Alþýðublaðið - 11.12.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐSÐ
Þriðjudagur, 11. desember 1945*
fUfrijðnblaðtð
Útgefandi: AlþýCunokkurinn
Ritstjóri: Stefán PéturmvMi.
Simar:
Ritstjórn: 4981 o«r 4*02
Afgreiðsla: 4988 •>* 499«
Aðsetur
i Alþýðntansinn »18 Hverf-
isgötu
Verð í lausasöio: 40 aurar
Alþýðupren tsmið jan.
Tvær defnur í verkalýðshreyfingunni:
Kyrstaða oo einræðl i Dagilrta.
Tímabær endur-
minning.
SÍÐAiN niúverandi aríMS'Stj'órn
var mynduð tneifiur miMð
verið talað um ,,ruýsköpun“ á
siviði atvinnuMsins í landinu;
en stjórninni ihiefuir iiika þegar
orðið mikið ágenigt í því, að
©ndurnýja og auka framleiðslu-
tæiki okkar, einfcum fiskiveiða-
flotann, og þar með að leggja
grundvöi] að auiknu og blóm-
Deigu athafinaliífi hér í fra'mtíð-
inni, ef vel verður á hinum nýju
framleiðsiliutækjum haldið.
Það er því ekiki nema mann-
legt, iþótt margir vilji nú þafcka
sér hitt og þetta í samlbandi við
þá . „nýsköpu.n“ atvinnuiífsins
— svo að orðskripi þetta um
merfcilegt át>ak sé aftur við
ihaft, — sem nú á sér stað. En
það mu.n Iþó sannast mála, að
enginn istjórnarfiliokkanna eigi
neinn .einfcarétt á þakklæti
þijóðariin.nar 'fyrir það stórvirki,
sem nú er verið ®ð vinna, og þá
sízt aif öllumi sá þeirra, sem að
vísu oiftast er með „nýsköpun-
ina“ á vörunum, en minnst hef
ur fyrir hana igert; en það eru
kiommúnistar.
*
I þesisu saimibandi var það
mjög tiímaibært, að H'araildur
Guðmundsson rifjaði það Upp
fyrir ræðumanni kommúnista í
eMhúisumræðunum á ailþingi í
fyrrakvö'lld, að AlþýðulflO'kkU'r-
inn bafði fyrir mörgum ár.um
ótt fr.umfcvæði að margs kionar
„nýsköpun“ eða nýbrevtni á
sviði atvinnuilífsins í landinu,
ekiki hvað isdzt sjiávarútivegsins,
sem með réttu mætti sagja, að
verið hafi upphaf og grund
Vöilur jþess, sem nú er verið að
giera.
iHarailidur minnti á' síMarverk-
smiðijur rfkisins, braðlfrys'tihús-
in, haifn'arlbæturnar, sem gerðar
hefðu verið, og vélarnar, sem
inn hefðu verið keyptar á ár-
umum 1934—1938, meðan hann
gegmdi embætíi atvinnumála-
ráðherra, cg sýndi fram á, að
þó hef.ðii hiutfallslega ailveg qpns
miklu fé verið varið til slíkrar
„ný:sköipunar“ á sviði atvinin.u-
Uífsins og núveranidi atvinnu-
mólarláðherra viilidi láta verja
til „nýsköpunarinnar“ i dag á
því sviði, sem heyrir undir
hann.
Þess er nú máske efcki að
væn-ta, að þeir skrumar-ar, sem
nú þykjast fyrstir alilra hafa
fundið það þjóðráð uipp, að „ný-
sikapa“ atvinn'Uviegi okfcar, láti
sér 'segijast, þótt þeir sóu reknir
þannig ó sta'ðreyndirnar. En
ihvar háiMa menn að við værum
nú á vegi staddir, ef sú „ný-
sköpun', sem íiaraMur Guð-
miuindsson var að minna á, befði
ekki átt sér stað á árunum 1934
—1i93i8? Ætli stríðsigróðinn
hefði ekki orðið eitthvað minni,
en hann varð, — án frystihús-
anna og síldarverkismiiðjanna?
