Alþýðublaðið - 05.12.1945, Síða 4

ALÞYÐU3LAÐ1Ð
Miðvikudagur, 5. desember 194S<
fUfiijðnblaðið
Útgefandi: AlþýCaltokkurim?
Ritsijóri: Stefán »*étur»v»n.
Símar:
Ritstjórn
Afpreiðsla
4 *H>|
t‘4(52
Aðsetur
i Alþýðahúalnn Hverf
isgötu
Verð í ladsasölu: tO aurar
Alþýðopreritsmiðjan.
Þetta er meira bíóið.
Og goðin sátu öld eftir öld
við eldinn og ræddu fram á kvöld
í hásölum helgra ranna.
En haustnepjan vafðist heljarköld
um heimikynni snauðra manna.
D. Stef.
Þ
SjémannaféiagS"
daginn.
FUNDURIN'N, sem haildin.n
var í Sjó.man/n.afélagi
Reykij arvífcuir á .siUTmiuidagi'nn og
frá viar skýrt hér í blaðiniu í
gær, he.fir vakið mikila afhygl’i
og mikiið iumital .manina á' meðal.
Vitað var fyr.irfr,am, .að til
noikk‘Uirra átaka myindi koana
þiar með Iþvd >að kommiúnistar
hlöfðu haSflt liðs'afnað til þess að
fyligja þar effcir tillögum frá
þeim tum ýmsar akipuiliags-
breytiingar á félaig.irju, secm mið-
uðu að iþví, að kljúfa það í deild-
ir og opna það mieð ýmjsium
öðiTUim klæfejium fyrir mold-
EIM, sem húsakynni hafa á
hitaveitusvæðinu, ekki
sízt þeim, sem byggðu fyrir
stríð, verður ekki skotaskuld úr
þvi að ylja sér við hitann frá
hitaveitunni nú í vetrarnæðing-
unum. Þá munu og ílestir, sem
nálægt hitaveituframkvæmdun-
um hafa komið, berja sér á
brjóst og telja sig'hafa margt
gott til málanna lagt, ekki sízt
fyrir það, hversu giftusamlega
hefur tekizt með upp.hitunina.
Um hitt munu færri spyrja
nú, 'hivort að öllu leyti haifd ver-
ið farið 'Slkyinisaimlega með þetta
mál, sem svo miklu varðar
fjárhag og hollustu bæjarbúa.
Það skal þó ekki rætt hér
nema tilefni gefizt.
húsnæðismálin að öllu í hönd-
um bæj arstj órnarinnar, ef það
var ekki beinlínis meiningin
að stuðla að því, að aðkomu-
fólkið ýmist setti þá, sem fyrir
vo.nu, út á gaddiimn, dentu þair
sjálfir eða ykju á það tak-
markalausa okur, sem er á hús-
niæði hér oig þanin ójöfmuð, sem
fjöldi eldri húseigemda verður
fyrir.
Það er hálfgert bió fyrir
okkur, sem ornum okkur við
hitaveituna, að heyra vitnað til
þess af aðilum, sem einnig
njóta hitans frá henni, hvað
mikið sé byggt af íbúðahús-
næði í nærliggjandi bæjum,
rétt eins og það skipti nokkru
i máli í þvi sambandi, að koma
þeim húsnæðislausu i húsaskjól
hér.
Það er algert bió fyrir þá,
sém í húsnæðisvandræðum eru
og varla geta varið börn sín og
sjálfa sig í ekki meiri kuldum
í en verið hafa, að sjá aðalmál
vönpuistarfi komimún.ista; en j Var ekki sinnt þá, en nú þvkir
Aiuigljóst er það þó, að Sjálf- | gagn meirihlutans í bæjarstjórn
stæðisiínJo.klkiu.rijnin befir fundið
hvöt hjá sér til þess að gjöra
nokkra yfirbót, því við próf-
kosningar þær um bæjarfull-
trúaefni, sem nú fara fram hjá
flokknum hér í bæ, er ofarlega
í kjöri maður, sem á eigin á-
byrgð barðist fyrir því i Al-
þýðublaðinu, að reyndar yrðu
boranir í Innstadal í Henglin-
um — samtímis borunum að
Reykjum.
