Alþýðublaðið - 20.12.1945, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 24. dos. 1445
Mikil læti. — Þeir, sem nú stjórna blöðunum — og
Tið, sem eigum næstum því frí. — Ævintýri í bóka-
búð. — Bréf um ávextina og allt það stand. — Betl á
götum Reykjavíkur. — Nokkur orð til bréfritara.
ALÞVPUBLAÐIÐ_________________________________s
i
Nú í hðndum Bandaríkjamanna.
1 Þessi mynd sýnir er brezkir sénfræðingar voru að reyna hinar skæðu svifsprerugjur Þjóð-
I verja, en nokkrar iþeirra náðust óskemmdar eftir uppgjöf Þjóðverja. Á mynd þessari má sjá
I brezka verkfræðinga skóta slikum sprengjum á loft, og er myndin tekin í Guxihafen é' Þýzkal.
Eruð pér örvhentur?
AÐ ER RÉTT SVO að maður
kemst að með aUa spokina í
Jjes.sum óskapa látum. Blöðin eru
troðfull af auglýsingum og kaup-
menn, heildsalar og bókaútgef-
endur hafa svo að segja tekið að
sér ritstjórn hlaðanna. Og það má
segja þeim til lofs, að þrátt fyrir
hinar ítrustu tilraunir og allskon-
ar uppátæki okkar blaðamannanna
bera blöðin sig aldrei eins vel og
einmitt þegar þessir aðilar hins
ipinbera kaupsýslulífs taka að sér
ritstjórnina. Og grunur minn er
sá, að fjármálaráðherrar og kaup-
útborgendur blaðanna vildu helzt
að kaupmennirnir ritstýrðu blöð-
unum alltaf.
JÁ, ÞAÐ ERU ÓSKÖP mikil
læti. Þarna streymir fólkið um
götumar í leit að einlhverju til að
kaupa, bara eirihverj.u — og flest
er keypt, toæði ætt og óætt. Og það
er svo sem ekki ihættuilaust fyrir
þó sem eru óvanir mikilli ös eða
olribogaskotum og hrindingum að
hætta sér inn í böka'búð um þess-
ar mundir, því að (þar er erfitt að
komast að. Það eru ekki allir eins
heppnir oig ég varð í gær. Ég var
að snúa mér frá bókaborði — og
[þá rakst á mig stúlka og það var
frumlegur árekstur. Við mynnt-
umst — óviljandi.
NÚ ERU AÐEINS þrír dagar
til jóia — og þó raunverulega
ekki nema þrír, því að Þorláks-
messa er að þessu sinni á sunnu-
degi og jólin byrja því næstum
því klukkan 12 á ilaugardagskvöld.
Þetta verða löng og rnikil jól — og
enginn skortur verður á því að
hafa eitthvað sér til dundurs um
þessi jól. Nóg er af bókunum, og
það góðum bókum, því að ég held
að mér sé ó'hætt að fullyrða það
að aldrei (hafi komið út eins mik-
ið af ágætum bókum og nú. Þó
virðist eina bók vanta, sem fólk-
ið vill fá, og það er sálmabókin.
Ég hef fengið kvörtun um það, að
þessi bók sé nú uppeld í búðun-
um.
HJALTI SKRIFAR þetta bréf
um ávextina: „Nokkur síðustu ár-
in hefir það eigi brugðizt, að blöð-
in hafi, á 'haustin, flutt fólki þann
fagnaðarboðskap, að ávaxta væri
von fyrir jólin. Og þessir jóla-á-
vextir hafa komið, en aldrei næg,t
til að allir gætu fengið hæfilegan
skammt. Raunin (hefir orðið sú, að
itiltöluiliega fámiennur hópuir
hremmir jóla-ávextina ár eftir
ár, gegnum kunningsskap við
heildsalana og þær verzlanir, er
selja. Er algengt að sama fjöl-
skyldan nær í fleiri eða færri
kassa í hver.t sinn, er ávaxtasend-
ing fcemur til landsins, þótt al* 1-
(menningur fái iítið eða ekkert af
góðgæ.tinu.“
„ALDREI MUN ÞÓ ójöfnuður-
inn orðið meiri en mú. Að þessu
sinni var það miklu minna en áð-
ur, sem fékkst af góðum eplum í
Ameríku. Til viðbótar var svo
keypt þrefalt meira magn af súr-
um eplum, við sama verði og not-
hæf vara. Innflytjendasambandið
hafði ákveðið að senda súru eplin
út á land vegna þess að þau þola
lengur að geymast. Þrlátt fyrir
þessa ráðstiöfun kernur mjög lítið
af ætum eplum í búðir hér í
Reykjavík vegna þéss að það eru
hinar sömu „favoriseruðu“ fjöl-
skyldur hér, sem enn fá tækifæri
til að hamstra megnið af ætu epl-
unum, en fjöldinn fær lítið sem
ekkert.“
„KRAFA ALMENNINGS er sú,
að annaðhvort verði alveg hœtt að
flytja hingað ávexti, eða að þeir
verði skammtaðir eins og t. d.
smjörið. Nú mun vera von á ein-
hverjum slatta af appelsínum og,
ef til vill, eplum, etfir áramótin.
