Alþýðublaðið - 11.01.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
[ ALPÝÐUBL4ÐIB
í kcmur út ú hverjum virkum degi.
; Afgreiösla í Alpýðuhúsinu við
j Hverfisgötu 8 opin írA kl. 9 árd.
j til kl. 7 siðd.
« Skrifstofa á sama stað opin k!.
\ 9»/s —101 s árd. og k!. 8 — 9 síðd.
í Siniar: 988 (afgreiðslan) og 1294
í (skriístoian).
í Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
< hver mm. eindálka.
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmi&jan
í (í sama húsi, sömu simar).
111 meðfefH.
Píslarsaga
Jóns Grímssonar.
Maður er nefndur Jón Gríms-
son; hann er bússttur á Eyri. við
Skutulsfjörð, eins og Jón sálugi
nafni hans, sá, er Pislarsöguna
skráði íorðum.
Jón pessi er auðsveipur pjónn
íhaldsins; í sumar var hann t. d.
forstjóri kosningaskrifstofu þess
á fsafirði og rækti pað starf eftir
mætti. En eins er um hann og
nafna hans sáluga, að þótt and-
inn sé reiðubúinn, þá er holdið
ósköp veikt. Árangurinn af staríi
hans varð því smávaxinn og að-
búð húsfcændanna stundum ofboð
ónotaleg.
Jón sendi :,MorgunbIaðinu“ fyr-
ir all löngu síðau mikla raume-
raunarollu og lýsir þar átakan-
lega ofsóknum peim, sem ihaldið
yfirleitt og hann sérstaklega, hafi
orðið fyrir af peim vonda manni,
Finni Jónssyni póstmeistara.
. En „Morgunbiaðs“-ri;stjórarnii
eru harðbrjósta við smælingja.
Kveinstafir og bænarorð þessa
þrautpínda manns snertu lítið
hjörtu þeirra. „Píslarsögunni"
stungu þeir niöur»í skúlfu sína og
létu enga<n aí henni vita.
Pað var ekki fallega gert. Pó
var hitt enn þá fjótara, að eítir
að birst haíði í blöðunum út-
dráttur úr skýrslu um rannsókn i
Hnífsdalsmálinu, ásaint myndum
af fölsuðu atkvæðáseð 1 unum, og
almenningi þar méð hafði gef-
ist kostur á að kynna sér máliðj
og aðgerðir íhaldsmanna í því, þá.
en ekki i'yr, tóku ritstjórarnir
„Píslarsöguna“ upp úr skúífu sinni
og prentuðu með gríðarstórri
fyrirsögn og mörgum upphröp
unura.
Það er ill meðferð á dyggum
þjóni, að setja hann jafn ámátlega
í gapastokk og „Morgunblaöið"
hefir gert við Jón þenna, með því
að láta „Píslarsögu" hans á þrykk
út ganga.
Mefian Hnífsdalsmálið ,og kosn-
ingahrellur íhaldsms vestra eru
almenningi í fersku minni, er þaö
yfirleitt mjög ill meðferð á Jóni,
að minna á, að hann sé til.
Álfadana.
íVelvakh'- verDur í kvöld
kl. 9.
JafnaðarmannaféSag Islands.
Aðalfundur þess var haldinn í
gærkveldi.
1 stóm voru þessir endurkosn*-
ir:
Haraldur Guðmundsson, form.,
Stefán Jóh. Stefánsson.
Nikuiás Friðriksson,
Gisli Jónsson,
og í stað Guðmundar Einarsson-
ar, Sigurður Jónasson.
Endurskoðendur voru báðir
endurkosnir, þeir Kjartan Ólafs-
son og Sigurjón Á. Ólafsson.
Árið 1927 hélt félagið 18 futodá;
voru fluttir fyrirlestrar um ýmiss
mái, meöal annara þessi: Alþýðu-
fræðsla, uppeldismál, alþingishá-
tíðin 1930, húsnæðismálið í
Reykjavík, ræktun bæjar'andsins,
stjórn bæjarmála, starf alþýðu-
flokksins í Danmörku, norsku
kosningarnar o. fl. o. fl. Auk þess
var rætt um flest hin stærri mál,
er aiþingi 1927 hafði til meðferð-
ar.
Félagið hefir á árinu greitt
skatta til Fulltrúaráðs og Alþýðu-
sambands og tilmælaskatt með
nærfelt 600,00 krónum. Féiags-
menn eru nú tæplega 200.
