Alþýðublaðið - 23.10.1945, Qupperneq 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 23. -öktóber 1945.
fUfrijðnbUMð
Útgefanði: AlþýtSnflokkurinn
Kitstjóri: Stefán Pétnr»v»n.
Símar:
Ritstjórn: 4992 og 4992
Afgreiðsla: 4999 og 499«
Aðsetur
i Alþýðuhóslnn vtfi Hverf-
isgötu.
Verð i lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Húsnæðisvandamálið.
Húsnæðisvandræðin i
REYKJAVÍK haí'a mjög
verið á dagskrá að undanförnu
í bæjars tj órndnni. og dagblöðum
höfuðsitáðaráns, enda iíður óð-
airm að bæjarstjórniarkasningum
og er vitað múl, að mikili fjöldi
þeirxa, sem höfuðsfcaðinn
bygigja, ieggiur miegináherzilu á
það ío sambandi við þær, að
tEumdán verði giftusamleg lausn
þessa sfcárfelida vándamáls.
PuiLtrúar Alþýðuflökksins í
bæjarstjórn Reykjavíkur hafa ,
lagt mikLa áherzlu á það, að hús
næð'iisvandræðunuimi verði ráö-
ið itil Ihagikvæmra lykla á sem
stytztum 'timia og bent á hin
helztu úrræði il því samibandi.
Hefur Jón Axel Pétursson gerl
glögga 'grein fyrir afsfcöðu þeirra
í ganeinum sinuim) uim íhúsnæðL
ismálin hér í blaðinu að undan-
förnu. Afistaða annarra flokika
til þessa tmlál er mjög á aðra
lund en afstaða Alþýðuifilo'kks-
ins. Kommiúmsta'r hyggjast
mota 'húsnæðisvand'ræðin sér til
póliitísikis framduáfctar við bæj-
arstjórnarkiosni'ngarnar og bera
frarn tiilLögur um stórfielldar
ibyggiingarframkivæmdiir, án þess
að faugsa nokkuð um það,
favernig s tanda eigi við þau Ifaeit,
þegar til 'kemur. Sjálfsitæðis-
flokkurinn hefur faeldur ekki
behlt á nein úrræði va'rðandi
þiessi míá'l, sem gefii' vonir um
vilja faans til að 'leysa vandann,
enda virðisfc faann ieggjia miegi'n-
élherzlu á óbreytt viðhorf í öll-
um mlálum.
*
Viss'ulega væri ásfcandið í faús
næðifemáil'um Reykj.avíkur mjög
á aðra lund en raun ber vitni,
lef farið hefði verið að ráðxun
Alþýðufiokksins á árunum fyrir
sfcyrjöldina eins og Jón Axel
Pétursson fæirir rök að í grein-
um sínum. í>á bar flokkurinn
árlega frarn tiliögur um, að bær
inin efndi til byggingarfram-
kvæmda með það fyrir augum,
að sjá þeim bæjarbúum, sem
bjuggu við ólhdllan eða iélegan
ihúls'akosit, fyrir góðum íbúðum.
En íhaldismeirihilutinn í bæjar-
stjórmimni skeilti skolieyrunuan
við ölium sliíkum iiiiliögum. Og
á sama tíma gengu verkamenn
og iðnaðaiunenn ihöfuðstaðarins
albvinnulausir lengri og skemmri
tíma ár hvert.
Tillögur Alþýðuflokksáns varð
andi lausn ‘húsnæð isvandræð-
anna eru fyrst og fremsfc þær,
að byggingar íibúðanhúsa fyrir
þá bæjaribúa, sem húsviillltiir eru, '
búa í hieillsuspiliandi húsnæði,
tuifia okurleigu eða fayggjast
sfcofna ný faeimili, gangj fyrir
öðrum 'byggingarframkvæmd-
um í bænuim, meðan verlð er
að bælta úr hinum brýnu faús-
næðisvandræðum. Jafnframt
leggur 'hann áifaerzlu á, að fast-
eignallán verði faækkuð, svo að
'þau nemi að minmsfca íkosti ifaelm
irngi, núverandá byggi ngarkóstn-
aðar, ag vextir þeóirra lækkaðir
verulega. Ríki og bær verði að
efna til sfócrfielídra byggángar-
FraxohaM á 6. aíðu
Sjómannafélag Reykjavikur 30 ára
U M alla framfcíð mun upp-
reisn verkalýðsstéttarinn-
ar og stofnun verkalýðsfélaga
verða talinn merkasfci afcburður
inn í þjóðfélagsþróun okkair ís-
lendinga á fyrri faluta 20. aldar-
innar. Svo stórkostlegum breyt
ingum hafa þessir afcburðiir vald
ið í íslenzku þjóðlífi,, að við
sem höfum lifað þá, faöfum lif-
að í tveimur ólákum heimum.
