Alþýðublaðið - 03.09.1949, Blaðsíða 5

Laugardagur 3. sept. 1849
ALÞYPUBLAÐI9
5
CARLO SCHMID er nafn3 sem ekki var þekkt í
þýzkum stjórnmálum fyrir stríðiS. En nú er hann talinn
komandi maður bar. Hann er prófessor í stjórnlagafræði
cg iafnaðarmaður og var einn af mestu áhrifamönnum
stjórníagaþingsins í Bonn, sem setti hinu nýja, vestur-
þýzka sambandslýðveldi stjórnarskrá.
f grein þeirri, sem hér birtist, segir þýzkur blaðamað-
ur, Alfred Joachim Fiseher, frá viðtali, sem hann átti ný-
lega við Carlo Sehmid.
FRAMAN við skrifstofu
þingflokks jafnaðarmanna í
Bonn stendur drangur. í fljótu
bragði greinir maður aðeins
styrk og staðfestu. En ef mað-
ur athugar betur þennan mann-
iega drang, koma í ljós mikil
reynsla, lífsfjör, töfrar og
kímni, svo að fréttamaður, sem
er stjórnmálalega skólaður,
spyr ósjálfrátt: „Ég býst við,
að þér séuð Carlo Schmid pró-
fessor?“
Það er fljótlegt að komast í
samband við Schmid. Þessi
jafnaðarmaður, sem fæddist í
Perpignan fyrir 53 árum og er
sonur þýzks heimsborgara og
konu frá Suður-Frakklandi, er
' iðandi af lífsfjöri. Hann er víð-
förull, talar frönsku eins vel
og þýzku og þar að auki ítölsku
og spönsku. Fyndni hans ,og
framkoma erc frönsk. Stund-
um minnir málfar hans á Hein-
rich Heine.
Á æskuheimili þessa fræga
Þjóðverja ríkti mikill áhugi á
framförum. Faðirinn var fræði-
maður og varði fé sínu til
ferðalaga; hann var frjálslynd-
ur í þeim skilningi, sem lagt um-
var í það orð á árunum fyrir
síðustu aldamót, og var ákafur
friðarsinni. Hugsunarháttur
hans hafði orðið fyrir miklum
áhrifum af hugsjónum Ernests
Reynauds og Tolstoys.
Carlo Schmid, sem hefur
snilldar frásagnargáfú, minnist
tveggja sérstakra atvika frá
1912:
— Allt í einu kallaði faðir
minn á mig inn til sín og sagði
með óvenjulegum ákafa: —
Sonur minn, í dag ert þú vitni
að verulegum framförum.
Stúdentarnir hafa öðlazt rétt
til að innrita sig við allar deild-
ir háskólanna. Eftir 30 ár
muntu sjá árangurinn af þessu.
— í raun og veru sá prófessor-
inn árangurinn af þessu eftir
skamman tíma.
Einmitt 1912 var barizt mik-
ið fyrir réttindum kvenna.
Þegar móðir mín kom heim
af þinginu heilsaði faðir minn
henni með þessum spámann-
legu orðum: — Kosningaréttur
kvenna á sennilega eftir að
hafa í för með sér sigur aftur-
haldsins á Þýzkalandi og þar
tneð öllum heiminum. Samt
sem áður verðum við að koma
honurn á.
Upphaflega kom Carlo
Schmid frá farfuglahreyfing-
unni. Þegar hann var stúdent
stofnaði hann sósíalistíska
stúdentahreyfingu. „Hins veg-
ar var ég aldrei sjálfur í flokkn-
um. Flokkshollusta var dyggð,
sem mér var um megn.“
í fyrri heimsstyrjöldinni
barðist Carlo Schmid á ýmsum
vígstöðvum.
— Ég var góður hermaður.
Ef ég ætti að taka þátt í einu
stríði enn þá, yrði ég áfram
góður hermaður eða góður upp-
reisnarmaður. Maður verður
að velja á milli þessa tvenns.
, Þegar hann var málfærslu-
Frá því 1936, þegar nýja ríkis-
varnarliðið var stofnað, var
hann ekki tekinn aftur í vara-
sveitir liðsforingjanna.
— í byrjun stríðsins var
flóttinn til ríkisvarnarliðsins
ákaflega þýðingarmikill. Þann-
ig komst ég, sem embættismað-
ur herstjórnarinnar í her-
numdu löndunum, til Frakk-
lands.
