Alþýðublaðið - 28.12.1945, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 28. des. 1845.
|Uf>ijð!tbU*tó
Ötgefandi: AlþýCuflokkarlnn
Rltstjóri: Stefán PétnnvMi,
Símar:
Ritstjórn: »* 4»«2
Afgreiðsla: *»•# »( *»•«
Aðsetur
i Alþýðataúalnn -rlð Hverf-
isgötu
Verð í laasasölu: 40 aurar
Aiþýðuprentsmiðjan.
1
Tvær stefnur í verkalýðshreyfingunni:
Óstjórn kommúnista í Iðju.
Sök bítur sekan.
ÞJÓÐVILJINiN befur lemgi
haft þainn sið að ráðast á
pólitísika andstæðinga sína með
lygum Qg rógburði sikömmiu fyr
ir stórhátíðar. Hefur þessum
lyigahenferðum kommúmista-
blaðsins fyrst og fremst iverið
beint 'gagn Alþýðuflokknum og
Alþýðuiblaðimu. En tilgangur
þeirra er sá, að útibreiða róig-
burðinn og ilyigina, meðan iblöð-
in koma ©kki út. ÍÞes'sari bar-
áttuaðferð heldiur Þjóðviljinn
ótrauður áfram, enda þótt þess
um heimsk'U'l'egu herferðum
hams hafi ávallit verið hrundið
eftir fáa daiga með þeim hætti,
að skriffimnum hams hefur orð
ið til skammar em amdstæðing-
unum til frægðar. En sldik er trú
íslenzikra kommúnista á áhrifa
mátt lyigimnar.
Hinn pólitíski jólaboðskiapur
Þjóðviljans að þessu simni var
hvatvísleg og heimskuleg á-
rás á Aiþýðuiblaðið, sem
hann ber nú þeim sökum, að
það hafi allajafna verið naziis-
manum vinsamlegt og þjófnað
mólstað hans dyggilega!
❖
Orsök þessarar herferðar
kommúnistablaðsims er að sjálf
söigðu hinar stórmerku upp-
iýsingar Finns Jónssomar um
starfsemi Þjóðvera o>g nazista
hér fyrir styrjöldina og marg-
háttuð linkind ýmissa íslenzkra
stjórmmálamamna við nazistana
þýzku og málaliðsmemn þeirra'
og vini,
'Em hvað kemur til þess, að
Þjóðviilijanumi bregður isvo mjög
í ibrún við þessar upplýsi'nigar,
að hann rýbur rtil og ræðst á
Afliþýðub'laðið og Allþýðuflokk-
inm með stóryrtuim lygum og
hvatV'ís'lGigum rógburði?
Ástæðan er auigljóslega sú, að
kommúnistar óttast, að afstaða
þeirra isjálfra til 'nazismans í
árdögum himnar nýlolbnu styrj-
aldar verði leidd á iljós og igerð
heyrin kunnug. Þeir viita, hver
var afstaða þeirra til mazis-
mans, meðan griðasáttmáli
Stalins og Hitilers var í gildi, og
óttast, að þeir verið látnir
standa reik'ni'ngsskap þeirrar
afstöðu simnar.
*
Þjóðviljanum væri sæmast að
láta vera, að Ijúga Iþvá á önmur
blöð, sem barizt hafa skelegg-
lega igeigm nazismamum, að þau
hafi horið svip krýiisTinigaífolaðt
arnna. 'Homum væri mær að
líta S'jálifum sér mær og kynma
sér umm.æli sjálfs sím, þegar
hamm flutti þjóðimni kvislimga-
skoðanir sínar. B'laði'nu, sem
hélt þvi fram, að ekki mætti
gera viðskiiptasaimnimga við
Breta nema jafnfram yrðu gerð
ir viðskiptasammingar við ríki
Hitlers, að ekki væri Ihægt um
það að segja, hvort þýzkir kaf-
bátar eða brezkar vítisvélar
væru valdir að hvarfi íslenzkra
skipa, oig að það væri aðeimis
smekksatriði, hvort menn væru
Framhald á 7. síðu.
