Alþýðublaðið - 02.11.1946, Side 3

Laugardagur, 2. nóv. 1946.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
'::o rnu3v*• At í
Síðafi hlufi ræðu Finns iónssonar félagsmálarráðherra:
m:
V
‘ •• f-'f’ i*
■ **■ p.'Hfci*# ' í
: I- í- * ' i. t f 1
SAMTÖL hafa að vísu
byrjað um samstjórn allra
flokka. Að þessu starfar 12
manna nefnd frá þingflokk-
unum og fer sér hægt. Þessi
nefnd hefur síðan kosið sér
aðra nefnd fjögurra hag-
fræðinga og fengið þeirri
nefnd stór verkefni til úr-
lausnar. Hvorki skal geta né
vilji hinna ágætu hagfræð-
inga dreginn í efa; en þegar
þeir skila sinu áliti, eiga
stjiórnmálaflokkarnir eftir að
setjast á rökstóla og semja
sín á milli, og á meðan biða
hin miklu vandamál úrlausn
ar. Eins og sakir standa, er
ástandið þannig á alþingi, að
stjórnmálamennimir eru að
þukla hyfer á ^.ðrum, áður en
glíman byrjar fyrir alvöru.
Enginn veit. hvað við tekur.
Þó má telja liklegt, að með
þingkosningarnar siðast lið-
ið sumar fyrir augum, hljóti
að myndast samtök til
eflingar nýsköpuninni og til
þess að koma í framkvæmd
hinni nýsamþykktu löggjöf
í félagsmálum. Þar verður
ekki aftur snúið. Það væru
svik við þjóðina.
Flokksþing standa nú fyrir
dyrum hjá tveim flokkum,
Álþýðuflokknum og Fram-
sóknarflokknum, auk þess
kemur þing AlþýðUsambands
ins saman í næsta mánuði, og
ennfremur heldur Sósialista-
flokkurinn flokksstjórnar-
fund um likt leyti. Engu skal
spáð um það, hver áhrif þessi
þinghöld hafa á væntanlega
stjórnarsamvinnu. Kjiósend-
urnir sögðu til um vilja sinn
við siðustu alþingiskosning-
ar. Þeim vilja ber okkur al-
þingismönnum að hlýða, og
væntanlega verður hann stað
festur af flokksþingum og
flokksfundum.
Alþýðuflokkurinn er og
verður trúr þeirra yfirlýs-
ingu sinni, að láta málefni
ráða um samvinnu sina við
aðra flokka. Stefna hans er
skýr og ótviræðu eins og hún
kom fram við alþingiskosn-
ingarnar.
Verkefnin, sem eru
fram undan.
í utanríkismálunum hefur
Alþýðuflokkurinn með af-
stöðu sinni til flugvallar-
samningsins við Bandaríkin
og afstöðu til þátttöku ís-
-lands i alþjóðasarnstarfi og
nú síðast inntökubeiðni ís-
lands i bandal.ag hinna sam-
einuðu þjóða skýrt og ótvi-
rætt markað afstöðu sina og
vilja um gott samstarf við
allar þjóðir.
í innanríkismálunum ber
fyrst og fremst nauðsyn til
þess að gera ráðstafanir í þvi
skyni að atvinnuvegir lands-
manna geti haldið áfram með
fullum krafti. Ráðstafanir
þarf að gera til þess að halda
niðri dýrtiðinni og verzlun-
arsamninga þarf að leita í
sem flestum löndum.
Þá þarf að samhæfa inn-
flutning og útflutning þann-
ig, að verzlunarjöfnuður ná-
ist. Ennfremur þarf að verja
ákveðinni upphæð af gjald-
eyri fyrir útflutningsvöru
hvers árs, svo sem lög standa
til, til nýbygginga.
Ein þáttur þessarar starf-
semi til eflingar atvinnuveg-
umum er útvegun lánsfjár,
svo sem áætlað hefur verið
til B-lána stofnlánadeildar-
innar. Um þetta mál voru
byrjiuð samtöl milli rikis-
stjórnarinnar, nýbyggingar-
ráðs og stjór.nar Landsbank-
ans nú á þessu hausti, en
þau stöðvuðust, eins og aðr-
ar ráðagerðir um lausn hinna
innlendu vandamála, vegna
neitunar Sósíalistaflokksins
um að halda áfram samning-
um.
Þá þarf að tryggja vinnu
handa öllum við sem arðbær
astan atvinnurekstur og
koma skipulagi á vinnuna til
þess ,að auka afköstin. En til
þess að standast samkeppni
við aðrar þjóðir og geta hald
ið uppi þeim kröfum, sem
menn nú gera til lífsþæginda
og menningar, eru aukin af-
köst nauðsynleg.
Jafnframt skipulagn-
ingu vinnunnar, þarf að
búa til heildaráætlun um
atvinnurekstur lands-
manna og fjárfestingu í
einstökum greinum. Og
m. a. þarf að dreifa at-
vinnutækjunum meira út
um landið heldur en nú er
gert. Allflestir kaupstaðir
og kauptún úti á Iandi,
hafa engan stríðsgróða
fengið. Þar vantar fé til
framkvæmda og til ný-
sköpunar. Þessu verður
hið opinbera að bæta úr
með einhverjum ráðum.
