Alþýðublaðið - 30.09.1945, Síða 4
4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. sej>í. 1945.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétnrssmi.
Símar:
Ritstjórn: 49#1 og 4902
Afgreiffsla: 49*0 og 4906
Affsetur
I Alþýffubúsinn viff Hverf-
isgötu.
Verff í iausasölu: 40 aurár
Alþýffuprentsmiffjan.
B|rtiðarrððsta!aBir
rikisstjéraariBoar.
EFTIR aö hini mliikla verð-
hækkun mgólikurjnnar og
kjötsins haifiði veriö gerö heyr-
Smfcutnn uim og eftdr miSjaii
þemrian- miánuið, lét Al'þýðu-
blaðið þaiu orð falla, að ri'kis--
stjórniin ætfcii ekki iiema um
tvennt að velja: að halda. áfram
náðurgreiðsilum afuröaverðsms
á innlendumi markaði É ein- j
hverri mynd, eða Mta vísitölu
dýrtíðarinnar sfcíga upp úr öllu
veldi, senniliega töluvert yfilr
300 stiig, og myndi hvorugur
kosturinn þykja igóðtur.. En uina
það tjóaði ©kki að fást, og á-
stæðulaust var að saka. núver-
, andi síjórn um þetta óleysta
vandamál; því að það hefuir
hún tekið í arf frá fyrirrenn-
urum sánum og mlá í því sam-
foandi ekki gleyma h-'mu dæma-
i, lauisa samfcomiulagi sex mamna
nefndarinnar.
Ríkisistjórnin mium hafa litið
svo á, og það vafalaust rétti-i
Itega, að atvinnulff þjóðarinnar
þyld'i ekfci þá hækkun vísitöl-
umnar, sem fyrirsjáanleg var,
ef ölluan niiðurgreiðsilum af-
lurðaverðsins úr riífcisisjóði yrði
ani hætt; þá væri hruinið óum-
flýjanlegt, með öll'um þeim ak
varlegiU' afleilð'inguim, sem. í
kjölifar þessi hlytú að korna.
Hins vegar mum fík'isstjórnin
hafa gengið úr skugga um það,
að' rikilsisjóður fengi ekki leng-
uf umdir því risið, að gre'ða 25
—30 mJlIjónir ikróna á áni til
þess að halda niðri útsdluvferiðti
afurðanna á innlendum mark-
aðil, eins og gert hefiur verið
síðastliðin ár. Og með hliðsjón
af þessoi hvorutveggja hefur
hún. ákveðið hilnar nýju dýntíð-
anr'áðstafanir, sem boðaðar voru
með fofáðabifgðalögum í gær.
«8
Niðurgreiðslum afurðaverðs-
isnls! á innlendum markað: verð-
ur haldíð áfram; til þess1 að
kbma í veg fydr stórkostlega
hækfcun vísitolunnar, — en í
mjög takmarkaðri míynd.
Hilð nýja mjólkurverð, kr.
1.82 lítrinn, verður gre'tt nlður
á kr. 1.60, sem' þiar alf; leiðandi
verðiur útsöluverð mjólkurinin-
ar; en hækkumin úr fcr. 1.45
upp í kr. 1.60 verður látim* koma
fram í vifsitöluimii, sem við það
mun hækka um nokkur stig,
sennilega upp x 280 sfiig.
Hvað kjötið smert'ir, verður
önmur leið farin. ÚtsÖlulverð
þess verður látið haldast ó-
foreytt, kr. 10.85 kílógratmimið;
og hækkun þess veröur ekki
látih fcoma frami í vfsiiítöluinnii.
Hins vegar endurgreiðir ríkis-
sjóðUr sérhverjum neytanda,
siem ekki er kjötframlieiðandi
eða atvinnurekandii með þrjá
eða fleiri menn á þjónustiu
sánmi, verðhæfckuminia, kr. 4.35
á kílógramm, á samitals 40
kílógrömmum, isem telzt vera
hæfileg neyzla á mann og er 8
Frétíabréí frá Bretíandi:
Híd njjn viðhorf eftir striðið
og stjðrn Alpýðnflokksms
Lífið í bretlandi í dag
er miklum mun erfiðara en
ár.ið 1939 fyrir þær tugþúsund
ir hefmanna, sem* nú koma
heim eftir að hafa dvalizt lang
dvölum við hermtennsku fjarri
ættlandinu og ratað í margaæ
raunir. Hins vegar veitir það
mömnuim. þessum miun* fleifi fyr
irheit en nokkr.u Binnd fyrr á
fimm siíðaist liðnum árum. Hinn
rnikli meirihlutii heranjannanna,
sem veitti Alþýðuflokkn-
um stuðning vlð kosn-
ingarnar og réði úrslitum
þeirra, ,hefur þegar breytt þess
um v:lðhorfum*. Þeir og aðrir
landsmiemn hafa sýnit þjóð sihni
og rauinar öllum heimi, hvers
konar stjórnarfars þedr æskja
og foíða þess nú óþreyjufullir
•að s.j,á árangur þess, sem þeir
vænta. af hálfu1. hins nýja
flökfcs, sem nú fer með völd á
Bretlandi.
