannvíg og aðra
glæpi, skuli sæta hegningu og.
dæmdir, annað hvort í því landi
þar sem glæpirnir væru framd
ir, eða af sérstökum alþjóða-
dómstóli. Það sem er einkum
athugandi við Iþessa tilkynningú
er, að í ákvæðuim hennar er eigi
gert ráð fyrir að refsa þýzku
þjóðinnli í heild. Hún er að öllu
leýti i samhlijóðan við Stalm,
sem lýsti þvi yfir, árið 1942, að
sovétherinn ætlaði. sér alls ekki
að gjöreyða þýzku þjóðinni, —
aftur á móti skyldi Hitlersstjóm
in og stuðningsmenn hennar
ekki sleppa undan því að svara
fyrir sínar gjörðir.
Einmitt þetta sarna býr a@
baki öllu þvi, sem áikveðið var
nú seinast á Potlsdamráðstefn-
unni.
❖ 1
Fri.tz Bauer ræðir síðan í bók
sinni um 'hinar verðskulduðu
refsingar, sem til greina koma,
og hefir jafnframt sagnfræðileg
Framhald á 6. síðu