Alþýðublaðið - 26.01.1950, Blaðsíða 6

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 26. janúar 1950.
Vélskólans í Keykjavík, kvenfélagsins Keðjan og
Vélstjórafélags Islands,
verður haldin í Sjálfstæðishúsinu fimmtudaginn 2. febr.
n. k. og hefst með borðhaldi kl. 18,30 stundvíslega. —
Aðgöngumiðar seldir í skrifstofu Vélstjórafélagsins í
Ingólfshvoli, Vélaverzl. G. J. Fossberg og Lofti Ólafssyni
Eskihlíð 23. .
Skemmtinefndirnar.
En reynslan ein sker úr því,
hvað rétt er. Ég leyfði mér að
halda því fram, að því minni
eem íbúðirnar væru, því meiri
þörf hefðu íbúarnir fyrir
geymslu. Ég hélt því enn frem-
ur fram, að staður sá, sem
byggja átti á, þótt fagurt væri
útsýni þaa?, væri ekki hag-
kvæmur, vegna þess, að eitt af
tvennu verður að gera, að
byggja dýrar rotþrær og leiða
frá salernum í þær, en frá rot-
þrónum færi frárennslið beint
út í Fossvog, og baðstaður
Reykvíkinga við Nauthólsvík
er sem kunnugt er þar, eða að
byggja dælustöð og léggja frá
henni skólpræsi yfir í Elliðaár-
vog. Hvor leiðin, sem farin
yrði, myndi verða dýr fyrir
Reykjavíkurbæ. Það var því
tvennt, sem fyrir mér vakti
með því að vilja hafa húsin
inni í bænum. Hið fyrra var,
að ég vissi, að í þau myndi
flytja fyrst og' fremst efnalítið
fólk, sem á auðveldan og kostn
aðarlítinn hátt þurfti að kom-
ast til og frá vinnu sinni. Og
svo hitt, að ég tel mjög illa
farið, ef við sköpum okkur
sömu vandræði að því er nefnd
an sjóbaðstað okkar snertir
eins og Kaupmannahafnarbær
hefur skapað sér með skolp-
leiðslum út í sjó, þar .sem bað-
staðir eru. Er mér tjáð, að þeir
eyði miklum fjárhæðum til
þess að lagfæra þessi mistök,
sem urðu þar fyrir árum síðan.
En reynslan verður ólýgnust.
Mjög ánægður verð ég, ef þetta
kemur ekki að sök fyrir bað-
staðinn okkar í Nauthólsvík.
Þegar fjárhagsráð í fyrstu
atrennu treysti sér ekki til þess
að veita leyfi fyrir fleiri en
100 íbúðum, og gerðar höfðu
vérið ítrekaðar tilraunir, bæði
af mér og fleirum til þess að
fá þeirri ákvörðun breytt, íbúð
unum fjölgað upp í 200, en án
árangurs, þá vissum við Al-
þýðuflokksmenn, að svo stóð á
fyrir mörgum, er fjárfestingar-
leyfi höfðu fengið, að þá skorti
fjármagn, og voru auk þess
flestir hverjir álíka settir eins
og þeir, sem byggja átti yfir.
Bárum við þá fram í bæjar-
stjórninni tillögu um að bær-
inn tæki við fjárfestingarleyfi
þeirra með samþykki fjárhags-
ráðs, og gæfi þeim kost á sams
konar kjörum. Væri þannig
bætt úr húsnæðisvandræðum
þessara manna, en auk þess
ætti bærinn að geta fengið
fleiri íbúðir út úr leyfunum. Er
tillagan kom fram í bæjar-
stjórn voru talin ýmis vand-
kvæði á þessu af hálfu meiri-
hlutans. Hlaut hún því ekki
samþykki, en var vísað til bæj-
arrráðs. Ekki heldur þar hlaut
hún samþykki og fór því aftur
til bæjarstjórnar, en þá brá svo
við að borgarstjóri flutti hana
óbreytta, og hlaut hún þá ein-
róma sarnþykki bæjarstjórnar-
innar. Frá þessu er ekki sagt
vegna þess að það skipti
nokkru máli, en það bregður
nokkru- ljósi yfir vinnubrögðin,
sem viðhöfð eru hjá þeim, sem
forustuna hafa fyrir meirihlut-
anum í bæjarstjórn Reykjavík-
ur. Litlu síðar bárum við full-
trúar Alþýðuflokksins fram
tillögu um að skora á fjár-
hagsráð að veita leyfi fyrir 100
íbúum til viðbótar þeim 100,
sem búið var að leyfa. Enn
fremur að einn fulltrúi frá
hverjum stjórnmálaflokki í
bæjarstjórninni færi ásamt
borgarstjóranum til viðtals við
fjárhagsráð um þessi íbúðar-
húsamál og fyrirkomulag leyf-
ísveitinga til íbúðarhúsa í
heild. Var sú tillaga samþykkt.