Hilnn óbreytti máður í Bret-
landi í dag, hvort sem hann bef
ur verið' dyggur og tryggur fyig
ismaður þess'a flokfcs á liðnum
árumi eða hann telst til hinna
nýju fylg’ismanna Alþýöuri'okks
imls eða. ha.nn foefur fýligt íhalds
fiiokknum að máluta hingað til,
er bjartsýnn á framtíðina, sér
í lagi vegna hins glæsilega
■ meirM'uta, sem Alþýðufilokk-
urinn hlaúífc í kosnilngunumi.
Það er trú manna á Bnetlándi í
daig, að hinn vinhándi máður
,ge,tii foúizt við raeir.u af stjórn
Alþýðutfilokksiin's en íhal'ds-
flokknum, ef hann hefði hald-
ilð mieirihluta og farið með
stjórn iandsins. En þó gera all
'ir sér það Ijóst, að hvaða stjórn,
sem farið hefði taeð völd á
Bretlaindi um þessar mundir,
hefði haft fiáfct aninað að bjóða
en strit og starf, ef umit ætti
að reynast að koma aftur á
þeim lífsháttum, er hæfa því
fólki, sem bygg'r Bretlamdseyj-
ar.
Að sönnu hefur fcomið til
verkfalia, en þó fier því fjarrd,
að þau séu í 'svo stórum st£l,
sem menn utan Bretlánds, er
lesa brezku blöðin, hefðu á-.
istæðu til að ætla. Járnforautar-
verkamienn hafa sumisstaðar
lcrafizt fjör.uitíu stuinda vinnu-
viku oíg lágmafkslauina, er nemii
fjórum sterlmgspuindum og tíu
sh'Ilingum á viku. Sumdr þeirra
manna, sem viníma að afferm-
ingu fiskiskipa í hinum’ stærri
hafnarbæjum', ógnuðu taeð verk
fáRi, *en fyrir þesisu hvor.u-
tveggjia eru gildiar ástæður. Hin
nýja ríkfestjórn hefur að sjálf-
sögðu mikinn hug á því að
firuna lausnir á miálum þessum,
en það tekur sinn/ tíma, og af-
staða marigra þeirra:, sem hér
'eiga hlut að máli, kemur fram í
orðunum: — Við viljuta fá þess
um fcrötfuim framgengt strax og
í eitt sk'pti fyrir öQl.
Ástæðan ’ íyrir verfcfalli því,
sem átti sér stað í Grimsby
eigi alls fyrir löngu. var sú,
að sœns'k og dönsk ‘fáiskiskip,
seta ekki hafa flutt afla sinn
til Bretlands á stríðsárunum,
i'luttu rn.iki.nn afla að landi til
viðbótar afla brezkui tiO'garanna,
sem leystir hatfa verið frá her-
þjónustu oig stunda nú veiðar
aftur. Áxiekstrar þessir orsök-
uðust- ekki hvað sízt af 'því, að
skortur á ver'kamönnum er m:fc
iill og því erfitt að afkastia af-
fermdngu hinna mörgu sk,ipa.
Affierming íslenzku skipanna,
sem siglt halfa á Bretlánd á
stríðsárunum, hefúr þó ekki orð
ið fyr'r töfum og siglkigar
þeirra því ekki þurft að leggj-
ast niður.
*
Nú hefur styrjöldin við Jap-
ani verið táil- lykta leidd með
glæsilqgum s'gri baindamainna.
Hörmungar hildaiieifcsins éru
liðnar hjá og f jöldi mianna leyst
ur úr kvalavítum Austurálfu.
Og l'dk styrjaidarinnar við Jap
ani hefiur Iþað í för mieð sér, að
Bratum verður auðið að hefj-
ast harnda um framleiðslu
þe'rra hluta, semi þá vanhagar
svo mjög um. Bretum mun eigi
aðeins reynast auðið að hefja
viðskipi yiö fyrri markaðs-
lönd s'ín erlendis, htíldur og að
hefjast handa. um að vinna nýja
markaðii, enda myndi þjóðinni
ella ókleift að efna tii ýmis,sas
þeirra umbóta, sem bíða henn-
air heima fyrir.
Það vandamál næstu tíma,
slem veldjur Bretum sem.öðrum
þjóðum mestum áhyggjum, er
öflun og framleiðisla matvæla.