Þessum skynsamlegu upp-
ástungum Gísla Halldórssonar
ar, sem þeir hugsa sér. Það er
einn af þessum stóru, með gríð-
armiklum byssupalli, ef við
skyldum lenda í stríði. Það er
mynd af honum í Morgunblað-
inu. Og af þvi hann er svo stór,
þá fengu þeir lánaðan einn af
stóru krönunum, sem Amerík-
anarnir hafa, til að losa hann;
kraninn er líka á myndinni.
Hvað segirðu? Eg, sem hélt, að
Sjálfstæðisflokkurinn væri bú-
inn að kaupa þennan krana, til
að auðvelda vinnubrögðin við
höfnina. Nei, það er víst mis-
skilningur. Þeir vilja ekki
svona krana. — Það eru
„Mekkano-kranar“, sem þeir
kaupa, þeir eru svo þægilegir,
þeir hækka hvorki né lækka,
eru alltaf eins, greyin, — og
ná aldrei út á lestarop á skipi,
hvað sem í boði er. Ef þá á
að nota, þarf spil eða annan
krana til þess að hjálpa þeim.
Já, ekki er öllu logið. Þetta er
meiira bílóið. ***
hinigað rtil hafa sijómenm atfþakk-
að með öllu slíka stairfiseimi í ;
félaigi sí'niu.
iFluinidu'rAmi á siuaiiniud'aigi'n'n
sýndi, að afstaiða sjóma.nma er
ailiveg óbreytt^f jþvií efmi. Oig
sjaldan eða afflroí h.af.a íkomm-
úniist'air farið meiri fýliuför á
fiuind í félagi þeirra. 'Þrátt fyrir
aildiain liðisafin.að fengu þeir ekíki
nema 55 atikvæði með iklofn-
imigsitiillöigum síirauim. Þeim' vair
vísað frá af ytfirigraæí.aradi meiri-
hdiuta fu/ndiarmarana, eða með
2ll9 atikvæ-öuim af 274, sem
greidd voriu. Oreiindilegair hefir
það varla ndkkiurn tíma komið
í ljlóis, bve gersamdega fylgiis-
lausir toomimúriistar eru á mieðal
isltenzkra sj'ómairania.
*
Þjió>ðvilijiiran ber siig í gær, að
voraum, iíla yfir þessarf útreið,
— oig það því 'freimur, sem kamm
únistar höfðu í þett'a siran reitt
höggáð hærr.a að Sjióma.ranafé-
lagi Reykij.aviíkur en oft áður,
þegar þeir hafa verið að gera
atför að þvi.
Kommúniiistar vita, aö völtí
þeirra í Alþýðiusaimbandi ís-
lands standa völtum fótum.
Þeir náðiu þeim á síðasta s.am-
baradslþiingi með oifbeddi og lög-
leysiuim, eiras oig öltum er emn í
fersfcu mirani; meiriihlutkm í
sambaradirau var greiraile'ga á
móitii iþeim, o.g Iþeiir óttaist, að
þe.im talkist eklki að heita sdík-
um boi aibröigðum með sama á-
ranigri í .aranað sinra. Þess veigna
hafa þeir raú hafið klofnings-
hierifierð milkla á herudur tveim-
ur stærstiu 's.a'miband9félöiguin-
urn, sam þeir sjiálfir eru fydgis-
lausir í: SjómannaÆédiagi Reykja
víkiur og V erkalkiv.anraaf élag-
irau Framsiákra. Rard.aigaaðff.erð-
ira er nú sú, að reyraa að fá þessi
félög leyist upp í deildir o;g verka
fólkið fluit't Iþannig á milli
þeirra eða jiafravell1 i öranuir fé-
lög, að komimúndstar ffái að-
stöðiu tll að ráöa öem fflestum
kosninigum á næsita Aiþýðúsam
bainidisiþirag: þaninig á að tryíglgia
þeiim imeirfihiluta þar á komandi
haustd!
