Alþýðublaðið - 02.12.1945, Blaðsíða 4

ALÞYÐU3LAÐ1Ð
Sunnudagur, 2. desember 1945.
fUfrijðnblaðtð
Útgefandi: AlþýCaí'lokkurinn
Ritsijóri: Stefán Pétnrsson.
Símar:
Ritstjórn: 49#J og 4902
Afgreiðsla: 4990 »f 4906
Aðsetur
i Alþýðuhóstnu rið Hverf-
isgötu
Verð i lausasöln: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Leikfélag Hafnarfjarðar:
Frnmsýning á ,Tengdapabba‘
eftir Gnstaf af Geiierstam.
Stórmál þingsins,
sem nú situr.
YFIRSTA'NDA‘NDI ALÞINGI
heffiur ium iþessar miuudir
setið imánaðartíma icxg tekið ým-
is imlál til meðferðar. Megiinlhluti
sltarlflstkimia þingsiiinis hdfur þ'ó
farið í lanigar oig lleiðmlegar
uimriæður ulm mlál, Isem ætla
mætti, að haagt hefði iverið að
aifigreiða, áin þesls að ivíf'iitenigj-
uir kœrnu til islölgu. Máiþó'f
stijórnarain'dlstöðiuinnlar tum verð-
laigndn)g/u (búniaðtarlV/araninfl o;g
slkiipun búnaðarráðs ihdfiur tekið
mikinin tíma og tlorveldaö fram-
gamg ýimisisa nauðsiynlegra Istór-
mlála. Auk. þess Ihiafa m!ál!s|var-
ar ist'jórnarainidistöðiuninar borið
fram ýmis miáfli, 'sem virðást
mjög tiil þesis falllin, að lengjia
þinigtiílmanin: og hækfea þiinigtfar-
erlkaupið <en miuin isiíður til hágls
og heillia tfyrir tfainld iojg þjóð.
❖
Þegar litið er iá mál þau, sem
fram hafa verið borin á alþimgi
því, sem niú situr, ifer ekkd hjá
þvi, að .mijiög isé istkirpt iskiöpum
stjórnmálafiio'kikanna, isem þar
eiiga fulltrúa. Framfe'ótontarmenin
hatfa igersamflj'ega vainrælklt' að
t.aka isiér til ffyrirmiynidalr stijlórni-
aramdstöðu j áfnaðarmann a á
ÍBretlainidi á iliðniulm lárulm einis
og IHermanin' Jíónaislson hét þó í
greini í Tiimanium á jóláföst-
unni á fyrra. í þess istað hefur
hann ‘farið að idiæmii istijórnair-
an'distöðu ilhiail'disimiann'a Og kiomm
úndisita á alþiirugi á ánunium fvr-
ir isltríð og temur Isér máílþóif og
pól'itísk yifiilboð, sem niota á við
aítfcvæðaveiðar ií fcasndnigabar-
áttunini á ItoOmanldi isiulmri. 'Stjlórn
arfflokikannir halfa biinis ve|gar
ráiðið fogarakaupamlálkiu til
lýkta í nlániu samlstarlfii, .erada
heyrði það miál unidir ríkis-
Btjórndma alla, en ekki isiérlsitiak-
aín riáðlherra, iþwi að það mál
var á isiinum tíma tekið úr hönd-
uim Áka Jakobssionar atviininu-
má'laráðherra >oig faldð iflorsjá
ríkilsistjlórnarininar !í heilM. Aíf
miálulm, isem fcoímin eru1 frá
rláðherrum S'jáMstæðislfil'otoksiirus1,
er, enn sem komið er, Ifiátt að
teflijla, þegar unidian er'u iskifliin
ibráðaþirgðallögin um verðla.gn1-
imgu búniaðarvaríanin'a og isikip-
un búnaðarriáðslins. IRiáqherrar
Ikomlmúniista halfia táll þelslsa líltit
látið þinigstörfin til Isttru tak-a oig
enigiiin istórtmlál borið tfram1. Hiinls
vegalr háfia ráðlherrar Alþýðu-
fliokksinis Worið tfraím Ihlv.ert
Bfórmáldð áf öðru, enlda setja
Knláflí Alliþýðutfloktosinis mestam
Blvip á hin jiálkvæðú sifiörlf þess
aflþinigis, iseim niú situr.