En andstætt því, sem haldið hef
uir verið fram í fróttum, er mat
vælaskortur á Bretlandi svo tdl
einvörðungu fólgilnn í vöntun á
fcjoti og feitmstd. En land siem
Bretland, sem stendur flestum
öðrum ríkjum framiar á sviði
ma.rkaðs.ö'flu;nar, mun komast út
ur þeim erfiðleifcum áður en
langt um líðúr. Og þegar hiefur
mjög verdð bæfct úr því, hversu
kjöfskammturinn er lítilll, mteð
framleitðslu á grænmeti, ávöxt
um og kartöflum. Maifcvæla-
s'kortsiins mun varl'a .gæta á Brat
lándi nema þá í stærrii borgun-
nm, og úr þeim erfiðlleifcum
verður fljótlega bætt, þegar
filuitiníingar komast í það horf,
sem verða hlýt'úr á frilðartím-
um.
Nú,' þeigar styrjöldinni við
Japan er lok'ð, verðúr unmt að
auka að> miklum muln skipa-
kostinn til flutiringa og koma
matvörum og hráefnumi til Bret
lands frá löndum handam við
höf. Raunar halda mörg briezk
skdp uppi tfLuítnángum á matvör
um og öðrurn nauðsýnjum jfcil
þjóða þe'rra í Evrópu, sem her
nutain vonu og kúguð af Þjóð-
verjumi, en eigi að síður má
taeð sanni segja, að brezka þjóð
in sé bjiartsýn á það, að bætt
verði úr. ílutningavandræðun-
um og henrá séð fyrir mætvæl-
T I L
ggur
Getum
nú aftiur tekið til viðgerðair
alls konar rafmagnsáhöid
(heimilistæki).
SIAFVIRKIHN,
Skólavörðust. 22. Símá 5387.
\
um og öðrum nauðþurftum.
Þess verður ef táli vill skammt
að foíða, að brezka þjóðitn verði
leyst frá því harðrétti, sem hún
hefur orðið .að una slíðúlstu fimm
ár, og gangi til taóts við far-
sœla framtíð.
Engilsaxi.
ERINDI hins' fcommúnistíska
fyrirlesara og' starfstaannis
rí.kiisútvarps ins, Björns Franz-
sonar, á fimmtudagskvöldið,
hef.ur vakið mölkla athygli.
Morigunfolaðið flyfcur í gær for-
ustuigrei.n í tiletfmi erind.'is þessa,
þar sem þannig er komizt að
orði:
„Marga hefur furðað á því á
'undanförnum árum, þegar komm-
únistar hafa talað fjálglega um
lýðræði og lýðræðisást. Ekki er að
furða.
í Rússlandi er einn flokkur,
ein skoðun. Fleira fyrirlfinnst ekki.
Og þykir sumum ekki lýðræðis-
legt.
En smám saman eru að íæðast
„skipulagsbundnar“ skýringar á
þessum undarlegu fyrirbrigðum. í
bæstvirta íslenzka rlkisútvarpi gaf
að heyra síðastliðið fimmtudags-
kvöld, í erindi frá útlön'dum, þann
sanna og rétta lykil að 'þessum
leyndard'ómi.
Það. var toáttvirtur starfsmaður
friði við, það sem við fcöllum lýð-
ræði og kkilj'um við hu'gtakið
lýðræði?
Þetta ætti háttvirt ríkisútvarp
að hugleiða.“
Vísdir' flytuir í gær í þætti
sínium „Bergmál," tfyrdrspurn
frá „námsmannii" til Bjö-rns
Fran’zsonar í tilefni þessa er-
indis hans, þar sem segir m. a.:
„ „Niámsmaður” toefur sent mér
eftirfarandi fyrirspurn til Bjarnar
Frahzsonar, starfsmanns útvarps-
ins: „H'vernig 'igetið þér vitað,
tovort Rússar toafa tekki gert kröfur
um það til Balkanþjóðanna, að
þær taiki upp sovétskipulag? Haf-
ið þér sérstök fréttasamibönd við
þær þjóðir, sem aðrir hafa ekki?
Það er á allra vitorði, að lönd
þau, sem Rússar náðu af Þjóð-
verj'um, eru raunverulega lokuð.
Blaðamenn fá ekki að koma til
flestra þeirra og komist þeir þang-.
að, fá þeir ekki að senda annað en
það, sem „þassar í kramið“ hjá
lausnurun'um“.“
'k'ílógrömmum meiEa, en hingað
•fcSL hefur veriið reik'nað með í
vísitÖIunnli. Fer þessi endur-
greiðsla v er ðhækkun arin n ar
tfram eftir á, ársfjórðungslega,
og fær þannig allur fjöldi
neytenda, þar á meðal allir
'lauinþegar, kjþt'ið fyrir kr. 6.50
kílógrammið, en það var verð
þesis áðuir en það var hækkað í
haust.