-Fyrfr 'slíkt valdabrölt á verka
lýðsffédlöiguiraum að bdJæða. Þann-
ig er eininigin, sem (koaramúnist-
öllum það sjálfsagt að slíkar
boranir verði framkvæmdar
áður en langt líður, ekki hvað
sízt með gufuvirkjun fyrir
rugum.
En þótt hitaveitan hafi
hejrpnazt' ved, þá verður það
skammgóður vermir þeim
mörgu, sem hýrast verða í
bráðabyrgðaskýlum. — brögg-
um og sumarhúsum. Þeim er
—- og verður enn um sinn —
jafn kalt, og húsnæðisleysi
þeirra minnkar ekki hið minnsta
við það, þótt hitaveitan hafi
vrd bsnpiniaizt.
Hvorki hitaveita né saman-
burður við aðra bæi um það,
hyað þeir hafi byggt, afsakar
afturhaldssemi meirihluta bæj-
arstjórnar Reykjavíkur í bygg-
ingamálum íoúðahúsnæðis.
Engum, frekar en þeim, er
þekktu ágæti Reykjavíkur,
átti að ’vera það ljóst, að ofan
á, samansafnað húsnæðisleysi
margra ára, þoldi ekki að koma
húsnæðisþörf fjölmargra, sem í
bæinn fluttu. Bar þeim, er
þekktu, því skylda til að hafa
Reykjavíkur tefla því fram,
meirihlutanum til afsökunar, að
ekki byggi Hafnarfjarðarbær í-
búðarhús. Höfuðborgarleg getur
hú.n elkikii tailiizt huig3.umin sú, er
á bak við liggur.
*
Sandnámið. Fannst þér ekki
vélskóflan hans Ingólfs Guð-
mundssonar sóma sér vel í
sandnámi bæjarins, —• sagði
kunningi minn við mig um
daginn, þessi, sem myndin er
af í Morgunblaðinu. — Jú,
það er mesta myndarskófla,
sem baran Ingóifuir beffur raáð
sér í. En því fær bærinn sér
ekki sjálfur svona vélskóflu og
krana? Er leigan svo lítil eftir
þessi áhöld, að það borgi sig
ekki fyrir bæinn? Ja, liver
veit? Mér er sagt, að ef vél-
skóflan vinnur fullan vinnu-
tíma tólf mánuði ársins, þá
muni hún fást borguð 12 sinn-
um og samt græði bærinn —
Græði bærinn — og á hverj-
um? Jú, á sjálfum sér og þeim,
sem eru að byggja. Já, þú sérð
— hann setur bara verðið á
efninu upp — og þannig græða
báðir. Já, ekki skal mig furða,
þó hann kaupi ekki vélskóflu
sjálfur, bærinn sá. Þetta er
hreinasta bíó.
*
Ameríkana-kranarnir á upp-
fyllingunni (Myndasíða ungra
Sjálfstæðismanna). — Ja, hún
kvað vera byrjuð bæjarútgerð-
in hjá Sjálfstæðisflokknum.
Hvað segirðu maður? Keyptu
þeir kannske hann Þorfinn?
Mér var sagt, að Færeyingar
hefðu keypt hann. Nei, ó-nei,
það eru nú ekki svoleiðis dall-
air iþýkij.ai9t vsria að iberjiaist fyrfr
í venk'alýðsbreytfmgiurani, — í
fraimlbvæmd.
Era verlbafóllkið kærir siig
•eklkert uim að láita Æara iþannig
mieð samtölk síra. 'Sjómenin svör-
uðu á 'siuiranudalginin fyrir sig.
Það verðiur ekilient úr því, að
félaig iþedrra verði limað sumdur
tiffi þesis, að komimiúraisitair igeti
haldji'ð raraigfenignuim völidum
siraum í Alþýðuisaimharadinu. Og
verkaikonuirnar í Reyikjavík
hafa eiraraiig svarað ffyrir sig.
Þær ætla elkiki heiM'Uir að taka
við raeirauim fyrir.sikiipu.rau,m frá
hiranli foomimúniistiskiu .stjórra
Aiþýðuisaimlbarad'siiras1 ram sín
irarari tfélagsimál, isiem þær eiraar
eiga að ráðia saimikvæmlt ilögum
samíbaindsnis.
