Alþýðublaðið - 27.10.1945, Blaðsíða 5

*
ALÞÝÐUBLAÐIP
s
Þeir, sem úti bíða og vilja komast heim. — Þeir, sem |
vilja flýja hingað undan hörmunguntun. — Afstaða
okkar. — Það, sem við þurfum að gjalda varhuga við. —
er afstaða ríkisstjórnarinnar? — Um bifreiðastöðv-
ar, sem hafa vakt, en þegja.
MENN, sem eru nýkomnir frá
Svíþjóð og Danmörku skýra
frá því, að hundruð manna bíði
eftir því í þessum löndum að kom
ast hingað. Hér mun aðallega vera
lun að ræða íslendinga, eða fólk
af íslenzku bergi brotið, hvað sem
líður iríkisborgararétti þess. það
er sjálfsagt fyrir okkur að gera
ailt sem í okkar valdi stendur til
að hjálpa þessu fólki, því að á-
stæður þess munu í mörgum til-
fellum vera mjög bágar. Það er
iíka eftirtektarvert að straumur-
inn hingað virðist fara vaxandi á
sama tíma sem fieiri í^lending-
ar hér heima, sem ætluðu utan í
haust og í vetur, hætta við ferða-
lagið eftir að þeir heyra um á-
sýnd hlutanna ytra.
EN í SAMBANDI VI® þetta vil
ég vekja athygli á eftirfarandi: Á-
standið í Danmörku er slæmt — og
fer að vissu leyti alls ekki batn-
andi. En verra er (það a megin
landi Evrópu. Þar er það svo ægi
legt að því er varla hægt að lýsa
imeð orðum — og þjóðimar kviða
vetrinum eins og víti. ■—- það væri
því ekki nema eðlilegt að einhverj
ir reyndu af/ fremsta miegni að fá
íiér dválarleyfi frá þessum 'lönd-
ium og ég á hér eingöngu við út-
lendinga. Ég vil að við sýnum hina
mestu varkárni í að opna
landi'ð fyrir slíku föiki.
. . ÉG JÁTA að það er hræðilegt
að hugsa til þess að þurfa að
verða neyddur til að loka dyrum
sínum fyrir nauðstöddu vergangs-
fólki. En ég get ekki betur séð
en að það geti orðið óhjákvæmi-
legt, jafnvel lífsnauðsyn fyrir okk
ur sjálf til þess að forða okkur
sjálfum frá vergangi. — Ástand
ið hjé okkur er þannig, þnátt fyrir
fjárhagslega velmegun, að við get
am ekki einu sinni veitt því náms
fólki okkar, sem er að koma heim
eftir margra ára -uitandvöl, og ætl-
ar að fara að ileggja hönd á plóg-
inn hér, viðunandi húsaskjól.
Hvernig tekst þá að útvega þeim
hundruðum, sem úti Ibíða, skjól í
vetur, hvað þá öðru tfólki, sem
hingað.vildi gjarna mega tflýja und
an hörmungunum'?
ÉG VEIT EKKERT um það, en
ég hygg, að ríkisstj órnin hafi aug
,un opin fyrir þessu. Mér er kunn
ugt um að búsett tfólk hér hefur
gert tilraunir til þess að ná heim
hingað skyldfólki sínu — og í
sumurn titfellum er hér um að
ræða foreldri erlendra manna,
sem hér eru og hafa íslenzkan .
ríkisborgararétt. Þetta fólk hér j
tryggir fyrirfram skjól fyrir þessi
skyldmenni sín og afkomu þess, J
svo að ekki mán sýna einsýni í
málum þess. Algerlega vegalausu
tfólki, sem hingað vill leita, verð
ur að hafa gát á fyrirfram. Nauð
syn ibrýtur lög, jafnvel llölg mann
úðarinnar. —
. . ÞAÐ ER ÓÞOLANDI ókurteysi
hjá þeim ibifreiðastöðvum, sem
hafa þann slð, er þær hafa næt-
ur.vakt, að svara ekki í síma, nema
þegar þeim, sem eru á váktinni,
býður svo við að horfa. Mér skilst,
að bifreiðastöðVarnar — iþað er að
segja þær, sem sýna þessa ókurt
eysi, svari ekki, þegar þær ekki
hafa ibifreiðar itil taks., En það
er engin afsötttun. Það skapar fólki
mjög mikil óþægindi að standa við
símann langa hríð og fá ekki svar.
Á ÞRIÐJUDAGSKVÖLD hringdi
ég á stöðina sem hafði vakt allt frá
klukkan 11,30 og til klukkan tæp
lega 1,2 á miðnætti. Númerið var
,ekki á tali, en stöðin svaraði alls
ekki. Mér tókst að ná í bitfreið frá
þessari sömu stöð með því að
hingja í annað númer í húsi
skammt frá stöðinni, biðja mann
þar að fara út á stöðina og fá
ibifreið og senda hana til mín. Og
kom bifreiðin að vörmu spori.