_ Atf stórmiálum þeim, sam
ráðherrar Alllþýðulflolklkisiinls hatfa
borið fram á yfirstanldanldi al-
þinigi, má nefna, tfrá saimjgönigu'-
mlállaráðherra: heiMarllöggjöf-
ina iUlm hatfnargerðir og ílenid-
inigaribætur, sem teflija'st verður
eitt brýn&istfa nauðisyinljiaimál
Bjtávarútvegsin's, toaupin á hin-
Sveinm V. Stefánœon í hlutverki Kilints prólfessors og Eirikur J ó-
hannessan sem óbumni miaöuri.nin eða rukkarinn.
ÞAÐ, sem aðallega vekur
eftirvæntingu leikhúss-
gesta í samfoandi við sýningar
á leikmlum „Tengdiapabbi“ eftir
sænska skáldið G-Ustaf af Geij-
erstam, er það, hvernig Jóni
Aðifl'S farist sín fyrsta leikstjórn
úr hendi. Má sannarlega segja,
að ihann hafi staðizt prófið og
það mieð prýði á köflum', þótt
auðvitað megi finna ýmsa byrj-
uinargaflla., sem eflaust eiga eft-
ir að hverfa,, því oftar, sem
leikurinn verðuir sýndu'r. Og
er.u í raun og veru byrjunar-
gallarnir ekki oft fyrir hendi,
jafnvefl hjá vönustu leikstjór-
iulm, á ifriumisýniiinigu? Jóin tfer
prýðilega af stað, þvi að ekki er
íhægt að segja að fcomið verði
niokkurs staðar auga á nokkrar
skyssur, er skipta verulegu
máli, og hefiur hann þó orðið
að taka ómlótaðan leir, þ. e.
fruim'stæðustu byrjendur í list-
inni. Auk þess að hafa leik-
stjórn ó henidi, leikur Jón hlut-
verk Pumpendahls, yfirdómiara,
og gjörir úr homum sérst'aklega
eftirminnilegan karl, svo skýrt
dreginn og þrauthugsaðani, að
það minnir einna helzt á beztu
karflana hans Brynjólfs Jó-
hamnessonar. Má fúllyrða, að
Jóm stæði því alveg með þálm-
a-n,n í hönduinum, er tjaldið fór
fyrir, enda þótt svo slys'alega
vildi til, að blómvöndurinn,
sem honum var ætlaður, færi
-atf imisgáninigi í fang annars.
Yar Jón þó vel að honum kom-
inn, og ekki er ósennilegt, að
honum verði bættar jurtirnar
við tækifæri.
Sveinn V. Stefánsson fer
mieð hlutverk „tenjgd'apabbans“.
Er Sveinm á köflumi hinn
skemmtilegasti í hlutverkinu
Oig leikur það yifirfleitt ýkja-
laust og frekar hlédrægt og
skilar oft góðum andlitsleik
(mimdk), er „út úr honum detta
brandara>rnir“, eins og einhver
sagði fyrir aftan mig, en það er
einimitt mjög áberanjdi kostur
við leik hans. Aftur á móti
tekst 'honum ekki, hvað snertir
máírómiinn, að komiast frá
hreppstjóranum á Hraunhamiri,
enda gefst hann upp við það og
a'nfflleiðir prófeslslor 'Klinrt að
miálrómii 'hreppstjórans út allan
leikinn. Annars er Sveinn góð-
ur og sums staðar með ágætum.
Ársæll Pálssoni leikur hlu-t-
verk listmálaranis, sem er vin-
ur prófessorsins úr Parisar-
ferðalagi hans. Tekst Ársæli að
laða tfram hið kær.ulausa ein-
kemni málaraims, em miður að
lájta> í fllj'óis þá .glæsimen'mskiu' og
heimsborgarabrag, sem hlýtur
að vera emkemnandi við tfram-
göngu' hans. Er Ársæll þó hiinn
djaitflegasti á velli og sómir sér
vel á leiksviðimi.