Ef Viðskiptaráðið hugsar nokkuð
um hag almennings í þessu sam-
þandi, ætti það því að fyrirskipa
skömmtun nú þegar. Einnig að
setja innflytjendum það skilyrði, að
dollurum verði eigi oftar varið fyr
ir súr eða hálfvegis óæt epli. Við
höfum annað þarfara við dollar-
ana að gjöra.“
GÓHJARTAÐUR SKRIFAR
þetta bréf um betl á götum
Reykjavíkur: „Ég var é leið niður
Laugaveg og hafði stanzað við búð
arglugga. Þá kemur þar að kona
og leiddi hún lítinn dreng með
sér. Spyr hún mig fyrst hvar far-
ið sé inn :á La'Ugaveg. Ég svara
henni og segi að hún sé nú einmitt
á Laugaveginum og bendi henni í
iþá átt, sem kallað er að fara inn
Laugaveg. Hún þakkar mér fyrir,
en stendur sVo dálítið við, og þeg
ar ég ætla að spyrja hana hvor.t
ég þurfi að vísa henni betur til
vegar, segir hún allt í einu: „Þér
eruð nú víst ekki svo efnaður að
þér getið 'gefið mér fáeina aura.“.
Ég sagði henni, eins og satt var,
að ég hefði því miður einga aura
á mér, og skildum við með það.“
„ÞEGAR ÉG FÓR að íhuga þetta
nánar, fannst mér þetta svo und-
arlegt atferli hjá konunni, að
spyrja fyrst til vegar -og ibiðja síðan
um aura, að ég vil nú ibera þetta
undir þig, hvernig þessu muni var
Frlh. á 6. síðu.
EITTHVAÐ milli 10 og 20%
af öllum mönnum eru örv-
hentir og fjöldi frægra manna
hefur á öllum tímum talizt í
hópi slíkra manna. Meðal þeirra
fayoriki meira né minna en sjáLf
ur ILeonardo da Vinci; sömu-
Iieiðis Ihiinn frægi málari' Adolpíh
Menzel og nafnikuinna sögufaetj-
an Onmiur rauði úr skáldsöigu
G. 'Benigtssons, sem svo mangir
kannast við.
Á Ihinni stóru eyju Celelbes í
Hoillenzk'U Austur-Ind'íum faafa
menn ikomizt að iþvi sjaldgæfa
fyrirlbæri, að mikill meiriihluti
I alira íbúa eyjarinnar enu önv-
hientir.
Stundum er mjög erfitt að
skera úr um það, Ihivort einfaver
viðkomandi persóna er önvfaent
eða ekki. íÞað er nefnilega
furðu algepgt, að rnenn geti
ýmist' notað vinstri og faægri
hendi jafn auðveldilaga, till
hvers sem vera skal, — séu sem
sé jafnvígir á báðar.
Sá, sem er örvhentur, er
einnig örvfættur; — og sést
þetta ekki hvað sízt á knatt-
spyriiumönnum.. Sömuleiðis faef
u:r !það fcomið í iljós á síðari tím-
um, að mianmum er ýmist lagið
að nota meira faægra eða vinstra
auigað, ef um notkun aðeins
annars favors er að ræða, og fer
þetta einnig eftir því, favort
þeir eru örvfaentir eða ekki.
ÍÞetta kemur samt ekki mikið
sjó'nskerpunni við. Og vitanlega
faiorifir maður jafnan mikið með
báðum auigum á ihlutina, — en
tilfellið er, að raunverulega
notar maður alltaf meira annað
auigað. Það má kannske konaa
orðum að þessu á þann veg, að
maður sjái með öðru auiganu,
en. faitt fajálpi aruanini til jþess að
sfcyinja ifjarlægð fajlutarins, sem
maður sér, frekar en að maður
beinínis skoði faann með því.
Það er til dæmis eftirtektar-
vert, faversu börn teimja isér oft
að faafa annað augað faálflukt
á meðan þau iesa eða skrdfa, —
þegar á unga aldri.
*
Iijá langflestum okkar er það
ö"^'”y hvor fa'liðin, sem faefur
þannig yfirifaöndina, — og lang-
samleiga algepgast er 'það sú
hægri. En að öllum líkindum
er maðuriinn eina skepna j'arð-
arinnar, sem þannig er af iguði
gerð. Meira að segja apamir,
sem í ýmsu standa oikkur næst,
REIN sú, sem hér fer á
eftir, er þýdd úr sænska
tímaritinu „Allt i fickform-
at“, og e rhöfundur hennar
Thure Mánsson. Segir hér
m. a. frá orsökinni fyrir því,
að höm em örvhent, og að-
ferðum til þess að bæta úr
því.
virðast ekki faafa neina eigin-
'leika, sem geti bent tiili þess, að
þeir iséu háðir meira annarri
hliðinni en fainni.
