Alþýðublaðið - 28.11.1945, Side 6

ALÞÝÐUB LAfMÐ
Miðvikudagur, 28. nóv. 1945.
Þakkarávarp.
Ég þakka öllum þeim mörgu um allt land, sem sendu
mér vinarkveðjur á fimmtugsafmæli mínu.
Staddur á Hvanneyri, 23. nóv. 1945.
Axél Andrésson.
Söngstjóri: Róbert Abraham.
Undirleikur: Anna Pjeturss.
Einsöngur: Maríus Sölvason.
4 manna lúðrasveit.
Samsðngur
í Gamla Bíó föstudag 30. nóv.
Aðgöngumiðar seldir í Bökaverzlun Ey-
mundssonar og Lárusar Blöndal.
Enn „nýr Björn“
Framhald af 4. sáðu.
ébb ótakmarkaður ræðuitímá þeg
ar klofningstillögur kommún-
ista yrðu teknar til umræðu eft-
ir umræðurnar um samningana.
En tími vannst ekki til þeirrar
Hmsraeðu á fundinum. Stjórn-
jnni var þakkað fyrir gott starf
í sambandi við farmannasamn-
ingana og þeir samþykktir með
yfirgnæfandi meirihluta at-
kvæða gegn atkvæðum „hins
nýjasta Björns“ og nokkurra
stýrimannaskólapilta.
*
Jón Rafnsson hefur nú kom-
ið á tVö fundi í Sjómannafélag-
inu á þessu ári. Á fyrra fundin-
um mætti hann með falsaðar
tölur sem hann setti fram til
þess að reyna að sundra kröft-
um félagsins í kaupdeilu, sem
félagið var að hefja. Á síðari
fundinum kom hann með hóp
af ómótuðum unglingum, und-
ir forustu mjög vafasamrar per-
sónu, í þ-eim tilgangi að knýja
fram með skyndiáhlaupi skipu-
lagsbreytingu, sem miðar að
því að sundra félaginu og gera
það að vettvangi pólitískra
bræðravíga eins og Dagsbrún
og fleiri félög, sem kommúnist-
ar hafa skipulagt.
Jón Rafnsson segir, að á sig
hafi verið ráðizt á fundinum;
ekki minnist ég þess, en hitt
mun vera satt, að einhver bauð
honum suður í Sandgerði til
þess að meðtaka þakklæti Suð-
urnesjamanna fyrir síldarsamm
ingana, sem hann gerði fyrir þá
síðastliðið sumar eftir að hann
hafði svikið Sandgerðisfélagið
út úr samstarfi við hin Faxaflóa
félögin. Þá var víst einhver,
sem minnti hann á ummæli
um kjör sjómanna, sem hann lét
falla á flokksfundi í Kommún-
istaflokknum, og að sjálfsögðu
var hann minntur á hina ráð-
vendnislegu meðferð sína á töl
um á Sjómannafélagsfundinum
síðastliðið vor. Ekkert af þessu
geta kallazt árásir, en hin vonda
samvizka Jóns Rafnssonar virð-
ist hafa miklað þessi meinlausu
ummæli svo í huga hans, að
honum finnast þau stórárásir.
*
Jón Rafnsson segir, að far-
mannasamningurinn sé „miklu
verri en efni standa til“ og í
„rauninni hafi farmenn ekki
náð verkamannskaupi." Sam-
kvæmt hinum nýju samningum
eru kjör sjómanna í millilanda
siglingum með 8 stunda vinnu-
degi og fjórum frídögum á mán-
uði ásamt fríi á hátíðum og tylli
dögum eftirfarandi, með núgild-
andi vísutölu:
Hásetar: kr. 1819,50 og frítt
fæði.
Kyndarar: kr. 2047,50 og frítt
fæði.
Til samanburðar, samkvæmt
samningi Dagsbrúnar, sem Jón
Rafnsson lét framlengja óbreytt
an í haust, fær verkamaður hjá
ELmiskip og Ríkisskip fyrir sama
vinnudagafjölda og jafnlangan
vinnudag kr. 1396,00 eða kr.
423.50 og fríu fæði lægra á mán
urði en kjör háseta eru, en kr.
651.50 og fríu fæði lægra á mán
uði en kjör kyndara.