Reynsla sú, sem þegar
hefur fengizt, bæði um
einkarekstur og opinberan
rekstur sýnir að heildar-
áætlun er alveg óhjá-
kvæmileg. Óhæfilega mik-
ið af fjármagni þjóðarinn-
ar mun vera fast í verzlun
og ýmsu þess háttar, á
sama tíma og fé vantar til
iíitgérðar og fiskiðju í sam-
bandi við útgerðina. Þá er
byggingariðnaðurinn rek-
inn alveg skipulagslaust,
bæði af því opinbera og
einstaklingum*
Byggingamálin.
Á síðasta reglulega alþingi
lagði ég fram og fékk sam-
þykkt frumvarp til laga um
opinbera aðstoð við bygg-
ingu íbúðarhúsa í kaupstöð-
um og kauptúnum. í frum-
varpi þessu voru ákvæði um
skipun nefndar, sem réði
hvernig býggingarefni skyldi
ráðstafað. Þetta ákvæði var
þvi miðúr fellt níður. Ymsir
hafa komizt svo að orði, að
lög þessi séu að mestu leyti
pappírsgagn. Þetta er alveg
rangt.
í byggingu eru nú á veg-
um byggingarsjóðs verka-
manna 168 ibúðir, en auk
þess er verið að Ijúka 39 i-
búðum, eða alls 207. Þá
liggja fyrir beiðnir frá nokkr
um kauptúnum, sem vænt-
anlega verður unnt að sinna
á næsta ári. 20 samvinnu-
byggingafélög, hafa verið
stofnuð siðan lögin komu i
gildi. Þessi félög eru að
byggja á þessu og næsta ári
235 ibúðarhús. . Samtals
verða þá 532 ibúðir, sem
þegar er vitað um að byggð-
ar verða eftir 1. og 2. kafla
laganna á þessu og næsta ári
og bætast væntanlega marg-
ar við siðar. Auk þess hefur
Reykjavikurbær og aðrir
kaupstaðir óskað eftir aðstoð
til að byggja íbúðir til. út-
rýmingar heilsuspillandi ’í-
búðum og myndi þurfa um
6 Vz millj. króna til að verða
við þeim óskum. Fé hefur þó
eigi fengist tii þeirra fram-
kvæmda, en úrræða verður
að leita til þess hið allr.u
fyrsta. Af þessum upplýsing-
um sést, að það er fjarri öll-
um sanni, að lög þessi hafi
ekki komið að verulegum
notum.
Hins ve.gar hefðu lögin vit
anlega , getað komið að enn
meira gagni ef. ákvæði þeirra
um skipulagningu byggingar
iðnaðarins hefði eigi verið , ., , , .
breytt. Byggingarfélögin ! stjornaiskrannnar, sem vai
keppa nú innbyrðis og við Iúið meikasta mal a
einstaklinga um efni og Istefnuskrá ríkisstjornannnai,
vinnuafl, en auk þess keppir
híð opinbera taumlaust i þess
þannig, að þær allra nauðsyn
legustu gangi fyrir öðrum.
Þá þarf, svo sem ég þeg-
ar hef bent á, að fá aukið fé
til bygginga verkamannabú-
staða og byggingarsamvinnu
félaga.
Allt þetta mun koma til
athugunar við væntanlega
samninga um stjórnarsam-
vinnu.
Áf öðrum málum
nefna: Lausn landbúnaðar-
vandamálsins, sem lengi hef-
ur verið á döfinni. Þá hljóta
verzlunarmálin einnig. að
koma til athugunar og úr-
lausnar, því svo sem kunnugt
er, vinnur óþarflega margt
fólk að verzlun i landinu og
tilheyrir þetta atriði bæði
skipulagningu fýármagnsins
og vinnunnar.
Enn má nefna rækilega
endurskoðun skattalöggjaf-
arinnar, þvi eins og hún er
nú framkvæmd, kemur hún
þungt niður á fastlaunamönn
um, en aðrir sem ekki hafa
sgnmanlegar tekjur sleppa.
Ýmsir fullyrða, að unnt
væri að lækka skaftstiga
hinna beinu skatta til veru-
legra muna, en ná þó miklu
meira fé, en nú í ríkissjóð, ef
allar tekjur væru taldar fram
til skatts.
Féiagsmálin.
Þá liggur fyrir, að halda á-
fram að bæta félagsmálalög-
gjöfina og breyta henni til
batnaðar. Athuga þarf um
endurbætur á lögum um
almannatryggingar, afgreiða
verður frumvarp um öryggis
mál sjómanna. Þá er löggjöf
og allt eftirlit um öryggi á
vinnustöðum mjög ófullkom-
ið og loks er óskiljanlegt,
að alþingi geti lengur skot-
ið sér undan að taka áfengis-
málin til rækilegrar íhugun-
ar. Ótal áskoranir liggja
fyrir um þetta, víðs vegar að
af landinu, og þær áskoranir
verður vissulega að taka til
gréina, því þær eru byggðar
á fullri nauðsyn og sanngirni.