Það, að Frakkar fengu pró-
fessor Sehmid, undir eins og
stríðinu var lokið, til að mynda
stjórn, sýnir bezt hvern hug
þeir báru til hans. Það er fræð-
andi að athuga, hvernig hann
snýst frá utanflokkastefnu
oinni og verður flokksmaður:
— Ég átti bágt með að sætta
mig við að verða flokksbund- .
inn. Þannig varð mér það léttir, J
að dómararnir í Wúrtemberg
skyldu standa utan við stjórn- |
málaflokka. En smám saman j
fór að bóla á nýjum skilningi j
hjá mér. Einhver hlýtur að eiga •
sök á því, að Hitler er til. Og '
rökrétt afleiðing af þessu var
önnur spurning: Ert þú ekki
ejálfur meðsekur? Hefur bú j
íagt stein í götu hans? Eftir
eamvizkusamlega rannsókii á
ejálfúm mér, var mér algerlega
tjóst, að ég var meðsekur. í
raun og veru hafði ég ekki gert
annað jákvætt en að ala börn
mín skynsamlega upp. Hefði
það þó ekki verið skynsam-
íegra að ganga í einhvern flokk
heldur en að vinna óbeint á
móti þessari svokölluðu hreyf-
ingu? Og síðan varð mér það
alveg ljóst, að ef dýrinu yrði
eteypt frá völdum, yrði ég að
ganga í einhvern flokk, þrátt
fyrir allan þann viðbjóð, sem
Leiðtogi SS-sveita stúd- flokkapólitík getur haft í för
með sér. Og enn þá eitt varð
mér algerlega ljóst: Ég get ekki
gengið í nokkurn annan flokk
en jafnaðarmannaflokk Þýzka-
iands, þótt ég hafi mjög ev-
rópskan hugsunarhátt.
Þegar þriðja ríkið leið undir
lok, hafði Carlo Schmid, sem
árið 1945 varð próféssor við
báskólann í Tubingen, ekki
gleymt því, sem honum var
orðið ljóst, og hann breytti
skólabæ varð sífellt erfiðari. 1 eftir því. í dag er hann for-
Carlo Schmid.
maður, dómari og síðan 1928
dósent í Túbingen, geltk hann
sínar éigin götur — einnig í
stjórnartíð Hitlers. Gyðingaof-
sóknirhar hófust. Þá tilkynnti
Schmid á skólatöflunni: „Gyð-
ingastúdentar geta fengið að
búa hjá mér.“
Undir eins eftir þetta varð
hanh íyrir heiftarlegum árás-
enta, Sandberg, sem var ó-
venjulega metorðagjarn mað-
ur, kom mér til hjálpar, þótí
einkennilegt megi virðast, og
ég vár ekki ákærður í það
skiptL Þessi maður var nýlega
dæmdur í Núrnberg. Fyrir
þessum manni ber ég meiri
virðingu heldur en ýmsum,
Gem géngu ekki í flokkinn, en
ráku hnífinn í bakið á manni.
Staða hans í þessum litla há-
nartirö!
verður opnuð í dag, laugardag 3. september í Al-
þýðuhúsinu Strandgötu 32 sími 9499 Skrifstoían
verður opin fyrst um sinn daglega frá kl. 1—5 og
8—10 e. h.
Alþýðuflokksfólk, hafið samband við skrif-
stofuna. Athugið hvort þið eruð á kjörskrá. Gefið
skrifstofunni upplýsingar um alla þá, sem líkur
eru til að verði fjarverandi á kjördag.
Fulltruaráðið.
maður j af naðarmannaf lokks-
tns í Suður-Wurtemberg og í
Clokksstjórninni. Hann var kos-
inn í mikilvægustu nefndina af
þingflokknum.
Hann var kosinn af Frökk-
um sem stjórnarformaður í
Wúrtemberg—Hohenzollern
eftir alls konar misskilning,
seisp alls ekki var honum í hag.
Þeir, sem seinna skrifa um það,
ættu að athuga, hve aðstaða
hans var erfið. Aldrei, ekki
einu sinni á hinum fyrstu
skuggalegu mánuðum, lét hann
af festu sinni eða sæmd.