Annar samanburður:
Iðnverkamenn fá fyrir sama
vinnutíma og vinnudagafjölda
samkvæmt samningi Iðju, sem
Björn sápufélagi og Jón Rafns-
son endurnýjuðu óbreyttan í
haust: Byrjunarlaun kr. 876,50
og eftir 12 mánaða þjónustu kr.
1311,00 á mánuði. Byrjunar-
laun iðnverkamanna eru því kr.
993,00, og fríu fæði lægri en
laun háestans, en eftir 12 mán
aða þjónustu eru laun iðnverka
mannsins kr. 508,50 og fríu fæði
lægri. 'Samanburðurinn á kaupi
kyndara og iðnverkamanns
verður kr. 228,00 óhagstæður
fyrir iðnverkamanninn.
*
Þá talar J. R. um prúðmann-
legan málflutning kommúnista
á fundinum. Að undanteknum
Braga Agnarssyni tók enginn
kommúnisti til máls þar. Eru
því ummæli um málflutning
þeirra slúður eitt; en ef frarnmí
tökur og hnífilyrði úr áheyr-
endasætum eru prúðmannlegar,
þá hafa fylgifiskar Braga og
Jóns Rafnssonar verið alveg sér
stök prúðmenni á þessum fundi.
í fundarlokin veittust nokkrir
þessara pilta með hávaða og
ögrunum að sumum stjórnar-
mönnum er þeir voru á leið út
úr fundarsalnum og fannst
mörgum lítill menningarbragur
á sumum þeim unglingum, sem
njóta nú þess fyrstir manna að
vera nemendur í hinum nýja
stýrimannaskóla, sem komin er
upp fyrir ötullt starf margra
mætra manna og þar á meðal
Sigurjóns Á. Olafssonar for-
manns Sjómannafélagsins.
Sjómannafélagi 563.
Sextugur í dag:
Ferdinand Hansen kanpmaðnr
í Hafnarfirði
Ferdinand Hansen
ég 14 ára. Á sumrum vann ég
hjá Ghristian Zimsen í Reykja-
vík, en á vetrum hjá föður mín-
um. Hann vildi endilega að ég
lærði verzlunarfræði og hugur
minn stóð einnig til þess. Á-
kveðið var því, að ég sigldi til
Danmerkur og 1902 fór ég með
Lauru út. Ég þekkti engan í
Danmörku, en fór með bréf frá
föður mínum. Ég fór til Kold-
ing, en þá var þar einn bezti
verzlunarskóli Dana. Ég vann í
stórri verzlun frá kl. 6 á morgn-
ana og ti'l kl. 8—9 á kvöldin. Á
laugardögum var þó aldrei lok-
að fyrr en kl. 11 á kvöldin. Og
í desember var áldrei lokað
fyxr en á miðnætti. Skólinn
starfaði 6 mánuði ársins og allt
af á kvöldin í 2 tírna. Þarna
var mikil verzlun við bændur
og eignaðist ég marga vini með-
all smíábænda en enga meðal
'hinna stærri. Fékk ég oft heim>-
boð- á sunnudögum til bænd-
anna og notfærði ég mér það.
Þarna var allt mjög gamaldags
og þetta reyndist mér strangur
skóli og harður, en jafnframt
góður skóli. Strangur skóli er
líka góður skóli. Ég útskrif-
aðist úr skólanum í Kolding
1906 og fór þá til Fredericia,
svo fór ég út á Fjón og þaðan
til Kaupmannahafnar. Starfaði
ég alltaf við verzlanir, og í
Kaupmannahöfn við heildverzl-
un. 1914 fór ég svo aftur heim'.
Faðir minn var tekinn að lýj-
ast, og tók ég við verzlun hans
1. maí 1915 og hef rekið hana
síðan, eða í meira en 30 ár —
og alltaf mleð líku sniði. Þegar
ég var í Kaupmannahöfn,
kynntist ég konu mönni, Matt-
hildi. Hún er frá Hilleröd og er
orðin meiri Íslendingur en ég.
Við eigum' tvo syni: Hans Jörg-
en, sem vinnur með mér í búð-
inni og Skúla, sem lærði renni-
smíði og smíði landbúnaðar-
véla. Hann kóm heim með Esju
fvær bæknr um þjóð-
legan fróðleik.