Loks vi.l ég geta þess, að
Alþýðuflokkurinn mun ræki-
lega minna á endurskoðun
stakar, Ijósar og döltkar.
hittisliailóiiá i
Laugaveg
um iðnaði bæði innbyrðis og
við einstaklinga; sem dæmi
má nefna, að samkvæmt
skýrslu húsameistara ríkis-
ins, eruu nú i byggingu og
fyrkhugaðar á næstunni op-
inberar byggingar/. samials
rúml. 300.000 .{eningsme.frar,
er samsvarar um 1000 verka-
mannaíþúðúm | samkvæmt
lögum úm vferkamannabú-
sfaði.
Fyrir sfriðið vantaði pen-
inga til þyggihga. Mfeðan
stríðið stóð vár mjög litið
b.yggf.' ,M:jóg unikil ibúð§r
þörf hafði' þyj..' skaþazt .og
böff Tyri'v •opiitberar bvggiug
ar::ýár'’nijiög'1áMMláh%i?-^há
vegar verður að draga úr
þeirri þenslu, sem komin er
i þennan iðnað, og láta íbúð-
arhúsa, fbyggin^ar úf hagfi-
legri .stæfð ^þgaý^rbfiíýx-
usviliúm og vferzlúnárhúsúm,
en jafnframt skipta opinber-
um byggingum niður i flokka
er ekki komst í fram-
kvæmd. Það mál á að vera
til undirbúnings í nefnd, og
er vissulega eigi til þess
fallið að sofa á því.
Þá verður eigi hjá því
komizt, að finna tekjustofna
fyrir ríkissjóð til þess að af-
greiða hallalaus fjárlög. Fjár
lögin eru svo sem þegar er
lýst, hin hæstu, sem lögð hafa
verið fyrir hv. alþingi- Munu
þó ýmsir telja, að enn skorti
á, að nægilega sé áætlað til
verka, er þeir telja nauðsyn
á að frainkvafema, og þing-
menn af þeim sökum flytja
brtt.i til hækkúnar á útgjöld-t
;úm.
sr @g
un. Ýmislegt er þó enn ótal-
ið, en höfuðáherzlu mun
Alþýðuflokkurinn hér eftir,
sem hingað til, leggja á þau
mál, sem talin eru hér að
framan.
Um líkur til samstarfs við
aðra flokka, er of snemmt að.
segja nokkuð.
Framsóknarflokkurinn hef
ur gengið mjög langt í því, að
ma ráðast gegn nýsköpuninni. í
hvaða mynd sem var. Hanri
hefur einnig lagzt þunglega
gegn félagslegum umbótum,'
svo sem lögunum um al-
mannatryggingar. í utanrík-
lismálum hefur flokkurinn:
verið klofinn, svo sem kom í
Ijós við afgreiðslu flu.gvallar-
málsins. Má vera, að það þyki
djarfleg afstaða nú og hyggi- ;
lég pólitík, að skipta flokkn-
um í tvo jafna hluta, en lítið
myndi útkljást á alþingi, ef
allir flokkar höguðu sér
þannig.
Til þess að verða sam-
starfshæfur um úrlausn
þeirra vandamála, er nauS
syn ber til að ráða fram
úr, verður Framsóknar-
flokkurinn að gerbreyta
um stefnu, en það hefur
gerzt áður, svo ekki er á-
stæða til þess að örvænta um
að svo verði, sjái flokkurinn
sér hag' í því.
Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur í stjórnarsamstarfinu unn-
Sð að ýmsum þeim málum,
sem úrlausnar bíða. Hann
hefur s.l. tvö ár tekið sinn
þátt í framkvæmd þeirra.
Flokknum ætti. því að vera
áhugamál, að koma þeim á
tryggan grundvöll.
Hins vegar verður ekki
ráðið fram úr mörgum
þeirra, án þess að koma
við pyngju og hagsnumi
ýmissa máttarstólpa flokks
ins.
Næstu mánuðir munu le’ða
í ljós, hvort Sjálfstæðisfiokk
urinn hefur þrótt til þess að
setja alþjóðar hagsmuni ofar
þessum éinkahagsmunum,
eða eigi.
Um Sósíalistaflokkinn er
það vitað, að allur þorri kjós-
enda hans mun krefjast úr-
laúsnar á innanlands vanda-
málunum mjög á hinum
sarna grundvelli og Alþýðu-
flokkurinn setur fram.
Framhald. á '7. siðu.
, Ég hef nú nefnt ýmis þau
inál, sem úrlausnar bíða, og
Alþýðuflokkurinn mun gera
að skilyrði fyrir að afgreidd
verði við nýja stjórnarmynd-
Menníngar- og
minningarsjóður
kvenna.
Minningarspjöld sjóðs-
ins fást í Reykjavík í
Bókabýöam ísafoldar,
Bókabúö B'raga Brynj-
ólfssonar, Iiljóðfærahúsi
Reykjavíkur, Bókabúð
L'augarness og Bóka-
verzluninni Fróða, Leifs
götu. ;
Mennt er máttur.
Sjóðsstjórnin.