Alþýðublaðið - 27.10.1945, Blaðsíða 4

ALÞÝOUBLAIMÐ
Laugai'dagiur 27. október £945.
Útgefandi: AlþýSuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Péturav^n.
Símar: »
Ritstjórn: 49»1 og 4903
Afgreiðsla: 4960 og 49*8
Aðsetnr
f Alþýðnbnsinn Tið Hverf-
isgötu.
Verð í lausasöln: 40 aurar
Alþýðuprfentsmiðjan.
Pagirt sksl tnæla
Síðari greivt:
Barnafræðslan á Islandi.
•••
ÞAÐ ER LÖNGU VITAÐ, að
kommúmstuan leikur imik'
iM huigiur á því a® kalla bölvun
yfir Sjómarmafélag Reykjavík-
uít. Þeiir erui vonlausir með öllu
uiH: það, að þeiim muni takast að
afla sér trausts og fylgils meira>-
hluita félgsmianna þess 3enda eru
þeir gersamiega fylgislausir í
félaginu, þótt þeir kafi gert ít-
rekaðar tilraumr til að láta á-
hirifa sinina gseta þair. Þess
vegna leggja þei,r hinn þyngsta
huig á forráðamenn félagsins og
félagiið í heild og sitja á svik-
ráðium við það öllum stundum.
En þótt óviW kommúnista á
'Sjlóimanniafélagi Reykjavífcur
hafi lengi, verið fyrdr hendi,
myndu þó fæstir hafa trúað
því, að þeir myndiu reyna að
nota tækifærið, þegar félagið
stenduir í verkfalii, til þess að
Mjúfa það og veikja láhrdf þess
á: máiefni sjómannjastéttaxiimi-
Ur. Eigi að síðuir hafa kommún
istar ’gripið tii þeslsa ráðs og láta
miáiaiLiðsmann sinn þessa dag-
Sna ganga í skipin hér á höfn-
inini til þessi að reyna að fá'
sjómenn til að uindimita klofn
ingsplagg, er kommúnistar
hafa búið honum í hendur.
Reynir þessi útsendari komm-
únis-ta að ijúga því að sjómönn
um, *að hér sé uim félagssam--
þykkt að cnæða og hyggst þann
ig blekkja þá tE' þess óhæfu-
verks að kljúfa sj-ómamiafélag-
ið.
*
Vissiulega er enigin hætta á
þvÆ, að kommúnilstum- takist að
kljúfa Sjómiannafélág Reykja-
vík,ur:. Það hefur mieð þrjátíu
áira starfi tryggt og treyst hags
miuini og réttindi sij-ómaninastétt
arinnar og hefiur aldrei staðið
tnausta-ri fótum en eiíumátt nú.
Sjómanniastéttim stendru-r ein-
huga- og samtaka um félag sitt
ög miun hrinda hverri árás og
hverju níðlagi, sem að því er
-gerð, hvor-t heWur þair er að
mæta ÆhaWíssiömium- atvinnu-
rekendum eða ófyrirleitnium
klofning.smönnutm!.
&
Það hefur ekki á það skor-t,
að Þjóðviljinsn hafi verið blíð
máll 'í garð Sjóm;aninafélags
Reykjavíkur að undanförnu.
Ald-rei þessiu vant umni hann
forustiuimönnUm þesis og félag-
iHu í heild sannmíælás, þegar
hann minntist þrj'átáui ára af-
mæljs þess fyrir nokkr-um1 dög-
iUm. Hanm- ihefur einnfg látizt
bena hag félaglsins mjög fyrir
brjósti í verkfalli því, sem það
stendiuir í iumi þessar miunddr, og
farið’ möngurn .fögrum orðutm
um hinar saöngjönmu o;g sjálf-
sögðu kröfuir sjómannastéttar-
aiinnar. En um sama leyti og
stkniÉfkmar Þjóðviljans rita hin
ar hugðnæmii lofgreinar lum1 sjó
man-nafélagið og forustumemn
þes's, vinma samharjar þeinra að
því að reyna að kljúfa félagið
og reka rýting í bak því, þeg
ar mesta n-auðsyn íber tií að
II.
