Alþýðublaðið - 02.11.1945, Blaðsíða 5

Föstudaginn 2. nóvember 1845
I
Vor um haust. — Konan við hlið mér. — Hvernig verð-
ur veturinn? — ísnálarnar og varnirnar gegn þeim. —
Nýi bátturinn í útvarpinu.
OK UM ÍIAUST. Að vísu
hefur verið bannsettur hragl-
andi, en inildur er hann. Ekkert
kom a*f snjó hefur enn fallið, og
nóvember er að ganga í garð. „Er
Tþetta ekki óvenjulegt?“ spurði ég
gamlan mann í gær, því að enn
er ég svo ungur, að ég legg' ekki
veðrið í fyrra og hitteðfyrra á
minnið. „Jú“, svaraði gamli mað-'
urinn, „þetta er óvenju góð tíð á
þessum tíma ársins, bara að það
viti ekki á það, að veturlnn Verði
því harðari.“ En ég skal segja ykk-
ur, að það leggst í mig, að vetur-
inn verði alls ekki harður — og
stundum veit ég hluti fyrirfram,
hvernig sem á því stendur. Það
var einu sinni miðill, sem sagði
mér, að kona stæði alltaf við hlið
mér.
ÞÁ VAEÐ ÉG SMEYKUR, —
að hann ætlaði nú að fara að koma
npp um eittihvert leyndarmál mitt
og fór að leita í hu<g mínum hvort
ég ætti nokkuð leynidarmjál, en
■mundi ekki eftir neinu, að minnsta
kosti ekki í samband við nokkra
’konu, sem gæti haft tækifæri til
að standa við hlið mér og ég sæi
ekki en skyggnir menn með
galdraaugu gætu séð. — En það er
sama, alltaf þegar ég fæ hugboð
irn eitthvað, minnist ég þessarar
konu, og lít ósjáMrátt í kringum
mig. Svona getur fhjiátrú setzt að
í manni, jafnvel þeim, sem alls
ekki eru hjátrúarfullir.
EN ÞAÐ leggst í mig, að vetur-
inn • verði góður, svona ákaflega
líkur því sem hann er nú. Mér Íík-
ar þetta þó ekki alls kostar. Mér
finnst það illa gert, að hafa svotna
éndaskipti á hlutunum. Ég vil hafa
gamla lagið á þessu: reglulega gott
sumar með sól og hita og flatmög-
un í grósku og svo reglulegan vet-
ur — að vísu helzt sem stytztan —
mieð snjó og frosti og skammdegi
og kvöldvökum. Mér finnst, að það
nái e&ki nokkurri ótt, að fara að
rugla/með þetta. En hér þýðir ekki
að deila, sá ræður, sem engin
mannleg rök bíta á, og vitur mað-
xir hefur sagt — og þið verðið að
fyrirgefa, þó að ég geti ekki þýtt
það: „Our Father who art in Na-
ture.“ Já, það má segja: „Guð
mintn, mikill listamaður ert þú.“
1>II) MUNIÐ ÖLL eftir íþví, hvað
ég reifst út úr bannsettum ísnálun-
um hjá rafmagnsstjóra hérna um
érið, þegar rafmagnið var stopp
og prímusar og olíumaskínur voru
í gangi á hverju heimili í Reykja-
vík, sem á annað borð voru svo
lánssöm, að eiga slík apparöit. ís-
niálarnar voru eitt versta mein-
vætti, sem ég hef komizt í tisðxi við
á ævinni. Nú heyrist, að ísnálarn-
ar hafi verið sigraðar, eða að
minnsta kosti hafi verið fundið ’
öbrigðult ráð gegn þeim ■— og eftiy
því sem ég bezt veit, kom ég þess-
um bjargvætti í samband við
borgarstjóra og rafmagnsstjóra.
Ekki /hygg ég þó, að hann sé höf-
undur hinnar nýju uppfinning-
ar, heldur munu þar hafa um fjall-
að sænskir verkfræðingar.
ÞAÐ KEMUR MARGT go<tt frá
Svíaríki. Nú hafa þessir menn
lagt til, að byggð verði neðanjarð-
araflstöð við Sogið og á gólf henn-
ar að verða 37 metra fyrir neðan
yfirborð jarðar. Tveir moldar- og
malarsénfræðingar, þeir Pálmi
rektor og Sigurður Skallagrímur
Þórarinsson eiga nú. að fara að
ranhsaka jörðina þanna fyrir aust-
an og segja til um iþað, hvort þettá
sé hægt. Ef þetta verður gert, þá
verðun vatninu veitt úr botni
Sogsins niður í œlsjtöðina — þetta
er furðulegt tal, finnst ykkur
ekki, en hvað geta ekki Vísindin
— og svo fer allt í gang og engar
ísniálar eða krap verður til þess
að er.gja skapið.