Era seara kuiranu'gt er hafa
kiommiúnlst'ar igeragið þeim araum
letragra í árásum Isíraaam á Verka-
kvenraafél'agið Fraarasókn, en á
Sjiómairanafélag Reykjavi'kur, að
þeir 'hiaffa hótað, að reka það úr
Alþýðúsamib'aaadinu um raæsfcu
íj ANN 15. f. m. sæmdi for-
seti íslands frú Rannveigu
Smith, sem um þó nokkurn
F. U. J. F. U. J.
FÉLAGSSTAKFIÐ
FUNDUR
í spila- og taflflokkn-
um í kvöld kl. 8,30 í
skrifstofu fálagsins.
Mætið öll stundvíslega!
Stjórnin.
tíma starfaði í þjónustu íslands
í sendiráði íslands í Kaup-
miannahöfn og nú mörg undan-
faraiin ár héfiur urani'ð að þvi að
auka þekkingu á ísiandi í Ame-
ríku, riddarakrossi hinnar ís-
lenzku fálkaorðu.
Þá sæmdi forseti íslands 2.
b. m. Sigvard Friid riddara-
krossi hinnar íslenzku fálka—
orðu. Sigvard Friid hefur ver-
ið blaðafulltrúi hér á lar.dí
undan.farin ár, en lét af þv£
s.tarfi nú fyrair skömmu er hann
fluttist til Noregs. Hann hefur
jafnan unnið að því að efla.
góða samvinnu mieðal Islend-
inga og Norðimianna, ekki síður
á atvinnumálasviðinu en öðr-
um sviðum.
áraaraót, eff iþað haffi eklkd fyrir
þairan tima orðið við kröifmm
h'iirra.a.r k'ommúraiistiiisku sam-
bandsistjórraara um að steypa því
samam við önraura ffélqg, isem
kiommúnistair ráð.a, otg br.eyta
sk'iipiuilaigi þes.s ytflMeitt á þaran
há'tt, sem kiomiTniúinisfiuttn þyki,r
bezt herata fyrair siig. Eiramiig
bað — að raelkia heE' fféíllöig úr alflis
hie'rn'ansamtökiunum — værai að-
ferð tiflí þeiss;, að trvggia koajam-
úraiistiuan, áframhaldiaradii völd í
Ailþýðuisaanbanidiirau; era tæpast
miyradu merara' télja -siMkt till eiin-
;n"airstarfs í vea-lkialý'ðlsis'aimtiölk-
uiraum.
*
Það ffór veffi á iþví, að sjó-
miararaiafélagsffiuinduirirain á Eiuinrau-
dieigiirm:, isern hrfntii evo eftir-
miiranileiga láriás kiommúraista á
Sjiómaran'alfélaig Reykijavíkiura,
siamþyklktl jafmfriamt eiraörð
miófimiæli gagn ihiótuai fcomonlún-
isit'a um að refca Verfcakiverana-
félaigið Fram.s'ó'kin' úr Alþýðu-
siamlbamdfraui. Fleirf fféfllötg veirka-
Iýðsims muoiu áxedð'aralega taka
uaidíir þau mótmiæli.
L-AÐIÐ DAGUR á Alkureyri
birtir þ. 22. f. m., athygl-
isiveirða raitistjiórraa'rigreiin' úr ame-
rísika st'ÓT'bÍaðirau New York
Times um lýðræðis og einræð-
iisisteffnuranar. Þar segir meðal
araimaras:
„Þótt þrumuiský ósamikomulags
og tortryggni séu ennþá víða á 1
lofti á himni stjórnmálanna, má
þó greina ýmis góðviðrismerki,
sem vekja vonir um bjartari tíð.
