Alþýðublaðið - 28.12.1945, Blaðsíða 6

ALÞYDUBLAÐIÐ
Föstudagur 28. dcs. . 1945.
Kjólföt
í allum stærðum.
(Eitt hvítt vesti fylgir).
VICTOR
Laugavegi 33
Ósfjérn kommúnista í Iðju
Framihald af 4. síðu.
kommúnistar samkomulag við
iðnrdkendur um það, að ikrefj-
ast jþess, að verðiagseftirlitið
leyfði ríflegar verðlhjætktkanir
fyrir væntanlegar kaupihæikikan>
ir. iÞetta var igert þrétt fyrir
ihina góðu f j árihagsafkotrnu iðn-
aðarins. Með jþessu tiltæki'
hætti deiian að verða venjuleg
kaupdeiila, en snerist í sameitgin
ilegia deilu öreiga o;g burgeisa á
móti verðlagseftirlitinu og ríkis
valdinu, þar sem veikafólkið
var látið heimta hækkað vöru-
verð á neyzluvörium sinum, ai-
gljöriega að iþarfleystu.
Aðstaða til að heyja Iðju-
deiiuna 1944 var hin bezta.
Þess vegna verður það að telj-
ast íhinn mesti aimióðafháttur af
kommúnistum að undirrita
samninga, sem fólu ekki í sér
neimar kjaralbætur að ráði.
Kaupiiækkunin, sem fékkst,
var um 4%, en ýmsum fríðimd-
um var silieppt. Verkafólkið
thaf ði 10 veikindadaga með fullu
kaupd. Þessum fríðámdum var
sleppt með samningunum 1944.
Eima réttanbót fékk jþó Iðja með
þessum samningum. Hún var
leyst undan 'þeirri kvöð, að
Iþurfa að viíkja því fóilki úr fé-
laginu, sem ekki vann Ihjá félög
um í Félagi ísl. iðnrekenda.
Komimúniistunum í stjóminni
er því opin fleið til þess að taka
inn í Iðju allt iðxwerkafótlk án
itillits tifl' þess, hvar það vinn-
ur, enda er það bein stoylda
Iðju, að félagsbinda iðnverka-
tfóikið. En undan þessari skyldu
hefur félaigdð gjörsamlega skot
ið sér, svo að niú mun varla
meira en Ihelmingur iðnverka-
fólksins félagsbundinn.
Mörg iðnfyrirtækin, sem hafa
fjölda fóliks í vinnu, eins og Öl-
gerðin, vinna með ófélags-
Ibundmu fóflki sakir þessa hirðu-
leysis Iðjustjómarinnar.
Vegna þess, að Iðja á að
heita „félag verksmiðjufólks“,
hafa önnur félög ekki gengizt
fyrir því, að félagslbinda fólk
þetta. Frá sjónarmiði verkalýðs
hreyfingarinnar er ‘það stór-
hættulegt, að hafa allan þenn-
an fjölda verkafólks óskipulagð
am, og verða önmur félöig að taka
fóflkið ámn til sín, fyrst Iðja er
þess vammáttug fyrir trassaskap
og ræfiilishátt 'Björns Bjarnar-
sonar og annara bommúnista í
félaginu.
^ Fef vel á því að verfcakvenna
félagið Framsófkn taki inn hin-
ar ófélagsbundnu verkakonur,
isem við éðmaðimm vininia.
Á síðastliðnu hausti endurnýj
uðu kommúnisitarnir í Iðju-
stjóminni enn ó ný samningana
við atvinnurekendur óbreytta.
Þessir samningar eru svo bág-
bornir, að hvergi ó nokkmm
vánmuistað er greitt mánaðar-
kaup samkvæmt þeim, heldur
fólkið enn sem fyrr, hvað á sín-
um stað, persónulega að knýja
fram kjarabætur sér til handa,
Ferðasaga Jörgen Pelersen um Mi-£wépu.
og itekst það aillvel sökum hins
mikla skorts á vinnufól'ki.
