Alþýðublaðið - 14.10.1949, Blaðsíða 7

Föstudagur 14, október 1949
ALÞÝÖUBLAÐIÐ
Ólafur Friðriksson:
>rot úr sögu
ins og hrakfallasaga kommúnisla
ÞAÐ ER FRÓÐLEGT, að
fara lauslega yfir sögu norska
Alþýðuflokksins, er nú við ný-
afstaðnar kosningar (10. okt.)
hefur unnið svo glæsilegan
sigur og svo rækilega staðfest,
að hann var, er og verður, lang
öflugasti flokkur Noregs.
Hann var stofnaður fyrir 62
árum, þ. e. árið 1887, í Aren-
dal, dagana 21.—22. ágúst.
Tóku 11 félög þátt í stofnun-
inni, og voru meðlimir liðlega
1000. Fimm árum seinna voru
félögin orðin 27 og meðlimir
þeirra alls 3000. Mikill vöxtur
kom í flokkinn næstu tvö ár,
og urðu félögin 56 árið 1893 og
meðlimir 6000, og árið 1894 óx
meðlimatalan upp í 11 500.
Það, sem gerði þennan mikla
vmxt, voru þingkosningar, sem
fara áttu fram síðara árið. En
Frá Reykjavík til:
AKUREYRAR
alla virka daga kl. 10.
ÍSAFJARÐAR
• alla virka daga kl. 10.
VESTMANNAEYJA:
alla virka daga kl. 10.
SIGLUFJARÐAR:
mánudaga — fimmtud.
PATREKSFJARÐAR:
þriðjudaga — föstud.
ÞINGEYRAR:
miðvikudaga.
FLATEYRAR:
miðvikudaga.
BÍLDUDALS:
laugardaga.
HÓLMAVÍKUR:
mánudaga.
BLÖNDUÓSS:
þriðjudaga.
HELLISANDS:
fimmtudaga.
Áætlun þessi gildir frá 1.
október 1949 til 30. apríl
1950.
% 5020 og 6724
kosningar þessar urðu voh-
brigði. Flokkurinn fékk ekki
nema 732 atkv. samtals og kom
engum að. Féll þá meðlimatal-
an niður í 6000 árið eftir. Ekki
ieið þó nema það árið, að það
færi ekki að fjölga afturj í
flokknum, enda voru menn
farnir að hugsa til kosninganfta
1897, en það ár urðu fálögin; í
flokknum 70, og meðjimir
12 000. Aftur urðu kosningarn-
ar vonbrigði. Atkvæðunum
fjölgaði ekki nema um 215 og
urðu því ekki alls nema 947,
og mátti segja, að lítið hefði á
unnizt á tíu árum. |
Aftur fækkaði meðíimununþ |
en þó ekki eins mikið óg við (
fyrri kosningarnar, en ekkí
komst meðlimatalan á ný upp
í 12 000 fyrr en eftir 7 ár, og
hafði þó atkvæðatala flokksins
við þingkosningar árið 1900
farið upp í 7013 atkvæði, en
hann kom þó engum að.
Fjórðu þingkosningarnar,
sem norski Alþýðuflokkurinn
tók þátt í, voru 1903 (því þing-
kosningar voru á þriggja árá |
fresti). Fékk flokkurinn þá ýf-
ir 43 000 atkvæði) og 16%
(16 af hverju hundraði) j
greiddra atkvæða, og kom!
hann þá að 4 þingmönnum. Við j
þingkosningarnar þrem árum
síðar fjölgaði þingmönnum
flokksins upp í 11, og atkvæða
talan steig úr 43 000 upp í
99 000. og var það 2014%
greiddra atkvæða. Var þing-
mannátala þessi, lág miðað við
atkvæðamagnið, en þetta lág-
aðist nokkuð við kosningarnar
1912. Var atkvæðamagnið þá
140 000, og var það fullur
fjórðungur allra greiddra at-
kvæða, en ekki var þingmanna-
tala þó nema 23.