ÉG VEIT áð svona fram'ferði
hjjá sumuim tíifreiðastöðvum hef
ur viðgengizt alllengi, en iþað verð
S ur að taka enda. Allir, sem vinna
á einhvern 'hátt í -þjó'nustu al-
mennings verða að gæta iþess að
gera honum ekki ertfiðara fyrir
en auðisynlegt er, og þó að það
sé leiðinlegt verk að svara við-
stöðulaust í síma og segja:»„Nei.
Því miður höfum við ekki bif-
reið“, þá er þetta eitt ;starfið og
| verður að vinna það-
Hannes á horninu.
vantar nú þegar til að bem blaðið til áskrif
enda í eftirtalin hverfi:
Austurstræii,
Bræðraborgarstig,
Laugaveg neðri.
ÞverSi®it,
TJarfiiargata.
B x
Talið við afgreiðsluna. — Sími 4000.
AlþýfJubtaðW.
i__________________ /
A06LÝSIÐ f ALÞÝDUBLAÐIffU
Áburðarverksmniðjan í Rjukan
Mynd þessi er af áburðarverksmiðjiunni 1 Rjukan i Ncregi, þar siem Þjóðverjar unnu að
tffiraunum um að framleiða kjarnorkiulsprengjur samkvæmt norsfcum upplýsingtum, en.
norski, iieynilherinn batt enda á þær tðraunir þeirra í Rjufc'an árið 1944.
Eru pett
arlok?
15* NDA ÞÓTT ég hafi við ýms
J tækifæri látið þá skoðun
mlína í ljós, að Japanir myndu
aldrei geta dregið stríðið mjög
á langinn eftir að Þjóðiverjar
hefðu 'gefizt upp, og jafnframt
buizL við, að skamimt myndi. að
ibiða uppgjafar þeirra, játa ég
það afdháttaiilaust, að slík skoð-
un var að ýmsu Eieyti lííkileg til
að iviara úr lausu löfti griipin
frefcar en byggð á staðreyndum,
miðað við ástandið eins og það
var á meðan Japönum vegnaði
hvað 'bezt.
Það var jafnan vitað mál, að
Rússland myndd veitast að Jap
önurn fyrr eða isíðar, því að
Sovétríkin álíta sig jafnan éiga
miíkillffia íhaigsmuna að gæta við ,
landlamiæirin hjá Momgóiiíu, en
þar hafa japönsk og rússniesk
áhrif veriðjmikill um langt Skeið
og auðséð, að einhverntóma
myndi komia til áT,ekstr,a milli
þessarra ríkja þar au'stur fráx
Það má ganga út frá því sem
visu, að 'fllesti'r hafi verið þeirr-
ar skoðunar, að margra mánaða
l'pftárlásir á iðnaðarsvæði og
borgir Japans ásamt þeiim
hndklá, sem japanski Æliotinn
hefir 'orðd'ð fyrir í bardögum
viíðisvegar um Kyrrahaf, hayndi
valda iþvií, að Japan 'gæti- e'klki.
varizt og staðizt innrás öflugs
hers í hjeímaeyjarnar og því gef
ast tfGjótt upp, eftir að ti'l inn-
rásarinnar kæmi,. Aftuf á möti
vissu brlezk ög bandlarúisfc hern
aðaryfirVöld, að það mymdi
verða kjiarnor'kusprengjan, sem
raunveimilega gerði út >af við
Jajoan, oig það vonum fvrr.
Þessi uppfinning, siem gerir
leyniivoipn Hitlers að barnalieik-
föngum í öMbm samanburði,
hefir þegar orðijð isvo áhrifamik-'
ili, að ón þess að hennar hefði
notið ‘vi'ð, imyndu Japanir að öl'l
ulm 'Hífcimd'um verjast enn, enda
þott fyrirsjáanlegt vær.i„ að þeir
myndu auðvitað bíða ósáigur. —
Sú staðreynd, að aðeins tvær
kjarnofkusprengjur megnuðu
að 'knýja Japan ' til s'kilyrðds-
lausrar uppgjafar, sannar betur
en nbíkkuð annað gildi; þessarar
' uppfínningar, isem brezkar og
bandaráislkir vísindamenn hafa
átt drjúgan þátt i. Einhver
skrítluhöfuradur' omm thafa fcoin
izt svo að orði, að þetta vaari
„sprengjan, sem myndi. eyða öll
jC1 FTIRFARANDI grein er
■“"** þýdd úr brezka tímarit
inu „World Digest“ og er höf
undur hennar ritstjóri þess
tímarits, Sir John Hammer-
ton. — Greinin fjallar um
viðhorf höfundarins til
þeirra afleiðinga, isem upp-
finning kjamorkusprengj
unnar kann að hafa í för með
sér. Greinin er örlítið stytt
í þýðingimni.
um öðrum sprengjum”. — En
siliikt ieru reyndar ekki fráfeit-
ari ummæli faeldur en höífð
vor.u uim fyrri heimjsSityrjöldina,
sem \;ar köljuð „styrjöld til! að
binda end'a á Æléiri styrja(ldir“!
