Alþýðublaðið - 02.02.1947, Síða 5

Sunnudagur. 2 feb. 1947.
ALÞYÐUBLAOIII

Bevin gengur illa að komast að samkomulagi við Rússa.
MolotoV' Vischrnsky, Gromyko — Bevin.
HIN FRÆÐILEGA ÞPIK-K ;
ING Roosevelts i'crseta í;
þjóðhagfræði var ekk'i mik-:
il. Hann breyiti ývallt ha.g-* 1
fræðilegum viðtangsefnum í j
augljósa mannléga hluti. [
Þegar hann sém iandstjóri í i
ríkinu New Yoik hóf sína !
fyirstu baráttu möti hinni.
miklu kreppu um 1930 hlust- i
aði hann á margar þjóðhag- j
fræoilegar umi’æðnr. ,Sn hann
hafði eigiulega ‘.íyaast fast
land undir fótum, er hann
hafði kcrr.izt ,i kvnni við
spunaverksmitsiu, .er var ná-
lægt heunili 'hans - og .hafði í
þjónustu sinni .1,5,0 manns.
Rooseveti
Franklín
m ¥
Roosevelt átti tal víð eigand-
ann, er var í mjög slæmum
kringumstæður.a.,Og hann tal
aði við starísíólidð, ,er óttað-
ist framtíðina ' og vissi. ekki,
hvað taka skyldi.Ei bragðs. Á
þann hát"- ikoinst hann i
kynni við, hvernig krqpp.an
hafði áhrif á'hið mannlega og
hagfræðilega. >Gg 'hann hafði
nú fengið mællkvarða, sem
hann gat notað, er hann
þurfti að taka afstöðu íil einn
ar eða armarrar hagfiæðilegr
ar endurb itar. Hvaða áhrif
myndi hún hafa á spuna-
verksrriðjuna ?
Fyr' •’ kreppuna haíoi verk
smi.ðjrn framleitt prj.óna-
treyjur úr aiuil. Mjög' góð
vara ©g k< i ? stykkið 50
krónur íí-útsöLu. Starfsfólkið
fékk gúð laun,, er ,sá jþví fyr-
iir áhyggjulausu Jiíi í hinu
litla þcrpi, þar sem verk-
smiðjan var. Þaö ’.ai' næst-
um alltaf nóg aivinna við
spunaverksmúðj u i ia.
Svo skall kreppan á. Pant-
anir birgðasala;; ■ :a urðu æ
mi.nni og aðe:;■ var hægt að
halda verksmiðjumii í gangi
stuttan tíma í einu, og verk-
smiðj u e.igan di nn saisyddist ti 1
að segja helmingnum ,af
starfsfólki sínu u-pp vinn-
unni. Starfafólkið var í ;per-
sónulegrí
Það sárbað hann um að haf-
asi eitthvað áð, og í örvænt-
;n^u sinni fór hann til borg-
' arinnar og ræddi bæði við
miðlarana og birgðasalana.
•En þeir vissu heldur ekki
nokkurt ráð. -— Annaðhvort
;urðu þeir að halda sölunni í
garngi eða þá að stöðva varð
. framleiðsluna.
Loks hitti hann. birgðusala,
er bjó nokkuð f jarri, en ha.nn
s?'i3i við ve.rksmiðjueigand-
.,‘Við höfíim fengið pönt
HÖFUNDUR þessarar j
! greinar er Frances Perk-
ins, konan, sem varð
vimunnálaráðherra í um-
þótastjórn Roosevelts
j 1933.
j Greinin er þýdd úr
| hinni dönsku útgáfu mán-
aðarritsins ,,Reader‘s
i Digest“, janúarhefti þessa
! árs.
gæti -keypt eitthvað, og fá
það verð á vöruna er tryggði
atvinnurekandanum vissan
ágó'ða af höfuðstól hans og
þeim skerf, er hann lagði til
vinnunnar.
un um 5000 prjcnatreyju.r. En
v ö þurfum ao láta þær fyrir
10 krónur stykki'ð. Myndi
þa'ð duga r,okkuð?“
Verksmiðiupisrand'nn fólktð fellst.á þetta. Það varð
c,'p*r> andánn á lofti Þár að hafa eitthvað til að lifa
tæki væru reiðubúin að af-
greiða pöntunina, ef hann
vild; ekki sinna henni. Starfs
Roosevelt var ætíð reiðu-
búinn til að gera tilraunir,
bæði stjórnmálalegar og hag
fræðilegar. En róttækur var
hann samt sem áður ekki.
Blaðamaður nokkur spurði
hann einu sinni: „Eruð þér
kommúnisti, herra forseti?"
„Nei,“
„Fallizt þér skilyrðislaust
á kapítalismann?“
„Nei“.
„Eruð þér jafnaðarmað-
ur?“
.„Nei“. .