Ræddum við fulltrúarnir úr
bæjarstjórninni við þá vísu
menn í fjárhagsráði, er flestir
voru af vilja gerðir, að því er
okkur virtist. Lauk því máli
bvo, að skömmu síðar voru
leyfi veitt fyrir 100 íbúðum til
viðbótar.
Nú standa vonir til að upp-
rísi á vegum bæjarins ekki
færri en 236 íbúðir, tveggja
þriggja og fjögurra herbergja.
Er gott til þess að vita, og ó-
víst, hvort öðrum peningum
hefur veri^ betur varið til
heilsuverndar en þeim, er
fara til bygginganna, að öllu
öðru ólöstuðuu. Þetta verða
hús einstaklinganna. Margar
vonir eru tengdar við þau.
Bjarnaborg og
Pólarnir.
Reykjavíkurbær á eitt af
stærstu íbúðarhúsunum í bæn-
um. Það er Bjarnaborg. Allir,
sem fram hjá fara, sjá, að það
er vanhirt að utan af hálfu
eigendanna. Hefði það sann-
arlega verið verkefni fyrir
Fegrunarfélagið að fá því til
vegar komið, að eigendurnir
létu lagfæra og mála þetta
reisulega hús, sem rúmar yfir
30 manns og er bráðum hálfr-
ar aldar gamalt. í þessu gamla
húsi er hilaveita í einni eða
tveimur íbúðum. Ekki er þó
lengra í hitaveituleiðsluna en
nokkur fótmál. Ef hér hefði
verið um einstaklingshús að
ræða, væri sennilega löngu
búið að skylda húseigandann
til þess að setja hitaveitu í
1 húsið. Rafmagn til suðu er
ekki alveg eins óþekkt, eink-
J um á háaloftinu, en kolavélar
og gasvélar standa hlið við
hlið í mörgum íbúðunum, að
ógleymdum kolaofnum, sem
hita upp íbúðirnar. Sums stað-
ar hefur fólkið klætt ryðguð
og lek skolprörin með óhefluð-
um borðum.
Það er Reykvíkingum til
vansæmdar að hafa þetta
svona áfram. Þetta stóra hús,
með svo mörgu fólki, er í stöð-
ugri hættu af eldsvoða. Nokk-
uð sama máli gegnir einnig
um Pólana. Þessar húseignir
bera ekki vott um þá hagsýni,
er Sjálfstæðisflokkurinn gum-
ar svo mjög af, eða umhyggju
fyrir þeim fátæku og smáu.
Ijós og ekki væri á það bent,
bæði seint og snemma, að
sjúkrahússins væri. þörf? Nei,
ekki aldeilis.
Konurnar, eins og svo oft áð-
ur og síðan, ruddu brautina.
Þær sáu'þörfina og söfnuðu fé
í Landsspítalann, sem ríkið síð-
an byggði með tilstyrk þeirra.
Kaþólska trúboðsfólkið í
Landakoti sá þörfina og reisti
spítala og byggði síðan við
hann mjög myndarlega bygg-
ingu á Landakotshæð.
Ljósmæður og læknar sáu
þörfina og starfræktu Sól-
, heima.
Konurnar í líknarfélaginu
I Hvíta bandinu vissu um þörf-
ína á auknum sjúkrarúmum og
Vanrækslan í sjúkrahúsmálunum
Nú um nokkrun tíma láta
sjálfstæðismenn svo sem þeir
hafi brennandi áhuga á því, að
bærinn byggi sjúkrahús. Hver
kempan á fætur annari, allt frá
Sigurði berklayfirlækni og nið-
ur til Friðriks Einarssonar, er
látin standa upp og vitna um
áhuga sjálfstæðismanna á því
máli. í leiðinni er svo kastað
hnútum að einum ágætasta
lækni, Vilmundi Jónssyni land-
lækni, þeim manni, er meiri
þátt hefur átt í fleiri sjúkrahús-
byggingum þessa lands heldur
en nokkur annar, lífs eða lát-
inn. Manninum, sem hrinti af
stað hinum gagnmerku berkla-
cannsóknum, sem vekja athygli
i víða um heim, ásamt mörgu
öðru, er að heilsugæzlu lýtur.