í þessu frumvarpi tiil laga um
fræðslu barna er gerð tilrauin
til að skipa máílum- í samræmá '
við þá reynslu, sem fengizt hef
ur í starfi barnaskól-a bæði hér
á -landi og í ýmlsum öðrium lönd
um, einlkum Englandi og Norð-
-urlöndum. Bar-naskóliarmár í öll
um þessumi löndum eru tiltölu-
-lega -uinigir að -árum og bafa þró
azt 'með þjóðfélögutnum í anda
lýðræðisins. Sú h-ugsjón hefur
átt sér æ fleiri formíælendur, að
skólarnir eigi -að hag-a störfum
sínum á þá lund, að hver ein-
staklingur fái sem ibezt notið
isán og! hlljóti það -uppeWi og
fræðslLu, sem heritar bezt eðli
hains'. Þetta eru hi-n frumstæð-
us-tu' manin»étt-inidi. Af þessum
huigs-unairhætti hef-ur leitt, að
margvíslegar rannsóknir og at-
huganir hafa veráð -gerðar á
þroskaf-erli -bama og niðúrstöð-
ur þossara rannsókna hafðar að
leiðarstjörn-u í starfi s-kólanna.
Kennarastarfið hefur því smám
saman knafizt meiri kunnáttu
og menningar.
Það -er 'hvort tv-eggja þe-tta
mannræktarisjónarmið sem og
hinar b-eimuj þarfir þjóðfélags-
ins, sem hafa ver-ður í huga við
skipun barnafræðs-hinnar. Svo
er bomið máluim í fldstum- menn
inga-rþjóðfélögum, að barna-
fræðslan er orðin lallsendis ónóg
-ur -und'irbúningux umdir mákinn
hl-uta atvinnulífsins, pg einsætt
-er, að * þessari þróun- miðar
hratt. Barnafræðslan er þó hinm
fyrsti atvinnusfcóli, . og uiHdár
benni er það' komíð að máklu
ley-ti, hvernig sáðar tekst til.
Þá verður hver menn-inga-r-
-þjóð að h-afa hið þjóðílega uipp-
eWi ríkt í huga-, ef hún ætlar
sér að haWa velíi. Þetta á ekki
sízt við um 'litla þjóð eins' og
íslendinga, þpgar jafrivel .stór-
þjóðirnar ugga um sá-g. Vér verð'
uimi -að varðveita og ávaxta þær
mienntir, sem oss hafa fallið í
ekaut frá feWri 'kynslóðum, en
þó vel minnuig þess-, að vér verð
ium einnig að'fyigjast með aá-
Hliða þróun þekkingarinnar.
III.
-Rrétt þykir að má-nnast sér
sfaklega á farlskóLabaWiÖ. Með
fr-umvarpi þessu er -gert ráð fyr
ir, að- það lleggist af með öllu,
svo fljótt serri kostui’ er..
Með 'frumvarpi til laiga um
barnafræðslu, er borlið var fram
á alþin-g.i 1934, fyigdi -pækileg
og. ágæt igrein-argerð (mfeð 17.
gr. frv.) um þetta mál. Stendur
allt óhaggað, sem an það var.
sagt þar, .að umdantekinnd kostn
aðaráætíun um -stofmun heiraa-
vistaxskóla. Er -greánargerð
þes-si prent-uð sem fylgiskj-af
með því írumvarpi, sem liggur
fyrir hér (fskj. 1).