OG ÉG HELD, að það sé svo
sem nóg samt, að maður minnist
ekki á ámjörleysið, mjólkurslag-
inn, fisktregðuna í búðunum og
það allt^ sem er að géra konurnar
o.kkar gráhærðar og krukkóttar
langu óður en lög standa til og
akkur þá fráhverfa þeim og al-
búna til að Ijúga upp nefndafunid-
um á kvöldin og þar af leiðamdi
enn meira. ergelsi, með svo þar af
leiðandi hjónaskilnuðum og vand-
ræðum.
MÉR FANNST eins og ungi
maðurinn, sem tálaði í þættinum
„<Lög og létt 'hjal“, dansaði m<eð
okkur léttum fótum á spegli. Ja,
það eru undarlegar hugmyndir,
sem maður getur fengið. Einar
Pálsson talaði eins og sá, sem
valdið hefur og hann mátti það,
og hann átiti að gera það. Ég fyrir
m’ínia parta býð hann velk<ominn í
útvarpið, og ég varð ekki fyrir
voníbrigðum af þessum fyrsta
þætti. Hartn var hressandi,
skemimtileg til'breyting, djarfur og
hreinn og ibeinn. Hann sagði, að
ungt fólk ætiti að senda sér óska-
seðil, og ég tek það til mín og ætla
að gera það. Við skulum gera það
öll. i h<
Hannes á horninu.
vantar nú þegar til að bera blaðið til áskrif-
enda í eftirtalin hverfi:
Austurstræti,
Bræðraborgarstígur,
Laugavegur, ne@ri,
Barónsstígur,
BergstaÓastræti,
TALH) VIÐ AFGREIÐSLUNA. — SÍMI 49*0.
AlþýÓublaðiÓ.
ALÞYPUBLABIÐ
t>ar, sem efni var sótt í kjarnorkusprengjuna.

Vieiiks<miðjiih<y<erfið, sem sést á þessari mynd er'við glj'úfur, sem opnast út i Paradoxdaiinn svo-
nefnda í Vestur-Colorado og Austur-Utah í Bandarí'kjunjum. Það er þarna, sem efnið „úraníum“
er unnið úr jörðu vestan hafs, en Iþað er sem feunnugt er notað í kjarnorkusprengjiuna.
raíanar usa kja riiorkusprengiiina*
ÍAMERÍKU hef<ur fólk þotið
upp til 'handa og fóta með
miklum igáuragangi vegna upp-
finningarinnar á kjarnorfetu-
sprengjunni. Sumpartinn stafar
þetta af skipulögðum áróðri af
h!álfu iþeirra vísindamanna, er
að sprengjunini unnu, en sum-
part af umrseðunum í öldunga-
deiidinni um tUlögur May-
Johnson, seib hermiálar'áðu-
neytið er lálitið s.tanda á hak.
við. Tillögurnar eru þær að
stiofnsetja Iberi kjarnorfeurann-
söknanefnd^sikipaða níu mönn-
um, er (hafi yífirgripsmikið vald
til þess að stuðla að og skipu-
leggja kjarnorkurannsóíínir og
hagnýtingu þeirra á ýmsum
sviðum og einmig að halda öXlu
sliku leyndu ef 'henni sýnist
s<vo. Vísindamenn, sem enn
hafa ekki; fengið leytfi til að
skýra opinlberlega fró leyndar-
málinu, íhafa nú iborið ráð sjm
saman við ýmsa. meúka stjórn-
mláXamenn ö<g telja vissa <blaða-
m<enn< ábyrga fyrir ýmsu, sem
rætt Ihefur verið um rannsókn-
ir Iþessar meira en skyldi.
Það er einis og visindamenn-
irnir þjíáist af éinlhvers konar
sektarmeðvitund. Þeim er líjóst,
að iþeir bafa fundið <upp heitftar
legra ivopn en að <með orð.um
verður lýst, og krefjast nú
ákipuL'egrar starfsemi í þágu
uppgötvunarinnar. SömuXeiðis
eru þeir Ihræddir við það, að
bandaríska þjóðin vili fyllilega
um gjöreyðingarmátt þessa
vopns.
*
Áður en umræðurnar hóíust
í öjdu nga daild i.nn i, reyndi her-
málaráðuneytið að feveða niður
hræðsluna <við eyðilegginguna.
Skeyli frá Japan þess efnis, að
fólk í \ nágrenni Hiroshi,ma og
Nagasaki toéldi stöðugt áfram
deyja af vöflídum geislavei’kan-
anna, <vom ibornar til baka af
hermálaráðuneytinú. > Augljós-
Itega hatfa þær tilraunir samt
orðið til einiskiis. Einn þeirra
vísindamanna, sem unnu að tiil-
búninigi .sprengjunnar, hefur
sagt við mig:
„Ein sprengja eyðilagði allt
á fjiögurra fermílna svæði I
Hiroshima, enda þótt svæðið
væri umlukt fjöllum. Hetfði
þetta verið samfelld flatneskja,
myndi sprengjan fliatfa eyðilagt
aflilt á sjö fermiílum. Sprengjan
sem féll á Nagasaki, Ikom niður
KEIN sú, sem hér fer á
eftir, er þýdd úr Lund-
únablaðlinu „The Observer“
og er eftir Dorothy Thomp-
son. Greinin f jallar' um deil-
ur þær og umræður, sem upp
hafa komið í Bandaríkjunum
og víðar í sambandi við upp:
finningu k j arnorkusp r engj -
unnar og hagnýtingu kjarn-
orkunnar í framtíðinni.
