Alþýðublaðið - 23.07.1948, Blaðsíða 7

Föstudagur 23. júlí 1948.
ALÞVÐUBLAÐIÐ
7
þjónustu sinni á þeim tíma (1.
Jarðarför mannsins míns og föður okkar
Vllhjálins P. Vilhjálmssonar,
sem anadaðist á Siglufirði 18. þ. m., fer fram frá Dóm-
kirkjunni mánudaginn 26. júlí og hefst þar kl. Wz e. h.
Halla Bjarnadóttir og börn.
Framh. af 5. síðu.
verkas.kiptingarirmar og ieggja
nú áherziu á að -aaika hama sem
miest þeir mega. Hafa mörg
fyrirtæki þegar 'lagt fram á-
ætlanir um stórum aukna ’fram
leiðs'lu og mjög lækkað vör.u-
verð (allt að 50%) af þessum
ástæðum einum, enda þurfi
tfyrirtækin -eikiri að búa við
bráefnaSkort til framleiðsl-
unnar, meðan bún fer ekki
frarn úr markaðsþörfinni.
Á binn ibóginn ikrefjast þess-
ar véiar stórlega (blutfallsl.)
aukinna hráefna, viegna þess
hve þær eru miklu stórvbkari
og fullkomnari en áður, hafa
þebkst bér. Af þessum ástæð-
um- er aulkin hráefnaþörf og
þar af leiðandi gjaldeyrisþörf
trl þeirra, ekki aðeins leðliieg,
heldiur öllu fremur sjáifsaigt
framhald þess, sem fram-
kvæmt hefur verið á síðustu
árum 'Og enn, er unnið að. Enn
fremur ber þeiss að gæta, að á
þeim tíma, þegar um veruleg-
an gjaldeyrisskort er að ræða,
miðað við gjaldeyrisþörfina, er
eðlilegt, að áherzla sé iögð á
að efla sem mest innlendan
iðnað, eftir því, sem þarf til
að ;nota innanJands, vegna
sparnaðar á gjaldeyri (kaupa
min.ni erl. vinnu fyrir gjaldeyr
isverðmæti), jafnhliða því,
•sem lögð er áherzla á að auka
verðmæti útflutningssaífua’ð'
anna (selja vinnu fyrir erl.
gjaideyri). Sem dæmi má
nefna, að ef tilbúin föt kosta
í erlendum gjaldeyri kr. 300.00
en efhi í sams konar föt að-
•eins kr. 130.00, er eðiMlegt, að
•sú leiðin, ®é valin, að flytja inn
efnið, en ekki, tfötiin, þegar
hörgull er á erlendum gjald-
eyri.
Það er þvi auðsætt, að gjald
•eyrisle.ga séð, er aukning iðn-
aðarins í landimu réttmæt, að
öðru óhreyttu og svo lengi,
sem 'framleiiddar eru vörur,
sem annars' mundu fluttar inn
í 'landið fuii.unnar.
Á h,inn bóginn' má benda á
að aukning iðn.aðarins er vafa-
söm frá þjóðfélags'leg'U sjónar-
miði, svo lengi sem iðnrek-
endurni/r ,gera ekki tii.r,aun til
að vera samkeppnisfærir við
erleh'dan iðnað um verð . og
'gæði, og að framtíð iðnaðarins
hér hlýtur fyrst og fremst að
byggjast á þvi, að því marki
verði náð.
Auk þess verður svo að líta
á iðnaðlnn frá ifíieiri sjónar-
miðum, svo sem því, að hann
dragi ekki um of vinnuafJið
frá útflutningsframleiðisluinni,
sem istanda veirður undir
gj aldeyrisþörfum landsmamna
og þar á meðal iðnaðarins, að
svo miikliu ley.ti, sem hann
notar eriend 'hráefni.
FJÁRFESTING í IBNAÐ-
INUM — 300 MILLJ.