Frú Jensína Egilsdóttir leik-
ur prófessonafrú Klint af mestu
röggsemi og oft á tíðumi tilþrifa-
mikið. Mætti ef til vilfl segj>a,
.að hún undirstrikaði umi of
móðursýkisaðsvifin og hinn sál-
ræna stífkrampa, sem virðist
eiiga að þj.á frúna. Aftur á móti
er málrómur hennar alveg eins
og maður gæti hugsað sér hjá
þess háttar kventegund, sem
frúin á að vera, mátulega hvell-
ur og skerandi. Mætti frú
Jensína einnig laga -kyrrstöður
sínar á sviðimu og væri þá leik-
ur Ihennar .lítt -aðfinnanlegur.
Ungfrú Ernia Siigurleifsdóttir
leikiu-r ungfrú Kldint oig tferist
henni hlutverkið þoflanlega úr
hendi, enda þótt vitað sé, að
allt-af er erfiðast -að leika „unigu
elskendiurna“ í leiknum og
vainalegast lítið fyrir þau gert
af höfundarins ihálfu, þar sem
þau detta -að lokum í lukfeu-
poítir.n, isern er sennileiga taliin
nægilega þung refsing.
Þá ileikur Ra-fn 'Hafnfjörð
hlutverk liðsforinigja-ns. Er Rafn
með öllu nýsveinn á leiksvið-
imu, enld ahefiur ha-nn efcki -eininþlá
ytfinstigið 'byrj,u-narörðuigleika:na.
Verðu-r ‘h-ann, jafnvel þó liðs-
florinlgiinn !sé, atf ihendi höfund-
a-r, hinn miesti durtur og si-la-
keppur, að hafa ein-hver ein-
kenni hermlann-sins. En þett-a
getur að sjálfsö-gðu allt laga-zt
og meira að segja í þessum
leik. Óframfærnin hefur gjört
fleiri en Ra-fn eintrjámngsleg-
-an á 'fyrstu frumsýnimigu ö|g það
menn, iselm isdðar fcomust .fleniglst
á sviði -listairinnar.
Móður ifnú 'Kilint leikur Sól-
veig Guðmundsdóttir. Er -móð-
iri-n háöldruð kona, því nær
komin í -kör, en þrátt fyri-r þa-ð,
að ekki er vitað, að hún hafi
nokkurn tíma í hellir komið' á
ævinni, eins og Úflrifca í Kinn-
arlhvolssystrum, þá sk-elfur
gamla konan eins og strá í.
Framihald á 6. síðu.
Kveníélag Fríkirkjusafnaðarins
býður bæjarbúum
Hallveigarstaðakaffi
í dag í Listamannaskálanum frá kl. 2—6
e.. h. Að gömlum og góðum sið er borðið
hlaðið alls konar góðgæti, svo sem pönnu-
kökum með jarðarberjasultu og rjóma,
flatkökum, 'hveraseyddu brauði og íslenzku
smjöri og óteljandi kökutegundum.
Um kvöldið kl. 9,30:
Daösskennntnn
í Listamannaskálanum.
Gömlu og nýju dansarnir.
Veitingar.
Fj ársöfnunarnefnd Hallveigarstaða.
Ásta ‘Baidvinsdóttir
sem Anianda-, miálatfyrirmy-nd.
HM FÓLSKULEGA ÁRÁS
kiomimiúnista- á Verka-
kvennafiél'aigið Framslókin í
R-e-yfejavík og Ihlótiun þeirra' ium
-að reka þa-ð úr Allþýðuisamþand-
iniu um áramótiin, -df það iverði
ekiki við valdboði þeirra, welkiur
tfyrirlitnii'nlgu meðafl verkaifóllks
* lum land allt. BlLaðið Skiultiuflil á
ílsiafirði iskrilfiar þ. 27. If. m.:
„Meðan toommúnistar voru að
ko-ma ár sinni fyrir borð inna-n
verkalýðssamtakanna og ná undir-
tökunum í Al-þýðusam'bandinu-, töl-
-uðu þeir fjálgilega -um stéttairlieg-a
.einin-gu og nau'ðsyn -þess, að fag-
samtökin væru ekki háð póli-
tískri togstreitu.
