Alþýðublaðið - 26.01.1950, Síða 3

Fimmtudagur 26. janúar 1950.
ALÞYÐUBLAÐIQ
3
! FRA MORGNITIL KVOLDS
f DAG er fimmtudagurinn 26.
jjanúar. .Látinn Eysteinn Er-
lendsson erkibiskup árið 1188.
Sólarupprás er kl. 9.27. Sól-
arlag verður kl. 15.53. Árdegis-
háflæður er kl. 10.30. Síðdegis-
háflæður er kl. 23.03. Sól er
hæst, á lofíi í Rvík kl. 12.40.
Næturvarzla: Laugavegs apó-
tek, sími 1618.
Næturakstur: Bifreiðastöð
Hreyfils, sími 1633.
Flugferðir
AOA: í Keflavík kl. 3.25—4.10
frá New Yokr, Boston og Gand
der til Óslóar, Stokkhólms og
Helsingfors.
Skipafréttir
Laxfoss fer frá Reykjavík kl.
B, frá Borgarnesi kl. 13.30, frá
Akranesi kl. 15.30.
Foldin fór frá Akranesi á
mánudagskvöld áleiðis til Am-
Kterdam með viðkomu í Grims-
hy. Lingestroom er í Færeyjum.
M.s. Arnarfell fór frá Reykja-
vík 20. jan. áleiðis til Helsiiig-
fors. M.s. Hvassafell er í Ala-
borg.
tlekla fór frá Reykjavík. kl.
21 í gærkveldi vestur um land
til Akureyrar. Esja er á Aust-
fjörðum á suðurleið. Herðu-
breið fór frá Reykjavík síðdegis
í gær austur um land til Bakka-
íjarðar. Skjaldbreið fór frá
Reykjavík um hádegi í gær á
Skagafjarðar- og Eyjafjarðar-
hafnir. Þyrill var í Vestmanna-
eyjum í gærkveldi og kernur
væntanlega til Reykjavíkur í
dag. Skaftfellingur fór frá
Reykjavík síðdegis í gær til
Vestmannaeyja,
Brúarfoss kom til Reykjavík-
ur 23/1 frá Huíí. Dettifoss kom
til Gautaborgar 24/1, fer þaðan
til Kaupmannahafnar, Rotter-
dam og Antwerpen. Fjallfoss
kom til Reykjavíkur 21/ frá
Leith. Goðafoss kom til Reykja-
víkur 17/1 frá Hull. Lagarfoss
er í Kaupmannahöfn. Selfoss er
í Reykjavík. Tröllafoss fór frá
New York 23/1 til Reykjavík-
ur. Vatnajökull kom til Ham-
borgar 19/.
Ufvarpsskák.
1. borð: Hvítt: Reykjavík, Jón
Guðmundsson og Konráð Árna-
son. — Svart: Akureyri: Jón
Þorsteinsson og Jóhann
Snorrason.
abcdefgh
33. f2—f4 He5—el
34. Rf8—g6f Kh8—h7
35. Rg6—e5 Hel x fl
36. Kgl x fl De8—b5 t
37. Kfl—f2 Db5—c5f
„Freyjurnar frá Frúarvengi“
(ensk). Anna Neagle, H ugh
Williams. Sýnd kl. 9. „Flughetj
urnar“ (amerísk) Sýnd kl. 5 og
7.
Nýja Bíó (sími 1544): —
„Skrítna fjölskyldan“ (amerísk)
Constance Bennett, Brian Aher-
ne. Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Stjörmibíó (sími 81936): —
„Gættu peninganna.‘c Clifford
Evans, Patricia Roc. „Nýjar
Eréttamyndir frá Polltiken.11 —
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Tjarnarbíó (sími 6485); —
„Californía“ (amerísk). Barbara
Stanwyck, Ray Milland, Barry
Fitzgerald. Sýnd kL 5, 7 og 9,
Tripolibíó (sími 1182): —
„ísland í lifandi myndum." —
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bæjarbíó, Hafnarfirffi (sími
9184): „Mýrarkotsstelpan11 -—
(sænsk). Sýnd kl. 7 og 9.
Hafnarfjarffarbíó (sími 9249):
„Tarzan í gimsteinaleit“. Her-
man Brix. Sýnd kl. 7 og 9.