MEÐ INNLENDA IÐNAÐ-
IN'UM myndaðist ný stétt
verkafólks í lamdimu — iðmverka
fóikið.
Að vísu er hæpið að mefna
þetta fóilk sérstaka stétt, vegna
iþess, að tiltöluileiga fátt a-f því
vimmur við iðnaðinn til lang-
frama, heldur kemur það og fer
í síifelilu. Það er því næsta örð-
ugt að greina þetta fólk stéttar-
lega fná öðru verkafólki. Þessi
sífeldu verkafólkiss'kipti í verk-
smiðjumum valda stórtjómi öll-
um, sem hilut eiga að máli, iðn-
rekendum, verkalýðnum oig
neyíendum. Vöruverðið er ó-
eðlilega hátt og vöriuvöndum
mokikuð áfátt og vinnuaffcöstin
bágborim, sem eðlilegt er, iþegar
verkafólkið öðlást ekki æfingu
og ver'khæfni sökum sífelldra
skipta á vinmuistöðum.
Þegar iðnverkafólki tók að
fjölga á bænum, á'litu forustu-
memn verk alýðsbreyf ingari nnar,
að hér imynidi myindaist föst stétt
iðinvexkafóilks, eins oig erleindis,
þar, sem iðnaður er rekiinn að
nokkru manki. Þess vegna var
hafizt 'handa um stofnun nýs
verkailýðsfélags, „Iðju, félags
verksmiðju'fólfcs,“ eins og félag-
ið var meifnt við stofnun þess.
Fró 'öndverðu eða áður en Iðja
varð tiil, vönu kjön iðnverkafólks
ims mjög báigborim, sem skiljan-
ilegt er, þar sem ekkert verka-
lýðsfélag samdi .um kaup þess og
kjör, en í bænum var mikið at-
vinmuleysi.
Atvimmurekendur, sem jafnam
eru sjálfum, sér samkvæmir í
ktaupgjaldsmálumum, néðiu eimir
kijörium fólksims og skömmtuðu
því kaup, samkvæmt sinnd al-
þekiktu rausm, t. d voru þess
dæmi, iað fullvi'nmamdi stúlkur
hefðu í kaup 60—80 kr. á mám-
uði fiyrir 8—'10 stunda vimmu-
daga.
Þegar Iðja haf ði verið stofnuð,
varð fyrsta venk félagsáms að
knvja atvinnunekendun itil að
viðurkenma félagið samnmgs-
aðila fyrir verkafólksims hönd.
Eftir mokkuð hörð átök við at-
vin n urekendavaldið tókst fé-
laginu að ná saimmingum, sern
að vísu voru fremur óhagstæð-’
in, en þó til stórna ibóta. Með
fyrstu samningunum vannst
það tvennt á, að félagið var við
urkenndur isamimin'gsaðili og
kaiupið samræmt í öllum iðnað-
inum, og hæsta kaup, sem
greitt var í iðnaðinum, lagt til
grundivaillar.
Inm' í Iðju var smalað öllu iðn
verkafólki og eftir atvikum fór
félagið vel af stað, enda var
því :í öndverðu stjórnað af Ail-
þýðuflokksmönnium og öðrum
andkommúnistum.
Þegar striðið skall á og verð-
hó'lgan hófst, voru laun karla
samikv. • Iðiju'samniinigum kr.
1195.00 byrjum'arlauin, en full
laun kr. 300.00 á mámuði, og
kvenna kr. 108.00 foynjunar-
Jaum og kr. 160.00 á mámuði
fu'll lauin. Þetta var að sjálf-
sögðu 'óviðu'nandi fcaiup og eim-
igöngu bægt að fá fólk til þess
iað vinma fyrir það í fcreppu og
á atvimnuleysistímum eims á
árunum fyrir stríðið.