— og allir treystu.
•
Þrátt fyrir 'hi'nn gífurlega
kostnað, sam lagður híelfir verið
í að fram'leiða kj'arorlkusipengj-
urnar tvær og þá miklu 'eyði-
leggi.ngu, sem þær ol’lu, er eng
inn vafi á því, að þær hiafa
bj'argað oa. einni miiliiljdn am-
erískra og brekkra mannsh'fa
.með Iþvi að fielLa 'hið japanska
herveldi á svo sikjótan faátt, —
Aulk þssis má segja með sanni,
að þær ihafa einnig bjargað
fleiri japöniskum mannslifum
h'eldur en þær haifa ey.tt. Kjárn
orkusprengjan ‘var Hka strax í
byrjun fne'kar notuð sem viðvör
un till Japana heldur en dráps-
tækil, og óefað, hvort ihún hiefði
verið notúð svo nofckru næmi.,
þótt stríðið hefðíi ha.ldið láfram.
Þjóðirnar, sem höfð.u hana með
'höndiuim, eru 'líka þær þjóðir,
sem teilja má fremistar meðal
friðelsfcandd' þjóðá.
Það er leikki nema sjiálfsagt,
að hver og eínn geri sér grein
fynir Iþvíí, að hefðu Þjóðvcrjar
Ieða Japanir orðið fyrri til að
hagnýta sér kjaroúkuna tiJl hern
aðarþartfa, > hvað viisindamenn
i þaiirra haifa mikið reynt, hiefði
f hviorug þes&ara þjóða verið í
vafa 'Ulm, hvernig bezt væri að
hagnýta uppfinningunia. Þær
hefðu notað hana tiOi hins ýtr-
asta. Tvær spnengjur 'helfðu
ekki, ifuRnægt drápsæði þeirra.
Aftur á móti miá segja, að Eiag-
ilsaxar hafi sýnt glögglega, á
hve háu siðferðisstigi þeii'
sitanda, með því að nota þessa
uppfinningu 'í jafn smáum stíl
og þeir gerðu.
En, — hefir imeð þessu verið
faundinn endi á styrj'aldir? —
Ef til vffil. Verði hægt að
faaMa uppfinninigunni, feyndri
svo að einungis fáir vdsinda-
menn örfárra þjóða 'hafi hann
á valdi sinu, er mögufeiíki tii
fyrir því. En óliíklegt er, að faún
yirði nokkru sinni framleidd í
stórum '&tfl., 'þó að tifl hernaðar
kæmi aftur, sökum þess, hve
framfei.ð'S.lan er ófaemju kostn-
aðarsöm. Rakettusprengjurnar
kosta ekkert lí samanlburði við
þessar. — En eins og stendur
er íhelzta öryggið fólgið d því,
að 'leyndarmálið er einungis é
viitorði meðal vísándiamanna
helztu stórþjóða heimis.
Maðuri'nn hefir með þessari
uppfinningu fengið aneira vald
yfir náttúruöflunum heldiur en
nokkru sinni fyrr. Og fari svo,
að kjaroirkusprengj4n verði
noikkru sinni notuð í styrjöild,
verður það að vera gjört í þeim
tilgangi. að eyða sem fæstum
en fajarga meiriihiliutanum. Ein-
ungis á Iþann ihátt er notkun
hennar réttlætanleg. Það mætti
liífejia þvd við .það, er Stalin ÍUét ■
svíða hina rússnesfen gróður-
siælu jörð 'til þess að bjarga
laindinu og þjóðinni .
- *
Þeir sem únnið llxafa að því
áð hagnýta kjarnorfeuna og þar
með igjört einfaverjia stórkost-
legustu uppgötvun al'lra táma,
munu nú á næstu árium reyna
að finna hólztu feiðir til þess
að hægt sé að notfiæra hana
á ýmísan 'hátt í iþágu fri'ðartím-
anna. En það mun reyndar taka
margra iára umdirbúning og
marlgrviísfegiar 1 i'lraunir. Ég maa
eftir að hafa fesi'ð 'i New York-
dagblaði. einu fyrir fimimtíu ár-
um 'síðan fur-ðufegar frásagnir
um þá möguleika, stem biðw.
heimsms, 'þegar 'vísinddn hefðm
fiundið upp á hvern Ihátt hægt
væri iað niá úr fcolum alillri orfc*
þeirra 'án þess að skemma meg-
inhluta þeirra í ■braéðsluofnítm-
um. Eáeinar tfötur af Wales-fcoí
um áttu að jafmgiiMa með hinni
FkandíGld á 6. síða.
|