S AMKOMUHÚS:
Hótel Borg: Hljómsveitin
leikur frá kl. 9 síðd.
Ingólfscafé: Hljómsveitin leik
ur frá kl. 9.30 síðd.
Úr öllum áttum
SÖfn og sýningar
Bókasafn Alliance Francaise:
Opið kl. 17—19.
Þjóffminjasafniff: Opið kl. 13
•—15.
Náttúrugripasafni®: Opið kl.
13.30—15.00.
Skemmtanir
Austurbæjarbíó (sími 1384):
„Garnegie Hall“ Sýnd kl. 9
,,Sæflugnasveitin“ (amerísk)
John Wayne, Susan Hayward.
Sýnd ltl. 5 og 7.
Gamla Bíó (sími 1475): —
„Anna Karenina“ (ensk). Vivi-.
en Leigh, Ralph Richardson,
Kieron Moore, Sally Ann Ho-
wes. Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Hafnarbíó (sími 6444): —
r
20.20 Stjórnmálaumræður: Um
bæjarmál Reykjavíkur. -
Síðara kvöld. Ræuðtími
hvers flokks 25, 20 og 10
mín.; 'þrjár umferðir. —
Röð flokkanna: Sjálfstæð
isflokkur, Framsóknnr-
flokkur, Alþýðuflokkur,
Sósíalistaflokkur.
Hiff . árlega Árnesingamót
verður haldið að Hótel Borg
laugardaginn 28. jan. og hefst
með borðhaldi kl. 6,30. Tómas
Guðmundsson skáld heldur
ræðu, söngur og dans.
Síra Þorsteinn Björnsson verð
ur fjarverandi í nokkra daga,
en kemur aftur til bæjarins um
mánaðamótin. Fermingarbörn
Fríkirkjusafnaðarins verða þá
kvödd til viðtals.
Frá Handíffaskólanum. Nám-
skeið í ýmsum greinum eru í
þann veginn að byrja í skólan-
um. Má t. d. nefna námskeið í
sniðteiknun, kjólasaumi, saumi
drengjafata, bókbandi o fl.
greinum.
Listfræffsla Hanlíffaskólans. .
Þar eð teiknisalur skólans er
bundinn í kvöld vegna annara
afnota, verður listfræðierindi
Bj. Th. Björnssonar, sem fyrir-
hugað var í kvöld, að falla nið-
ur að þessu sinni.
Auglýsið í
Alþýðublaðinu!
Anna Guðmundsdóttir:
í ÁRSBYRJUN 1915 börðust
verkakonur í Reykjavík fyrir
því að fá viðurkennd sín auka-
íög, en svo nefndust þá kaup-
taxtar. V.K.F. Framsókn hafði
verið stofnað þá um haustið.
Kaupkröfurnar voru 25 aurar á
tímann eða kr. 12,00 á viku i
fastavinnu. Misjafnlega gekk
að fá atvinnurekendur til að
viðurkenna þetta kaup eða lofa
að greioa það, og vitanlega var
tnisjafn skilningur verka-
kvennanna sjálfra á því, hve
nauðsynlegt væri að stancla
saman. En samheldni kvenn-
anna í félaginu var þó góð og
fundarsókn ágæt. Verr gekk að
fá atvinnurekendur til að fall-
ast á eftirvinnukaup, en krafan
um það var 30 aurar á tímann
og 35 aurar í nætur- og helgi-
dagavinnu.
Tregða atvinnurekendanna
þrýsti verkafólkinu saman,
meðvitund fólksins vaknaði um
rétt þess til lífsins. Hörð bar-
átta varð til þess að at%innu-
rekendur gerð.u. samninga, en
þó svo tækist í eitt skipti, þá
var reynt næst að sleppa við
það, og auk þess reynt að brjóta
gerða samninga.
Þetta" ástand þekkja eldri
verkakonur eins og aðrir láun-
þegar og ekki síður; en þær
hafa nú séð árangur baráttu
r.innar bæði innan síns eigin
félags og við hlið annarra verka
lýðsfélaga innan heildarsam-
takanna.