Á öndverðum striðstímanum
lét ÍRumólfur Pétursson af for-
memmslku d félagimu oig gerðist
iðnrekandi; það varð mjög ör-
lagaríkt fyrir veilfamað Iðju og
iðnverkafáJkið, 'því við forustu
tók tv'ímælalaust mesti hrak-
fallabálkur og amlóði í verka-
lýðsmálum, sem komið hefir ná-
ilægt íþeim málum hér á landi.
Maður sá er Björm Bjarmason
foæjarfulltnúi ikommúmista og
verkstjóri og meðeigamdi að
sögn í sápufyrirtæki' foér í bæn
um. Umdir forustu Œtunólfs
voru að skapast eðlileg sam-
skipti á milili Iðjiu oig atvinnu-
rekemda, þax sem bvor virti anm
an sem mótaðila oig forðazt var
að viðhafa mokkrar óþarfa ýf-
imigar, en Iðja bélt fram kröf-
um o’g rétti* 1 fóliksins með fullri
festu.
Iðnaðurinmi átti í fyr-stu örð-
ugt uppdráttar og varð því að
stilla fcaupfcröfunum í hóf. En
með verðfoólgumni og uim l'eið
og erilendar iðnaðarvörur hœttu
að flytjast til landsins af styrj-
aldarástæðum hófst eitthvert
mesta blómiasfceið fyrir íslenzk
an iðnað, sem gengið hefur yf-
ir mokku'rn atvinmurekistur hér
á landi. Þá var tækiíærið kom-
ið til iþess að foæta kijör iðn-
verkafólksi'ns.
En nú voru kommúnistar
teknir *við ptjórmi félaigsins og
ikorn stefnumunurinn brátt í
ljió's. HaigsmumamáiH fólkisinis
voru licgð á hiilluina og flokks-
leigur áróður fyrir Kommúin-
istaflokkinn var látinm' skipa
öndvei<?ii í öllum störfum for-
mia'nmsims iBjiörms Bjarnasonar.
Fól'aigsmenin 'úr öðrum sam-
bandsfélöguim, sem unmu um
stundarsákir eða um lengri
tíma við iðnaðarstörf voru hund
eltir og ofs'óttir á vinnustöðum-
um af ráðamönmum félagsins.
Þeim var gert að greiða full
félagsgjöld til Iðju þótt þeir
væru fulligildir og ískuldlausir
ifólaigar i öðrum sambamdsféilöig-
um. Að lokum sikaonst fyrver-
andi Alþýðusambandsstijórn í
leikámn og úrskurðaði þetta at-
hæfi Iðjukommúnistanna lög-
leysu, en hinu rrangfengna fé
ihéilt Iðja iþó áfram, en varð að
feilla miður áframlhaldandi fját-
þvinigámi'r alf V'erkafóUkinu.
Þegar atvinmam jókst í foæm-
um, ihvarf imargt af iðnverka-
fólkinu á braut frá iðnaðinum
og til a'nmara foetur launaðra
starfa. Það, sem etftir varð, tfékk
kjör sín bætt að nokkru ám þesis
að Iðjuforustam foefði á það
in'okkur áhriif til ibóta. Þeir iðn-
rekendur, sem þrjózkiuðust við
að h'ækka fcaupið við verkafólk
sitt, misstu allt starfsfólkdð og
urðu að draga saman framileiðsl
una og mota óvant og lítt dug-
andi istarfsilið. Þessar laðstæður
ýttu að sjáMsögðu lunidi'r kröfur
Iðjufólksins um að saimming-
um félagsins yrði sagt upp og
'kaupið bæfckað svo að hœigt
væri að ílifa af því.
Iðja .saigði samninigumum upp
nokkr.um sinmum, en jafnam
■ slöimidu kommúnistar fyriir meðam
það kauip, sem almenmt var
greitt í verksmiðjum. Himiii* mý-
igerðu samningar voru því fólk-
inu jafnan fjötur um fót. Það
varð að standa í eilífu kaup-
þjarki, bver við sinn atvimmu-
rekamda, þrátt fyrir isamninga
stéttarfélaigs þess.