Mest þeirra er sókn og sigursæld
lýðræðisins. í umróti því, sem skap
aðist upp úr fyrri heimsstyrjöld-
inni og náði hámarki í 'hinni síð-
ari, héldu forvígismenn tveggja
aðalbyltingastefna þessarar aldar
því fram, að framtíðin tilheyrði
niazi-fasismanum eða kommúnism-
anum, o,g hið gamla, svifaseina
lýðræði mundi farast í átlö'kunum
milli þessara tveggja byltinga-
stefna. Og þegar þýzki nazisminn
•og ítallski fasisminn voru í stað-
inn gjörs’igraðir af 'herjum lýð-
ræðis- og kommúnistaþjóðanna
sameiginlega, héldu æstustu vinstri
mennimir því fram, að 'hin rauða
stefn.a mundi leggja undir sig
heiminn.
Nú eru jarðhræringar þær, sem
síðari heimisstyrjöldin skapaði,
óðum að fjara út og þjóðirnar eru
að skapa sér grundvöll friðsam-
legra samskipta. í þessu uppbygg--
ingarstarfi er augljóst, að hið vest-
ræna lýðræði hefir ekki aðeins
staðizt prófið, heldur er það
s'tierkara en nokikru .sinni fyrr og á
fleiri fylgismenn en nokkurn tíma
áður. Hvarvetna, þar sem leifa
nazi-fasismaris ennþá gætir í
stjórnmálum, svo sem á Spáni,
Argentínu og Japan, er lýðræðið
í sókn. Einræðisstjórn Argentínu
er þegar á undanhaldi, Franco er
farinn að tala um að draga sig í
hlé, og dagar japanska einræðis-
ins eru þegar taldir. Þess verður
ekki langt að bíða, að þessi síðustu
virki fasismans verði þurrkuð
burt af jörð.unni.“
í áfraraihaldi af þeissiu segir
New Yorfc Tiaraes:
„En lýðræðið er sömuleiðis
vopn fólksins gegn öðrum ein-
ræðiskenningum, þar m-eð taliim.
kommúnisminn. Á vesturhveli
jarðar hefir lýðræðið ævinlega
verið styrkasta þjóðmálakenninig
og einræðissinnarnir, til hægri og
vinstri, hafa oftast nær orðið að
dylja takmörk sín og stefnumið,
er þeir hafa sótzt til valda. Nú
gerast sömu atburðir í Evrópu og
Asíu. Hvarvetna, þar sem kosn-
ingar hafa verið háðar, hefir lýð-
ræðið sigrað og kommúnistarnir,
þótt þeir hafi haft vald og styrk-
leika Sovét-Rússlands á bak við
sig, hafa hvergi niáð hrein'um
meiriihluta. Sums staðar hafa þeir
unnið nokkuð á, af því að þeir
hafa óttazt um eigin styrkleika og
gengið í félag við meira o,g minna
ófrjálsrar samfylkingar þeirra
flokka, er standa lengst til vi-nstri
í þjóðfélögunium. En þó -eru þeir
víðast hvar minni hluta flokkur.
í kosningunum í Finnlandi, þar
sem rússneskt útvarp og biöð
lögðu ihönd á plóginn með toimn-
únistafl'okknum, hlaut samtfylkinig
sú, er kommúnistar stofnuðu til,
ekki nema einn fjórða hluta
greiddra atkvæða og svipað hlut-
fall þingsæta. í Tékkóslóvakíu
hlotnaðist þeim nokkuð hærra
hlutfall eða um 36%.
Þessi atburðarás verður enn
skírari í gömJlu lýðræðisríkjunum.
Komimúnistar fengu aðeins 12%
af heildaratkvæðamagninu f
Frakklandi, minna en 10% í Nor-
egi og aðeins tvö sæti í brezka
þinginu.“
Og enn segir New York
Tiim'e.s:
„Það verður jafnframt augljóst,
að Iýðræðið, sem er að skapast
upp úr umróti styrjaldarinnar, er
að ým.su leyti frábrugðið því, sem
ríkti fyrir stríðið. Árangurinn atf
bandalig þeirra se mstóðu yzt till
hægri í flakkum, við fasistaötflin,
og hin sam.eiginlega barátta 'hiniia
óbreyttu borgara við kúgarana,
hefir orðið þess valdandi, að ölU
stjórnmálin hafa þokazt til vinstri.
Hið nýja lýðræði er vissulega til
vinstri við miðju á fyrirstríðis-
mælikvarða, en það er engu að
. Framflxald á 6. síðu.