Það skal þegar tekið fram,
að sú tala, ,se,m fram ikemúr hér
í þeissum kafiia, ,er lágmark, og
sýnir það eitt, að minna fjár-
mag-n en það, sem þar um
ræðir (260 millj.) er ekki
hundið í vélum og fasteignum
okt 1947). Má sjá, að 'hér er
rétt með farið iaf því, að all-
ar tölur, sem gefnar eru upp
sem hundið fjánnagn í vélum
og fas'teignum, er bókfært
verð, miðað við 10% árlegar
ski-iftir af vélum og 3 % af fast-
eignum. 'Hvergi mun minna
afelkrifað en þetta en sums
staðar mun meira. I öðru iági
búa mörg iðnfyrirtæki við
leiguihúsnæði, og má því segja
að þar sé hundið fjármagn í
þjónustu iðnaðarins, sem
ekki kemur fram, vegna þess,
að iðnaðuirinn hefur aðeins
leiguh'eknild1 fyrir því fjár-
magni. I þriðja lagi hætist svo
það við, að i alim-örgum til-
felium eiga dðnfyrirtæikin
ekki fasteignirnar og ekki
einu sinni vélarnar, sem not-
aðar eru við reksturinn, held-
ur á leigandi (aðaleiganidi)
vélarnar (oftast lásamt fast-
eignum), s-em einhvers konar
séreign eða einkaeign og ieig-
ir svo iðnfyrirtækinu.
í þessum tiltfellum eru vélar
og fasteignir ekki metoar til
verðs og engar upplýsingar
gefnar um það fjármagn, sem
í þeím er hundið.
Þegar alls þessa er gætt
verður lj óst að margt er van-
taiið í þessum tíkýrslum um
fjármagnið í iðnaðinum og
þar, s'em ekkert virðist oftal-
ið, eins og þegar var tekið
fram í upphafi, aðeins um
lágmargstölur að ræða í þessu
sambandi, mætti 'sennilega
komast ai.l nærri þessu með
athugunum og áætiunum.
Sainkvæmt skýrslunum, er
bundið fjármagn í þeim fyrir-
tækjum, sém vinna úr inn-
landu hráefni sem aðalefni: í
byggingum kr. 130.3 millj. og
í vélum kr. 46.2 millj. ieða sam
tals kr. 176.5 mill;. Ai þessum
176.5 millj. eru 149.5 millj.
'einigöngu brmdnar í sildar-
verfcsmiðjum og hraðfryistihús
um og því aðeins 27 millj. í
öðrum dðngreinum þessa
flckks. Þarf ekki .annað en
líta á sfcrána um þessi 'fyrir-
tæki, til þesis að sjá, að þessi
upphæð er allt of lág.
Bundáð fjár'magn 1 þeim fyr
irtækjum, sem vinna úr erl.
hráiefni sem aðalefni er: í bygg
ir.gum kr. 55.7 milij., og í vél-
um kr.-27.8 millj. eða samtals
83.5 mi-llj. Alls er þvi bumdið
framleiðslufjármagn í iðnað-
inum saœkvæmt frama.nsögðu
kr. 260 miiljónir, mdðað við
bckfæirt yerð 1.10.1947, en
það iér 'lágmarkDfjárfestiing, —
samkvæmt því er áður var
tekið fram, o,g mun raunveru
leg ifjárfesting 'vera næf 300
milljónum, sem senniii'eiga mun
þó einr.Lg rtil nu’.r.a of lágt.
ÞRIÐJUNGUR ÞJÓÐARINN
AR GÆTI LIFAÐ Á IÐN-
AÐI 1948.
Áæt'liUiniin fyrir 1948 'gerir
ráð fynir allverulegri aukn-
ingU' i starfsmannahaldi, sem
eðlileg er út frá því sjónar-
miði, er áæt'lunjin miðast við í
heild, þ. e. full afköst véla og
leiðslutækja, eins og áður er
að vikið. Þannig er ráðgert
að 2448 manns starfi við þau
iðnfyrirtæki, sem mota inn-
lend ihráefni sem aðalefni, en
mest þarf þessi iðnaður 6269
manns (á vertíðinni) eða
3821 mann til viðbótar föstu
starfshði. Þau fyrirt'æki, sem
nota erlend hráefni, sem aðal-
efni, þurfa að staðaldri 1948
7800 manns.