Nefndin hefur kynnt sér,
hyemáig þessum mál-um er nú
farið, eins nákvæmlega og föng
erlu á. Hún sendi spumingar til
aálra farkennara og allra skóla
nefnda fariskólanna. Sýrslu um
sv-ör þe-ss-ara aðiia er að finna
á fskj,. 2.. Við þeirri spurn-ingu
nefndiarinmar, hvorit leggja eigi
niður farskólahaWið, fcváðu já
69 kennarar (29 mieð réttind-
um og 30 réttmdalauisár) og 53
skólanefndir, nei sögðui 8 kenn-
arar (þar af 6 róttindaiausir) og
12 skólanefndir. 6 kennarar
(allir -réttin-dalausir) og 3 skóla
nefndir -töldú það vafasaiht. Ná
lega aláir aðilar, sem telja, að
farsfcólahald eigi að l-eggjast af,
æskja heimavistarskóla í stað-
inn. — í skýrslumni sést iþó ekki
hin sára óánægja og megna-
gr-amja, sem ríkjaridi er £ sveít-
um la-ndsins mleð þes-sa kenmslu
skipan.' Of- langt mál yrði að
rekj-a hér einstöik s-vör, Til fróð
leiks skíufu þó -tekin nofck-u-r at
ri-ði úr éinu þeirra. Skólanefnd
Svínavatnsskólahverfis A.-H.
kems-t m. a. svo að orði:
„Skólanefndin telur, að far-
skólahaldið geti ekki réttlœtzt,
nerna isem bráðabirgðafyrir-
komulag. og mumii aldrei, geta
orðið annað, enda þó við það
hafi orðið að um-a vfðast hvar
umi Isveitir -landisins allt of ien-gi
ýmsra orsaka vegnla . . .Ann-
mamkar farskólahaldsins - er-u
ótal mungif. Augljósasti er sá,
að fyrirkomullagið er ihiugsunar
villa. Fræðsl-ulögin fyrirskipa
skólaskyldu barma 10—14 ára,
en sjá ekki fyxir neinum skóla
stað. Erigin lög eru fyrir því, að
hægt sé að þvinga niðlur skól-
anm á einm eða anmam stáð í
skólahverfin-u, ef enginn ýil-l að
frjlálsum vilja halda hann.
Fræðslulögin bjóða þvá það, -sem
hugsanilegt er, að ekki sé hæ-gt
að friamfylgja . . Skólanefndin
ilítur svo á, að miarkvisst og á-
ikveðið verði að istefnla að því, að
lí hver j-u sveitarskólahverfi
verði fastur heimiavistarskóli og
séu börnim skólaskyld frá 7 ára
aldri. . . . Endá þó gengið væri
út frá því sem igefnu, að alltaf
væri hæ-gt að bom^, s-kólamum
einhvers staðar niður á skóla-
hverfinu, sem þó oft getur ver-
ið erfiðleikum bundið, end-a þó
mögulegt kynni a-ð vera, er um’
rióga aðra anmruarka að ræða.
Það er tilitökáega sjaldan- hægt
að koma skölamumi þar ni-ðiur
sem bezt ski-lyrði er.u fyrir
hendi. Þess vegnia, er oft ekki
hægt að fullnægja lágmarks-
kröfum um hoEustuhætti, að-
bú-ð og -anna-ð, sem- máli skiptir.
Erfiðleikum er bundið aö flokka
Ibömini eftir þrbska og þekfcing
-arstigi. Sbólamu-nir liggja lumd'-
ir sbemmdum á hinum sífelldu
hrafcningumi og ekki hægt að not
fær-a við kennslunia kennsluá-
höld, iþó til kunmi að vera. Lei-k
fimikemn-slu ver-ðúr ekki við
komáð. Söngkennslu1 og handa-
vinnukennslu verður sjaldnast
við ikomið, enda þó kenm-arinm
gæti kennt það annarra hluita
vegna, en það, sem verst er, er
það, að farskólak-emnairar v-erða
vemjulega fljótt leiðir á s-tarfi
s-ínu og -reyn-a að fiá starf við
f-as-ta skóla, svo fljótt sem þeir
-geta. Eims og gefur a-ð skilja,
eru t® kenmaraskipiti hið miesta
mein fyriir hv-ern. skóilg.. Það
verður engin fe'sta í skóIah-aW-
inu, og kennslan verðu-r öll í
'molu-m. Farskólafyririlcomul'ag'-
ið ver-ður -að hverfa úr sö-gunni,
hvað sem það kostar.“
Þanmig farast þessari sbóla-
nifefnd orð, og er hún ekkert ein-
stakt dæmi, h-eWur hn%a lamg
flest: svörin úr farskólahverfum
um rnijög í sömiu átt.
