Alþýðublaðið - 01.11.1945, Blaðsíða 6

e
Fimmtudagúui 1. nóvemb. 194S
ALÞVÐUBLAÐ’O
Faðir og sonur
Mynd þessi af HarciM Alexander marskálki var tekin, þegar
hann kom í orilof heim tij fjþlskyldu sinnar, meðan bardagarnir
stóðu yfir á Ítalíu. Markskál'kurinn er að róla Brian syni sín-
nrn, en frú Alexander iborfir ó leik þeirra feðganna.
Þrenns konar gagnfræðanám
Fraxnhaid af 4 sáðu.
tveggja til viðibót.ar er í undir-
búningi. Ti'l þessa skólafliokks
má og telja Eiðaskóiann, sem
starfar eftir sérstökuim lögum,
en veitir svipaða íræðsfu (lög
nr. 36 26. okt. 1917).
Unglingaskólar, ,sem ríkis-
styrks njóta, eru starfandi á 27
stöðum.
Af öðrum skólum, sem níkis-
styrks njóta og nemiendiur íhafa
á þeim aldri, er .gagnfræðastig-
ið á að taka yfir, má nefna:
Ver23lunanslkóila 2 í Reykja-
vík.
IðnskÓla 13 al’ls ó laindinu.
■ N'ámsflokka á 6 stöðum.
Aljþýðuskóllann í Reykjavík
og tovöldskóla á nokkrum fleiri
stöðum.
Undanfarið hafa yfir 2000
böm á ári íhverju lokið fulln-
aðarprófi. barnafræðslunnar. Ár-
ið 1942 vom þau 2339. Ekki er
liMégt, áð þessi tala 'hækki á
næstu árum, þwi að barnsfæð-
ingum .hiefur undanfarið theldur
fækkað.
Nú er gerl ráð fyrir, að barna-
prófsaldur fækki um .eitt ár og
skyldunámsaidur (hækki. u;m eitt
ár. Við þetta færist einn ár-
gangur af barnafræðshxstigi yf-
ir á gagnfræðastig, og enn
fremur verður að sjó fyrir
skyldufræðslu handa einum ár-
gangi. umfram það, sem nú er,
um lland allt.
Þetta virðist vera viðbót,
sem nemur yifir 2000 nemend-
um þegar á fyrsta ári. Svo verð
ur þó iekki í framkvæmd. Alls,
staðar, þar sem skilyrði haifa
verið fyrir hiendi, ihafa margir
unglingar sótt einhvers konar
framhaldsskóla ,hin seinustu ár.
í sumuim kaupstöðúm, þar sem
komin eru viðunandi fcús fyrir
gagnfræðaskóla, fá nú þegar 80
til 90% af fullnaðarprófsbörn-
um eitthvert fraimhaldsnám,
þótt engin skýlda sé. Má því
segja að lenging skyldunámsins
um eitt ;ár sé aðeins staðfest-
ing á iþvi, sem frjáls'þróun 'hef-
ur bent til. Nefndln gerir ráð
fyrir því, að þessi þrcun muni
halda . áfram hér eins cig í öðr-
um menningarlöndum. Allls stað
ar virðisl -stefnt i þá átt að
auka almenna menntun. Heim-
áldin um hækikun skyldunáms-
aldurs um eitt ár, þar sem þess
væri ólskað, á að gefa þessari
þröun rúm. '
Sumum kainn að virðast ein-
ikennilegt að færa barnaprófs-
aldiur niður um ei.tt ór. Fyrir
þessu eru þó sle-rk rök. Uppeld-
isfræðingar og sálfræðingar
telja eðl'ilegri skil milli þroska
barns og uhgli.ngs við 13 ára
aldur, heldur en um 14 ára.
Sumir vilj'a jafnvel .setja skilin
einu ári neðar. Erlend reynsla
bendir og till' hins sama, því að
viða lýkur Shiinu eiginlega barna-
skólanámi á 12. aldursári nem-
andans, en við tekur nám, er
samsvarar gagnfræðanámi hjá
oss. ,«
Tveir fyrstu árgangar nem-
enda á gagnfræðastiginu mundu
samkvæmt framansögðu vera
um 4500. Þeim ’þari iskilyrðis-
■ laust að sjá fyrir fræðslu, þar
sem um skyldunóim er að ræða.
Tveir, síðari árgangarnir imundu
verða mMu fámiennari fyrst
uim sinn. Margir mundú hæfta
að lioknu skýldunámi eftir 2 ár
eða við miðskóiapróf eftir 3 ár.
Þá imiundu og ndkkrir flytjast í
aðra skóla. Virðist ekki óvarlegt
að áæfla tvo síðari árgangana
samlalis 2500—3000 nemendúr.
Yrði þá tala nemenda á þessu
skóla’stigi álls 7000—7500 ár-
lega, þegar lögin væri komin
ti.l framkvæmdar.
