Alþýðublaðið - 05.12.1945, Page 5
Miðvikudagur, 5. desember 1945
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Bréf frá farandsveini í sveit um haustnætur, manns-
sálina og fleira. — Borgari skrifar um mjólk, lyfjabúð-
ir og drykkjumenn.
FARANDSVEINN, sem nú
dvelur einhversstaðar á Fang-
árvöllum, en virðist áður haía
fiækzt um Norðurland og stund-
að þar ýms störf, hefur áður skrif
að mér nokkur bréf. Hann virðist
vera draumlyndur og skáldmælt-
ur — Bréf frá lionum fer hér á
eftir. Það er gaman að fá svona
bréf úr sveit.
„RÖKKURDIMMAN er dökk-
blá, ekki kolsvört. Kvöldið hýrt
og fagurt eftir sjaldgæflega heið-
an dag hér á Rangárvöllum. Him-
ininn var heiðríkur að mestu og
sólin, sem nú lækkar göngu , sína
dag frá degi, sendi geislaljómann
út yfir fagnandi jarðvíddina innan
þessa óvenjulega sjóndeildar-
hrings, sem ég hefi nú búið við
í nobkrar ævintýralegar vikur.
Rigningin var gleymd um leið og
bjartviðrið kom. Og |þó er ekki
lengra síðan en í gær að úrhellis
streymið flæddi stöðvunarlaust.
Svo datt kvötdhúmið á. Það logar;
svo ólíkindalega sem bað lætur í
eyrum um myrkur. Máninn svíf-
ur uim lofihafið, hægt og silalega
eins og löt ugla og glápir blindum
feiknsjónum niður á Heklu. Hann
þarf að horfa á eitiihvað sérstakt,
alveg eins og ástfangin mann-
eskja. Og svo starir allt á hann til
endurgjalds, án þess hann viti
nokkuð af því.“
„MANNSÁLIN ER KYNLEGUR
HLUTUR, svo mjög, að undur má
kallast. Við, sem þykjumst skilja
líf olkikar og tilvist, verðum, oftar
en við viljum kannast við, vör við
nýjar gátur u-m sjálf okkur, finn-
um til áður óþekktra kennda eða
tilfinninga og stiöndum gjörsam-
lega óviðbúin og ráðþrota frammi
fyrir þeim undrum. Þetta kom yf-
ir mig í kvöld þ-egar ég var á
leið heim úr fjó-si-nu og mánagyllt
rökkrið flæddi um mig. Norð-
lenzku stjörnubjörtu vetrarnæt-
urnar, allar, sem ég þekki og þyk-
ir svo vænt um, komu í fylking-
um fram á minningasviðið. Ég veit
það ekiki fyrri en núna, hvað það
hefir í ra-un og veru verið mikils
virði að lifa þær. Nú eru þær svo
fjarlægar, að ljóminn um þær
verður dýpri og tærari, en á með-
an augnablikin voru yfir og ævin
týri þeir-ra að gerast. Hvenær
skyldi ég hafa fundið þennan kær
leik minn til þeirra, ef ég hefði
ekki ko-mið hingað í framandi
sveit, sem er m-ér svo óþek-ktur
heimur? Ég spyr að -þessu, en
ekki hinu, 'hvort ég muni geta
minn,S;t þ-essa nýja umhverfis síð- -
ar á líkan hátt. Ég veit að það
verð'ur. Þetta segir mér reynslan. ,
j
„LÖNGU SEINNA stefnir afl ■
í minninganna einhverntíma allt að 1
þ-o-kulanidinu þar sem ég varð oft j
blautur, fékk kvef og hitasótt, -
lækni og hvaðeina, Ég minnist j
starfanna og hvíl-dian-na, ma-n eftir
dýmniuim, hestum, nautum, 'kind-
um og litlum ketti, sem var kall- j
aður fóstursonur heillar blóma- i
rósar. Fólkið kemur aftur og ég
