Alþýðublaðið - 16.04.1947, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 16. apríl 1947
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
,Synda eða sökkva*
Endurminningar Lárusar J. Risí
---------------«------
T dnlistarf éBagið:
Tenorsöngvarinn
Þdrsleifin Hannesson
endurtekur
kemmlun
sína í kvöld (miðvikudag) klukkan 9
í TRIPQLI,
Dr. ¥. Urbantschitscli aðstodar.
Aðgöngumiðar hjá Eymundsson, Lárusi
Blöndal og við innganginn í Tripoli.
Sími 1182.
Hún er eins og axlartak í
linju og lognmollu samtíðar-
innar og liefur hollan og þarf
an boðskap að flytja í hóf-
sömum og litrænum búningi.
Hannibal Valdimarsson.
Sjötugur:
Guðmundur Bjarnason, Mosvöílum
MANSTU eftir sögunni í
„Bernskunni“ hans Sigur-
bjarnar Sveinssonar — sög-
'imni af litia stráknum, sem
lært hafð'i sundtökin á þurru
landi og fór svo að synda
méð útblásinn skinnbeig á
baldnu. En þá raknaði hnút-
iur og belgurinn flaut, en
barnið sökk.
Til alllrar hamíigju . varð
drengnum bjargað. En þegar
hinir strákarnir fóru að
hlæja að honum og hæða
hann fyrir ófarirnar og aum-
ingjaskapinn, hleypt'i hamj í
sig kjarki, stappaði niður litla
fætinum og hreytt'i framan í
þá þessari hetjuilegu heit-
strengingu: >
„Ég skal samt læra að
synda.“
Og heit 'sitt efndi hann —
og efndi það myndarlega.
Hann átti eftir að verða einn
sundfærasti maður samtíðar
sinnar á íslandi og mikill
bruatryðjandi á því sviði. —
Þánn 1 ágúst árið 1907
synti hann yfir Eyjafjörð.
Lagði hann af stað í öilum
fötum. Einnig var hann í
skinnklæðum og vaðstígvél-
ium og kilæddi sig úr öllu
þessu á íeiðinni.
Með þessu kom hann
mörgum á óvart, og varð af-
rek þettia rómað um 'land allt.
Þessi maður er Lárus Rist.
Oftar en í þetta sinn hefur
hann leyst óveinjuleg afrek
af höndum, og nú seinast fyr-
ir nokkrum dögum kom
hann þjóð sinni enn á óvart
með bók, sem sannar, að
sundgarpurinn Lárus Rist er
líka rithöfundur.
Ég fékk bókina í gær. Var
það ætlum min að sofna við
íhana d nótt. En það fór á ann-
an veg en ætlað viar. Þréytan
vildi ekki segja til sín, og
svefninn, veik á flótta. Bókin
tók mig með töfrum sínum.
•Fagur.t mál. Heiðrík og djarf-
mannleg hreinskilni í frá-
sögn. Góðlátleg kímni og
gamansemi, en varazt að
tala illa um nokkurn sam-
ferðamann. Og þó er tekin
ákveðin afstaða til manna og
málefna. Atburðaröðin er ör
og eðhleg, og röskileikur hins
einbeitta íþróttamanns setur
svip sinn á bókina í heild.
Bókin segir meðal annars
frá fyrstu veraldarkynnum
höfundar í Kjós og á Akra-
nesi, för hans í bernsku ríð-
andi norður í liand með föð-
ur sínum til Eyjafjarðar,
margs konar umbrotum og
hrakningi bernsku- og æsku-
ára, námsvist á Möðruvöll-
um, för til Noregs aldamóta-
árið, utanför til Danmerkur
og námi að Askov um tveggja
ára skeið, kennaranámi í
Kaupmannahöfn, þátttöku
í stofnun og starfi ungmenna
félaganna, kennarastörfum á
Akureyri, hjúskap og heimil-
islífi, Ameríkuför — og að
síðustu segir bókin frá starfi
höfundar í átthögunum hér
syðra — hinu Ijúfa stríðii í
,,Laugaskarði“ og ágætum
sigri, er þar va'r unninn.
Ekki vottar fyrir sjálfshóli
í bók Lárusar, eins og þó vill
stundum brenna við í sjálfs-
æfisögum. Hann hefur lag á
því að láta bókina verða al-
menna lýsingu samtíðar sinn
ar, og hefur hún því mikið
menningarsögulegt gildi.
