Alþýðublaðið - 01.02.1950, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 1. febrúar 1849
Úígefandi: AlþýSuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4091, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Kosninpúrslifin
og ÞJóðviljinn
ÞJÓÐVILJINN reynir í frétt
og forustugrein í gær að telja
lesendum sínum trú um, að
sigurvegararnir í hinum nýaf-
stöðnu bæjar- og sveitarstjórna
kosningum hafi verið komm-
únistar og íhaldsmenn. Ræðir
hann í þessu sambandi einvörð
ungu kosningaúrslitin í Reykja
vík, þar sem íhaldið bar sigur
af hólmi og fékk völd sín fram-
lengd einu sinni enn, og á
Norðfirði, en þar áttu komm-
únistar sigri að fagna og héldu
meirihluta sínum í bæjarstjórn
kaupstaðarins. Úrslitin á öðr-
um stöðum ræðir blaðið ekki,
nema hvað það birtir kosninga-
tölmmar nú og 1946. Ástæðan
liggur í augum uppi: Komm-
únistar hafa beðið ósigur um
land allt, þegar Norðfjörður er
undanskilinn! •
Samanburður á úrslitum
bæjarstjórnarkosninganna nú
annars vegar og bæjarstjórnar
kosninganna 1946 og alþingis-
kosninganna í haust hins veg-
ar leiðir í ljós, að kommúnist-
ar hafa ekki aðeins lifað sitt
fegursta, heldur eru þeir á
hröðu undanhaldi. í Reykjavík
og Hafnarfirði hafa þeir stór-
tapað atkvæðum frá alþingis-
kosningunum í haust, enda
þótt þeir haldi fulltrúatölu
sinni. Á Akureyri hafa þeir
tapað nær hundrað atkvæðum
frá því 1946; á Seyðisfirði töp-
uðu þeir 41 atkvæði, fengu
1946 92 atkvæði, en nú aðeins
51; og í Vestmannaeýjum hafa
þeir á sama tíma tapað 200
atkvæðum, en þar er fylgis-
tap þeirra stórfellt hrun. Ekki
verður þó hlutur kommúnista
betri, ef litið er á hlutföli kos-
inna fulltrúa þeirra 1946 og
nú. Á Akranesi hafa þeir tapað
fuiltrúa til Álþýðuflokksins; á
Ólafsfirði til íhaldsins; á Ak-
ureyri til íhaldsins; á Seyðis-
firði til Alþýðuflokksins; í
Vestmannaeyjum til Framsókn
arflokksins og í Bolungarvík
til Alþýðuflokksins. Það er því
ekki að undra, þó að Þjóðvilj-
inn hliðri sér hjá því að ræða
úrslitin á hinum einstöku stöð-
um. Hann reynir að leyna les-
pndur sína sannleikanum um
fylgishrun kommúnista við
þessar kosningar og lætur við
það siíja að orðlengja um sig-
ur íhaldsíns í Reykjavík og þá
undantekningu kosninganna,
að kommúnistar skyldu auka
fylgi sitt á Norðfirði.
❖
Annars er það, sem Þjóðvilj-
inn segir um kosningaúrslitin
í Reykjavík, mjög fjarri lagi.
Hann heldur því fram, að í-
haldið hafi sigrað vegna þess
að andstöðuflokkar þess gengu
ekki til kosninga í samfylkingu
eins og kommúnistar buðu. En
margs er vant í. forsendunum
fyrir þessari staðhæfingu Þjóð-
viljans. Grundvöllur samfylk-
ingar við kommúnista er ekki
fyrir hendi, enda hafa þeir að
öðru marki stefnt með starfi
sínu og áróðri. Ef íhaldið hef-
ur sigrað vggna þess að and-
stöðuflokkar þess gengu til
kosninga í þrennu lagi, er það
því ekki sök Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins, eins
og Þjóðviljinn gefur í skyn,
heldur kommúnista. Þeir hafa
komið í veg fyrir alla sam-
vinnu og aukið gengi íhalds-
ins með öfgum sínum og á-
byrgðarleysi. Alþýðuflokkur-
inn hefur einu sinni stofnað til
þess að hafa samfylkingu við
kommúnista við bæjarstjórnar
kosningar í Reykjavík. Þær
kosningar urðu stórfelldur
sigur fyrir íhaldið, en andstöðu
listinn hlaut mun minna fylgi
en vonir stóðu til að náðst
hefði, ef flokkarnir hefðu geng
ið til kosninganna hvor í sínu
lagi. Því er heldur ekki að
leyna, að óttinn við kommún-
ista átti mikinn þátt í sigri
íhaldsins þá. Kjósendur hafa
ekki á þeim traust heldur van-
trú.