Aitnað heftS Haftn*-
skinnu og þriðja
hefti Skuggsjár.
13 ÓKAÚTGÁFA Pálma H.
Jónssonar hefur nýlega
gefið út tvær bækur, sem
fjalla um þjóðlegan fróðleik. Er
önnur þeirra ahnað héfti Haf-
urskinnu, en hin þriðja hefti
Skuggsjár.
Hafurskinna flytur, ýmis
kvæði og kviðlinga, einkum' frá
17. og 18. öld og hefur Konráð
Vilhjáilmsson frá Hafralæk
safnað efni hermiar ög séð um
prentun hennar. Þetta annað
hefti Haf'ursfcinnu hefur að
geyma Skemmu-ikvæði sr. Jóns
Guðmiundssonar í Stærraár-
skógi, Tvær sjóhraknings-rím-
ur ortar af Hreggviði Éiríks-
syni, Aldarfregn eftir Sigurð
Jónsson „skálda“ á Kollslæk,
Hugarfumdi séra Magnúsar
Einarssonar prests á Tjörn í
Svarfaðardal, Tóu-kvæði eftir
Guðirwnmd Bervbórsson og Eitt
kvæði, en höfiundur þess er út-
'gefanda Hafurskinnu óþekkt-
ur.
Skuö^sjá flytur ýmis konar
þjóðlegan fróðleik íslenzkan,
einkum al':’1'"'ící.rslýsingar frá
ýmisum tímium og sagnaþætti.
Plytur þetta þriðja hefti
Skuggsjár enduirminningar
Kristjáns Á. Benediktssonar
frá Ási í Kelduhverfi í Þing-
eyjiarsýslu. — Kristján fluttist
vestur um haf skömimu fyrir
aldamót og settist að í Winni-
peg. Hann fékkst nokkuð við
ritstörf og skrifaði meðal ann-
ars skáldsögur undir dulnefn-
inu Snær Snæland. Birtust
þessar endiuirminninga'r Krist-
j áns, sem eru mjög fróðlegar og
skemmtilega ritaðar, upphaf-
lega í Heimskringlu, öðru aðal-
blaði íslendinga vestan hafs,
árið 1907.
Með þessu hefti Skuggsjár
lýkur fyrsta bindi og fylgir
því titilblað og efnisyfirlit 1.
—3. heftis.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Framhald af 4. síðu.
il þess ætlaðar að flieka fólk til
fylgis við þann fiokk, sem ætl-
ar að stela frel'si þjóðarinnar.
Þessi fréttastarfsemi heldur á-
fram, alveg án tillits til þess,
hvort kommiúnistum líkar 'betur
eða verr, þangað til hér verður
AÐ ER skrifborð í stofunni
hans og skrifborðsstóll. Á
skrifborðinu eru margar barna-
og umglingamyndir, en á veggj-
um við það myndir af fólki
með erlendum svip, konur og
menn og konurnar eru í dönsk-
um búningum. Stofan er full af
dönskum húsgögnum og ís-
lenzkum miálverk'umi. Stofan er
við hliðina á búðinni.
Mér er boðið að setjast í
skrifborðsstólinn. Húsbóndinn
slær út hendinni um leið og
hann býður mér að setjast
þarna. Þetta er hans sæti, önd-
vegi hans. Sjálfur sezt hann við
enda skrifborðsins. Hann ber
svip myndanna á veggjiunum'.
Það er sami svipurinn yfir hon-
um og fólkinu í húsinu á Eyr-
arbakka í gamla daga. Hann er
hér og grannur, virðulegur,
glaðlegur, hárið er stuttklippt
og því er vel skipt. Skeggið á
efri vörinni líitið og vel hirt.
Það minnir mig á unglingana,
sem eru að byrja að leika sér
að því að hafa skegg. Hann er
líka unglingur í anda ■— og tölu-
verður heimsborgarablær yfir
honum. — Þetta er Ferdinand
Hansen, kaupmaður í Hafnar-
firðd. Hann er sextugur í dag og
ég heimsótti hann til að rabba
við hann af tilefni þessa af-
mælis.