Oig hvað heff'ðum við )þá getað
varið mifclu fé til þeirrar „ný-
BARÁTTA sú, sem háð er í
verkalýðshreyfinigunni, er
barátta á milli tveggja stefna.
Stefnu lýðræðis, frelsis og
framsækni annars vegar og
stefnu einræðis., ótfrelsis og
kyrrstöðu hins vegar.
Fulltrúar lýðræðisstefnu.nnar
eru Alþýðúfloikkmenn og aðrir,
firjá’lsilyin'dir me.nn, sem fy'lgja
þeim að miálum í verikaillýðs-
hreyffi.ngunni.
Fiulltrúar einræðisins eru
enn sem fyrr kommúnistar á-
siamt þröngsýnum æsingamönn-
um, pólitískum „ilukkuriddur-
.um“ ' oig ýmsurn dreggj.um úr
toorgaralfloikkiunum Qg þjóðtfé-
laginiu.
iSjómannaféilag Reykjiayík'Ur,
utnidir forustu Siigurjóns Á. Ól-
afssonar og Yerkalkvennafélegið
Framisóikn undir forustu Jó-
hönnu Egilsdóttur eru á brjóst-
fylkingu ffyrir stefn.u lýðræðis-
ins oig frelsisins í verkalýðs-
hireyfinigunini.
Einræðis- og kyrrstöðuiöflin
| beita iság fyrir Ailþýðiusamband-
inu un.dir forusíu fyrrverandi
erindreka atvinnurefcenda í
verkalýðishireyfiinigiU'nni og Jóns
Rafnssonar, land.skun.ns klofn-
ingsmanns.
Átlökin á miilli þessara
tveggja steífna bafa farið sí-
harðnandi og náð hámarki á
þessu ári, m. a. í samningum
iSijómannaféilagsins, svikum
kommúnista við verkaíólfcið í
Dagsbrún og Iðju og í fyrirhug-
uðum brottrekstri Verkakvenna
féilagsins Framsófcn úr Alþýðu-
semtoamd'kiiu.
í framkvæmd hafa þessar
tvær stríðandi stefnur birzt
iljósast í áðurtölduim atihöfnum
og skal því rœtt um þær nokk-
uð nlánar.
I
Um áramótin 1943—44 sagði
Daigsibrún upp hinum óhagstæðu
s samningum sínum við atvinnu-
irekendur. Það var einróma álit
' verkamanna, að Dagsibrúnar-
SEmnirgarnir væru svo úr-
j elltir, að á íþeim þyrfti að gera
i gagngerðar og ítlMiða breyting-
: ar og knýja ibæri fram 8 stiunda
• vinudag með tfullu dagkaupi.
j Dagslbrúnarstjórnin var skipuð
að 4/5 hlutum fulltrúium kyrr-
stöðunnar og einræðisins. Meiri
hlutinn réði að sjáltfs'Ctgðu öll-
um 'unidinbúningi og ganigi mál-
anna.
Við undinbúning hinna nýju
isamninga voru lagðar frarn
kröifur, sem fólu í ®ér breyting-
ar til bóta í 16 iliðum, en kaup-
upphæðin var sjiáif svo lág, að
ekki var krafizt tfulls dagkaups
ifyrir dagsverk eða 8 stunda
vinmudag. >
Formaður félagsins, hinn
dj'úipvitri iSiigurður Guðnason,
isem einniig var 'Sambandsst jórn-
armaður i Alþýðusamibandinu,
igekkst ffyrir Iþvi, f umtooði Jóns
Rafnssonar og annarra íkomm-
únista, að stofnaður væri 100
mama her, sem nota átti, ef
tiil verkfallis 'kæmi.
Á istjóírnarfunidum Alþýðu-
sambandsstjómarinnar var ekki
vinnufriður um mánaðarskeið
fyrir kröfum Dagsbrúnar um
aðstoð, þegar til verkfalls kæmi.
. Jón Rafnssion og Siguirður
Guðnason kröfðust iþess, að
isamibandið lundirbyggi víðtæk
verkfölil' til stuðnings Dags-
Ibrún, þegar til kæmi. Þeir töl-
uðu oipinberliega uim allsherjar-
verkfall otg ríkisstjór.narskipti.