Kosningabaráttan sýndi líka
mætavel, að kommúnistar eru
ekki líklegir til neinna afreka
í valdaaðstöðu. Þeir lögðu fátt
til bæjarmálanna og tókst bar-
áttan gegn íhaldinu ærið ó-
höndulega. Sannleikurinn er
sá, að kommúnistar hafa engu
hlutverki að gegna á sviði inn-
anlandsmálanna. Hugur þeirra
og hjarta er fyrir austan járn-
tjaldið og þeir hafa ekki um
annað að ræða en mál Rúss-
lands og leppríkja þess inn á
við og út á við. Jafnvel sá af
hinum nýkosnu bæjarfulltrú-
um þeirra, sem kunnugastur
er bæjarmálunum og lengst
hefur haft afskipti af þeim,
var af þessari ástæðu miður sín
i í kosningabaráttunni. Um hina
! þarf ekki að ræða. Þeir hafa
enga reynslu að baki og eru
ekki kunnir af neinu öðru en
hlýðninni við valdhafana í
Moskvu og aðdáuninni á þeim.
Þjóðviljinn reynir að gefa í
skyn, þótt óbeinlínis sé, að Al-
þýðuflokkurinn hafi beðið ó-
sigur við bæjarstjórnarkosning
arnar í Reykjavík. Víst voru
kosningaúrslitin hér vonbrigði
fyrir Alþýðuflokkinn. En þó er
hlutur hans mun betri en
kommúnista. Þeir hafa ekki
aðeins beðið mestan ósigur af
andstöðuflokkum íhaldsins,
þegar litið er á atkvæðatölurn-
ar við alþingiskosningarnar í
haust annars vegar og nú hins-
vegar. Þess ber einnig að minn
ast, að aðstaða þeirra var
bezt fyrir kosningarnar. Sam-
. kvæmt kosningaúrslitunum í
j haust hefðu þeir fengið fimm
, bæjarfulltrúa í Reykjavík og ■
! hnekkt meirihlutaaðstöðu í- |
haldsins. Þeir töpuðu 632 at- !
^ kvæðum við kosningarnar á j
sunnudaginn og hafa því hér ‘
hlotið sams konar dóm og úti
i á landi. Alþýðuflokkurinn tap-
aði að vísu nokkru atkvæða-
•J magni hér í höfuðstaðnum, en
mun minna en kommúnistar.
Og úti um land vinnur hann
vel á, þegar kommúnistar
gjalda afhroð.
Það leikur ekkí" á tveim
tungum hvernig komið er fyr-
ir kommúnistum. Þeir stóðu í
stað við kosningarnar í haust.
En nú er hrunið byrjað, og það
heldur áfram, því að öfgaflokk
ur þolir ekki fylgisstöðvun,
hvað þá tap. Þess vegna hliðr-
ar Þjóðviljinn sér hjá því að
ræða kosningarnar í heild, en
gerir aðeins úrslitin á tveimur
stöðum að umræðuefni, annars
vegar í Reykjavík, hins vegar
á Norðfirði. Samkvæmt því á
íhaldið og kommúnistar að
hafa hrósað sigri í viðureign
þessara kosninga. En stað-
reyndirnar segja annað, og þær
liggja fyrir og tala sínu máli,
þó að Þjóðviljinn reyni að
stinga umsögn þeirra undir
stól.