Þagar aðrar stéttir, eins og
sjómenn, hafa fengið ium og yf-
ir 100 % fcauphækfeum miðað við
árið 1939, hefur Iðja fenigið að-
eins 48—80% hækkun á sín
laum, sem vom iþó ilanigt fyrir
neðan flaun alls verkafóilitos í
'Reykjavík 1939.
Afrek Bjöms Bjamasonar og
toammúnista í, Iðju eru þá þessi
meðal a>ninars:
iSvo óheyrilega lágir kaup-
isamnimgar, að engimn maður
igetur dregið fram lifið af þeim.
Agenigni^ og yfiirgangur f garð
verkafólks úr öðrum samlbamds
félögum. Hirðuleysi um aðbún-
að og vimmuskilyrði fólksins í
verksmiðjunum. Algjört skeyt-
ingarleysi um félagsbindinigu
liðnaðarverkafóillksins, samfara
■engu félagsstarfi inman félags-
ins. Misbeiting á valdi trúnaðar
ráðs og pólitísk flokkun á félags
fólkinu. Alrangar og villandi
málfilutniniguir samfara sdfedd-
um málarefcstri við einstaka at
vinnurekendur, sem Iðja tap-
ar að jafnaði. I stuttu máli sagt
er Iðja umdir stjóm kommún-
ista iðnvertoafólikinu fjötur um
fót í hagsmuinabaráttu þess.
Félagið er að öllu leytí rekið
isem deild í Kommúnistaflokkn-
um, og ,um hagsmuni flokksins
eins skreytt. Um afkomu og lífs
haráttu iðjuverkafólksins
skeyta kommúnistar ekkert,
fremur en um önnur velferðar-
mál alþýðunnar í heild.
í næstu grein verður rætt
um afrek kommúnista í sjálfu
Alþýðusambandinu.
* *
HVAÐ SEGJA HIN BiLÖÐIN?
Framhald af 4. síðu.
„'Réttarhöldin í Helsingfors
standa ,enn yfir. Þau eru finnsku
þjóöinni mikið vandamál. Allt
öendir til að a. m. k. þau 75%
finnsku kjósendanna, sem ekki
léðu kommúnistuni tfyilgi sitt í
'kosningunum í fyrravetur, séu
fullkomlega mótfailin iþeim og gei í
ér ljóst, að þau séu aðeins knúin
írarn af erlendri ihlutun. Úrslit
þeirra munu verða góður mæli-
iivarði á það, hvernig það frs isi er,
isem finnska þjóðin toefur nú við
i'ð ibúa, og hverjir það eru, sem
aunveruiega ráða í landinu."
Vissulega muuu marigir geta
igetið sér þess til. hvað allur
þorri finnsku þjcðarinnar miuni
hugsa um islífc imálaferii. Rúss
ar réðnst algerlega að tiHefnis-
flausu á lanc hennar haustii
1939. Qg niú heimta þeir, ao
forustumönnu hennar, $é ref
að sem eins fl uiar stníðsiglæp;.
mönnum!

Framhald af 5. síðu.
Hafa Bandarikjamenn. mjög ná-
tovæmt auga með þróuni'nni á
öllum sviðurn. Rétt um það
leyti, er við vorum þar, var
unnið af kappi að því að koma
í framtovæmd hugmynd, sem
notokrir Þjóðverjar höfðu kom-
ið fram með og stuðla átti að
; sjáilfstæðri stjómmálalegri hugs
un noeðal Þjóðverja. Var hug-
myndin sú, að gefa skyldi út
■nýtt daigblað; á tveim fyrstu
blaðsíðum þess sikyldu birtar
alxnennar fréttir og hinum
f jónum skyldi sikipta miflii hinna
fjögurra stjórnmálaflokka, sem
leyfðir eru: jafnaðarmanna,
kommiúnista, kristilegra lýð-
ræðissinna og frjáMiyndra lýð-
rœðissinna. Með því að gefa
lesendum daglega tækifæri ó að
íkynna sér afstöðu alflra stjórn-
xnálafilokka til iþeirra verkefna,
sem Þj'óðverja bíða, er þess
vænzt, að þeim geti smám sam-
an tekdzt að skapa sér sjólfstætt
álit.