Daigsibriúnarfberinn átti að taka
að siér blutverk 'lögreglunnar í
Reykjiavíik með • vinsamlegu
hlutileysi þláveranidi dómsmála-
ráðherra, að því er virtist.
Taugaæsinguir fcommúnista var
ósk'apilegur og illýrði þeirra í
garð atviinmureikenlda, sem þó
studidu iþiá til vatfda lí Dagsbr.úin,
t'ciku p'To taili.
Deilan fór fyrir sáttanefnd,
en sarrfeomuilag niáðiist ekki.
Verkfall virtist iþví óbjlákvæmi-
Iegt. En. þá fcom ,;bolbfo á ijbtát-
inn“. í istriðsæisingunini höffðlu
kicmmiúinistar gleymt fleir.u, en
að krefjast S'æmilegs kaups fyr-
ir verka.menn; Iþeir gleymdu
einnig að segja 'Samniniguinum
.upp hjá einum stærsta atvinnu-
rek.endanum í Ibænumi, Skipa-
útgerð rikisins.
Þetta fyr.irtæki gérði Dags-
brún það skiiljanlegt, að þar
sem það hefði jsamninga við fé-
ilagið' uim kauip oig kjör starfs-
iroanna sinn.a, my.nidu þeir verða
láfnir vinna áfram, þrátt fyrir
verkfaililið, eða aðr.ir starfsmenn
j ráðnir í Iþeirra stað.
Þegar Ijóst varð, að komm-
únistar hötfðiu igleymt ölilu, sem
imiáli skipti í undiirbúniijgd deil-
unnar, otg undirbú.ning.urIniki' var
lítið a.nnað .en nóilitískur áróður
og vaðali, gerðu iþeir neyðar-
samining við atviínmurekendur
'Og tféllu frá öiilium umibótatillög-
umum 16 að tiöilu, en endurnýj-
uðu gamla samninginn óbreytt
an að kalla, með ófu,llnægjan.di
hækikun iá tímiakauipmu. Þenn-
an samning samþykktu þeir, á
flofck'Sfumdi, að kalla stórsigur
tfyrir Dagsibrún og verkalýðs-
hreytfinguinia í heiM. Það sanna
er, að með Dagistorúnarsamn-
inign.uim tapaði verkailýðiurinn í
landinu tækifærinu tiil! þess að
toæta kjlör sín tiil tframtoúðar, og
sá s-aminiingur varð einniig lík-
kista 8 stunda vinnudagsins
tfyrir verkamenn. Samnimgnum
var sa.gt upp að atfstaðimni alis-
herjajatkvæðagreiðslu í tfélag-
i.nu. í þá atkvæðagreiðislu voru
kommúnistar reknir af almenn-
sköpunar", sem nú er í gangi?
Væri iþað elkki rétt, að þeir, sem
,nú (gala hæst ;uim „.nýsikiöpun-
ina“ og viija láta, þakka sér
einum hana, íhuguðu þetta?
Ailiþýðufliokk'urinn hetfur frá
upphafi verið filoikkur „nýsköp-
unar“ og nýbr.eytni hér ó landi,
bæði í verklegum og tfiéflagsleg-
um efnum. Hamn átti að rnjlöig
verulegu leyti frumkvæðið að
þeirri nýbreytni í framleiðsilu-
háttum og vöruv'erbunaraðtferð-
um, sem tekin var upp hér á
landi, einkum í sjávarútvegin-
um á síðasta áratug og hér hef-
ur verið getið um. Og hann átti
einnig mjög verulegan þátt í
því að rnóta það .nýsiköpunar-
prógraimm núverandi ríkis-
stjóraar, siem verið er að fram-
kv'æma, og ákvað raeðal annars
iþá’ tfjárupphiæð aff innstæðum
þjóðarinnar erlendis, sem til
þess ætti að verja.