Þá ræddu -tveir mefndar-
manna ( A, H. og E. E.) þessi
mál viið námsstjórana á no-kk
rum fundum s. 1. vor. Bar al-
veg að sama brunná með skoð
-anir þeirra á farskálabaWinu.
Þeir töldu það eiga að lieggjast
niður, eiús fHjótt og niokkur tök
væm á, og beámiayistar-skólar
að koma í staðinn.
Bjiarni Bjarna-son skóiastjóri
á Laugarvatni sagöi í vi-ðt-ali við
nefndine, að „ að sínu áliti bæri
brýnasta þönf til að enidurbæta
barnafræðsluinia, H.úsakostur og
alllur aðbúnaðutr -að bömum og
kenmuruimi væri ví-ða, sv-o fyrir
nieðan allar hell-ur, að fiullkom
•in vansæmld væri að. Ætti þetta
eink-um- við um farsikólahaWið.
Mesta mieim héraðsskólanna
taiidi hann, hintn lélega undirhún
ing, sem fariskólarnir veittu.
Aftur á móti taldi hann reynslu
Isáma af heimavistarsfcólum mjög
góða. Þaðan- kæm'i fólkið ágæt-
leiga undinbúi-ð, og skilaðá því
fólki ólíku betur áfiram við nám
F.U.J. F.CJ.J,
FélagsstarfS® s
Skrifstofan er opin
allia virka daga kl.
5—-6,30 e. h.
Félagar!
HafiS samband við skrif-
stofuna.
STJÓRNIN.
ið. Höfuðnauðsyn væri því að
hverfa frá farskólahaWinu og
stefna að því að reisa hedma-
vistarskóla, alls sta-ðar þar sem
því yr-ði við komiið.“ (Tekið úr
fiundang.b-ók mii-l-liþn. í skólam.,
62. fuindur).
Nefndin er á einu- miáli um
það, a-ð farskólahaldið eigi að
hverfa hið bráðasta Það er rétt
lætismjál, -sem (hrópar á la-usn.
Farskóiabörnin -éiga við meira
misrétti ■ að búa en sennilega
mo-fckrir aðrir þegnar þjóðfé-
lagsins. Þeim er g-ensamlega
meinað að búa si-g ulnidir ‘lifið á
bo'rð við önn-ur börn. Þeixrar
vanrækslu bíða þau aldrei bæt-
ur. Stofmrn heimavistaa’skóla í
s-veitum, þar sem: þeir eru ekki
'fyrir, verður að -gamga á undan
öllu öðru í skólamálum landis-
ins.
T-ÍMINN, sem út kom í gær
gerði það að umlræðúefnil,
að fcommúnálstar hafá frestað
flokksþmgi sÆnu og segir:
„Það hefir vakið athygli
að flokksþing iSam-einingarflokks
alþýðu, Sósíalistaflokksins, sem
Ikoma étti saman síðari hluta þessa
mlánaðar, hiefir verið fr-estað.
Þetta mun þá vekja athylgi, þ-eg
ar miönnum verður kunnugt um til
drög frestunarinnar. Hún er sú, -að
Einar Olgeirsson -er enn ókominn
úr Rúisslandsferðinni, en búið var
að tilkynna, að hann œtti að hefja
umræðurnar um uitanríkismálin,
i sem eiga að vera -eitt h-elzta um-
í ræðu-efni flokksþingsins.
/ Svona er þá komið stjórnarhátt
| um iá íslandi, að annar stærsti
stjórnmálaflokkurinn getur ekki
haldið flokksþing, nema hann hafi
áður -sent erindreka til Moskvu
ög ■ erindrekinn sé ikominn heim
með „línuna.“
Og svo géfur forsæitisráðherr-
ann út „opinbera tilkynnángú1 og
segir, að Einar hafi farið út fyrir
þrábeiðni sína og sem -persónuleg
ur fulltrúi sinn! Er mögulegt fyr
ir kommúnista að koma ár sinni
betur fyrir borð en að nota þann
ig -sjálfan forsætisráðherrann til
að gefa ú*t opinberar tilkynnin.gar
til -að leyna hinum raunverulega til
gangi rneð Moskv-uferð Einars?