Þrír kjörsíaðir. — Kosningaþátttaka. — Kosn-
ingar standa of lengi. — Óboðnir gestir á kjör-
stað. — Dónaskapur yfirkjörsíjórnar.
ATVINNULEYSISSKRÁN-
ING á að fara fram í Ráðning-
arskirfstofu Reykjavíkurbæjar,
Bankastræti 7, dagana 1., 2. og
3. febrúar. Þeir, sem atvinnu-
lausir eru, geta látið skrá sig
þar þessa daga
HIÐ NVJA FYRIRKOMU-
LAG . á kosningunum hér í
Reykjavík, að kjósa á þremur
stöðum gafst vel — og rugling-
ur vegna breyttra íbúðahverfa
varð ekki eins mikill og margir
töldu Iiklegt. Hins vegar varð
þetta ekki, þó að ótrúlegt megi
virðast til þess að flýta sjálfum
kosningunum. Lengi vel á sunnu
daginn, fannst manni að kosn-
ingaþátttakan væri dræm og þó
sérstaklega fyrir liádegi.
YFIRLEITT ER kosningaþátt
takan hér í Reykjavík allt of
lítil fyrir hádegi og ættu stjórn-
málaflokkarnir að leggja meiri
áherzlu á aukningu hennar í
framtíðinni, heldur en þeir hafa
gert til þessa. Það léttir alla
kosningathöfnina og ætti auk
þess að verða til þess að kosn-
ingar stæðu ekki langt fram yf-
ir miðnætti eins og raunin var
nú og í haust.
ÞRÁTT FYRIR það þó að nú
væri kosið á þremur stöðum í
bænum, varð kosningaþátttaka
nú heldur minni, en hún var í
haust. Og er það einkennilegt
fyrirbrigði. Má vera að þar hafi
valdið um það sama, sem varð
til þess að Sjálfstæðisflokkurinn
fékk svo mikið aukið atkvæða-
magn. En ef svo er, þá væri rétt
fyrir Sjálfstæðisfl. að gera
ráð fyrir því í áætlunum sín-
um, að hann á ekkijsem flokk-
ur öll þau atkvæði, sem hann
fékk við þessar kosningar, og
enn, að svo virðist, sem and-
stöðuflokkar hans eigi varalið,
sem ekki sýndi sig á kjördegi.

Björgvin og bátarnir hans
NÝFUNDNALANDS-
HNEYKSLIÐ, eða flótti
Björgvins Bjarnasonar út-
gerðarmanns með fjóra báta
vestur um haf, verður athygl-
isverðara og furðulegra með
hverri fregninni, sem af mál-
inu berst. Það kom mörgum
á óvart hér heima, er það
fréttist, að forsætisráðherra
Nýfundnalands hefði í nýárs-
ræðu sinni fagnað komu
Björgvins vestur sem bjarg-
vætti fyrir atvinnulíf lands-
manna, og enn lyfíu menn
brúnum, er Alþýðublaðið
sagði frá því í gær, að fylkis-
stjórnin á Nýfundnalandi
hefði ákveðið að lána Björg-
vin hálfa aðra milljón króna
til að losa bátana við sjóveð
hér heima. Það er ekki leng-
ur nokkur vafi á því, að
Björgvin er að flýja land með
bátana og hlýtur að hafa und-
irbúið það vandlega, enda
þótt hann færi svo leynt mep
það, að jafnvel sjómennirnir
á bátunum vissu ekki, að þeir
ættu að sigla þeim til Ný-
fundnalands eftir að veiðum
við Grænland lyki.
ALÞÝÐU S AMB ANDIÐ hefur
tekið þetta mál að sér og
hefur forustu fyrir hönd
alþýðuhreyfingarinar um
tvennt: 1.) að fá réttan hlut
þeirra sjómanna, sem störf-
uðu fyrir Björgvin í sumar,
og eiga kaup sitt ógreitt, og
2) að fá bátana heim til ís-
lands, þar sem brottflutn-
ingur slíkra atvinnutækja^ er
mikið áfall fyrir alþýðu Isa-
fjarðar, þar sem þeir voru
geroir út.