Reyndar er það ekfci þess
vert, að ganga fram fajá þvá, að
þáfagaukar eru gjarnir á að
rétta frekar fram annan fótinn
en fainn, og er það þá ýimist sá
hægri eða vdnstri. ÍÞetta er þó
eikki áberandi nema Ihijá þeim
páfagaufcum, sem faafa lært að
tala. En óefað er þetta eittihvað
í ætt við áðurnefnda mannlega
eiiginleika.
iÞaðf að maður faeitir frekar
faægri faenidinni en þeirri vinstri
(eða öfugt), er auðvitað afleið-
ing vanans fyrst og fremst.
Sömuleiðis stafar það í ýms-
um tiiifell'um af fyrirfram ókveð
inni þjálfun. En ekki favað sízt
:mun jþetta vera arfgengt frá
forfeðrunuim, sem lí igegnum
árafhúsundiir fai’afa tamið sér
notihuin faœgri faandar fraim yfir
þeirrar vinstri.
Og í lífsbaráttu liðinna kyn-
slóða faefur yfirráðaviljd (hiægri
'handarinnar siigrað, — í ilang-
flestuim tilfellum.
Það er semsaigt undir uppeld-
inu fcomið, oig þvd, favað maður
erfir frá forfeðrunuim, favort
maður verður örvhentur eða
ekki.
Lainigflestir eru lausir við þau
óþægimdi, sem af því geta staf-
að að vera örvfaentir, enda er
það svo fjölmargt í hinu daglega
líifi, sem maður urpgengst frlá
blautu ibarnsbeiini, sem einmitt
ihvetur mann til þess að bedta
faægri faendinni freimur en
þeirri vimstri.
*
‘Sái, sem er örvfaentiur þarf
oftast nær að sigrast á ýmsum
erf iðléikum, Iþedrra faluta vegna.
Öll áífaöM eru við það miðuð, að
þau séu r^btuð af fódtoi, setm
beitir faægri faendinni. Sarna er
að segja um vopnin, sem foardzt
er með í styrjöMurnum.
Barmið ilærir fljótt að faeilsa
með „réttri“ faendi, storifa með
faenni otg beita faenni við favers
kyins ledtoi oig störf meira en.
þeirri vinstri. ÍÞetta álvinmst á
skömimium tíma og án rninmstu
fyrirlhiafnar, sé ibamið etoki örv-
faent frá fæðingu; em sé svo, þá
er það aftur á móti mjög erfiitt
Æyrir bamið að venja sig á beit-
ingu faægri faandarinnar.
Ýmsir hafa viljað foera 'á
móti þeirri istaðlhæfimigu, að það
geti verið larfgengt að vera örv-
faentur. Aftur á móti er fjöl-
rnargt, sem foendir eindregið til,
að slíkt sé tilfelilið samt sem
áður. (Þess eru mýmörg dæmi,
að margir ættliðir sömu ættar
eru al'lir örvfaentir. Aftur má
benda á það, að erf ðir, sem slífc-
ar, em aðeins fóignar i vilja til
að ibeita „ra.ngri“ faendi; það
má í flestum tilfeMum lagfæra
slitoa tilfaneiigingu í uppvextin-
ium þainnig, að Ifaennar (gæti ekki
siíðar rneir í lífi einstatoMngsins.
Ti'l Iþesis að fajálpa viðkomandi
'bami að foeita Ihægri faendinni,
þarf að foyrja nógu snemma á
að venja það við það. Á því
veltur mitoið.
CÞegar uppeMisfræðiingar nú-
tímans rannsaka fyrirbrigði sem
iþetta, ikomast þeir ekki hjá því
að faugleiða nokkuð Ihliiðstæð
ei'nkenni, eins o;g stam, misil'estr-
arfaneiigð iog iskriftarerfiðleika.
Allt er þetta skylt fan'eigðinni
til þess að foeita meira annarri
fal'iðinni en fainni.
iStöðvar þær í faeilanum, sem
orlka á talvöðva oig augu, t. d.,
eru nátenigdar ákiveðnum. stöð-
um i heiílafoenkinum, en slifcar
stöðvar liggja jafnan vinstra
megin í faöfði þeirra, sem ekki
eru örvfaemtir, en hægra megin
fajá þeim örvlhentu. Annar faeila
faelmingurinin teOst því óneitan-
lega meiru um ráðandi en fainn,
enda þótt foáðir (h'elimingar séu,
að (því er virðist, að öllu leyti
eins.
Hjá nýfæddum foörnum faafa
auðvitað engar talstöðvar þró-
azt, jþvá að þau igeta ekki talað.
Fyrst eftir að börnin faafa lært
að 'skilja ýmis orð oig jafnvel
læra að tala iþau, myndast tal-
Framhald á 7. síðu.
Hifitirðingar
Jölablað AlÞýðublaðsins
er komið og verður það selt á götunum.
Jóiablaðið er án efa
BEZTA OG ÓDÝRASTA JÓLALESNINGIN.
Kostar aðeins kr. 5.00 en er 64 síður að stærð.