Við fæddumst í faeim'i skorfcs og
réttleysis alþýðunnar, aigers
öryggisleysis hennar, iátlauss
stri.ts og einskis árangurs af
því, nema frumstæðustu þarfa.
Váð ólumst upp í stríði stóttar-
innar fyrir stöðu sinni, réttind-
um sinum og faagsmunum og er-
um komin inn í faeim, þar sem
verikalýðsstéttin faefur skapað
sér sfcerka aðstöðu, breytfc lög-
gjiöf oig vinnuaðstöðu, þar sém
'verkalýðsfélögin eru við hlið
löggj af ai’samkomunnar orðin
sfcerkaSta aflið og alit af kvödd
fcil þegar vandanxál eru til lykta
Núverandi stjórn Sjómannafélags Reykjavíkur.
Sigurjón Á. Ólafsson.
Sigurður Ólafsson.
Ólafur Friðriksson.
leidd.
Svo stórfenglegar eru 'breyt-
ingarnár á kjörum verkalýðsins
að nú þegar fimmtugur sjómað-
ur lýsir fyrir 15 ár,a gömlum
syni ljjfiakjörunu'mi í' ú'ppvexti
sinum ihlustar sonurinn fúllur
undrunar, og hann verður sann-
arlega að vera góðum gáfum
gæddur til þess að geta sfcilið
'til fulinustu favernig faðir hans
gafc lifað við þá aðfaúð, þá nið-
urlægingu, það strit, sem faon-
um er sagt fxlá. Það er líka eitt
Ihelzta áfayggjuefni þeirra, sem
skapað faafa verkalýðsfélögm á
undanfömum þremur til fjórum
árafcugum, að ungu menniirnir
eiga erfifct með að skilja þýð-
ángu samtakanna, vegna þess að
þeir faafa svo Mltinn þátt átt i
isköpun þeirra; en Ihvenjær sam
er, gela þeir atburðir gerzt, að
samtökin þurfi á ölL'um kröftum
félaga .sinna að faalda, því að um
leið og ráðist er að verkalýðs-
samtökunum er ráðist að grund
vellinum undir hagsmunalegri
og menningarlegri * afkomu
Ifavers einasfca alþýð'ufaeimilis á
ísiandi. — í þessu sambandi er
líka réfct að minna á það, að
viða ihafa veikalýðsfélög verið
orðin eins öflug og 'hér á íslandi
nú, þegar r'áðist hefur verið að
iþeám og þeim sundrað, verka-
lýðurLnn fanepptur í Sfijötra og
menningarleg verðmæti, sem
faann hefur byggt upp með sam
fcökum sínum,- lögð í rús'tir.
Þetta faefur verið gert til að
geta faeitt þjóðirnar 'húgun og
afnumið frefcsi einsfcaklingsins,
lýðræðið og menningu fólfcsins.
En það sýniir aftur á móti, að
verkalýðssam'tökm eru ednn af
fayrninigarsteinum' lýðræðisins
og mann rét t i n da n na. Erjáls
verkálýðsfélög eru guðsgjöf
menningarþjóðfélaigs. Ríkásein-
okuð verkalýðsfélög tapa eðli
sinu og ætlunarverki, verða kúg
unartæki gegn þeirri sfcétfc er
skapaði þau — og til böls og
bölvumar fyrir þjóðarhéiid-
irn'ar.
Kröfur verkalýðsfélaganna
uim allan heiim, það er að segja,
Iþar sem þau eru efck'i einokuð
;af rákinu, sfcefna út fyrir ramma
núv. þjóðskipulags. Það er eðlil.
þegar þess er gætt, að verka-
lýðurin faefur verið undirokað-
ur af yfirráðastéttum, sérrétt-
indafólki, sem hefur ábt ’löndin
og framieiðsluítækin'. Verkaiýð-
urinn viðuirfcennir ekkii 'heimild
neinna til að eiga auðlindir
náttúrunnar, eða þau stórtæki,
sem ntofcuð eru til vinnslu
þeirra. Hann ifcefLur, að slíkt eigi
iað vera eign B'amlfélagsins, en
síðan eiigi allir þjóðfiélagsþegn-
,ar að vinna að nýfcingu auð-
lindanna og nj'óta- í samieiningu
gæðanna, sami þær veiita. Þetta
er sú jafnréttisihugsjón, sem
verkalýðurinin ber fram og
berst fyrir; og í þeirri barátfcu
vinnur faann nú favern áfanig-
anin af öðrum. Það favíl-
ir mifcii áfayrgð á verkalýðssam
tökunum og þeim mönnium, sem
á faverjum táma stjórna þeim.