En fyrir Alþýðuflokkinn er
hér eikki um neina nýja stefnu
að ræða, heiMur ótframihaild
þeirrar stetfnu, sem hann hetfur
alltaf Æyiligt. Hitt miun rétt, að
feommúnisitar hatfi aldrei átt
þátt .í neinni „nýsköpun“, —
neinu þijóðnýtu startfi ytfirlieitt,
tfyrr en í þeirri stjórn, sem nú
tfer raeð yöld. Eh einniig inn í
hana tfóru þeir skilyrðisilaust og
.stefnu'SikrárlaU'St, sem fcunnugt
er. Það var Aliþýðutflokkurinn,
sem miótaði stetfnu stjlóraarinn-
ar með mlál.efnasaiminiingnU'm,
sem han.n gerði, þegar stjórnin
var miynduð, við núiverandi
forsœtiisráðherra.
ingsiálitiniu og verkamiönnum
sjláltfum, þegar iþeir Ihiötfðu skot-
ið uppsögn samninganna á frest
í heiilt ár Qg lómlögulegt var að
fcomast ilengur undan k'rötfum
ifólksins rum endurskioðum samn-
iinganna.
Ein hinn nýja neyiðarsamning
gerðu kíoimmúnistar án þess að
isipyrja verkamennina riáða, og
fcomu með samnipgana tfýrir fé-
'lagstfund, Iþegar Iþeir voru húnir
aið gera þlá.
Og tíminn ileið. Óánægja
verfcamiannanna fór að vonum
isdvaxandi með neyðarsamniug-
ana. iSamininguinum miátti segjia
■upp að sex mánuðum liðnuro
fífestir töldiui 'sjláillfsaigt, a§ það
yrði igíert, og ný deila hafin á
lögfeguim grundivelli.
En siíðan samningarnir voru
gerðir eru ibráðum liðnir 4 sinn-
um 6 mánuðir, oig enniþá hetfur
Dagshrúnarstjórnin, í umfooði
fciommúnista, svikizt undan þvi,
að segja samnimgUinium upp eða
balda tféil'aigsfund um miálið og
unidlirtoúa aMsherjiaratkvœðia-
igreiisðlu í tfélaginu thT þess að
verfcamennirnir fengju iað íáta
i lijlós, opiintoerifega, óilit sitt um
málið.
í saimninigunum er ákvæði
um Iþað, að 'Sikipatflélöigin, sem
baifa á hendi afgreiðslu skipa
við Reyikjavíkiurhöfn, skuili
ráða, fastlaunaða starfsmenn úr
hópi verkamianna til alfigreiðsilu-
starfamina. Þessu saminingsatriði
hefur ekki verið tfiullnœigt.
Á siíðastliðnu sumri krötfðust
verkaimenn að frá þ'eissu samn-
ingsatriði yrði enidanifega geng-
ið í háuist og samininigunum í
heild sagit upp, ef efcfci fengist
íþialíanleg lausn á máli.nu
Stjórnin neyddist þá f” þess,
að toera málið .upp við atvinnu-
reikendiUr, en þeir tóiku því
þuingfega og h^imituðu meðal
aninars launailækkun ihjá’ þei.n
verikamönnum, sem yrðu fas;-
ráðnir, og að atvinnurekendur
F. U. J. F. U. J.
FÉLAGSSTARFIÐ
FUNDUR
Spila- og taflflokkur í kvöld
kl. 8,30 í skrifstofu félags-
ins,
Mætið öll stundvíslega!
Stjórnin.
mættui færa venkamenmna á
milli vinnustaða eins og fe, etf
þeir þættust efcki hatfa þeirra
tfuIT not, part úr degi.
Koimmiúnistarnir í Daigstorún-
arstjórn.inni vonu tilifeiðamfegir
til toesis að ganga að þes-su hvora
tveggja, ,ef þeir tfiengju s;á>f-
dæmi um Iþað, hverjir úr hópi
verkamanna yrðu fastráðnir.
StarfsaMur og verkhætfni átti
þar engu um að ráða, en fylgi-
'spekt við einræð'ið og aftur-
haildið öllu.