„En hvað eruð þér þá?“
spurði ungi maðurinn. „Hver
er sannfæring yðar?“
„Samfæring?“ endurtók
forsetinn undrandi. „Ég er
kristinn og alþýðuvinur’ —
Það er allt.“
Hann áleit, að ekki myndi.
leiða neitt gott af því að taka.
framleiðslutækin frá ein-
stakllngum og láta ríkið reka
þau. Hann Ieit á hið núver-
andi hagfræðilega fyrirkomu
lag okkar sem sjálfsagðan
hlut. En hann áleit um leið,
að grundvöllurinn ætti að
vera, bæði mannúðlegur og
réttlátur, að gera þyrfti viss
ar breytingar, svo að enginn
þyrfti að li.fa við neyð og
eymd.
Roosevelt gerði sér engar
tálvonir um, að hin þjóðfé-
lagslega og hagfræðilega.
j stefnuskrá hans hin fræga,
j „New Deal“, væri neitt algilt
meðal, er gæti lagfært alla
hina hagfræðilegu annmarka
þjóðfélagsins. Hann vissi, að
hún var aðeins samsafn af
neyðarráðstöfunum. Er einu
sinni á ráðuneytisfundi var
borin fram tillaga um nýja
fjárveitingu til opinberra
þarfa, sagði, hann: „Við verð-
um neyddir til þess. Það er
eins og að nota allt sem mað-
ur hefur undir höndum og á
til að troða í götin á óþéttri
stíflu. Við verðum að gera
það sem við getum og ekkii
hika augnablik. Við erum að
verða of seinir“. Við annað
tækifæri sagði hann: „Við
þurfum að gera það, sem í
augnablikinu lítur út fyrir
að vera það hyggilegasta. Ef
svo skyldi reyngst, að við höf
um farið rangt að, verðum.
við að Iagfæra það síðar.“
Roosevelt var það vel Ijóst,
að enginn er óskeikull í dóm
um sínum og skoðunum, og
það var þessi hugsun, sem.
stjórnaði honum. er hann
j sanidi sína „New Deal“. Mað
ur getur öruggur gert það,
sem maður álítur rétt í
augnablikinu, því að ávallt
er hægt að breyta því síðar
ef árangurinn skyldi eigi
reynast svo góður sem búizt
var við.
viháttu’jvið hann.
vi-tið bó v-ðl, -að meö því verði
er ekki hæ.gt að standast
str;:;aiö "r kóstnaðinum.11
. íá, auSvisfcaðv, sagði mað-
u-rl-nn, „og ég vil heldur ekki
f ’■•' f.ram á það — en ef þér
lækkið laur.in, Isngið vinnu-
tímann og notið uppkembing,
ev vei hægit að gera það.“
t'erksmiðjueigandinn fór
i!-.kallaði fólk sitt sam-
an og fal því að taka ákvörð-
: í málinu. Hann vilöi. sjálf
aísaþj sér öllum gróða,
ssgð'i hann, eg það myndi fá
dfluu í nokkpar vikur fyr-
tr-iicun, er hann skammaðist
sín fvrir að nefna. Hann bað
það að reikna sjálft út. hvað
hægi væri að borga í laun,
er selja skyldi hverja prjóna
trevju út á 10 krónur. Ánn-
a:s hafði. bírgðasalinn sagt
honum, ao tvö önnur fyrir-
Er Roosevelt heimsótti
verksmiðjuna, var einmitt
verið að framleiða þessar ó-
dvru cg lélegu prjónatreyj-
nr. Það veitti starfsfólkinu
25 krónur í laun á viku og
verksmiðjueigandinn fékk
engan ágóða. Roosevelt
gleym.dt aldrei þeirri heim-
sókn. H? n opnaði augu hans j
íyx’r því, vjð hve bág kjör
margir verða að lifa. Það vit
og sá skilningur, er síðar ein
kenndi alla hans hagfræði-
leexi pólitík, er hann síðar
vsrS forseti, var ótrúlega
n 'kið að þa’kka þeirri heild-
a.rsvn og áhrifum. er hann
hafði orði'ð fyrir.í heimsókn
;;inni til spunaverksmiðj-
unnar.
Kjarni viðfangsefnisins var,
að hækka launin svo að fólk
Vegna -mikils atvinnuskorfs hjá vörubílstjórum
hár í*bæ, og ekki útlit fyrir atvinnuaukningu
fyrir þá, eru menn alvarlega v.araðir við að
kaupa vörubíla og þar með auka við þá bíla,
sem íyrir eru.
Stjórnin.
Togaraafgreiðslar, h.f. óskar eftir yfirverk-
stjóra, til þess að s:á um uppskipun og afgreiðslu
togara í Reykjavíkurhöfn. Umsóknir um starfið
óskast sendar fé.agi ísienzkra botnvörpuskipa-
eigenda fyrir 10. febrúar næstkomandi.