Samkvæmt þessu verður þvi
minnsta vinnuatflsþörf iðnað-
arins á árinu 1948 — 10.248
manns, 'eða 1868 mönnum
fleira en meðaistarfsmanna-
hald ársins' 1946. Mesta vinnu
afkþörf er hins vegar samkv.
áætluninni 1948 — 14.067
menn eða 5689 manns rneira
en meðalvinnuaflsnotkunin
1946. Þess ber þó vel að gæta
að á vertíðinni 1946 hefur
vinnuaflsnotkunin verið mun
meiri en 8.380, svo að munur
inn verður í sjálfu sér ekki
eins stór og tölurnar hér að
framan virðast gefa til kynna
vegna þess, að í þeám saman-
burði er ekki um fyliiilega sam
bærilegar t-ölur að ræða.
Hins vegar mun samanburð
oirinn um mmns'tu vinnuaffo-
þörf áranna gefa rétta mynd af
aukningunni. Tilraum sem
gerð hefur verið út frá þessum
staðreyndum til að gera sér
ígrein fyrir hve mikill hluti
þjóðarinnar gæti haft fram-
færi sitt af iðmaði, thefur leitt
í Ijós að það muni vera um
45 þús. eða 1/3 hhiti þjóðar-
dnnar.
Er þá reiknað með fram-
ÍTALffi GÓÐffi
í KRINGLUKASTI
ítalir hafa lenigi verið mjög
snjialiir kringilufcastarar og
benda síðustu fréttii’ til þess,
að svo sé enn. Á móti í Peru-
gia kastaði Guiseppe Tosi
hvorki meira né minna en
54,78 m. og mun þatta vera
nýtt italskt met. Hinn gamal-
kunni kastari Adolfo Consol-
ini kastaði kringi.unni 55
mefcra í einu kastinu, en gerði
það ógilt.
Á sama rnóti kastaði Tesso
Taddia sleggju 55,30 m. og er
það e'innig nýtt italskt met.
INDVERJI STEKKUR 15,81
í ÞRÍSTÖKKI
Iiidv.erjar gera sér góðar
vonir um 'einn sigur á ólymp-
isku leikunum. Er það þrí-
stökfcvarinn Heni’y Rohella,
ssm hefur stokkið 15,85 m'etra
og er þetta aðeinis lS cm. lak-
Ejra on h'E'Lmsme't Japanans Ta-
jima, en það var sett á leikim-
um í Berlin 1936.
62 ÞJÓÐIR KEPPA
Þjóðir þær, sem nú hafa til-
kynnt þátttöku í ólympisku
Leikunum, ieru orðnar 62 að
tölu. Var Vieniezuela síðast ti'.
þess að tilkynnia þátttöku sína.
færsluskyldu eins og hún er
hjá karlmönnum 21 árs og
eldri skv. manntali hagstof-
unnar 4ra manna fjölskyldu
sem meðaiijölskyld'a og öðrum
upplýsingum og 'eánkennum,
eem náner eru rakin í skýrslu
fjárhagsráðs.
GÓÐ SAMVINNA VIÐ
IÐNREKENDUR.
.Að lokum ber svo að taka
fram að samvinna við „Félag
islenzkra iðnnekenda“ og iðn-
rekendur yfirleitt um söfnun
3'eirra gagna, sem rannsókn
Clay gefur skýrslu
í Washington
CLAY hershöfðingi, sem
nú er í Washington, sat í gær
fund með Truman forseta og
landvarnarráði Bandaríkj-
anna. Gaf hann skýrslu um
ástandið í Berlín, en frá því
var skýrt, að þetta hafi að-
eins verið venjulegur fundur
varnarráðsins. Meðal við-
staddra var Forsetall her-
málaráðherra.