Pólitísk sjónarmiið t-öldu þeir að
leggj-a bæri á hilluna, en vinna inn-
an v-erkalýðsfélaiganna á grund1-
velli margumtalaðrar stéttarlegr-
a-r einin-gar. Þannig mælan-di, en
flá-tt hyggjandi, dyg-gileg-a studdir
af fhaldsmönnum, tók-st komimún-
istum a-ð brjótast ti,l valda innan
verkalýðshreyfingarinniar, o.g náði
þietta vaMabröl't þeirra (hámarki
sínu á síðasta alþýðusambands-
þingi, er þeir — að lundan-genginni
hatrammri -og lævísri árás á iþá
eining-u, er þeir höfðu hæat boðað
— fengu yfirstjórn Aiþýðu-sam-
bandsin-s í sínar hendur með aðstoð
íhaldsins.
Kom ibráðlega í Ijós -hj-á núv-er-
andi allþýðusambandsstjórn, að
h-ún telur sig, að þv-í er löll sólar-
merki bendá til, ei-ga fyrst og
fremist að vera 'þjónn Kom-múnista
fl-okksins, en eikki stjórn heiMar-
samifcaka stéttarfélagn-na í Tandinu.
Þetta hefir komið hvað skýrast
í ljós við þær ofsóknir, er sum
þau félög, sem kommúnistar hafa
ekki til þessa getað isölsað undir
sig, hafa orðið fyrir af hendi hinn-
ar kommúnistiskiu alþýðusam-
bandsatjórnar.
Þau féllög, sem einkum hafa
mæ'tt þessari ofsókn, eru: Sjó-
mannafélag Reykjavíkur og Verka
.kvennafélagið Framsókn í Reykja
vík, en þetta -eru ein elztu- o-g
sty-rkustu félögin í Aliþýðusam-
-bandinu og stofnen-dur -þess- bæði
tv-ö.
Alþýðusambandsstjórnin hefir
hvað eftir annað ger-t tilraunir til
að svifta sjómannafélagið sínuim
beztu starf-Skröftum og krafizt
iþess, að þeir menn, isem nú gegna
trúnaðarstöðum fél-agsins, verði
látni-r fara úr því. Þá hefir sam-
bandsstjórnin -og unnið markvisst
að þvi, að féla-gið yrði lim-að sund-
ur í smláhlluta, og ge.ta allir séð,
'hvort -slíkt væri styrkur tfyrir sjó-
mannasamtökin.
Ekkert félag hefir hin kommún-
istisika alþýðusambandsstjórn þó
lag-t sig f-ram um að eyði-leggja eins
o-g Verkakv.ennafél'agið Framisókn
í Reykjavík, og er nú svo komið,
að félaginu hefir verið hótað
brottrekstri úr Aliþýðusambandinu
Þes-si aðför kommúniSta -gegn fé-
lagssamliökum verkakvenna í
Reyikjavík hljóta að vekja -undrun
og roæta fyrirlitningu allra þeirra,
er láta -sig einlhver ju ski-pta a-Iþýðu-
samtökin í landinu. Og sú spurn-
ing hlýtur að vakna í hugum
manna: H-versu er þetta nauðsyn-
-legt mar.grómaðri stéttarlegri ein-
ing-u, sem kom'múnistum -er svo
tungutöm? “
Og -enn iskri'far iSfcu-tiuil1 í til-
etfni aif iþesisiuimi aðfiönuim:
„Þessi aðför -gegn Verkakvenna-
félaigin-u Framsókn -og gegn Sjó-
m-annaifélagi Reykjavík-ur er upp-
hafið á framlkvæimd þ-ess lýðræð-
i'S innan alþýðu-samlbandsins, er
hlotið .hefir nafnið hið austræna
lýðræði og þekkt .er hér lá landi frá
Si-gilufirði, íþar sem kommúnist-
Frfli. á 6. síðu.