Samningsrétturinn, sem
mörg fórn var færð fyrir'að ná
fyrr á árum, er nú lagalega vio-
urkenndur, aukalögin gömlu,
sem erfitt var að fá haldin, eru
nú aðeins í ’ sögunni; í stað
þeirra eru komnir samningar
við atvinnurekendur, og beim
hefur stöðugt fjölgað vinnu-
t töðvunum, sem samningar okk
ar í verkakvennafélaginu ná
til. Auk Vinnuveitendasaiii-
bandsins hafa bæjarstjórn
HALLDÓR SIGURÐSSON
Bkipstjóri frá ísafirði er 70 ára
í dag. Halldór er fæddur í Arn-
ardal í ísafjarðarsýslu 26. jan.
1880, en fluttist til ísafjarðar
1905. Árið 1912 kvæntist Hall-
dór Svanfríði Albertsdóttur og
oignuðust þau hjónin tólf börn,
og eru tíu þeirra á lífi. Halldór
tók við formennsku á árabáti
nðeins 19 ára gamall og hafði
síðan á hendi skipstjórn til árs-
ins 1949 eða samtals í fimmtíu
ár. Síðustu 20 árin var hann
samfleytt skipstjóri á vb. Vé-
birni, eign Samvinnufélags ís-
firðinga. Mun það fátítt, að
menn endist svo lengi í barátt-
unni við Ægi, eins og Halldór
Sigurðsson.
í skipstjórn sinni og öllu lífi
hefur Halldór Sigurðsson verið
farsæll maður, enda aldrei æðr-
azt, þótt stundum hafi blásið á
móti. Hann var afburða góður
sjómaður, og hann hefur alla
ævi sótt sjóinn af kappi og
jafnframt þeirri einstöku for-
sjá, að aldrei hefur honum bor-
Reykjavíkur og ríkisstjórnin
Famninga við félagið okkar.
Og það er ekki aðeins kaup-
taxtinn, sem nú er samið um
við þessa aðila, þar er öm að
ræða ýmisleg hlunnindi í veik-
inda- og slysatilfellum, aobún-
að á vinnustöðvum, ákveðinn
hvíldartíma til að neyta matar
o. s. frv.
Kaupgjaldsbaráttan er stund
um kölluð neikvæð af andstæð-
ingum verkafólksins, en hún
var upphafið að menningðr-
legri sókn alþýðunnar í land-
inu. I kjölfar hennar heftir
fylgt þrotlaus barátta fyrir
bættum þjóðfélagsháttum,
verkafólkið hefur barizt íyrir
því að gerðar yrðu ráðstafanir
til að draga úr slysahættunni
við vinnuna, til þéss að fá upp-
hituri og hreinlætistæki á
vinnustöðvum; það hefur bar-
izt fyrir auknum slysatrygg-
ingum, auknum réttindum tll
að hafa áhrif á val. trúnaðar-
manna í þjóðfélaginu, með því
að fá afnumin ýmis þræJaá-
kvæði í lögum frá gamla tím-
anum.
En þetta hefði ekki unnizt af
verkalýðsfélögunum cinum,
það skildu frumherjar félags-
ins okkar, þess vegna var
sleitulaust barizt fyrir því að fá
valda fulltrúa á þing og í bæj-
arstjórn, sém skildu málstað
.fólksins, þarfir þess og kjör.
Verkafólkið í Reykjavík kom
rér saman um lista til bæjar-
ftjórnarkjörs og vann glæsi-
iegan sigur, vegna þess m. a. að
fólkið hafði öðlazt skilning á
því að það átti rétt til að ganga
í svipuðum fötum og aðrir
borgarar, að híbýli þess áttu
ekki og þurftu ekki að vera
miklu lakari en annarra borg-
ara. Það lærði að beita afli sínu,
samtakamættinum, til þess að
knýja á um aukiri mannrétt-
indi og bætt lífskjör. Enn í dag
gildir sama lögmálið og þá, að
izt á eða hann orðið fyrir ó-
happi, hvorki með menn né
nkip, í sinni hálfrar aldar skip-
Etjórn.
Halldór er greindur maður,
jafnlyndur og staðfastur, til-
lögugóður er hann í hvívetna
og ákveðinn jafnaðarmaður.
Hverjum manni hefur jafnan
orðið gróði að viðkynningu við
Halldór Sigurðsson. Sjálfur
iiefur hann engum fjársjóðum
safnað, en ásamt hinni ágætu
konu sinni alið upp myndar-
legan barnahóp.
