Alþýðublaðið - 30.09.1945, Side 5

Sumradagur 3#. scpt. 1945.
ALÞTÐUBLAÐIÐ
s
f's’æMiimflits’ toezlra ' Alþýðuflokfesinss
Harold Laski orófessor
ÞAÐ var kvöld eitt í febrúar
árið 1927, að mig minnir.
Ein'hver slðasti fyrirlesturinn
á vegium Fabiansambandsins
var haldinn í Kingsway Hall.
Það var hinn þekkti Fabian-sós
ialisti.Harold J. Lasfei, sem flutti
fyririesturinn. Árið 1926 varð
hann prófessor i þjóðíélagsfræði
við Lundiúnaháskóla og vöktu
háskólafyrirles t ra r hans brátt
athygli svo að segia um allt
landið.
Skamimt frá honum á ræðu-
pallinum sat, rneðal annarra
þekktra sósíalista,1 sfeáldið Bsrn
ard Shaw, einhver styrkasta
stoðin li Fahianlhreyfdngunni.
Að fyrMestrinum loknum
.gafst mönnuim tækifæri á að
koma fram með skriflegar fyr-
irspurrir samkvæmt ensferi
venju. Aragrúi af papp'írsnepl-
urn safnaðist að Laski, einnig
Shaw ibar fram sína spurningu.
Mig rpinniir að hún hafi verið
eitthvað um andstöðu sósíalism
ans við einræðisfyrirkomulagið.
En Jmn var orðuð á þann hátt,
að hún var síöur en svo aðgengi
leg fyrir þann, er skyldi svara
henni. Svar Laskis v.ar á þann
veg, að hann feomst framlhjá
þeim gildrum, er Shaw hafði
lagt fyrir hann með spurning-
lUinni. Sarna var að segja um
svör hans vdð. hinum spurning-
unum. —• Bereard Shaw gat
efefeert út á svarið sett.
Þegar próíflæfcjan var á enda
og samkomunni senn lokið, reis
fundarstjórinn á fiætur og þakk-
aði gestum og ræðumanni fyrir
kvölldið. Fundairstjóri var hinn
aldni lögfræðingur Sankey iá-
varður. Hann komst,m. a. þanin
ig að orði:
„Margar flækjuspurningar
hefi ég heyrt um dagana. Ég
hefi nefnilega um langt skeið
verið dómari. En ég hefi aldrei
heyrt neitt af því tagi, siem jafn
ist á við þessar hér í kvöld. Ég
þakka mínum sæla fyrir að
þurfa ekki því hlutverki að
gegna að dæma í máli gege
jafn hrífandi og smjöllum lög-
fræðingi slem prófessbr Laski
er. Ég mundi fcomiast í áLgjört
ráðalieysi, þegar ég ætti ' að
fcveða upp dóip;iinn.“
Sjállfur var ég algjörlega sam
mála því sem Sankey lávarður
msélti varðandi Laski, — þ'eim
sama, sem niú er for-
maður miðstjórnar hins
fcnezka verkalýðsf lofcks. Og
enda þótt óg hefði iþá þegar
kynnzt stefnu Laskis gegn um
bæMinga hans, sem Fahíarisam
bandið lét selja um gjörvallt
England á eitthvað 1 penny ein
takið, langaði mig niú, eftir að
hat'a heyrt hann tala. til að kynn
ast ihionum öllu nánara. Og dag
ínn 'etftir tfór ég í Br.il ish Musie-'
uim og fékk jpL vark hans léð
Ærarn í 1'estrarsaO.iton. Bókavörð
urinn var ekki lengi að ná i stór
an hlaða ialf, hókum. — En íþetta
voru sannaíllega ékki toætur fyr
ir byrjendur: þarna v,ar t. d.:
„Hin stjórnarfarisiiegu vandamál
einræðdsf yrirkomuliagsins1 *, —
„Ráðamenn í nútímaþjóðfélagi,“
— „Stjórnmálahugleiðingar frá
Locke tiil Benthams og komm-
úniSmja\nsi,“ og miargt fleira, sem
of lamgt yrði upp að telja.
EFTIRFÁRANDI grein er
er eftir Carl A. Ander-
sen og er þýdd úr danska
blaðinu „Social-Demoferat-
en“. Segir hún frá síörfum
og stefnu hins þekkta,
brezka st j órnmálamanns,
Harold Laskis, sem er for-
maður Alþýðuflokksins
brezka.