Gyðingar þeir, er búa á ame-
r'íska hemámssviæðinu, fá' mik-
ið stærri matarskammt en
Þjóðverjar, sagði mér Gyðing-
ur, er ég átti tal við í Frankfurt.
Þjóðverjar vilja yfirleitt ekiki
hafa nein mök við þá, og virð-
ist öbeit þeirra ó Gyðinigum
eiga sér djúpar rætur og ekki
stafa eingöngu af áróðursstarf-
semi nazista.
Laugardagiinn þann 20. októ-
ber var ferðinmi haldið áfram
um Marburg og Olpe til Köln.
I >ar sem ég þekkti Köfln eins og
liún var fyrir strið, komst ég
eikki hjá því að verða djúpt
snortinn við að sjá borgina nú.
Allur miðbærinn er gjöreyddur
og dómfldrkjan gnæfir, illa út-
fleikin, yfir rústimar. Meðfram
endilönjgum götunum Iiggja
rústir eða haugar af múrhrot-
um. Frá Kölm lá fleið lokkar yfir
'Bonn, en þar náttuðum við. í
Bonn gín við mamni sama sjón-
in og í KöJin. Hið foma og skraut
leiga háskólahverfi liggur nú
niðurbrunnið í rústium, og
skemmdirnar í ibænum, öfllum,
eru tafcmarkalausar.
iSunnudagsmongun t é .m
við um Aachen til Beflgiíu. Stíax
og komið er inn fyrir belgísku
landamærin byrja hinir gereyði
lögðu vegir að gera vart við
' sig. Akbrautir Belgíu eru svo
illa farnar að við höfðum hvergi
séð annað eins. AfgréiSaian á
landamærunum gekk- greiðlega
og við héldum svo til Bru..ell-
es um Liége. Að vegununi und-
anskildum virðist Belgía ekki
hafa verið leikin eins illa og
vænta mætti. Eyðileggingarnar
af völdum loftárása eru hér litl-
ar samanborið við það, er við
sáum i öðrum löndum Mið-
Evrópu, og allsstaðar er unnið
af kappi að því að endurbyggja
og bæta það, er aflaga hefur far
ið af völdum stríðsins. Matvæla
ástandið fer mjög batnandi.
Kjöt- og smjörskammtarnir eru
að vísu mjög litlir og mjólk
sjaldséð, en aftur á móti fær
hver einstaklingur 400 gr. af
smjörlíki, nóg af brauði, og kar-
töflur og grænmeti hafa feng-
izt síðan í haust. Er flest fólk,
en þó sérstaklega börn og gam-
almenni, frekar horað og kinn-
fiskasogið.
Bruxelles hefur tekið afar-
litlum breytingum. í stað ferða-
mannanna, sem áður streymdu
þai'gað frá öllum löndum heims
ins, sjást nú Bandarikjaher-
menn og Bretar, sem fá að
dvelja þar i frium, og setja þeir
svip sinn á bæinn. Flest stóru
íótelin eru tekin til umráða
erlendu hermannanna. Allir búð
argluggar eru hlaðir minja-
gripum, sem ætlaðir eru her-
mönrmnum. Einkennilegt er, að
verðlagið á svarta markaðinum
er mjög lítið hærra en verðið
í búðunum, jafnvel á þeim vör-
um sem skammtaðar eru og mik
ill skortur er á. Spyrji maður
Belgíumann um verð á skammt
aðri vöru, nefnir hann tvær
upphæðir: búðarverðið, þegar
skömmtunarmiðum er skilað, og
verðið á sömu vöru án miða.
Yfirleitt virðast allir Belgíu-
menn verzla á svarta markaðin-
um, enda eru t. d. fataefni og
margt annað ófáanlegt í verzl-
unum.