Til þess að finna þá aukm
ingu, sem um er að ræða, þarf
að draga hér frá tö'lu þeirra,
' sem nú stunda svipað nóm og
eru á þessu aldursskeiði. Þeir
eru sem næst þvi, er hér grein-
ir:
í barnaskólum, einn árgangur
um 2300
í gagnfræðaskólum og
gagnfræðadeildum memnta
sikólanna .......... um 1300
í ihéjrað'sskólum og alþýðu-
.skólanum á Eiðum . . um 500
í uniglingasikó'.Um .... uim 450
í mámsflokkum, iðnskó’l-
verzlunar.skófum og öðr-
um sér.s'kólum ........ um 150
uim 4700
Heildaraukning verður þann-
ig fast að 3000 nemendUr, og
þó varla svo miikil fyrr en eftir
noikkur ár.
Ef þessi áætlun er lögð' til
grundvaililar, 'muin þurfa um
120 kenmara og skólárúm, sem
nemur allt að 100 kennslustof-
um til viðbótar því, sem nú er.
Þetta kemiur vitanliega ekki allt
í einu. Lögin yrðu fjögiur ár að
komast til framkvæmda, þótt
engar tafir yrðtu. Fyrst mundi
verða að leggja áfherzlu á, að
Kai Smith og Sif Þórz
opna hér dansskéla.
Og bafa hér danssýningu á sunnudaginn
NÝLEGA er kominn hingað
til landsins, frá Danmörku,
fyrrverandi ballettmeistari við
Konunglega ieikhúsið í Kaup-
manna höfn, Kai Smith. Boðaði
hann blaðamenn á sinn fund í
gær og skýrði nokkuð frá er-
indi sínu hingað til lands. Kai
Smith er, eins og margir hér
munu vita, einn kunnasti ball-
ettdansari, sem Danir eiga, en
hingað er hann kominn til þess
að kenna danslist í félagi við
Sif Þórz, danskennara.
Kai S'mith var ekki nema 6
ára gamall þegar hann fyrst
kom að Konungllega leitohúsinu
sem neimandi og það var ekki
fyrr en Ihann var 18 óra að aldri
-eða efti.r 12 ára nám,- að hann
fékk að ikoma opinberiega fram.
Þegar 'hann var -svo tvítugur að
aldri, réðst hann til sænsks'
manns, er þá var að stofna til
sýningarferða með stóran sænsk
an tflbkik og ferðaðist hann síð-
an um flest lönd Evrópu svo og
Norður-Ameríku um tfimim ára
bil. Ári.ð 1925 sendi siíðan Kon-
unglega leikhúsið honum skeyti*
og foað hann að hverfá heim
svo að það gæti notið þeirrar
þe'kki.ngar og neyns'lu, sem hann
hafði tilein'kað sér á þessum ár-
um.
Réðist hann þá sem iballett-
meistari við ileikhúsið og var
það i 5 ár eða þangað til ihann,
ásamt með Pauli Reumert, Bod-
il' Ibsen o. fl,, yfixgaf þiað vegna
ósamkomulags við þáverandi
leikhússstjóra Adam Poulsen.
Um tíu ár næst á eftir ferðaðist
hann síðan víða um lönd með
ýmsum dansflökkum en kyrr-
settist í Danmörku vegna her-
nJálmsins og ferðaðis't, meðan
á þvi stóð viða um landið og
sýndi dans. Þegar hernáminu
létti af, fóx hann til Svíþjóðar
og 'hafði i hyggju að ráðast að
sænsku leikhúsi., en íhitti í Stokk
Kai Smith, ballettmeistari.
verður .ek'ki unnt að fá nema
|í Iþetta eina skipti, því áhuga
lellur hann vart skorta hjá reyk
víkingum fyrir dansmennt.
í næstu vifcu munu þau svo
opna dansskóla, bæði fyrir ball
ettdans, samkvæmisdans svo
og nýtiizlkudans þ. á. m. stepp-
dans. Verður skóli þeirra til
'húsa í Þjóðleikhúsinu, þar sem
þau sjiálf hafa innréttað stóran
sal i þessu augnamiði, mieð leyfi
viðk'O'mandi yfirvalda. Er það
sannarlega ig!leði.frétt í sjálfu sér
að svo vel isé Þjóð'leikhúsið á
veg komið, . að slí'k starfsemi
skuli geta fengið þar inni..
Bókarf regn:
Nýja úígáfan af Vikfor
íu Hamsuns 7
F HINNI mikjjU bókaútgáfu
hér á landi undanfarin ár
hefir það tíðkazt allmjög að
prenta að nýju ýmisar el'dri
bækux, bæði ísl'enzkax og þýdd
ar. Þessar bækux hafa verið
oxía eftir Knuit Hamsun. Út-
gefandinm er Bókfellsútgáfan.