Frásagnargleði höfundar er
hrífandi, og nálagast’ hann í
því sjálfan frásagnarsnilling
inn, Erík gafnla á Brúnum.
Athyglin er^skörp, og athuga
semdir höfundar margar bráð
hnyttnar og skemmtilegar.
Bókin er prentuð í Prent-
smiðju Björns Jónssonar á
Akureyri. Pappír er ágætur,
og prentun og prófarkalestur
mjög í góðu lagi. Þó ber þess
sérstaklega að geta, af því
það er fremur óvenjulegt, en
hefur hins vegar mikið gildi,
að auk efnisskrár fylgja bók
inni myndaskrá, skrá um
blöð, bækur og menningar-
stofnanir, er við sögu koma í
bókinni, og síðast en ekki
sízt sæmandi, skrá um manna
nöfn. Bókin er þannig ágæt-
lega út gefin, enda hefði ann
að verið óþolandi.
Hinn óeigingjarni hugsjóna
maður segir greinilega til sín
í allri málsmeðferð frá upp-
hafi til bókarloka. Þróttur
höfimdarins og hressi blær
mun ylja lesendum bókar
hans um langa framtíð. Hann
er sanntrúaður á glæsilega
framtíð íslands og íslenzku
þjóðarinnar og lýkur bók
sinnii með þessum orðum.
„Ég trúi því, að um kom-
andi ár og aldur muni ís-
lenzka þjóðin halda áfram
að vaxa að mannviti og
þroska, og það mun hún bezt
gera með því, að hver ein-
staklingur keppi að því marki
að verða sundfær eins og
fiskarnir, fagur ,og yfirlætis
laus eins og blómin, en frár
og fleygur eins og fuglar
himinsins“.
Ég hvet yngri sem eldri —
alla þá, sem góðum bókum
unna, til að eignast bókina
„Synda eða sökkva“.
GUÐMUNDUR BJARNA-
SON Á MOSVÖLLUM í
Önundarfirði varð sjötugur
á góuþrælinn, 24. marz.
Átján vikna gamall kom
hann að Mosvöllum úr Álfta
firði ,en þar var hann fædd-
ur af góðu foreldri, og er
frændmargur við ísafjarðar
djúp. Guðmundur hefur síð-
an átt heima á Mosvöllum.
Hann ólst þar upp hjá Gils
Bjarnasyni og konu hans,
Guðmundínu Jónsdóttur, en
hún er enn á lífi, 96 ára
gömul og dvelur hjá Guð-
mundi syni sínum í Innri-
Hjarðardal.
Guðmunclur Bjarnason
tók við búi á Mosvöllum,
þegar fósturforeldrar hans
létu af búskap. Var hann þá
kvæntur Guðrunu Guð-
mundsdóttur frá Kirkjubóli
í Bjarnardal. Bjuggu þau
síðan á Mosvöillum, unz þau
létu jörðina í ’hendur Ragn-
heiðar dóttur sinnar og
manns hennar, Ólafs Hjálm
arssonar, fyrir nokrkum ár-
'um.
•Guðmundur Bjarnason
'hefur lítill umbótamaður
verið um dagana, en drengi-
legur hjálparmaður hverju
góðu máli, sem hann náði til,
andlegu sem verklegu. í öll
um félagsskap hefur hann
verið hinn traustasti maður,
bjartsýnn, fórnfús og örugg-
ur. Myndi hann þykja æski-
legur í hverju samfélagi,
góður borgari, þegn og fé-
lagi.
Þá má íengi leita, af finna
skal greiðviknari mann en
Guðmund á Mosvöllum.
Hann hefur hvorki talið eft-
ir. tíma né erfiði til að gera
greiða grönnum sínum eða
ferðafólki. Og ’enn er hann
svo, að hann má ekki sjá
aðkomustrák með lasinn
skíðastaf án þess að skerast
í leikinn og bæta úr.
Guðmundur eí góður verk
maður að hverju sem hann
gengur, enda er hann bseði
laghentur og greiðhenitur :og
-hefur aldrei kunnað að hlífa
sér. Hann ér m. a.' smiður
góður, þótti prýðilegur slátr
ari og hefur verið eftirsóttur
járningamaður.
Guðmundur stundaði nokk
uð sjó á yngri árum og var
hinn vaskasti sjómaður.