Það eru mjög skiptar skoðan-
ir á Leopold konungi. I Brux-
elles virðast andstæðingar hans
í meirihlutá; enn sjást þó víða
í verzlunum og í skrifstofum
myndir af honum. Fylgismenn
konungs láta yfirleitt meira á
sér bera, en eins og ungur belg-
ískur hermaður sagði við mig:
„Það er ekki spurningin, hvort
Leopold sjálfum hafi fundizt
hann breyta rétt á striðsárun-
um eða ekki. Meirihluti þjóðar-
innar vill ekki sætta sig við, að
konungur, sem komið hefur
þannig fram, að einkalíf hans
hefur verið aðalumræðuefni
allrar þjóðarinnar síðustu 5 ár-
in, fái aftur völd.“
Við gistum í Bruxelles um
nóttina og héldum ferðinni
áfram til Rotterdam næsta
dag og komum þangað að áliðn-
um degi. í Hollandi eru öll um-
merki stríðsins greinileg og ör-
væntingarástand ríkir vegna
matvælaskorts. í Rotterdam eru
stór bæjarhverfi eyðilögð af
völdum loftárása; en það er þeg
ar búið að ryðja rústirnar og
unnið er af kappi við að byggja
nýjar og fallegar byggingar í
stað hinna, er horfnar eru. Hol-
lenzk menning lýsir sér bezt í
hinni prýðilegu reglu, er ríkir
þar í landi á öllum sviðum. —
Vandamálin, er skapazt hafa
vegna flóttafólksins, sem kom
frá borgum og héruðum, er
eyðilögðust af völdum striðsins,
eru tekin svo föstum tökum, að
hvergi sést flóttafólk á flakki.
Umsjá Hollendinga fyrir þess-
um löndum sínum, sem af völd-
um striðsins hafa misst heimili
sín og aleigu, er til fyrirmynd-
ar.
Enda þótt Þjóðverjar hafi
gengið hart fram í Hollandi,
láta Hollendingar ekki hatrið
hlaupa með sig í gönur. Þegar
þeir skýra frá þeirri grimmd,
sem Þjóðverjar beittu í Hol-
landi, gera þeir það alveg ýkja-
' laust. Ennþá dvelja stórhópar
þýzks flóttafólks í Hollandi, og
er það einkennandi fyrir höfð-
ingsskap Hollendinga, að þeir
láta þetta flóttafólk fá sömu
skammta og landsmenn sjálfa.
Þriðjudaginn 23. október
héldum við áfram frá Rotter-
dam um Haag til Hamborgar.
I Hamborg hafði matvælaástand
ið versnað talsvert frá því við
vorum þar síðast fyrir 6 vikum,
t. d. voru kartöflur nú ófáan-
legar, og þegar þess er gætt, að
kartöflur voru aðalfæðan, þá er
auðsætt, að til vandræða horfir.
Hamborg var síðasti áfanga-
staðurinn á leiðinni, og þar eð
Lúðvíg þurfti að vera um kyrrt
í nokkra daga til þess að Ijúka
starfi sínu, kom okkur Saman
um, að ég héldi einn áfram til
Danmerkur.
„Skjóni1 var ekki ólíkur öðr-
um gæðingum og hefur sjálf-
sagt fundið á sér, að við vorum
á heimleið. Spretti hann úr
spori alla leiðina, og tæpum 9
stundum eftir að við lögðum af
stað frá Hamborg var ég kominn
til Hafnar, dauðþreyttur og
mettaður áhrifum frá þessari 8
þúsund km. löngu leið.
Það verður ekki hjá > ' :.n
izt að margt, sem fyrir !