Það er ekki aðeins falutverk
þeirra að faerjasfc fyrir fainum
éfnalegu. hagsmiunum veribalýðs
ins. Það er efcfci síður nauðsyn-
legt fyrir sköpun þess þjóðfé-
Láigs, isem verkalýðuirinn berst
fyrir, að manraa verka'lýðinn
sj'álfan, mennfca faann hið
innra og yfcra, igera faann
'bjiarfcsýruan og váðsýnan, um-
tourðarlýndan oig sanngjarnan,
svo að faann sé fær uim að starf
rækja það þjóðfélag, sem hann
er að byggja upp. Þess vegna
er unnið gegn hugsjónum sósial-
ismans, þegar verfcalýðnum er
á-nnprentað hafcur og fyrirlitn-
ing. Það er ekki hægt að skapa
framltiíðarríki j afnaðars.tefinunn-
ar með hamstola lýð, sem brýst
fraimi í vilftui, blinldu hatri.
Baráfctuaðferðir verkalýðslbreyf
ingarinnar og þeirra, sem hún á
í faöggi við í daglegu stríði, ráða
mesfcu um Iþetfca.
A undanförnum áratugum
faefur verkalýðnum um allan
faeim tekizt að vinna favem siig-
urinn á fœtur öðrum. Eins og
ok’kur faér á íslandi faefur tekizt
að gjörbreyta þjóðfélagslegri að
sfcöðu 'verkalýðsins, eims faefur
sitétlarsys ík inum ofckar í öðrum
löndum fcekizt þefcta. Þó að enn
sé alllangt í land til fains fuli-
komna þjóðfélags jafnaðarstefn
unnar, er víða langt komið —
og lengsit þar sem v’erkalýðurinn
faefu'r beifct í banáttu sinná að-
ferðum lýðræðisiniS. — í dag-
legri önn byggir verkamaðurinn
upp faeimili sitt. Eins á hann
að fara að, 'er faann vinnur að
'byggingu hins nýja þjóðfélags
jafnaðarstefniunnair, frelsis og
lýðræðis. En sósíialistílskt þjóð-
félag er 'óbugsandi án lýðræðis
og einistaklingstfrelsis.
Hvar, sem lifcið er í ,sögru
verkalýðsfareyfiinigarinnar, sýniir
það sig, að byrjiunáni er erfiðust.
Þetta er eðlilegt oig næstuirn því
óhjákværnilégt. BárufélöigLn
risiu upp rétt fyrir oig uim alda-
imótin. Þörfiin fyrir sjómianna-
Garðar Jónsson.
sa'mfcökum var ákatflega 'brýn.
Úfcgerðarman n astéttin, sem þé
var í raun og veru að skapasfc,
réðá ein yfir sfcarifsliðinu, það
hafði þar ekkert 'að segja: „Við
borguim“. „Við faafum ákveðið,“
Svona skal það vera.“ Slífcar
'setningar hefiur faver einn og
eina'S'ti sjómaðuir, semi niú ef
orðimn fiimimtugur faeyrt oifit oig
'miörgum smnum. Sjállifur var
hamn aldrei spurður. Laun
faians lífcil sem engán. Aðbúð
hans engum hæf. Öryggi faans
ekkert. Réttindi faans lenigin. En
þegar Bárufélögutnuimi var
hleypt af stokkunum', hafði
yerkalýðurinn á sjónuán ekki
þroskalst til sjálfsmeðvifcundar.
Við diskinn stóð faann boginn
og í sfcrifstotfuinni hokinln og
beygður. Það réttisfc aðeáns úr
faonum í baTÍátfcumni við náfctúr-
una. Þá stóð hann keikur; gagn
vart faenni var ifaann faeitfl otg ó-
skiptur, sjáltfsfcæður og stór-
fauiga. Þar vainn faainn sína
máklu sigra, sem margar sögur
segja. Er hann miætfci netfcum
höoidum og 'hivítaxm flibbum
tfamn hann til vanmáttar og
fcapaði reisn sinná.
Pramhald á 6.‘ síðu.
Fyrsta stjórn Sjómannafélags Rvíkisr
Efst á myndinni: Jón Baoh, formaður; í annarri röð: Jósep
Húnfjörð og Ólatfur Friðriksson; í miðjui: Bjöm Blöndal
Jónsson; í neðsfcu röð: Guðleifur Hjörleifisson, Guðmundur
- Kristjánsisön og Jón Einarsson.