Vann hann bæði á þorski og
hákarli. Sérstakt yndi hafði
hann af siglingu. Er fræg ein
sigling hans, er hann kom
eínn á báti til Flateyrar, en
þorri Flateyringa horfði á.
Tóku þeir við bátnum í fjör-
unni og kipptu á land upp.
Hallmæltu þá sumir Guð-
mundi fyrir ofdirfsku, en
aðrir lofuðu leikni hans.
Guðmundur hefur unun
af bóklestri og er vel að sér
í fornum sögum. Það var
einhverju sinni, að Vilmund
,_ur Jónsson, læknir á ísafirði,
"reið fram hjá Mosvöllum.
Velti hann þá fyrir sér at-
vikum úr Gísla sögu Súrs-
sonar, þeg.ar Vésteinn á
Hesti fór á mis við sendi-
menn Gísla, en það var á
þessum slóðum. Sá þá Vil-
mundur Guðmund Bjarna-
son úti og kallaði til hans:
„Hvar riðust þeir hjá?“ En
Guðmundur svaraði þegar
með orðum Gísla sögu:
„Undir melnum“, Þótti Vil-
mundi þetta vel gert og hef-
ur haldið á loft þessari sögu.
Guðmundur hefur gaman
af vísum og hefur ort nokkr
ar smellnar ferskeytiur.
Ekki eru nú nema fáar vik-
ur síðan ég heyrði hann
gleðja ungar stúikur með
nýrri vísu, sem hann lagði
þeim á varir.
Cuðmundur vinn ir nú öll
karlmannsverk á oúi Ragn-
heiðar dóttur sinnár, því að
Ólafur bóndi dveiur um
skeið á Vífilsstöðum. Flytur
Guðmundur m. a. mjólk bús-
ins til hafnar og siðan fram
í Djúpbátinn. Þykja félög-
um hans lítil eiiimörk á
kappi hans. Jafnan t'er hann
síðastur upp í flutningsbát-
inn, og ekki skal það spyrj-
ast, að hann hlífi sér svo að
vera þurr í hástígvélunum,
ef aðrir vökna í fót.
Guðmundur og Guðrún
eiga 5 börn á lifi. Eru aþr á
meðal itvær húsfreyjur í
Mosvallahreppi, Ragnheiður
á Mosvöllum og Margrét á
Hóli, kona Jóns bónda Jóna-
tanssonar. Hin þrjú, Hall-
dóra, Ingileif og Ólafur, eru
öll búsett í Reykjavik.
Guðmundur á Mosvöllum
er að vonum vinsæll maður
og hljúur margar .góðar ósk-
ir á þessum tímamótum ævi
sinnar. En þess vil ég óska
Önundarfirði og Vestfjörð-
um öllum, að þar búi jafnan
fjöldi manns með fjöíhæfni
og ósérhlífni Guðmundar
Bjarnasonar.
G. I. K.
Kvenfélag Alþýðu-
flokksins sfofnað
á Mureyri.
Einkaskeyti frá AKUREYRI
KVENFÉLAG Alþýðu-
flokksins á Akureyri var
stofnað síðastlðinn sunnudag.
Stofendur félagsins voru 26. í
stjórn voru kosnar frúrnár
Þorbjörg Gísladóttir, Hlín
Jónsdóttir, Anna Helgadótt-
ir, Jensína Loftsdóttir og
Hanna Haljgrímsdóttir.
í varastjórn voru kosnar
frúrnar Dagmar Sveinsdóttir
og Olga Olgeirsdóttir. Endur
skoðendur reikninga þær
Soffía Gunnlaugsdóttir og
Svanborg Jónasdóttir.
Mkill áhugi ríkti á fundin-
um. Félagið mun halda ann-
an fund bráðlega og munu
þá margar konur ganga í fé-
lagið.
GUÐMUNDAR KRISTJÁNSSQNAR
Skúlatún 2. — Sími 7667.
Telair til prentunar:
Bækur, fímarit og fleira.
Hafr. —
Álþýðuflokksfélag Reykjavíkur
heldur
félagsfund
í fundarsal Alþýðubrauðgerðarinnar
á Vitastíg 10 í kvöld 16. þessa mán.
klukkan 8,30 stundvíslega.
DAGSKRÁ:
1. Tekjuöflunarlög ríkisstjórnarinnar. Frum-
mælándi er Stefán Jóþann Stefánsson
forsætisráðherra.
2. Önnur mál.