— Að koma á hagsæld á
franska hernámssvæðinu í
Þýzkalandi skoða ég sem hlut-
Verk tímans. Veruleg aukning
matvælaframleiðslunnar er
ekki nóg, ef ekki fylgir endur-
reisn.
Ég bið Carlo Schmid að gefa
mér upplýsingar um ástandið
í Þýzkalandi.
Þýzki verkalýðurinn? Hann
geymir ennþá hinar döpru
minningar fortíðarinnar. Að
sagt við bandamenn: ‘Ef jafn-
aðarmannaflokkur Þýzkalands
bíður ósigur, þá verður það Ev-
rópu dýrt. Verkalýðurinn þarf
þó á einhverjum sýnileg-
um sigri að halda —»
hinni lífsnauðsynlegu þjóðnýt-
ingu Ruhrhéraðanna. Líkleg :
er samt sem áður, að einstak-
iingurinn græði ekki eyri
meira á því í náinni framtífc.
En sá, sem heldur að mark '
mið þýzku verkalýðshreyfing-
arinnar sé fyrst og fremst.
kviðfylli, án þess að hugsa
nokkuð um sæmd sína, veður i
villu og svíma. í vérunni eru
verkamenn ekki öðru vísi en
borgarar. Þeir vilja ekki búa i
hjúahúsinu, jafnvel þótt það só
þægilegra en hreysi þeirra.
í viðtali við prófessor snýsi
talið að sjálfsögðu einnig um
hina ungu háskólaborgara.
— í þessu efni er jafnvel
ennþá léttúðugra _að tala um
raunverulegan samnefnara en
ella. Göttingen heldur áfrain
að vera eins og 1920. Þar á-
smáræSi. Hve oft hef ig ekki
mencasi
að frá og með 25. september n.k. verða flugferðir félagsins eins og hér segir:
Frá New York og Boston til Osló, Stokkhólms og Helsinki með viðkomu á Kefla-
víkur-flugvelli.
alla mánudaga kl. 4.40 f. h.
Frá Helsinki,
víkur-flugvelli
Stokkhólmi og Osló tii Boston og New York með viðkomu á Kefla-
alla föstudaga kl. 5.25 f. h.
Frá 1. október verða flugfargjöld til Bandaríkjanna lækkuð fyrir þá, sem kaupa
farmiða fram og aftur, er gilda í 60 daga, og verða fargjöldin eins og hér segir:
Keflavík — New York — Keflavík Kr. 2531.00
Keflavík — Boston — Keflavík Kr. 2453.00
Keflavík — Gander -— Keflavík Kr. 1820.00
Allar nánari upplýsingar gefnar hjá aðalumboðsmanni American Overseas Airlines
á íslandi.
G. Heigasðn & Meísíed h.f. Sími: 80275.
bíða þrisvar sinnum ósigur a V3rpa stúdentarnir hver annan
einum mannsaldn er ekkert gem _jherra mjór«. Túbingen
er hins vegar allt öðru vísi
Árið 1945 hefði ég ekki viljað
gefa grænan eyri fyrir æsku-
lýðinn í Túbingen. Nú er þar
afburðagóður háskóli.
Árið 1947 komu til mín
tveir stúdentar, en þá var ég’
försætisráðherra. Þeir höfðu
hæstu ágætiseinkunnir — og
þar að auki ridarakross og eik-
arlauf.
„Þegar við komum úr stríð-
inu,“ — þannig byrjuðu þeir
umsvifalaust — „héldum við,
að hlutverk sérhvers ungs
Þjóðverja væri að afmá sví-
virðinguna og krefja svikarana
reikningsskapar. Þér höfðuð
tekið við stjórn og voruð því
nr. 1 á hinum svarta lista okk-
ar. Smám saman fór þó þeirri
hugsun að skjóta upp hjá okk-
ur, að við hefðum rangt fyrir
okkur, en þér rétt. Þar eð vér
höfðum yður fyrir rangri sök,
viljum vér byðja yður innilega
efsökunar.“ Við töluðum sam-
an alla nóttina. Að lokum
spurði ég þá, hvort þeir vilclu
skrifa yfirlýsinguna á skóla-
töfluna. Undir eins næsta
morgun höfðu þeir gert það.
Reynsla mín er það, eftir þetta,
að þeir, sem hafa flest stríðs-
heiðursmerki, eru oft þeir
beztu. Þeir eru gott efni fyrir
hina mótandi hönd.
.Framhald á 7. síðu. ;