Hásetar og samferðamenn
senda Halldóri sjötugum þökk
fyrir farsæla skipstjórn og á-
gæta samfylgd og vináttu.
Þegar Halldór var 65 ára, var
hann sæmdur riddarakrossi
Cálkaorðunnar og hefur margur
unnið minna til þess heiðurs-
merkis.
Á síðast liðnu ári hætti Hall-
dór skipstjórn og stundar nú
gróðurhúsarækt ásamt Svan-
fríði, konu sinni, við Gilslaug
í Fljótum.
F. J.
kaupgj aldsbaráttan ein dugir
ekki, verkalýðsfélögi n þurfa að
eiga málsvara í bæjarstjórnum
og á alþingi. Málsvarar þess
iiafa komið á lögum. um verka-
mannabústaði og byggt þá, þeir
iiafa knúð bæjarstjórnarrhaldið
í Reykjavík til þess að hefja
húsbyggingar, þeir hafa knúð
rama íhaldið til þess að hefja
bæjarútgerð með togurum.
Hvers vegna heíur þetta tek-
izt? Vegna þe^s, að vprkafólkið
fylgdi eftir, það átti sinn þátt
í baráttunni. Kröfurnav voru
frá því og fyrir hagsmúnum
bess. Þegar við lítum fá ár aft-
ur í tímann, sjáum við að íhald-
ið hefur ekki tapað eðli sínu né
innræti. Kærleikurinn hefur
ekki gagntekið sálir þess, frels-
ið er aðeins fallegt orð á vörum
þess, og jafnréttið er í þeirra
augum óframkvæmanlegt, að-
eins órar jafnaðarmanna.
Dæmi þessa sáum við í bæj-
arstjórn Reykjavíkur hvað á-
þreifanlegast í nóvember 1932,
þegar lækka átti kaupið 1 at-
vinnubótavinnunni. Eitt nýj-
asta dæmið sáum við á alþingi
i fyrra, þegar þeir áræðnustu
fluttu tillögu um að skerða a.1-
mannatryggingarnar, afnerna
orlofslögin o. fl. í þeim dúr.
Haldið þið að þett.n hugarfar
sé breytt? Nei, síður en svo.
Meira að segja er oinn þeirra
manna, sem fluttu tillögurnar
á þinginu í fyrra, á lista íhalds-
ins við bæjarstjórnarkosning-
arnar núna, aðalfulltrúi heild-
talanna á þeim lista.
Þó að íhaldið byggi núita i-
búði við Bústaðaveg, sem ekki
má úthluta fyrir þessar kosn-
ingar, þá er ólíklegt að áfram
verði haldið, nema vel .sé fylgt
eftir, og engin trygging fyrir
áframhaldi nema íhaldið missi
meirihlutann í bæjarstjórninni.
Sá flokkur, sem alþýðan í
þessum bæ hefur byggt upp og
beitt fyrir sig í 30 ár, Alþýöu-
flokkurinn, er sá eini flokkusr,
sem samkvæmt eðli sínu og
uppbyggingu hefur möguleika
á því að þoka áfram hagsmuna-
málum fólksins, það er eini
flokkurinn, sem berst fyrir um
bótum jafnaðarstefnunnar iá
grundvelli lýðræðisins.
Við verkakonur og konur í
alþýðustétt þekkjum starf okk-
ar forustukvenna í samtökum
okkar, við vitum að Aiþýðft-
flokkurinn hefur stutt okkar
mál í bæjarstjórn Reykjavik-
ur, við vitum að enn muni hald-
ið áfram á leið lýðréttinda og
jafnréttis, ef áhrifa hans gætir
verulega, við vitum að fulitrúar
hans eru úr okkar stét.t og hafa
BÖmu hugsjón, sömu skoðanir,
hin gömlu kjörorð frelsishreyf-
jafnrétti, bræðralag, og þess
jafnrétti, bræðralag og þess
vegna heiti ég á allar verka-
konur, sem ekki vilja stöðvun
á þróunarbrautinni, að kjósa
A-listann, styðja H'ann af alefli,
fylgja sigri hans fram.
Anna GuðmundsdóUir.
/ Siötiijiyr í dag:
♦