Viktoría kom út fyrir mörg
im áram og var þá öllum fs-
lendingum, sem fögxum bók-
menntum unna, hinn mestí
auiðfúsugestur, enda er bókim
fyrir. ófáanleg.
Höfundur Viktóríu er, svo
sem kunnugt er, einn hinm
miesti stílsniillimguir norskra bök
mennta og þótt víðar væri leit
að. Glæsilegum höfumdarhæfi-
leikumi hans verður aldréi neiifc
að, þót.t örlög hans á síðustu ár
umi hiafi orðið sl'ík,. að aðdláend
ux hans vildu hplzt gleyma
þeim. — Hamsun hefir skrifað
miargt meistaralega urn mann-
legt sál'arlíf, en honumi befir liik
lega hv'Pvcri tekizt, jáfn vel að
Ivsa hreinni ást og heitum til—
finningum og í Víktoríu, hvergi
nláð eins' mikilli dýpt og inni-
leik.
Það er kumnuigt, að HamS'Un
Iex ekki faimbið að leika sér við,
’begax á að þýða hiann,. En Jón
Siguxðsson frá Kaldaðarnesi
; hefir hatft mestu sæmid af þvi
að glímia við tröllið. Hamsun
þýð'ingár hans enu mieð beztu
ibýðimgum, ,og væri ósikamdi, a@\
'homum ynnist tímii til að Ijúka
fleiruim.
Nýia útgiáfán er faileg og eigiu
leg. Atl'i Már hefir teikn.að í
•hana nokkrar miyndix. —- Etr
ekki að efa, að.Viktoríu verður
enn tekið tveim höndiumi, þar
sem snilldarskáldsaga er tekim
fram yfir reyfarann.
R. Jóh.
I
Auglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
fyrir kl. 7 aó kvöldl
hólmi sendiherrafrú Fontenay,
sem hvatti hann mjög til ís-
lamdsiferðar.
Kai Smiilh læiur vel af dvöl
si.nni ‘hér og hrósaði alveg sér-
staikilega samvinnunni við Sif
Þörz, sem hanm Ikvað alveg sér
staklega ánægjulega, ekki hvað
sizt vegna þess, að nú þegar
þau í félaigi eru að æfa undir
sýningu, er þau halda næstkom
andi 'Sunnudag, þá reynast þáu
,,af sama skóla“, skóla Konung
lega ifeikhús'si.ns og léttir það
a'llt starf.
Einna mest kveður hann sér
sárna það, að ekki skuli þeim
fært að Ihalda hér nema eina
danssýningu, en hún verður í
Tripoli-leikhúsi.nu og það hús
fullnægj a sikyldunámslkvö ði nni.
Það yrði nclkkuð víða gert á
þann Wátt að lengja barnaskól-
ánn á istaðnum um .eitt ár, og
mundi það sums staðar ekki
i kosta nei.na viðibót á húsum en
nokkra viðbót kennslukrafta.
Víða er þó mjög brýn iþörf á
meira oig betra skóíaihúsnæði.
Jafnóðum og skólahús væru
reist, mUndi g.agnfráeðam'ámið
víða verða skillið frá barnaskót-
anum. Nefndin liitur svo á, að
bað sé miiklu æskilegra og væn-
leigra til góðs árang.urs. Telur
'hún því, að afflir kaupstaðir og
enda 'fjcilmenn kauptúm lika
eigi sem allra ifyrst að koma
upp sérstökum gagnfræðaskól-
um. Það ko'star að vísu mikið
átak að korna upp þeim skólum,
siem þarf að 'bæta við. En þó
lelur nefndin emga ofætlun að
Ijúlka þvi verlki á 4—6 ámum.
(Niðúrlag á morgun).
býsna misjiafnar að gæðum, eins
og annað, sem út hefux komið.
Fyrir skömmu kom út í nýrri
útgátfu' bók, sem miargir rnunu
fagná. Það er skáldsagan Vikt
ÚTBOÐ
Þeir, sem gera vilja tilboð í að byggja eitt
4. hæða íbúðarhús (32 íbúðir) við Miíklu-
braut, tfyrir Reykj avíkurbæ, vitji upp-
drátt'a og útboðsskilmála í skrifstofu bæj-
arverkfræðings, gegn 100 króna skilatrygg
ingu. .
Bæjarverkfræðingui*.
INNHEIMTUHEFTI
AlþýÖublaÖsins
með mánaðarreikningum fyrir fasta áskrif
endur blaðsins við
NjáSsgötu
f ■ -* ’ ..'■ i; - - - i; : -'f.
og fleiri götum hefir tapast.
Skilvís finnandi er vinsamleg'a beðinn að
skila heftinu í afgreiðslu Alþýðublaðsins.