Hann byrjar með því að taka
silfurvasa einn mikinn og fagr-
an með áletrunum. Hann réttir'
mér vasann með nokkru stolti.
„Sjúss“ stendur^ á honum og
eitthvað meira. Ég lít undrandi
á húsbóndann og hann kinkar
kolli. Ég lít aftur á vasann í
vafa. Getur það verið, að ihann
hafi fengið verðlaun fyrir. .. . ?
En húsbóndinn kemiur með
skýringuna: „Þetta var dásam-
legur hestur“, segir hann, „vit-
ur op' góður. Fékk rnörg verð-
laun og á met, sem enginn hef-
ur slegið“. Og þá rennur upp
fyrir mér ljós Það var sáhnar-
lega gott að ég hljóp ekki á
mig.
Og svo spyr ég.
Ferdinand Hansen er fæddur
í Hafnarfirði, og í þessu sama
búsi og við sitjurn í, gamla
Brydehúsinu, hefur hann starf-
að í áratugi- Faðir hans var
Jör,gen Hansen kaupmaður,
Suður-Jóti, en móðir hans Hen-
rietta Linnet. Þegar Ferdinand
var 6 ára, gerðist faðir hans
verzlunarstjóri fyrir Muus &
Co. á Eyrarhakka. En það firma
keypti hann af Einari borgara,
föður Sigfúsar tónskálds. En
Muus var stórkaupmaður í Kaup
mannahöfn og eitt sinn ráð-
herra.
„Mér þykir alltaf vænt um
Eyrarbakka síðan“ segir Ferd-
inand. „Ég var þax í 6 ár, eða
til 12 ára aldurs. Ég lék mér í
sandinum og á dælunum. Mest
langaði mig þó til að hjálpa til
í búðinni og ég fekk að gera
bað um bálestirnar. Það oft
■marrf um manninn á Bakkan-
um í þá daga. Á vertíðinni
gengu þaðan tugir skipa og ver-
menn komu úr. öllum áttum.
Og á sU'mrum fvlltist allt af
sveitamiörnum, sem komiu með
ull og annað og gerðu inrkairo
sín. Þá sá ég og um ferðamanna-
hesta hjá Litla-Hrauni. Dagarn-
ir voru heitir þá og mákið að
gera. — En svo fór pábbi gf
Bakkanum og ég líka. Hann
tók þá aftur við verzlun smni,
en hana 'hafði hann leigt með-
an hann var fyrir austan fjall.
Ég var settur í Flensborgar-
skólann og þaðan útskrifaðist
í sum'ar. Meira hef ég eigihlega
ekki að segja. Ég er hamingju-
samur og mér líður vel. Ég á
rnarga vini og enga óvini svo
ég viti um. og bef aldrei átt.“
Ferdiránd Hansen er ekki
fyrir það, að opna hjarta sitt
fyrir ókunnugum. Hann mun
i vera traustur maður og trygg-
ur, fastur fyrir og ófús að
breyta gömlum reglum og sið-
um, sem vel hafa revnzt. Hann
ann Hafnarfirði mjög og talar
mikið um framfarir, sem orðið
hafa í' Firðinum, og hann er
stoltur af þeim. Hann er full-
trúi svipeinkenna, sem áðuir
fyrr voru mjög algenig hér —
og eru nú sem óðast að hverfa.
Hann mun lengi enn halda
þeim, því að hann er í fullu
fjöri og talar um lystisemdir
hins daglega lífs, um nýjungar
og framfarir, eins og ungur
maðuir, sem er að byrja lífið og
•enginn kommúnistaflokkur eftir í
landinu, nema fámenn klíka, sem
starað hefir sig starhlinda á eigin
tolekkingiar um alsæluna austur
rá, og sér ekki annað en ímynd-
aða og upp logna bliessun hins
,austræna lýðræðis."
Þetta segir Morgunblaðið á
sunnudaginn. Svo bregðast nú
itrosstré fyrir kommúnistum
sem'önnur tré.
iðar í skinninu eftir því að geta
tekið til hönduinum'. Það þjóð-
félag, sem á miarga slíka 'menn,
bysgir á sterkum grunni. — I
dag mtun Ferdidand Hansen
líka fá að finna yl þeirra miklu
vinsælda sem hann nýtur í
Hafnarfirði. . V. S. V.