Bókaútgáfa félagsins hefir
gengið ágætlega. „Rök jafnaðar-
stefnunnar“ hafa selst svo vel, að
útgáfukostnaðurinn má nú heita
greiddur. Þeir, sem enn ekki hafa
fengið þessa ágætu bók, ættu að
flýta sér að ná í hana á'ður en
upplagið þrýtur. Hefir félagið í
huga að gefa út aðra bók bráð-
iega.
Félagið gekst fyrir því, að
stofnað var hé:r í haust Félag
ungra jafnaöarmanna. Hefir það
nú nær 100 félaga, starfar af
miklu fjöri og áhuga og dafnar
ágætlega.
I haust var hér stofnað Leikfé-
lag verkamanna; 2. grein laga
þess hljóðar svo:
„Tiigangur féiagsins er að efia
leikment með mönnum í verka-
mannastétt og ineð leiksýningum
að balda að aime;nningi kenning-
um jafnanarmanna. Einnig vill fé-
lagið með leiksýningurn styðja
þau félög í Aiþýðusambandi ís-
lands, er skemtikvöld halda.“
Félagið er í sambandi við Jafn-
afiarmannafélag islands og undir
vernd þess. Fyrsta leiksýning þess
verður á árshátifð Jafnaðarmann;i-
félags islands, 19. þ. m.
Erlend símskejíl.
Khöfn, FB„ 10. jan.
Frá Rnssum.
Frá Berlín er simaö: Samkvæmt
fregrj frá Móskwa til »Berliner
Tageblatt« hefir ráðstjórnin rúss-
neska ákveðiö að senda þrjátíu
merkustu andstæðingá stjórnar-
innar og þeirra á meðal Trotski,
Radek, Rakovski, Sinoviev og Ka-
tnenev í útlegð til Austur-Rúss-
iantis og Síberíu. Sumir hafa þeg-
ar verið sentlir i útlegöina.
Friðarstarfsemi Norðurlanda.
Frá Genl er simað: Stjórnirnar
i Noregi og Sviþjóð hafa sent
Þjóðabandalagínu tillögu um al-
ntennan sátta- og gerðardóms-
samning, er byggist á meginregl-
um Locarno-samningsins. Ætlast
er til, að tillagan verði notuð sem
grundvöllur að starfsemi ðryggis-
nefndarinnar.
Kolanámaiðnaður Breta.
Glögt yfiriit yfir ástandið.
Alt á falianda fætl.
Eftir langa og harða baráttu á
undan förnum árum voru brezku
kolanemarnir fyrir skömhni
neyddir til aö slá af kröfunr sín-
um og láta undan kröfuin koia-
námaeigenda .um lengri vinnutíma
í námunum og lægri laun.
Sa mband kolanámaeigend a
hafði staðhæft, að lenging vinnu-
tímans og lækkun launa væri eina
leiðin til að bjarga koiaiðna'ðin'-
um út úr fjárhagsörðugleikunum.
En hvernig fór fyrir koianáma-
eigendunum? Gátu þeir bjargað
náfinunum með þessum byrðum,
sem þeir lögðu á námamennina?
Gátu þeir bætt allan verklegan
aðbúna'ð í námunum? Tókst þeim
að grynna á skuldum þeim, sem
þeir töldu sig þurfa að greiða?
Var möguleg"t aö auka framleiðsl-
una með lengingu vinnutímans?
Nei, það fór á alt annan veg en
jreir höfðu látið í veðri vaka að
verða myndi.
Námurnar eru í sömu niðuriæg-
íngu og þær áður voru. Fjárhags-
örðugleikár.nir eru nú ískyggilegri
en nokkru sirmi áöur. Bretar eru
í vandræðum með að finna mark-
aði fyrir kolin. Skipulagsleysið
ríkir í námunum. Tvö hundruð
þúsund námaverkamenn gainga at-
vinnuiausir. Framleiðslan hefir
minkað, þrátt fyrir „bjargræðið“,
sem námueigendur fundu upp:
Lenging vinnutímans. Meðlal
verkalýðsins ríkir meiri óánægja
en nokkru sinni áður. Og inerk-
ur enskur stjórnmálamaður sag'ði
nýiega í ræð'u: „Ef koiaverkbann
í líkingu v*ið það, sem var 1926,
endurtæki sig nú, þá væri ástæCa
til að hrópa hárri röddu: „God!