á fljótsbakka. Hún eyðiDagði
minna svæði, en áhrifa hennar
gætti á allt að tíu ifermálum.
Tíu kjarnoiikuspréngjur sömu
tagundar og notaðar voru í Jap-
an .miyndu auðveldlega gjöreyða
New York.“
Sami maður mótmælti því
harðlega, að Iherm'álaráðuneyt-
ið hefði ásakað Japani fyrir
ýkjufrásagnir aif sprengjiunni.
„Við ihöfum komizt að þeirri
niðiurstöðu, að frásögn Japana
var algjörlega s a nnlei'kanu m
saimkvæm. Blöðin töldú hana
aftur á rnóti áróður og lygar.“
Hann <sagði einnig, að á
Ihál'frar imílu svæði, mældu alls
sta.ðar út frá þeim <stað, sem
sprengjan féll á, fyrirfærisl allt:
líf. Þetta væri ekki vegna þess
umróts se<m <sprengjan ylli fyrst
og fnamist, heldur af brotunum
úr sprengjunni. sjálfri. Ekkert
gæti staðizt þessa ’ sprengju
nema ef ti'l vill se'x féta þykk
steinsteypa. ÞÍeir sem eru í
námunid'a við þetta svæði, en
ekki i-nnan þess, eiga sér lítfs
vqu. 9ár, sem koma af geislum
kjarnóikuisprengjunnar, igróa
áfdrei. Tíu sprengjur, sagði-
þessi viísindamaður., - myndu
sálga öllum íbúum New York-
borgar.
Vísindamennirnir krefj'ast al-
þjóðalaga, sem fyrir byggi notk
un kjarnorkusprengjunnar i
hernaði. Þeir reyna að hafa á-
hrif á 'Stjórnmáílaleiðtogana í
þessa átt, en eiga við ertfiðleika
að etja. Þekn kemur öHum satm
an 'Uim, að 'bezt sé að tfela sér-
stökum netfndum þetta í hend-
ur, oig að þær hatfi :nóg,u mikið
valdsvið. Samt sem áður gefa
ýmsir hernaðarsérf'ræðingar í
skyn, að jafnvel á striðsárunum
hatfi Riússar faxið í felur með
ýmislegt, sem hefði getað orðið
til mikils gagns hefðu banda-
menn ailir .vitað um það (t. d.
bvað hertekin ivopn frá Þjóð-
verjum gátfu til kynna o. iffl..). —
Þess vegna draga þeir það <í efa,
að það sé til nokkurs gagns að
einangra Rússa frá því að vita
um niðurstöður kjarnorku-
rannsóknanna. StjórnimláXaimenn
-grunar, að álþjóðaeftirlit muni
koima af stað fleiri hættum
heldur en það fyrirbyggi, þar
eð algjörlegt efti.rf.it krefst svo
alþjóðlegrar samvinnu, og
myndi á annan hátt verða til
einskis.
í einfeaiviðtölum neita vísinda
mennirnir þvlí, að það þurfi
mjög stórfelldan verfcsmiðju-
iðnað til þess að framlteiða
kj arnorkuspr engjuna.
, jTveggj a-biXljón-dollara kostn
aðurinn var ólhótflegur“, sagði
einn vísindamanna við ontiig „—
því að <við eyðilögðum mörg
tiækifæri, sem láu í auguim uppi.
H-ver einasta 'verksmiðja með
um 50.000 'verkamönnum gæti
framleitt kjarnorkusprengjuna.
AXlir vísindamenn eru sam-
mála um, að kjarnorkusprenigj-
an sé Vopn par excellence í
höndum þeirra þjóða, sem eiga
yfir miklum 'landflæmum að
ráða.
„Kjarnorkustyrjöld milli stór-
vélda imyndi leiða til gjöreyð-
inga<r“, isagði einn viíisindamað-
urinn.
Visindamenn telja, að Rúss-
land Ihafi á ýmsan hátt 'betri að-
stöðu en 'önniur íúki., einkum
vegna þesis, htversu Yel það sé
varið gegn ' njlósnurum og
skemmdarverkamönnum. Til-
fellið er, að aliir aapa hástöj^im
um nauðsyn sMpulags hvað
kjarnoxkuuna snerlir, en eng-
inn virðist koma auga á færa
leið til að fara í þeim efnum.
Margir koma með þá Ihugmynd,
að eina skynsamlega' úrlausnin
væri sameining alilra ríkja í eitt
heimsríki, en slikt er draumsýn
ein í augum Amerikumaninia.
Vandamáflin í samíbandi við
kja'rnorkusprengjúna gera í
raun og veru önnur eftirstríðs-
vandamiál harla smiávaxin í
samanburði við, —-x jatfnvel hið
'hörmulega 'ástand meðal Evrópu
arástandið meðal þjóðanna í
Ervrópulöndunuim.
Framhald á 6. siðu.