30. júlí 1943 undirrita Iðju
kommúnistarnir samning við
latv'imEnurekemdur, þar sem
mámaðiarfcau'p karla er ákveðið
kr. 280.00 á mánuði, en 2ja ára
iþjónustu 440.00, og kvenna á
sama hátt kr. 160.00 cg 265.00
á mánuði, grunnkaup.
Samkvæmt þeim S'ammingi
S'kuldbumdu kommúnistar fé-
lagsifólkið í Iðju til þess að
vinma einigöngu hjá fyrirtækij-
um í Félagi ísl. iðnrekenda.
Þar með var félaginu bægt frá
því að hafa áhrif á kjör mifciJs
hluta af iðnverkafólkimu; í bæn
um;, sem var að vísu skaðlaust
'fyrir fólfcið sakir ómenms'ku
kommúmLstamma, en þetta saimm
ingsatriði varð Iþess valdandd, að
rnikill fjöildi iðnverkafólks varð
utan garðs í verkalýðshreyfimg
unni, þar sem önmur verfcalýðs-
f élöig töldu sig eikki gerta skift
sér af máiJefnum iþess fólks, sem
Iðju foar, samkvæmt ætlumar-
verki sínu o3 lögum, að hafa
inman vóbanda simna og igæta
haigsmuma fyrir.
iSamningurinn 1943 var igerð
ur ámi þess að til moikkura átaka
kæmi við atvinmurekendur. Að
sjálfsögðu var Iðjufólkið mjög
óánæigt m.eð þenna'n samming
og var honum því ;sagt aftur
Upp árið 1944, og þá lenti Iðja
d verkfalJi, oig því dœmailaus-
asta verkifalli, sem söigur fara
af.
'Ko-mmúnistar foyrjuðu verk-
falldð með því að lýsa yfir og
framkvæma verkfall á vinmu-
stöðum hjá atvimmurekendum,
sem Iðja hafði enga samnimga
við, þessi ver/kföll voru foráð-
lega dæmd ólögleg af félags-
d'ómi'.
Á öðrum stöðum t. d. i fyrir
tæki formamns Iðju, 'Björns
íBjamasomar, var unmið að stað-
aldri að framilei'ðslu iðnaðarvara
með vélum, sem Iðjufólkið hafði
ilagt niður vimnu við í fullkom
lega löglegu verkfalli. Verkið
var framkvæmt af forstjórum,
O
T I L
iiggur leiðin
J
skrifstofufólki, foilstjórum og
sendisveinumi, og bvo mikið var
langlundargeð kommúnista, að
þeir gerðu enga tilraum til þess
að stiöðva vinmu þessa fólks,
sem að sjáMsöigðu var ekkert
annað en angasta iverkfall'sbrot.
Iðja foar tfram fcröfur ium af-
greiðslufoamn utan foæjar á iðn-
aðarvörum fyrirtækja þeirra,
sem hún var í verkfaíili við. Að
sijáMsögðu var sú aðstoð veitt.
En Bjíörn gætti þess vandlega,
að setja ekki afgreiðslubamniið
á, fyrr en fyrirtæki hans var
búið að selja gamlar og lítt út-
gengilegar vörubirgðir, sem það
I átti, þegar verkfallið hófst.
i Verkifallsfólkið gat ifemgið
/vimniu við önnur störf á meðara
deilian stóð. Almen.'ningsálitið
var með IðjufóJfcinu, kröfuir
iþess voru að vísu lágar, em þó
allár spor ií rétta átt. Aðstaðia
Iðju í deilunni var þvi mjög
góð, hefði forustan' ekki forugð-
izt.
í foyrjum deilunnar gerðui
Frh. á 6. síðu.