Þegar verkamönnum varð
ijóst, f hvert óefni var komið,
neituðu þeir einum rómi, að
'ganga að þessari lausn, en heimt
luðu að samningúnum yrði sagt
upp. En kommúnistarnir í stjórn
kmi .vomu efcki á iþví. Þeir köM-
uðu nokikra verka.menn saman
á fund og létu þá deila um allt
cg ekkert. F.ngin ályktun var
lögð fram til samþykktar, en
stjórnin sagð', að fundinum
'loknum: „Menn eru ekki sam-
mála um þetta má!, við leggj-
um það því til hliöar.“
Enginn félagsfundur var
haldinn um málið og engln aifls-
herjaratkvæðagreiðsla fór fram
um upipsögn samninganna.
'Komimiúnisf'amir lí stjórninni
siviptu verkamennina með ger-
rœði, tæikifærinu tiil þess> að
Iáta í ljós álit sitt um hina af-
ifeitu oig' úreltu samninga og
foundu þá áfram um 6 mánaða
skeið á klafa þr,ældóms og lágra
launia.
Félaginu er stjórnað af fá-
Framhald á 7. síðu.
TM O'RGUNBLAÐIÐ gerir í
í þætti sínum Á alþjóða
vettv'anigi nánari kynni vestur-
veldanna og Rússa að umræðu-
>eíni og styðja þar við umroæli
'kun.ns ameriísfcs blaðamánns.
iSegir sivo í þasisari jgrein Miorg-
uniblaðisins:
„Frá Rússlandi heyrast oít radd
ir um, að umhieimurinn ætti að
gera sér far um að k-ynnast rúss-
nesku iþj'óðinni betur en hann hef
ir hingað til gert og dæma síðan
um ástandið innan RússJands.
Kommúnistar utan Rússlands og
þar á meðal hér á lamdi nefna
þetta sama á nafn stundum. Þeirra
viðkvæði er jafnan þegar .skýrt er
frá högum rússneskrar alþýðu og
siljórnrhiálum þar í la;nd.i. „lýgi,
'lýgi, rógur og níð“. „Ykkur væri
nær að kynna ykkur hvað þið er-
uð að segja, áður ,en þið hlaupið
með lygasögur um ráðstjórnanlýð-
vieldin" o. s. frv.
Brooks Atkinson, fcunnur ame-
rísku-r blaðamaður, fréttaritari
„New York Times“ í Moskva not-
aði sér af því, að ritsfcoðun var
létrt að nokíkru á skeyti erlendra
blaðamanna frá Ráðstjórnarríkj-
unum, og gerði leynd þá, sem yfir
öllu ríkir eystra þar, að umtals-
efni. Hann hafði tekið eftir hinni
miklu ánægju, sem lýsti sér í
rússhasksum blöðum vegna knatt-
syrnuisigurs rússnesks liðs í Bret-
landi. (Rússar unnu brezkt knatt-
spyrnufélag með 10 mörkum móti
1). — Rússnieska 'blaðið „News“ í
Moskva skrifaði í tilefni þessa
fcnattspyrnuisigiurs: „Væri það ekki
þess vert að kynnast ofckur bet-
ur? Betri þekking á okkur gæti
ef til vill 'hjálpað erlendum mönn
um til að skilja okfcur á fleiri svið
um en fþrótta.sviðinu.“.
Atkinsson gerði þessa alihuga
semd við ummæli „News“: —
„Þessi álkafa athugasemd . . .
'bendir til þess, að tilraun til betri
skilningsauka eiga einungis
að koma frá einni hlið. . . . Rúss
r.eska þjóðin býr einanðruð innan
lokaðra landamæra í sj'álfishóli . . .
þrátt fyrir innileik RússneSkra
einstaklinga, þá leggja Rússar
efcki eins hart að sér til að reyna
að skilja okkur, eins og fjöldi
Bandaríkjamanna leggur að sér til
að reyna að skilja og kynnast
Rúsisum. í þeim efnum flytja Rúss
ar meira inn, en þeir flytja út . . .“
•Ef þei-r menn er.u til í Moskva
sem telja, að Vesturlandamenn
Framhald á 7. síðu.