Við kosningarnar 1915 jókst
enn atkvæðamagnið og fór nú
úr 140 000 upp í 198 000. Voru
það 32 % greiddra atkvæða, en
samt tapaði flokkurinn fjórum
þingsætum, og fór þingmanná-
tala hans niður í 19. Við kosþ-
ingarnar 1918 jókst enn ai-
kvæðamagn flokksins ujn
19 000 og varð samtals 217 Ö0p,
en ekki voru það nema 31 {
af atkvæðamagninu, og íadtk-
aði þingmöpnum um einn,
niður í 18. - 3
Um þetta leyti var farið áð
bera mikið á kommúnisíum
innan norska Alþýðuflokksiris,
og voru þeir í meirihlutai: á
auka-flokksþingi, er haldið'var
árið eftir (1919). Meðal þess,
sem samþykkt var á því.-þingi,
var það, að norsíki Alþýð.u-
flokkurinn liti þannig áýglað
hann væri genginn úr 2. Ihtér-
nationale (alþjóðasambaridi
jafnaðarmanna) og að hann
gengi í 3. Internationale .(ál-
þjóðasamband kommúnista)
með þeim skilyrðum, er 'gett
væru í reglugerðum þess -sam-
bands. Aukaflokksþing var
haldið árið eftir, og voru kom-
múnistar þar aftur í meiri-
hluta.
Merkilegt flokksþing var. hið
25. í röðinni, er haldið var í
marz 1921. Lágu fyrir því
starfsreglur þær (,,tesur“), er
2. þing alþjóðasambands kom-
múnista hafði sett meðlimum
sínum, og samþykkti flokks-
þingið reglurnar með miklum
meirihluta. En nokkur hluti
jafnaðarmanna sagði sig úr
flokknum og myndaði nýjan
flokk, Jafnaðarmannaflokk
Noregs.
Þingkosningar fóru fram í
Noregi þetta sama ár, og fóru
þær þanmg, að Alþýðuflokkur-
inn, undir stjórn kommúnista,
fékk 193 000 atkvæði og 29
þingmenn, en Jafnaðarmanna-
flokkurinn (nýstofnaði) fékk
83 000 atkvæði og 8 þingmenn.
Hundraðstalan af greiddum at-
kvæðum var 21 hjá kommún-
istum, en 9 hjá jafnaðarmönn-
um.
Árið 1923 voru haldin työ
flokksþing, í febrúar og nóv-
ember. Urðu þar miklar deilur,
aðallega um afstöðuna til al-
þjóðasambands kommúnista,
sem vildi ráða í Noregi sem
annars staðar um innri mál
flokksins. Urðu kommúnistar
þarna í minnihluta að lokum,
þó að langt væri frá því, að
allir, sem á móti stóðu, væru á
einu máli. Kom þarna fyrir
einkennilegt atvik, þar eð kom-
múnistar, sem voru orðnir í
minnihluta, ætluðu að reka
meirihlutann úr flokknum. En
þeir höfðu þetta ekki fram
(því í Noregi var ekki hægt að
nota vald), og er þeir sáu það,
gengu þeir af fundi og stofn-
uðu Kommúnistaflokk Noregs
(4. nóv. 1923). Var þá verka-
lýður Noregs klofinn í þrjá
flokka, -og þannig var gengið
til þingkosninga 1924. Fóru þær
þannig, að Alþýðuflokkurinn
fékk 179 000 atkvæði og 24
þingmenn, Jafnaðarmanna-
flokkurinn 85 000 atkvæði og 8
þingmenn, og kommúnistar
59 000 atkvæði og 6 þingmenn.
í janúar 1927 voru Jafnaðar-
mannaflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn sameinaðir undir
hinu gamla flokksnafni: Norski
Alþýðuflokkurinn, og var þá
að fullu lokið yfirráðum kom-
múnista þar. Þingkosningar
voru í Noregi þetta sama ár
(1927). Fóru þær þannig, að
Alþýðuflokkurinn fékk 368 000
atkvæði og 59 þingmenn, en
Kommúnistaflokkurinn 40 000
atkvæði og 3 þingmenn. Höfðu
kommúnistar, er þeir náðu yf-
irtökunum í Alþýðuflokknum
1921, komið 29 þingmönnum
að, en voru nú eftir 6 ár búnir
að missa alla nema 3. Þeir áttu
þó ekki lengi því að fagna, að
eiga þessa þrjá þingmenn, því
tveir þeirra sögðu sig' brátt úr
Kommúnistaflokknum og sóttu
um upptöku í Alþýðuflokkinn.