Hann fékk Sigurð berklayfir-
( lækni til að tgka að sér það
i Gtarf, er hann hefur gegnt með
hinum mesta trúnaði og hlotið
I verðskuldaðar vinsældir fyrir.
En því má þá heldur ekki
gleyma, að á sviði löggjafar og
með ráðum og dáð og sinni al-
kunnu atorku lagði Vilmundur
landlæknir grundvöllinn að
ctarfsemi berklavarna og því,
hve vel hefur tekizt.
Þessum manni kennir Frið-
rik Einarsson um bæjarspítala-
leysið í Reykjavík, — van-
rækslusyndir íhaldsins í sjúkra-
húsmálum reynir hann að læða
inn í huga almennings að séu
iandlækni að kenna. Og Sigurð-
ur berklayfirlæknir, sá vinsæli
maður, þegir og samþykkir
þannig með þögninni aðdrótt-
anirnaí á kollega sinn.
En leyfist þá að spyrja: Hvers
vegna hefur bæjarstjórn
Reykjavíkur ekki komið upp
bæjarsjúkrahúsi? Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur haft meiri
hluta í bænum um ára skeið —
hvað hefur dvalið áhugann á
þessu mikla velferðarmáli okk-
ar Reykvíkinga? Var það vegna
þess, að þörfin væri ekki aug-
-ttsmuwr'» ■*.' ■ œ* >—- 'NBtJh'*"
Arnesingafélagið í Reykjavík
Hið árleg Árnesingamót verður haldið að Hótel Borg
laugard. 28. jan. og hefst með borðhaldi kl. 6,30 e. h.
SKEMMTIATRIÐI:
Ræða, Tómas Guðmundsson, skáld.
Söngur. Hreppamenn, undir stjórn Sigurðar Ágústssonar
í Birtingaholti. — Dans.
Árnesingar, fjölmennið og takið með gesti.
Aðgöngumiðar seldir í Bókaverzlun Lárusar Blöndal
iírni 5650, og hjá Þóroddi Jónssyni, Iiafnarstræti 15, sími
',747 og óskast sóttir í síðasta lagi föstudag 27. janúar
dukkan 4 e. h.
Stjórn Árnesingafélagsins.
reistu Hvíta bands spítalann af
sinni fátækt.
Konurnar í félaginu Hringn-
um hér í bæ hafa fyrir löngu
vitað um hina brýnu þörf fyr-
ir barnaspítala og hafa safnað
miklu fé til þeirrar byggingar
undir ötulli forustu frú Þorláks-
son og margra mætra kvenna.
Bæjarfulltrúar Alþýðuflokks-
ins hafa hvað eftir annað flutt
tillögur um byggingu sjúkra-
húss fyrir bæinn og síðar um
að leitað væri samvinnu við
heilbrigðisyfirvöld ríkisins um
heppilegustu lausn þessa máls.
Ekkert hefur dugað,
Þeir einu, sem aldrei hafa
séð eða viðurkennt þörfina á
auknu sjúkrarými í bænum,
eru sjálfstæðismennirnir í
bæjarstjórn Reykjavíkur.
Þegar svo læknarnir hafa
lýst ástandinu þannig, að svo
aðkallandi sé þörfin fyrir
sjúkrahús í bænum, að ffest ef
ekki allt verði að þoka fyrir
þeim þörfum — þá rumska þeir
þessir herrar hjá íhaldinu og
þykjast alltaf hafa verið allir af
vilja gerðir.
Einn af þeirra spámönnum í
læknastétt hótar að fara af
landi burt, ef ekki verði úr
ejúkrahúsleysinu bætt — þá er
hlaupið til og boðaður yfir 30
milljón kaóna spítali; og nú er
byrjað að teikna — en hvernig
eú teikning má til verða, það
er mér hulin ráðgáta; því enn
þá hefur enginn staður veríð
valinn fyrir þessa stofnun, sem
velja verður góðan sýað' og
miða hann við framtíðina, og
þá sízt af öllu rétt við hliðina
á bálstofunni eins og á hefur
verið minnzt af ráðamönnum.
Við getum verið sammála
um að byggja vandaðan spít-
ala á góðum stað — en fram
hjá því verður ekki komizt,
að brúa bilið, sem er frá
deginum í dag og þar til
slíkur spítali er kominn upp.