I svona ferð, valdi s i,-/
Meðan að því var steíV.t,
ganga milli bols og höfníu á
nazismanum, voru bandamenn
algjörlega á eitt sáttir, en nú, er
Þýzkaland liggur í rústum og
10 f>ú$, kréna gjðf ti!
gsins"
SÉRA JÓN THORAREN-
SEN hefir nýlega afhent
fjársöfnunamefnd Bamaspítala
sjóðs „Hringsins“ 10 þúsund
krónur að gjöf, sem hann kveð
ur vera frá ónefndum vini sín
urn.
Hefir stjórn félagsins beðið
þlaðið að færa inniflegar þakkir
sínar fyrir þessa höfðiniglegu
Sök bltur sekan
Framhald -af 4. síðu.
með eða móti nazismanum, —
isflíku (blaði væri ráðlegast að
tala sem minnst um fiöðurlands
svik og kvisiinigaeðli.
Þjóðviíjiiinn fjargviðrast um
>að, að Alþýðuiblaðið Ihafi faign-
að árás Þjóðverja á Rússa og
ósfcað Þjóðverjum sigurs yfir
Rússum, þótt það ihefði haft í
för með isér fall Bretlands. Þessi
uxnmæM kommúraistalblaðsins
eru að sönnu staðlausir stafir.
En þau gefa tilefni tíl þess að
mirana á það, þegar Þjóðviljinn
íagnaði 'griðasáittmiála Stalins
otg Hitlers, þótt Ebann boðaði
stórkostlega hættu á falfli
Frakklands og Bretilánds. Þau
m^ga líka minna okkiur íslend-
iniga á fögnuð Þjóðviljans, þag-
ar Ihersveitir Stalins ibrutu und-
ir siig Eystrasaltslöndin og
iskiptu Póllandi á mdlli sín og
málaliðsiherjá Adólfs sáfluga
'Hitlers, svo og á fögnuð komm
'úmista Chér á iándi og erlendis
yfir mangháttuðum hermdar-
vertoum, sem unnin voru í ár-
dögum styrjaldarinnar.
* I .:;Þ
Það er vissuleiga rík ástæða
tifl íþess að efna til náflovæmnar
rannsóknar á þvf, hverjir hafa
genigið erinda nazismans hér á
flandi fyrir stríð og á stríðsár-
unum. Alþýðublaðinu er mifeið
áhugamál að efnt verði til
slíkrar rannsóknar og þjóðin
leidd i állan sannleito um það
mál. En það stoilur mætavel
óttá Þjóðviljans við slika rann
S' . -n, þótt d flgurbarkalega sé
•nú flátið. Fortíð hans og ís-
lenizkra toommúnista er slík, að
það gefur að sikilija, að honum
feregði í fenún við kröfuna um
silifca rannsóton. Þess vegna
reynir hann að útbreiða róg og
lyigi um linxikind annarra við
nazismann og byrjar þá á þeim,
sem ávallt hafa fearizt ótrauð-
astir igegn nazismanum og
aldrei átt samstarfsmenn hans
að vinum né aðdáendum. En
kommúnistium tekst ekiki að fá
þjóðina til að gleyma fortíð
þeirra með slíkum il>ellibragð-
um. Þau verða aðeins til þess
að minna þjóðina á fortíð þeirra
og færa henni heim sanninn um
ótta 'beirra við það, að þessi
méil verði upplýst til hlitar. Það
sannast iþví á Þjóðviljanum í
tilefnd þessa, að sök bítur sek-
an oig sízt að ástæðuiausu.
ógnin sem stafaði af þýzka her-
veldinu er úr sögunni, fyrst um
sinn, virðist öll eining horfin.
Oeining bandamanna á milli vex
samhliða því, að þeir berjast
allir um að ná feitasta bitanum
af bráðinni. Á sama tíma og
( stórveldin með gagnkvæmri tor
tryggni reyna að snúa hvert á
j annað við samningaborðið,
j Iirynja milljónir Evrópumanna
. iiöur úr hungri og farsóttum.
Ef hatur og gagnkvsém tor-
ryggni eiga að vera grundvöll-
ur væntanlegrar endurreisnar,
þá er illa farið um framtíð
Evrópu.