Sa\æ the King“ and Britain."*)
Þjóðinni er alt af að skiljast
það betur og betur, að nániaeig-
endur hafi ekki haft hina minstu
ástæðu fyrir staðhæíingiim sin-
um. Það hefir ekki verið hægt að
halda því leyndu fyrir verka-
mönnum, að námaeigendur hirtu
stórgróða af striti þeirra. Þeir
vita til dæmis, að fjórir þektir
námaeigendur fengu í árslaun
júlí T926 júlí 1927 100OOJ
pund hver í íslenzkum pen-
ingum tvær milljónir tvö hund-
ruð og fiínmtán þúsund krónur.
*) „Ouð! tíjargaöu kónginum og
Brctlandi.1*
Parna er tvimæiaiaust ein af
höfuðmein&emdunum í kolanámu-
iðnaði Breta. Og þarna má líta
eina af skuggamyndum auðvalds-
skipuiagsins.
Námaeigendurnir hrifsa til sín,
með aðstoð verandi skipuiags og'
íhaldsstjórnarinnar, gííurlegiar
upphæðlr, sem eru beiniínis orðn-
a.r til fyrir þrældóm, illan aðk-
búnað, fátækt og sult milljóna
námaverkamanna.
Námaiðnaðurinn er mjög ilia
skipuiagður. 1 Englandi eru t. d.
715 námur, sem ekki vinna í nema
100 verkamenn að meöaltali. Hve
námurnar eru margar og dreifðar,
gerir auðvitað framleiðsluna dýr-
ari og erfiðari. Til samanburðar
má geta þess, að í Ruhr í Þýzkæ-
landi era kolanámurnar að eins
70, en kolaframleiðsian þar er
einungis minni en í öllu Bret-
landi.
Annaö dæmi um ástandið: All-
ar kolanámurnar eiga til samans
um 700 000 járnbrautar-flutninga-
vagna. Hver vagn fer á 'ári um
33 ferðir í Þýzkalandi, Frakk andi
og Beigíu era ko'avagnarnir tvisv-
ar sinnum s*tærri en í Englandi,
og jiótt ferðir þeirra séu lengri,
þá fara þeir um 60—70 fcrðir á
ári. Ef ensku vagnarnir gætu íarið
jafnmargar feröir, væri hæg.t að
fækka vögnunum um helming, og
að eins það mvndi sþara mn 30
milljónir stpd. á ári eða 12p/o
af öllum ko'aframleiðslukostna'ði
Breta.
Það er því ekki að undra þótt.
koiaiðnaði Brela veiti þunglega í
samkeppninni við ko'aiðnað ann-
ara þjóða. Og það þaíf ekki að
taka' pað fram, að kolaiðnaður
Ameríku-manna er enn betur
skipulagður heldur en hinn þýzki,
jiví að allir vita, hve Ameríku1-
menn eru framarla í cllum iðnaði..
Afleiðingin af pvi, áð Bretar
eru svona langt á eftir keppinaut-
unum á þessu s.viði, hefir því orð-
ið sú, að kolaútflutningur þeirra
hefir minkað á örfáurn árum um
30 milljónir smálesta. Sést bezt,
hve afturförin er stórliostleg, þeg-
ar að því er gætt, að útflutning-
urinn nam 100 milJjónum smá-
lesta, þegar hann var mestur.
Einn eríi'ðleikinn, sem kola-
íramleiðsla Breta á' við að stríða.
er enn ótalinn. en hann er sá,
að við mestallan iðnað brezku
þjóðarinnar eru notaðir aðrir af 1-
gjafar en kol. Rafmagnsnotkunin
hefir t. d. aukist gífurlega á síð-
ustu tímum. Það hefir auðvitað
haft jiað í för með sér. að kola-
iönaðurinn hefir ekkeri gott haft
af jieim frainföruni, sem orðið
hafa á ýmsum sviðum iðnaðarins.
Koiaþörfin innaniands befir ekki
aukist, heldur þvert á móti mink-
að.
Það sjá því aliir heilvita menn,
að ekki hel’ir reynst happasælt
að leggja allar byröarnar á herð-
ar vinnumatmamut á umtan förö-
um árum. Það hefir haft þá af-
leiðingu í íör með sér, að öÍUtm