Þrjár 'miklar íþróttaþjóðir
mun þó vanita með öllu í Lond
on, en það eru ÞjóSverjar,
Rússar og Japanh’.
BAILEY AÐ NÁ SÉR
McDonald Bailey, sprett-
hlauparinn frá Trin'idad, sem
hér var í vor, ier nú að því er
v'irðist að ná sér laftur, en hann
hefur tapað hvað letftir annað
undanfarið. Á móti í Dublin
hljóp hann 100 yards á 9,8 og
var á undan Ástralium'annin-
um Treloar, sem vainn meist-
arat'itilmn enska í þessu hlaupi
mjög nýlega.
Á saana táma sigriaði Ástral-
íumiaðurinn Winter Skotann
Patersom, isem hér var, í há-
stökki. Wónter stökk 1,98, en
Paterson 1,93.
Bailey
þessi byggist á, endur'skoðun
þsirra og 'Iieiðréttinigar, var í
hvívetna 'hin ákjós.anlegasta.
Margir gerðu eiftir beiðni ráðs
ins sérstakar áætlanir umfram
það, siem upphaflega var til
ætlazt, og voru raiðubúnir til
hvers konar samstarfs og að-
stoðar við rannsóknina. Var
þetta fyrir alla aðila mjög
auikið starf, en bar hins veg-
ar þann. ánangur, að nú hafa
fengist skýrslur m þetta
'efni, sem ættu að vera nokk-
urn veginn rétfcar og því not-
hæf undirstaða raunhæfra
aðgerða.
Dönsku skógarmenn-
irnir komu með
Drottningunni í gær
DÖNSKU KFUM-drengirn
ir komu í gær með Drottn-
ingunni og gengu þeir fylktu
liði ásamt íslenzkum drengj
um upp til aðalstöðva hreyf-
ingarinnar við Amtmanns-
stíg. Þar var þeim haldið mót
tökuhóf og bauð séra Frið-
rik Friðriksson þá velkomna.
Fararstjóri dönsku skát-
anna er Viggo Persson, en
hann hefur verið hér á landi
áður um alllangt skeið. Mun
hann vera einn aðalhvatamað
ur þessarar myndarlegu heim
sóknar hinna dönsku og
sænsku pilta. Fararstjóri
Svíanna er Sven Jensen.
Á morgun fára géstirnir
allir sextíu upp í Vatnaskóg
og verða þar um vikutíma
mieð allt að 40 íslenzkum
KFUM-skógarmönnum. Þar
verða og séra Friðrik Frið-
riksson og séra Magnús Run-
ólfsson, framkvæmdastjórar
KFUM hér á landi. Munu
piltarnir fara í fjallgöngur
og gera sér margt annað til
skemmtunar. Eftir bað koma
p'ltarnir aftur til Reykjavík
ur og verða hér um hríð.
Munu þeir fara til Gullfoss
og Geysis og heimsækja skáta
mótið á Þingvöllum. Þeir
fara heimleiðis með Drottn-
ingurni 5. ágúst.
Dönsku piltarnir eru 32,
hinir sænsku 29. en auk þess
er einn Færeyingur í ferð-
inni.
ELLEFU þýzkir forsætis-
ráðherrar hafa nú á fundi
samþykkt að fallast á tillögur
Vesturveld'aama um sérstaka
stjórn fyrLr Veistur-Þýzkaland.
Hafa r'áðhea’rarnir því tekið
dkyiadilega sitiefnuhireytih'gu, en
á fundi í Koblenz fyrir nokkru
'gerðu þeir ýmsar atlaiu'gasemd-
ir við tiOlögurniar. Mun ástand-
ið í Bierlín vatfalaust eiga þátt
í afstöðuhi’eyitingu þeirra.
þehn, er iðnað:urárm hefur í
•íulla nýtingu anaiarra fram-