Tillögur munui haía verið,
uppi um það í ríkiss'tjórninmd,
að takmarka endiuirgreiðslu rik-
issjóðs' á verðfoæfckuin kjötsims
við ákveð'nar fcekjur, við 25.000
kr. foreinar tékjur; en 'því var
Alþýðufl'Okkutrinn algerlega
andvígur, og fyrir foans atbeifua
varð sú ákvörðutn/ ofan 'á, að
verðhæfckunini yrðd endur-
igreidd að.minnsta fcösfci öllum
launiþegum, lundanitekningar-
laúst.
•
Það mun ölluim vera ljósfc,
að með þeim dýrtóðarráðstöf-
umpm rfkisstjórnari'nnar, sem
foér foefuir veri'ð sfir-á skýrfi, er
vandamá'l dýrtíðarinnar hvergi
nærri leysfc. Til þesis að levsa
það, þarf rótítækari ráðstafanir,
— uimtfram allfc verður ekki hjá
þvf koiu'zt, að táka stríðsgróð-
ann allt fásfcari tökum, en gerf
foefur verið hingað til.
Þau bráðaibirgðalög, isiem gef-
in. voiru út í igiær, eru' aðeins:
við það miðuð. að takast megi
að foalda dýrttíðiinni í sketfjum,
og hindra sítórfoættullega foækk-
um vísitolunhar, jafintframit því,
að dregilð sé mjög verúlega úr
út,gjölld:um ríkissjóðs í því
skyni. Það er erfifct að samræmá
þessi sjómarmið; en það hefuir
níkisistjómiinnii þó tiekdzt með
foinumi nýjui bráðabiirgðalögum
án þess, áð ganiga á rétfc hins
viinnandi fólksi í lanidinu til
fullrar dýrfíðaruppbótar. Svo
mdkiið ber mön'num að viðúr-
kenma, hvað, sem þeiir amnars
kuxxna að hafa við úmæði rfk-
isstjórnarinnar að afchuga.
útvarpsins, sem kom fram á sjón-
arsviðið — og sjá! ÞaS var ekki
um að villast. Lýðræði! — vitið
þið eklci, elskulegu hlustendur,
að það á ekki saman nema að
nafninu til. Auðvitaö er það til,
þetta góða, gamla. vestræna lýð-
ræði, þ'VÍ foer ekki að neita. En
svo megið þið foara ekki gleyma
því, að það er líka til nokkuð,
sem heitir „ráðstj6mar->'lýðræði,“
og það er lóðið, Þórkatla mín!
Og tojá þessu líku lýðræði, er
lýðræði vestur Evrópu svipur hjá
sjón. Jiá — Það sagði að minnsta
kosti hinn frómi útvarpslesari í
fyrrakvöld. En því nú efeki að
lofa þessum ágætá útvarpslesara,
jafnframt starfsmanni ríkisútvarps
ins og „sellú'-manni Ikommiúnista
að eiga fyrir sig allar þessar fjálg-
legu útskýringar á (hinu tvenns
konar lýðræði, — „ráðstjórnar-
lýðræðinu“ og lýðræðinu hins
vegar?
Væri ekki gott að fá að vera
laus við útskýringar italsmanna
íslenzka ríkisútvarpsins á hinu
tveiuis konar lýðræffi — og una í
Þtegair fyririsipurn „náms-
manns1' lýkur, foætir hötfundur
,,Berigmáls“ við friá eigin
brjóstii:
„Eg hlustaði líka á erindi Bjarn-
ar Franzsonar; Það var flutt s.l.
fimmtudagskvöld og var miklum
hluta þess varið til að lýsa því
„lýðræði,“ sem , í Rússlandi ríkir
og teommúnistar telja lúð eina
sanna lýðræði. Það leyfir affeins
einn flokk og engin folöð, sem
styðja ekki þann flokk. Það er
ekki þörf fyrir annan flokk, af
því að sikipulagið er svo fullkbm-
ið. En sé svo, þá ætti síður en
svo að gera til, jþótt annar flokk-
ur væri þar til, því að áetti fólk-
ið snefil áf skynsemi, mundi það
ekki líta við honum, er það gæti
gert samanhuxff. En kannske þyk-
ir eteki tryggt, að samaniburðurinn
yrði svo glæsilegur. Hver veit?“
Það fier ekki hjlá því, að það
veki stórkosfclega fiuirðú miannai,
að Rússadmdli eins og Bimi
Franzsyni skuli haldast það
uippil, að taka í erándi, sem filutt
Fi-fo. á 7. siífei