Það er of langur tími fyrir
þá sjúku, er þarfnast sjúkra-
húsvistar, að bíða þess að
.hann komist upp, éftir því
sem læknarnir segja og al-
menningi er kunnugt.
Er loks komið að þeirri vitur-
legu lausn að byggja við spít-
alann, sem Hvítabandskonurn-
ar byggðu. Verður það að télj-
ast skynsamleg ráðstöfun, bó
Btaður sá sé sízt til þess fallinn
vegna umferðar að hýsa sjúka
og vanheila. En úr því má
nokkuð bæta með því að banna
alla þunga umferð um nær-
liggjandi götur og takmarka
aðra umferð eftir atvikuin.
Ég get ekki skilið svó við
þetta mál, að ég ekki geti þess,
nð fyrir ötula forgöngu frú
Soffíu Ingvarsdóttur og sam-
vinnu hennar við aðrar konur,
fyrst í bæjarstjórn og síðar í
ýmsum félögum, varð úr sam-
vinnu ríkis og bæjar um bygg-
ingu Fæðingardeildar á Lands-
spítalalóðinni. Er það öllum
gleðiefni að sú bygging er upp
komin og tekin til starfa, þótt
við ýmsa byrjunarörðugleika
hafi verið að etja.
Það er ekki a'ð spyrja að því,
áð þar sem konurnar leggja
hönd á plóginn. þar er um fram
kvædir að ræða, en ekki dáð-
íeysi.
Alþýðuflokkurinn vísar veginn
Með tilliti til meiri hagsýni
og betri stjórnarhátta telur Al-
þýðuflokkurinn að brevta þurfi
yfirstjórn bæjarmálefna Rvík-
ur. Að því vill hann vinna.
Það er ófært með öllu að ein-
r.takar framkvæmdir séu fyrst
og fremst miðaðar við kosning-
nr og þá venjulega keppst þessi
ósköp við fyrir kosningar og
þá kannske unnið nótt og dag
eins og átti sér stað við Lækj-
argötuna og hitaveitufrarn-
kvæmdirnar frá Reykjalilíð og
fleiri framkvæmdir hjá bæn-
um.
Það þarf og það er hægt að
koma byggingastarfseminni í
bænum í það horf, aö árleg jöfn
byggingastarfsemi eigi sér stað
*— er annars vegar miðist við
þarfir almennings í bænum og
tneð hliðsjón af því að eðlilegur
fjöldi byggingariðnaðarmanna
geti átt það víst að geta stundað
bessi störf að Staðaldri. Það
verður ef til vill ekki hægt í
ár vegna húsnæðisskorts, en að
þessu ber að keppa.
Það er eðlilegt og sanngjarnt
að íbúar hinna ýmsu ba:jar-
hverfa fái aðstöðu til þeSs að
hafa nokkur áhrif á hin ýmsu
mál, er • snerta þeirra sérstöku
hverfi. Það mundi verða fengur
hverri stjórn bæjarins að vera
í nánara sambandi við fulltrúa
hinna ýmsu bæjarhverfa en nú
á sér stað. Mönnum er svo
gjarnt á það að miða allt við
gamla miðbæinn —■ en hversu
viturlegt það er
mál.
eí annað
Brýnustu verk-
efnin.
Alþýðuflokkurinn telur að
leggja beri liöfuðáherzlu á
atvinnumálin. Að tryggja
það sem bezt, að sérhver
vinnufær karl og kona eigi
þess kost að vinna fyrir sínu
lífsframfæri.
Honum er það ljóst að vinn-
an við sjálfa framleiðsluna,
sem öll starfsemi grundvallast
á, verður að sitja í fyrirrúmi
fyrir öllu.
Ilann vill að framkvæmda-
vald bæjarins vinni með, en
ekki gegn framleiðslustarfsem-
inni og verkafólkinu.
Flann trúir á það, að verka-
lólkinu sé það ljóst, að svo bezt
getur bærinn innt af höndum
sínar skyldur við það og allt
samfélagið, að framleiðslan til
sölu á erlenda markaði eigi við
góð skilyrði að búa og geti þró-
azt.
Hann veit, að því aðeíns geta
verkamenn, iðnaðarmenn og
skrifstofumenn greitt sín gjöld
og séð hag sínum borgið, aö
þeir hafi næga vinmi og gott
húsnæði. Alþýðuflokknrinn hef
ur ávallt, barizt íyrir því að svo
megi vera og mun ávallt gera
það.
Alþýðuflokkurirm telur að
næst atvinnumálunum sé