þykist tala við það. Þróttlegir
stnákar, eins og ikappar í íslend-
ingasögum og gjörvilegar stúlkur,
sól'Skinsd-rottningar þrátt fyrir allt. ■
Og 'hvað sem á da-ga drí'fur og á
vegi ‘ verður m-egnar geyms-ka'n
ekki að gleypa það, sem í fjarlægð
rúms og tíma lýsir með istjörnu-
ljóma.“
BORGARI segir í bréfi: „Illa
gengu-r mieð ávexti. Erlend blöð
segja okkur frá því, að Danir hafi
! flutt i-nn eina og hálfa milljón
i banana. Ætl’i við eigum nokkurn
j tíma eftir að sjá banana? Ekki
veitir okkur af í mjólkurafurða-
ieysinu. Húsmóðir afsakar mjólk-
urbúðirnar og mun -hún vera ein
þeirra, er heldur suimum starfs-
stúlkum þeirra uppi á blygðunar-
lausu blaðri, í síma eða utan, með-
an lasið fólk, annríkar húsmæður
eru lát-nar bíða. Mjólkin var til
umræðu -mieðal nokkurra borgara
um daginn. Húsm-óðirin minntist
þess, að tvær stúlkur höfðu eitt
sinn mjól-kurbúð þá, sem hún hef-
u-r skipt við lengi. Þær voru syst-
ur og viðskiptin lipur, hreinl-eg og
áreiðanleg. Síðan breyttist allt.“
„SEM DÆMI um viðskiptin nú
m,á nefna, að afgreiðslustúlka
neitaði að afih-enda rjóma, af því
að spurzt hafði verið fyrir um það
inni í stöð, hvort lokið ætti ekki
að sitja fast á flöskunni. Næsta
dag hrópa-r afgreiðslustúlltan 'að
viðskiptamanninum: „Hún segir að
við stielum", og önnur tekur -und-
ir: „Nú getið þið sótt rjómann
irm í st!öð.“ Seint er húsmæðrun-
u-m ofboðið. Lyfjabúðirnar eru
einkafyrirtæki. Sennilega myndi
engri a'fgreiðslustúliku í lyfjaibúð
líðast að segja, ef spurt vær-i,
hvort tappinn ætti ekki að sitja
fastur í flöskunni: „Hún segir við
steluim“.“
Framhald á 6. síðu.
Umferðarlögregla í Tokio.
vantar nú þegar til að bera blaðið til áskrif-
enda í eftirtalin hverfi:
Westurgata
T|ar»uargata
TALIÐ VIÐ AFGREIÐSLUNA. — SÍMI 4900.
Alþýðublaðið.
Umferðinni í Tokio er nú stjórnað af he. 1 j..- - ril-.
þjónum í sameiningu. Iíér á mýndinni 'st e~ .1 þes
hinn Japani.
nanna og japönskum lögreglu-
Sá fyrri er Bandaríkjamaður,
un
rsií1 N-íirnbers:
Þar. se
AKVÖRÐUNIN um, hiror
málaif&nlin :ge-gn sit'ríðis-
iglæpaimiöninuiimuim n-azi'stiisikiu
sikiýMu fara f-ram, var rauiniveriu
leiga tekin af IJitl-er, þ-eigar hamn
valMi Nurnibeng sem andilega
miðstöð nlaizist.alílIolkksilnl3, og
kom þiví til leilðiar, að fllloklkiuir-
inm héldi þ-air lánleigt mló,t 'sitrt.
Nunnfoerg 'halfði möfndllíelga það
sem Mundhen -ökki ihafði —■ þ.
e. -sög-ule'gar erffðir. Á ffiimmt-
ándiui Qg sextiámdiu ödid var
Núnnibepg m'emninigarmiiðistt'öð
aílls 'Þýzikalan'ds isvo að sagja:
h'e'iimikiyn'nd hims imálkla listimái-
ara Albredhts Dúreris, miálm-
st'eypulmainimsinls Pet-eris Wise
hens ioig Adams Kralffis mymd-
hlöjggvara. Þar 'hjió eimndig á’ siíin
u'm t’íma 'Hans Sa-dhls oig h-ans
„Mieistie-risiin|g-er“, isem -voru þjóð
siöguip-erlsó'nur í Núrnlb-erig
llöingu áðiuir ©n Waigmer genði þlá
ódauðlega.