TÍMlINN flutti .nýlega at-
hyiglisverða grein um rétt-
arhiöld foau, sem mú standa yfir
í Helsingfors á Finnlandi, þar
sem nokikrir þekktir stjórn-
má'lamienn eru ákærðir fyrir að
ihafa átt uppfcök að foinni nýaf-
stöðnu síðari styrjöld Finna við
Rússa, eða hindrað friðarsamn-
imga við þá. Timinn segir:
„Uim miðjan síðastliðinn mán-
uð ihófust réttarhöld í Helsingfors
gegn átta stjórnmélamiönnum, sem
eru ýmist taldir eiga upptökin að
síðari styrjöldinni við Rússa (1941
—1944) eða hafa hindrað, að Finn-
ar 'siemdu frið fyrr en raun varð
á. Þ.essir stjórnmálamenn eru Ryti
iþáv. tforseti, Rangell, fyrrv. for-
sætisráðherra. Linkomies fyrrv.
fiorsætisr.áðlherra, Rannsay fyrrv,
utanríkismáaréðherra, Tanner fyrr
verandi fjármálaráðlierra, Kivi-
máki fyrrv. sendiiherra í Bierlín,
Kukkon.en og Reinikka.
Ákæran gegn þessum mönnum
er ekki byggð á því að þeir hafi
brotið nein iö.g, sem voru í gildi,
þegar þeir sátu að völdum, heldur
gangi verk þeirra þó í bága við
lög, sem sett voru á síðasitl. hausti
um þáttt'öku Finnlands í styrjöld-
inni. Meiri hlulti þingmanna var
'því bersýniilega andvígur, að sam-
þykkja iþessi lö.g, en þau voru samt
knúin fram af stjórninni, er gerði
sér þó auðsjáanlega far um að hafa
þau sem vægilegust. Öll þesisi
lagas'etning bar þess þannig merki,
að hún va-r sett af Finnum nauð-
ugum vegna þeirra ékvæða í
vopnahléssamningnum við Riússa,
að þeir yrðu að refsa þeim mönn-
um, sem ábyrgð bæru á styrjöld-
inni.
Nokkru eftir að þessi Iög voru
seitt, voru áttmenningarnir áður-
nefndu handsamaðir og settir í
gæzluvarðhald. Handtökur þessar
vöktu mikla óílgu í Finnlandi og
var aðstand'endum hinna fangels-
uðu sýndur margvíslegur samúð-
arvoittur. Þannig barzt konu Tann-
er.s svo mikið af blómum, að hún
.gat ekki komið nema litlu af
þeim fyrir. Eftir að réttarhöldiiu
hCtfðu staðið í fáa daga, úrskurð-
’aði rétturinn að fjórir sakborn-
inganna þyrftu ekki lengur að
vera í gæzlu varðhaldi ,en þaf?
voru þeir: Tanner, Reinikka, Kúk-
konen og Kivimáki. Þetta vafcti
strax mikla mó.tspyrnu kommún-
ista, sem efndu til mótmælafunda
og fleiri hliðstæðra ráðstafana. Þá
hefur rússneska blaðið „Pravda“
nýlega deilt iharðlega á Finna fyr-
ir slælega framgöngu í þessum
málum.
Hinir ákærðu tayggja vörn sína
m. a. á 'því, að þeir hafi jafnan
starfað í fullu samræmi við þjóð-
arviljann, enda notið stuðnings-
þingsins í hvívetna. Sé um sekt að
ræða, sé þjóðin því samsek þeim.
Þeir telja það og brot ó öllum
lýðræðislegum réttarreglum, að
vera dæmdir eftir lögum, er hafa
verið sett eftir að hin umdeildii
ver.k hafa verið unnin.
í hinni opinberu ákæru, sem
■lögð var fram í réttinum, eru
færðar lanigminnstar sakir gegn
Tanner. Hann kom ekkert við
sögu, þegar stríðið hófst, og upp-
lýst er, að 'hann hafi verið mót-
fallinn ýmsum samningum, sem
voru gerðir við Þjóðverja, m. a.
Ribbentropssamningnum svokall-
aða„ er gerður var í júní 1944. Þál
er einnig kunnugt, að 'hann hafi
viljað semja við Rússa alllön/gu
áður en það var gert.“
í lolk igreinar 'sinnar um
þetta segir Tíiminn:
Frii. á 6. síðu.