En hversu lengi getur þjóðin þol
að slíkt stjórnarfar? “
I
fiéla-gsmehn virnii; einhuiga og
samtaka að þvá að leið'a yfir-
standandi verkfall til farsælla
lýkta.
Komimiúnistar -breyta igagn-
vant sjó-mannafélagiam dyggi-
'leg.a eftir ken'ninigumni: fagur-t
skal rnæla en flátt hyggja. Anm
-ars vegar enu fleðulæti þeinra
Og lofsyrði, hins vegar svik
þeir-ra og iklbfndn-gs-tilriatiináx.
En sjómanniastéttin! mum standa
á verði og sjá vi-ð þelliforö-gð-
um kommúnista og málaliðs-
manna þeirra. Og vissuilega mum
hún kv-eða haTðan dórni yfir þeirn
-mlönnuim, sem- á hættummar
stiumid reyna að kljúfa félag
hennar og veikja sigurvonir þess
á baráttumni fyrir hagsmumum
og réttindum þeirrar stéttar,
sem þjóðin á rnest að þakka.
O-g þetta er flokkurinm, sem
þykist vera foruistuflokkur í ís-
lenzkri sjálfstæðisbaráttu- og
sponna gegn hvers konar utanað
komandi 'ásæLni'!
Títmánn- á gær gerir og að -um
ræðuefni dkrif Bjarna Beniedikts
sonar gegn kommúnis ium nú
Og ýmás konar foeima og óbeina
samvimrm- hans við þá áður
fyrr:
„Það er sá munur á Leifi heppna
og Bjarna okkar borgarstjóra, að
Leifi -lánaðist allt — Bjama mis-
tekst allt. Hann misreiknar allt,
hann er meistari í misreikningi“,
Eitthvað á þessa léið fórust gætn
um Sjálfsitæðismanni orð, er rætt
var um Bjarna Benediktsson fyrir
nokkyu. Þegar allir viðstaddir
vjjdu ekki á Iþetta fallast, hélt
Sjálfstæðdsmaðurinn éfram:
„Það var Bjarni sem uppgötv
aði ' sjálfstæðis- , nazistann Her-
mann Guðmundsson. Fyrir peninga
Sjálfstæðism-anna var Hermann
sendur um allt Jand til að safna
v-erkamönnum í sjálfstæðisf-élög.
Hermann er nú farinn með alla
þessa v-erkam-enn ytfir ti'l kommún
ista. Elftir stendur í nafaskrá Hafn
arfjarðar: Hermarm Guðmundsson
fulltrúi Sjáifstæðismanna í foæjar
stjórn.
Bjarni stofnaði verkalýðsfól a g
í Reykjavík eftir að hann kom frá
Þýzkalanidi. Hvað skyldu vera marg
ir verkamenn eftir í félaginu?
Bjarni er nú að missa verzlun-
arihannafélagið úr höndum sér yf
ir tiil kommúnista.
Bjarni réði því, að Alþýðu-
flokknum var fcomið frá vöWum í
Alþýðusamlbandinu og kommún-
istar efl-dir ,hæfilega‘. Hver mim n.ú
iðrast sárar þessa verkis en
Bjami?“
Og enn skráíar Tíminn:' .
„Eitt pólitískt dæmi er þó svo
-einfalt, að Bj-arni getur ekki mis-
reiknað það: að íhaldið hefir tapað
mieiriMuta í Reykjavík. Þess
vegna er Bjarni nú í sam-ningum
við kommúnista um .sam-stjórn á
Reykj-avík, svipaða- ríkisstjórninni.
Bjarni á að fá að -v-era annar foorg
arstj-órinn, kommúnistar að hafa
hinn.
Það er alveg öruggur leiðarvís
ir um það, að Bjarni er í iþessum
samningum við kommúnista, að
hann segir nú í pistlum sínusm í
Mbl. að Framsókri arflokkurinn,
sem lagði í það mikla vinnu að
prófa kommúnistan-a og sanna
þjóðinni að þeir væru ekki @am-
starfsheefír, ætli að hjálpa komm
SMfflfeald á 6. sfðu
í