• y
HAROLD LASKL
t
Harold Laski er lágur miaður
vexti, dökkhærður, og hvikur í
hreyfingum. Hann er fæddur í
Manehester og er aðeins fimm-
tíu og. Iveggja ára að aldiri. Ég
segi ,,aðeáns“ —því hann ýirð-
ist vera búinn að afkasta mifclu
meira en sferitffinnar, ilærdóms-
menn oog pólitikusar afkasta á
miklu lengri ævi. Hann hetfir
aiTIa tíð verið .mjög starfsamur
maður. Hann Íærði í Oxl'ord og
befir verið dósent vfið hásfcóiiann
í Yale og Harward í Bandaríkj
unum, auk þess sem Ihann hefir
kennt við Tri.nity College í Dúbl
ín Hann hefir verið kennari við
hagfræðiskóla í Lundúnum frá
árinu 1920. Og árið 1926 varð
hann prótfessor í þj'óðfélagstfræði
við Lundúnaháskóla, eins og
fyrr getuir. Hann hefir starfað
vlið 'fræðs'lusambönd verkalýðs-
ins og hefir í tuttugu ár átt
sæti í stjórn Fa'biansambands-
ins.
Af fjöloMörgum kostum Lask-
is sem stjórnmálamanns má
nefna þ.ann, hversu vel ritfær
hann er. Greinar hans 1 „Daily
Heráld“ bera með sér sama kraft
inn og skerpuna isem ræðúr
hans. ELnkuiri het'ir hann til að
bera rika hæfi'Ieika til að draga
skírt fram aðallínurnar í mál-
úm fcvers tknia og ásigkomúlagi.
í öllum fimm heimsáltfunum á
hann vissa' lesendur. að hinum
vinsælu greinum sinum í tíma-
ritinu „New Slatesman and
Nation,“ —'lesendur, sem bíða
eftirvæntingarlullir eftir að
heyra álit hans á því sem efst
er á haugi 'hverju sinni.
Eins og áður er sagt, er hann
.niú form. miðstj. Alþýðufl.
brezka. í Englandi fer árlega
fram feosning í þessa virðingar-
stöðu á þingi fiokksins. —:
EG ÞAKKA INNILEGA
öllum þekn, sem á margvíslegan bátt heiðruðu mig á
70 ára afmæli mínu
Emanuei Cortes.
.MrSftirsfif á^ýffublaðsfns @r
Hvorki Arthur Henderson,
MacDonald né Attlee batfa skip
að þessa stöðu nema eitt ár
hver. En þeir hafa um lengri
eða skeramri tíma verið for-
mienn þingfliokks Alþýðuflokks
ins brezka. Og það helfiir gert
þá framar ýmsu öðru éberandi
semi stjórnmiálamenn.. — I
brezba Álþýðúfl'okknum er það
ritarinn, sem hefi.r einna mest
að segja. E-n auðvitað segir það
sig sjálft að iformaður flokks-
ins hefir jafnan tæfcifærá til að
hafa þau áhrif á stefnu hans,
sem 'hann vill. Enda hetfir á-
hrifa Laskis gætt mikið i.nnan
flokksins þetta ár, sem hann hef
ir verið formað.ur haná. Og etf
til vill 'heíir engum iflokksfor-
manni nökkru sinni tekizt að
'hafa eins mikil áhritf á kosninga
baráttu flolkks siíns eins og Las'ki
nú i sumair.
Það stóð stvr um hann í kosn
á'ngah'ffílnni Ekifei hivað sízt
þegar hann tók við af Attlee
á 'meðan hann fylgdi Churohill
á Potsdn m -ráðstefnuna. En nú
virðast allar deilur hafa jafn
að sdg, — jafnvel sú -sem upp
gaus, þegar eitlhvert útkjálfea-
blað ií Englandi ihatfði. lagt Laski
þau orð í munn, sem hann átti
áð ihatfa sagt í einhverri ræðu,
að ef Atþýðuflofckuránn brezki
gæti ekki ifengið vilja sínum
framgengt á þingræðilegan hátt,
myndi bann heita valdinu: —
Beaverbrok-málgagni.ð fagnaði
þessu með eindæmum og ’þótt-
ist geta ráðið niðurfiögum AI-
þýðnflokksins með öðru eins
og þessu.. Lasiki neyddist til að
höfða máii 'á hendur þessu blaði
og miuniu réttarhöldin hefjast
inman sikamms.
En allt iþetta virðast smámun
ir nú, þegar Laski, hefir unnið
sigur, getur glímt við vandamái
in ;í ró og.næði! og er öruggur í
sessi. Þess vegna er það heldur
efcki úr vegi að rifja upp það
sem Laski sagði, þégar kosn-
ingaúrslitin voru kunn orðin.
