Alþýðublaðið - 06.11.1945, Qupperneq 5

ÞriÖjudagur 6. nóvember 1945.
ALfrYPimLAS’fr
*
Þeir, sem fara utan og koma heim. — Gamla stúdenta-
söngbókin. — Um stúlkur, og ummæli tveggja, sem
vestur fóru. — Vagnþegi um strætisvagna.
UNGIR stjóriunálamenn sem
utan fara verða fegnir þegar
þeim er vel tekið erlendis, en of
dýrt er það ef það á að kosta
iríkisborgararétt útlendings á ís-
Jandi seinna meir eða önnur hlið
stæð fríðindi. Nú á að endurskoða
stjórnarskrána. . íslenzkir . náms-
menn kvænast erlendum konum
og flytja þær heim með sér, við
því er ekkert að segja, háttvísi
þeirra margra hverra er aðdáan-
leg. En íslenzkar konur, sem gift
ast útlendingum ættu einnig að
hafa rétt til þess að flytja menn
sína inn í lándið, þannig að þeir
fengju ríkisborgararétt hér og at-
vinnu, líkt og konurnar erlendu.
l>essa, ættu íslenzkar konur að
krefjast,“ segir áhorfandi í bréfi
og heldur áfram:
í ÐAG fyrir 271 ári dó Hall-
grímur Péturson, stóð í Alþýðu-
blaðinu eins og margt gott. Gamla
S.túdentasöngbókin Valete Studia
bíður líka -upp á (hið sígilda kvæði
hans. Bezt er að hætta hverjum
leik o. s. fr. og vel sé iþeim er
veitti mér. Matthías sagði um kon
wia: Blessað sé þitt Iblíða bros og
gullið tár. En Carmiina Canenda
segir: Þótt stelpur sæki ó þig eins
og abyssinskur her, eða sj'álfur
fjandimn Kólumkili. Svo er nú
það. Annað hvort hefur stúdent-
umum farið aftur, skáldumum eða
kvenþjóðinni, eða einhverjum
hluta alls þessa. Til eru skáld sem
lesa klökkir kvæði um 16 ára
stúlku, sem háttar og sólargeisl-
inn fikrar sig upp eftir silkisokk
— um stúlku, sem saumar rósir í
silki, á borðum er vindlingaaska
og hylki — já jafnvel í minningu
Jóinasar Hallgrímssonar. En hans
stúlka var með húfu í peysu og
annað góðskáld minntist á hreina
og hýrlinda mey í vaðmálsstakki.
Auðvitað er hitaveitan innanhús
— en utandyra er sami gustur af
hafi og fyrr, norður við íshaf, en
menn spyrja — miðar okkur aft-
ur á ba.k?“
„SJÓMAÐUR SKRIFAR Vík-
verja í dag og kvartar undan um
mælum íslenzkra kvenna, sem
giftst hafa Bandaríkjamönnum.
Ummæli kvennanna eru líka eng
um til sóma, sízt þeim sjálfum. Oft
má satt kyrt liggja. Engri ís-
ienzkri konu er láandi þótt hún
giftist erlendum manni meðan
konur eru í þúsunda ,tali umfram
mienn í landiinu og íslendingar.
kvænast erlendum konum. Það
eru einkamál, sem ættu að vera
friðhelg. Hvernig mundi sjómanni
verða við, ef útlendingar settust
hér að, tækju vinnuna frá þeim ís
lenzku og væri falið að fara með
mál þeirra opinberlega til dæmis.
Menn hafa nú sannfærzt um, að
konur standa kör.lum ekki að baki
í grimmd og miskunnarleysi, Sbr.
kvenfangavörðinn í Belsen, kon-
ur á íslandi haaf fengið tæki-
færi til þess að siga mönnum é
aðrar konur undanfarin ár þótt
í smærri stíl væri. Brottflutningur
íslenzkra kvenna gæti legið í því
að þær treystu sér ekki til að
fæða börn í þjóðfélag, sem stjórn
að er af annarri eins ómennsku og
raun er á. Við sjáum blöðin, þrot-
lausar persónulegar skammir,
ekki að furða þótt þær konur,
sem vit og þekkingu hafa, kjósi
heldur að sýna djúpa þögula fyr
irli.tningu.“
VAGNÞEGI SKRIFAR: „Vegna
hins einkennilega pistils fré
„Karli í koti“, sem ibirtist í blaði
þínu s. 1. sunnudag, finn ég mig
knúðan til að senda þér nokkrar
línur, en vona jafnframt að þurfa
ekki að minnast oftar á nýskipu-
lagið á strætisvagnaferðuinium.
Karl í. koti segir, að ég halli réttu
máli, en tekst illa að færa rök
fyr.ir máli sínu, því hann gerir þá
annað hvort að tilfæra ranglega
orð mín eða fullyrðiir tóma mark-
leysu. Til dæmis sagði ég ekki að
eins „meginiþorra Skerjafjarðar-
búa“, heldur eininig ,,.Þ. e. s.