Ef til vill' helfuir dlállæ-ti Hitil-
eris á Waigmer smúiið hiuiga hanis
itiil Núrníberig, — en -aUlk þesls
lágu sarnit stjiórnmlálallega-r á-
st-æður fyrir 'þvlí aið miikliu leyti.
! N-azitetum var lönlgum ií muma
j að ha.'Ma þiví fram, að h-ið mýja
Þýzlkalamd þeirra vær-i' einskoin
ar eniduxhiollldiguin, ‘hdiji's- gamlía
stór-a Þýzkailaindis, þeir v-i'ldu
i tenigja i-ðin'aðarifraimlkivæmdir nú
tímiainis við menindínigarllljióma fior
tíða-riminar.
í söigu Núrnlbergs va-r ýmis-
leigt aminiað, sem ffirekiair m-imintá
á mziiísmanin. í láaló-ðlri símum
g©gn Gyðimgum laigði JúHus
Streidh'er rdlka: áherzlu ó þettia,
og ðbúar Núrnlbengs vor kivatt-
i-r mijög til þeiss iá ámumum milli
1930 Qg 1940 að fara a-ð sam-
kivœrnt bnðium h-ams.
Á miektandöigulm Núrinlbergs
hiafðd sltijórnáin þair verið í hönd-
um f ámieninmar íhaildskllíiku.
verzllum öll var ií höndum eh>
stakra vaðtíamdlkilla fjiöillsikyHma
sem stéðu faistar igegn myndum
niokkurra verlkaimanina- eða iðn
aðanmiammasam-t aíka, eða (því,
að handverkismenin gætu skot-
ið mállum sárnum til sitjónna'r-
r bíða dóms
T EFTIRFARANDI grein
segir Chester Wilmont
frá hinni sögulegu, þýzku
borg Nurnberg, þar sem rétt
arhöldin yfir hinum nazist-
isifeu stríðsglæpamönnum
fara fram nú um þessar
mundir. Greinin er þýdd úr
brezka tímaritinu „The
Listener“, frá 15. nóv. s. 1.
vaMairyha 'Cig réitt Mult isinrn und
ir iniolkikruim krihigumisitæðum.
JalSnlfraimt þesisu, va-r-ð Nur,n-
berg einhiver ffyrista bongdm i
Þýzikalandi til Iþesis að ifioridiæma
Gyðimigs,. Það tvair á'riið 1134D.
Sömiuleiiðiis mum inazisitiumium
hiáfa fiuindizt uppiönfum í ‘tólfftu-
alld’air'ikais-tala mioíklkruim, is-em
siteindur ó hæð -eiinmd monðam-
v-erit við elzta hllluita b-ougarímm1-
a-r. Kaistali þeislsi er fnæguir fyr-
ir turm simim, em í hoinium Ifióru
jaifmiam ffr-am pyndiingar tii
for-na, — oig j-affnivel árið 1938.
'Oig síðast ein -eklki Isiízt ffumdu
miáizdlsitair i Núrmiberg meirlkdllieigt
samiMiaind af meinmiinigareiifðum
oig lómiemmrjrigu, — huigairffar
m-ainmúðar -cg mannibatúrs, sem
svo oft íklæðir Þjóðverjann,
ýmdst pensiómu d-r. J-ekylllis eða
mr. Hyd-es.
Éig huigsa, a-ð slíikar ainldlstiæð-
ur haífi veráð einma mieslt ófoer-
amidi ó fliokksmió-tuim maziista-
flo-klkisi'ns 'í Núrnfoe-rig %rilr stríð.