En við þingkosningarnar 1930
féll atkvæðatala Kommúnista-
flokksins úr 40 000 niður í
20 000, og þar með féll þessi
eini þingmaður þeirra, hinn
r.íðasti af 29, er þeir höfðu haft
9 árum áður.
Er þá sögð í fáum dráttum
saga Alþýðuflokksins norska
fram til 1930, og er hún jafn-
fram hrakfallasaga Kommún-
istaflokksins, og tekur, svo sem
menn nú vita, ekki betra við,
þá sagan er sögð áfram til
vorra tíma.
Við þökkum öllum, skyldum og vandalausum,
sem heiðruðu minningu konu minnar, móður okkar,
tengdamóður og ömmu,
Júlíönu OuÖrúnar Gottskáiksdóttur,
og sýndu hluttekningu við andlát hennar og jarðarför.
Gísli Sæmundsson,
börn, tengdabörn og barnabörn.
Vegna jarðarfarar
Haraldar Árnasonar kaupmanns
verða sölubúðir félagsmanna
lokaðar frá kl. 12-16 í dag.
Félag vef naða rvöruka upm a nna
í dyrum gleðinnar
Ný bók eftir
Sigurjón Jónsson
Féfagslff
GUÐSPEKIFELA.GIÐ
Reykjavíkurstúkufundur í
kvöld kl. 8,30. Þorlákur Ófeigs
son flytur erindi o. fl. Fundur-
inn hefst stundvíslega.
Stjórnin.
HANNES A HORNINU
bsr svo raunhæf vitni um?
Skyldum við ekki hafa ein-
hverju gleymt úr efnivið sög-
unnar frá því, sem áður var, og
UM ÞESSAR MUNDIR kem-
ur á bókamarkaðinn ný bók
eítir Sigurjón Jónsson. Heitir
hún „í dyrum gleðinnar“, og
er þetta 9. bók skáldsins. í
þessari bók eru 10 sögur og ein
ritgerð. Heita sögurnar Ódáða-
borg, og segir sögu úr við-
skiptalifinu, en þessi saga mun
vekja bæði athygli og umtal,
svo berorð er hún. Lírukassinn,
í dyrum gleðinnar, Að Saur-
! um, Vikan milli æsku og elli,
| Slæmir hormónar, Grunur,
| Herra — ég' og nafni minn,
i Kvikmynd, Sumargjöf langafa
; og loks ritgerðin Sumarleyfi.
Sigurjón Jónsson varð kunn-
ur sem sagnaskáld með sögu
sinni Silkikjólar og vaðmáls-
buxur og vakti þá miklar deil-
ur og umtal. Enn mun þessi
bók, sérstaklega fyrsta saga
hennar, vekja mikla athygli,
enda á höfundurinn það til að
vera bersögull og allbeiskur á
bragðið. Bókin er 240 blaðsíð-
ur að stærð. Útgefandi er Fjall-
konuútgáfan, og er frágangur
allur hinn bezti.
gaf okkur friðsæla sálarró
hverju sem viðraði?“
BARNASTÚKURNAR í Rvík
hefja vetrarstarfsemi sína
n.k. sunnudag 16. þ. m. og
byrja fundir í þeim sem hér
segir:
Unnur nr. 38 í Góðtemplara-
húsinu kl. 10.
Æskan nr. 1 í Góðtemplara-
húsinu kl. 13.30.
Díana nr. 54 í Templarahöll-
inni kl. 10.
Svava nr. 23 í Templarahöll-
inni kl. 13.30.
Jólagjöf nr. 107 í Templara-
höllinni kll. 16.
Félagar, mætið allar stund-
víslega.
Þinggæzlumaður.
fer til Færeyja og Kaup-
mannahafnar laugard. 15. þ.
m. kl. 6 síðd. Tilkynningar
um flutning komi sem fyrst.
Skipaafgreiðsla
Jes Zimsen.
Erlendur Pjetursson.