þeirra er lengst ,búa í burtu og
mesta þörf hafa fyrir vagninum“.
Býst ég við að þetta fái staðizt.
Og enda þótt Karl fullyrði, að hér
sé aðeins um 6 hús að ræða móti
19, þá eru í fyrsta lagi þær töl-
ur ekki réttar, í öðru lagi eru það
íbúar húsanna, en ekki húsin,
sem ferðast með .vögnunum, og
loks í þriðja ilagi eru þessi fáu
hús (sem Karl telur verða 6) bæði
stærri og þéttbýlari eirv hin og
mun láta nærri að áætla, að þeir
séu því talsvert fleiri, sem tapa
á þessari breytingu endastöðvar-
innar en hinir, er hagnast á
hen,ni.“
„LOKS HEFUR ÞAÐ við engin
rö,k að styðjast, sem Karl fullyrð-
ir, að vegalengdin milli endastiöðv
anna sé aðeins 136 metrar, því
hún er um eða yfir 175 m. Myndi
ég í Karls sporum hafa reynt að
mæla vegalengdina í stað þess að
h'laupa með .svonia ágizkunartöl-
ur í bllcðin. Hvorki ég né aðriir
eru á móti því, að viðkomustað-
ir.nir fyrir austan Kron væru
tveir, en ég veit ekki um fleiri
en einn viðkomustað í augnablik-
FramlbaM á 6. síðu1.
vantar nú þegar til að ber* blaðií tS á«krif-
enda í eftirtalin hverfi:
Austurstræti,
Bræðraborgarstígur,
Barónsstígur,
TALH® YIÐ AFGREIÐSLUNA. — SSMI 491«.
AlþýttufoMfÓ.
Degar Hirotaito gekk ð food Nae-Arthnrs.
Það vaikti ailheims'atShygli, /þegar 'það spurðist, að Hirohito Japanskeisari Ihefðii beðið um álheyrn
hjá MacArlhur íhershöfðingja, yfirmanni Bandaríkjas.etuliðsins í Japam, og gengið á fund hans
í Toki.o. 'Það hafði aldrei hieýrzt áður, að „sonur sólarinnar“ oig keisari Ihins japansika stónveídis
yrði að hrjóta sivo odd af oflæti sínu. Hér á myndinni sjást þeir hlið við ihlið við þetta tæMfæri:
sigurvegarinn og Ihinn sigraðii.
Eftir styrjöldina í Austur-Asíu.
VIÐ lok Kyrraha'fsstyrjald-
a’ri'ninar koma til umræðu
þrjú höfuiðvandamál. Þau eru:
framtíð Japans, hlutskipti Kina
í nútið og fi'amtíð — og hvað
gera slkall varðandi nýlendusvæð
in, svo sem Franska Indó-Kína,
Ho.lllien2:'kui Austur-Indíuir og
Malaja.
Það er ef til vill miður heppi,-
leg staðreynd, að ýmis þau deilu
mál, sem fram hafa kotmið varð
andi Japan, hafa að meira eða
minna leyti snúizt um MacArth
ur hershöfðimgja. Ég ihitti Mac-
Artihur eitt sinn á Filippseyjum
og hainn kom mér fyriir sjónir
•eins og leikari., — sem gjarnan
myndi tala við einstakling, eins
og hann, kom væri 'að ávarpa
fjiölda manns. Ýtmsar yfirlýs-
ingár hans hafa veríð íburð-
air mikið miálróf og hamn veit
gjörla, Ihvað gemgur í augu og
ieyr;u 'almíe'n'nings.
En þrátt fyrir það þófct svo
kunni að ivera, að hann s'é ekki
öldumgis gallauis, befir hann
reynzt ágætur benmiaðutr í styrj
öldinni, og virðist vera fær um
að halda stjórnartaumunum í
Japan öruggleg'a í Ihendi sinni.
Framlkoma Ihans öll á þeim tímia
er Japanir giáfust upp, var einn
iig hin bezta að öllu leyti, —
hún sýndi í isíenn mannúð og
var 'laus við yfirdrifinn fögnuð
eða tilhilöiklkun. Framibvæmd
'herniámsins, án þess að til ailivar
lelgra átaka eða ár'ekslra. kæm'i.,
var einniig s.önnun á hernaðar-
ilieguim og s t j ór narfa rsl'egum
'hæfileikum hans.
MacArtlhur hefir verið sann
gjtarn í dómum sinum varðandi
þá Japani. sem handteknir hafa
verið og sakaðir uim stríðsglæpi.
Með þvi að iáta lausa pólitíska
famga og afmeoma hömilur af
háifiU' stjóirnariminlar á frjálsri
'hugsun og athö'fnum japönsku
þjóðarinnar, hefi.r hann gefið
frjálslynd'Um og hægfara stjórn
miálamönnum kost á að láta
slkoðanir simar í ljós. Kijuro
Sbildehara barón, múvierandi for
sætisráðherra, er áreiðaniega
mjög andvágur allri hernaðar-
stefnu. Ég Ikomst að raun um
O ÖFUNDUR eftirfarandi
Jl.it greinar er Bandaríkja-
maðurinn William Henry
Chamberlin. Fjallar greiniin
um þrjú helztu vandamálin,
sem upp hafa komið í Aust-
ur-Asíu eftir að Kyrrahafs-
styrjöldinni lauk.