Ég var staddur á Iseim’asitia fflokíks
þiinigimiu þar, órið 1‘93'8. Þó var
éig viðistaddur íflejstar hersýn-
imigarnia-r, -e-r þar tfóru' ffram og
toomist að 'rauin uim, hverndig maz
jisltiaivéliin iriauinjverullieiga va-r.
| I heifla vilku 'setitu maziistarnd'r
j siinm hriæðiil-Qga svip á adlt flilf
| horigarinmar, — tyllltu ffámum
siinuim Ihvanvie-tinia oig iæptu slag-
! ynði isd'n. Eámindjg mláillu-ðu Iþeir
■ guda Iknoslsa! á hurðiir oig iglluigga
j all-ra Gyðiogaverzlana sem enm
j vonu rvilð lýði í ibongimmd.
Him fbrmiu stnæti emdutnróm-
uiðu sikiarlkaflianm aí jórnhælun-
uim, þar sam h-erm'&n-nirmir
geingu is-aimlk'væmt pnúisisn'eskium
sið. — — Stiiíðsæsimigamanin
siuinigu ffuflflum háisi siönigva og
heróp, isem að likiinidiuim hefðu
hiijólmað -sem m'oktouð óiguðl-egir
í. -eyruim, hi-nma iguiðhræddu
, ,Mei!sit énsilniger.1 ‘
lEinlkieniníiiskilaeddir istriáflfll'iiniga'r
úr Hitlens-iaasikiunini hrundu ó-
breyttum borguirum úr veigi oig
dréigú GyðíQga ú-t úr hedmdflum
þeiirir-a oig mteþyrimidu þeim á
igöfum úitd.
TJtleinidiinigum, sem ekiki höf-ðu
naz-iistame'riki tí hniappagatimu
var b'eltira að bera þjóðlfiáma-
misrPfli sditt í þess ista-ð í éjlálffls-
varmairisikymii. Lúðuirþeytairar og
öinirinr flrláivaðatæki vonu ií gamgi
d-aig' oig inótit á götum útil með
þjóðlciga imlúsiilk eð.a hlo'ómliist
beinriair tekuindar, siam nazist'ar
Irigðu ei-ntoanfliejga blllesisuim feí'nia
ýfir. — Eiininiig var afligemgt að
heyra ræ-ðlur miazilstt'aléiðlto'g-
anina — oig þá -ek'ki hMað sízt
Foringjans — útvarpað á slíkan
hiátt á aPlmiammiatfœri.
Dag 'niolkflounln igákk. ég út á
siviclkallilað Zeppedám FMId til
þels's að sjá 'Hitler tiatoa- kveðjlu
50.000 vertoaimiamma.
Zeippelin Field er igsylsilstónt
sýniogarvæði, hyigt -aff mazist-
'i’im oig rúm-ar um það fciiJl1 ffjórð-
-urg m:ll:Ijióoar marma.
Það liðiu rúmair þnjlár k'lufldku
stmndir áður em Hitler fldom. En
'stra-x, er Eorimgimm bintáfet,
kvalð v-ið í ölflium maminigrúan-
ulm: ,,-Sieg Hedll. Sieg Heii'!“ Síð
an- liéit’ saimikuiniduistijlóráinini ffólkið
hrópa hima 'páffaigaufcslegu þulu
áirtsimis: ,,‘Ein Riieah, eim Euiehrer“
io. s. frv.
Vienkiaimisnin-irniir 'gemgu sdðam
iVlíktiu liði iinin á völildinin:, malktir
ifyri-r öfan mitti, arueð Etkóflur í
fcöniduim eios óg byiasiur u/ppái
við a-xjlirnair, o|g voru h-reyifinjg-
ar þeirra talktfastar oig ótfrjáib-
lepiar einis' oig fliermamma.
Hi-tlller lávanp-aði þlá, Ihópuirámra
jhluisitaði á hamm- í 3ótr-:i''igaírffiuil(]jri
Frh. á 6. síðu.