Ég mun taika hér fáeina kafla
uipp úr ræðu hans þ!á:
- «2»
„Yið trúum dkki á þ-að, að
fasismi og lýðræði: getí þrifizt
hlið við ‘hlið í oklcar nýja heimi,
og við trúum því ekki að lýð-
ræði sé framkvæmiainlegt undir
einræðisstj órn“
,,Nú, þegar alþýðan hefir
feomizt til vald-p í Englandi,
mun verða lögð álherzla á upp-
byggingu ánsfea ríkisins með tili-
liti til þess, að 'hver einasti mað
ur 'hafi. jafnan rétt á við annan
tiil. að nota sér hvert. heið-
■arlegt tækitfæri sem honum leik
ur hugur á“
„Það er ekki 'hægt að fram-
k'væmá íjárlhagsáætlanir án þess
að Ihafa stjórn á helzla hanka
landsins, Englandsbanka. Stjórn
in verðúr að geta haft eftirlit
með og síjórn á útl'ánum, ti.l
þes's að hún geti verið frjáls
gerða sinna......'
Við hötfum unnið stórfelldan
sdgur fyriir sósáa'lismann, en í
ennþá rikari mæli hötfum við
unnið sigur tfyrir brezka a'lþýðu
‘ sem með þessum kosningum hef
I ir gefið ihverju einasta lýðræð-
isríki í heimi tfagurt eftirdæmi."
Svo hispurslaust og satt mæl
ir formaður hrezlba Alþýðu-
flokfesins um ástandið í Eng-
landi eftir að f lokkur hans hefur
unnið sigur. Hin hreinskilnu og
þróttmiklu orð 'hans, er hann
ræðir um erfiðustu vandamáil
nútímanis, færa manni heim
sanninn um, að iþað er einiheitt
ur maður, sem taliar, — maður
sem öllu vill Æóma tiil þess að
ryðja þeim hindriúnum. úr vegi
sem tefja það að málefm hans
nái. fram að gánga
fllýsing
Hellferigiisfyiiiraastatlan
í Reykjavík er laus til umsóknar.
Laun skv. launasamþykkt bæjarins.
Ums'óknri sendist skrifstofu minni, sem gefur
nánari upplýsingar. '
Umsóknarfres'tur til 1. nóvember n. k.
B®rgarst|ériiiBi í Heykiavik
Bæjarráð hefur ákveðið að ráða skólatannlækni til
starfa í Laugarnesskólanum.
Skrifstofa mín, sem gefur nánari upplýsingar um
starfskjör og laun, tekur við umsóknum tii 1. nóv. n. k.
Boimrstjórinn I Keyiciaifiií
óskast til aðstoðar við afgreiðslustörf 'hjá opinberu fyr-
irtæki. — Umsóknir er tilgreini nafn, heimili og fyrri
störf, sendist afgreiðslu blaðsins fyrir 4. október, merkt
„Opmbert fyrirtæki 1100“.
ym kartöfkiverð ®B fi«
Ráðuneytið hefur ákveðið samkvæmt heimild í bráða-
birgðalögum nr. 76, 2. ágúst 1945 um heimild fyrir rík-
isstjórnina til þess að halda niðri dýrtíðarvísitölu með
fjárgreiðshim úr ríkissjóði og um áhrif nokkurra land-
búnaðarafurða á vísitöluna, að útsöluverð á kartöflum
skuli frá og með 1. október næstkomandi vera þannig:
heildsölu:
I. flokkur
Úrvalsflokkur
II. flokkur
smásölu:
I. flokfcur
Úrvalsfloikkur
II. flokkur
kr'. 100,00 hver 100 bgr.
kr. 88,00 hver 100 kgr.
kr. 77,00 hver 100 kgr.
kr. 1,10 hvert kgr.
kr. 1,25 hvert bgr,
hvert kgr.
kr. 0,96
Jafnframt hefur ráðuneytið falið Grænmetisverzlun
ríkisins, að kaupa, eða semja við aðra um kaup á þeim
kartöflum, sem framleiðendur í landinu vilja selja af
þessa árs uppskeru, eftir því sem ástæður leyfa og sam-
kvæmt því sem hún ákveður.
LandbúnaðarráSuneytið, 28. sepíemher 1945.
HAFNARFJÖRÐUR
azar
Heldur Kvenfélag Alþýðuflökksins í Hafnar-
firði í Verkamannaskýlinu kl. 4 í dag.
Margir eigulegir munir. Notið tækifærið.
Nefndin.