I
þetta, er ég ihafði, tal af Shide-
hara sieinmihluta ársins 1930, í
einlkahúsi hans við Ttíkió. Öflt-
ugur lögregluvörður var hafð-
ur u'mhverfiS' húsið til þess aö
vermda hanm fyrir öfgafullum
þ j óðer nissinmum.
MacArtlhur virðist einnig
sikiija 'gildi þess að fá skoðun
úifcvarpi að hennar eigin vilja,
olg lá iþietta einnig við uim Þýzka
land sem og Japan. Með þessu
móti gefst Iheldur ekki tækilfæri
tiid imymdunar andstöðuhr'eyfing
ar gegn ábyrgri oig 'áreiðanlegri
ríkisstjórn i þessuim 'löndum, en
hæifilegt yfiri.it haft með því,
að endurhervæðing geti. leklki
átt sér síað.
*
Það er þess. vert að veita at-
hyigli, að Ihver og einn, sem skrif
ar eftir Kreiml iliinunni i bllöðum
Bandaríikjanna, irœðir lákaft um
hiinn ,,ierfi.ða“ frið. Þetta er vita
sfeuld afleiðing af þvi 'hatri og
Iþeim géðshrærinigum, sem j'afm
an eru fylgifiskar styrjalda. En
ástæðuirnar, sem „Sovét-viniím-
ir“ íhafa ifyrir dýrikun harðýðig-
innar, eru deginum ljósari. Ut-
anríkis'pólitík Stalims færi það
aðdáanlega vél, að svo óbærileg
eyrnd og frámunalieg rimgulreið
þjóðarimmar birta. í hlöðum og
ætti sér sað í Japam og i þeim
hlutuim 'Þýzkalands, sem her-
numidir eru af V es tur-veldunum,
að komanúnisminn gæti virzt
einskomar sláilúhjiálparrláð, þegar
a'ílt væri í óefmi komið. Þá væru
lika fulllkoml'ega umdirbúimm al-
gjör ylfírráð yfir 'lömdum ailit fíiá
Rín austur að Kuril-eyjum.
Það er vi;ssulega engum Am-
eríumanni ihugleikið að stuðla
að slílkri fyriræl'lun. Banda-
ríkjamenn ihófu ekki þlátttöku í
styrjöldinni tiil þess að leggja
Auslur-Asiu og Mið-Evrópu upp
í Ihendurmar á Stalin. Markmið
Bandaríjamanna i Japan ætti að
vera iþað, að hailda þar uppi. llög
um og reglu svo lengi sem ber-
nlám er þar nauðsynlegt, — og
að endurskipuleggja stjórnarfar
ið á þann veg, að frj'álslynt og
varfærið hugarfar ríki. meðal
stjórnmál'amanna i stefnum
þeirra og athöfnum, og að hern
aðarandanum verði útrýmt, en
ábyrgðartilfinning þjóðarinnar
og eihkum stjórnmálamannanna
glædd að sarna skapi.
Nú sem stemdur 'hefir slkuggi
Kína-Sovét-siáttmállans fallið á
Kína . Þeisisu plaggi var veifað
sem ilákni. ihinna varfærnu stjórn
miálaaðgerða iSovétríkjanna. —
Samhinigurinn gefur óneitan-
lega í skyn villja Stalins til þess
að fyrirbyggja þau alvarlegu
sli.t, sem Ihefðu getað orðið á
samfeomulagi Sovétríkjanna og
Bandarikjamanna, hefði algjör
innlimun Mans'júriu, eða áfcveð
in viðurkenning Yenan-komm-
únistanna sem einu löglegu
stjórnarinnar í Kina, átt sér
stað.
Alftur á móti er enn þá ótíma
bært að trieysta því til fulls, að
Kina muni verða fært um að
stj'óma Mansjúríu algjörlega
upp á eigin spýtur. Ákvæði þau
í stjórn Kína-Sovét-sáttmálan-
um, sem ákveða sameiginlega
stjórn Sóvétríkjanna og Kina á
ölilúm járn’braulum i Mansjúr-
íu, herskipalhöfn ffyrlir Sovétrík-
in í Port Arthur og verzlunar-
réttindi í Dairen, eru láreiðan-
lega tiil þess gerð að rýra at-
hafnafreísi kínverskra yfiivalda
Og það eru eftirtektarverð orð,
sem s tóðu i skey ti er „New York
Hierald Tribune“ fétkk mýlega
frá A. T. Steel'e. Þar stóð:
„Kínverskar kommúnistasveit
ir hafa fíykkzt til Mansjiúníu og
eru að hefja niáið samstarf
við rússneskar hersivei'tir um
gæzlu og stjórn í Mukden og
öðrum mansjúrlískum borgum.
Framha'ld á 6. síðu.