ALLIR VINNANDI MENN
hljóta að líta alvarlegum aug-
um á þetta mál. Þarna er það
sýnt, svo að ekki verður um
villzt, hvernig einstakir auð-
menn geta flutt atvinnutæk-
in á milli landa án þess að
taka hið minnsta tillit til at-
vinnu manna hér eða fram-
leiðslu íslendinga, sem öll til-
ve^a þeirra hvílir á. Þarna
stendur ljóslifandi einn versti
draugur auðvaldsskipulags-
ins, sem jafnaöarmenn hafa
gagnrýnt og barizt við. Það
er ekki hægt að skapa alþýð-
unni atvinnuöryggi, þegar
tilgangur atvinnutækjanna er
að skapa gróða fyrir einstaka
eigendur. Týlgangur allra at-
vinnutækja er að skapa verð-
mæti og atvinnu, og því
má ekki fara með þau
eins os snil á hendi fiár-
glæframanns. Þess vegna
verður það aldrei öruggt að
slík atvinnutæki séu rekin
með hag alþjóðar fyrir aug-
um, fyrr en þau eru eign hins
opinbera, bæja og ríkis. Þess
vegna er bæjarútgerð eða
jafnvel ríkisútgerð hags-
munamál alls almennings í
landinu.
ÞAÐ ER ATHYGLISVERT, að
blöð borgaraflokkanna segja
lítið um þetta stórmerkilega
mál. Vísir byrjaði á því að
bera mikið lof á Björgvin
fyrir stórhug hans og dugn-
að, er hann sendi báta sína
til Nýfundnalands, Morgun-
blaðið hefur dyggilega þag-
að yfir málinu, og er það vit-
að mál, að það blað hefur
haft aðstöðu til að fá ýmsar
upplýsingar um málið, en
hreyfir sig ekki. Þannig er
fréttastarfsemin hjá því
blaði.
HÉR ÞARF að taka í taum-
ana. Það verður þegar í stað
að gera ráðstafanir til þess að
fyrirbyggja, að slíkir atburð-
ir endurtaki sig, og ekkert má
láta ógert til að ná ísfirzku
i bátunum heim.
í SAMBANDI VIÐ kosning-
arnar er rétt að minnast á margt.
Það er óhæfa, þegar stjórnmála
flokkar fylla ganga skólanna,
þar ,sem komið er, af strákalýð
með áróðursplögg. Kvað svo
ranmt að þsssu nú, að maður
komst varla inn eða út úr k.iör-
deild sinni fyrir þessum óboðnu
gestum. Var frekja þeirra og svo
mikil að kjósendur urðu að
hrista þá af sér. Stjórnmál-
flokkarnir hljóta og að sjá það
sjálfir, að þetta hefur engin á-
hrif á úrslitin. Það er fásinna
að ætla að axlaskúfaprýddir
stráklingar snúi kjósenda á kjör
stað.
ÞÁ ER ANNAÐ. Kjörstjórn-
in í Reykjavík þayf að fá.á-
minningu — og ætti það að
verða fyrsta verk Gunnars
Thoroddsens eftir að hann hef-
ur fengið traustsyfirlýsinguna.
Kjörstjórnin kom dónalega
fram við kjósendur, sem vöktu
og biðu úrslitanna með eftir-
væntingu. Ríkisútvarpið lagði
alla áherzlu á það, að fá fréttir
sem oftast, en það tókst aðeins
nokkrum sinnum að slíta úr
henni tölur örfáum sinnum. Ég
minntist á þetta eftir alþingis-
kosningarnar. En ekki var ur
bætt.
Hannes á horninu.
Tvö innbrot aðfara-
nótt sunnudags
AÐFARANÓTT sunnudags-
ins voru tvö innbrot framin hér
í bænum. Annað í grænmetis-
einkasöluna, en hitt í sælgætis-
söluna í Bankastræti 14.
í grænmetiseinkasölunni var
sprengt upp skrifborð og stolið
þaðan um 100 krónum, en í sæl-
gætissölunni var brotin rúða og
eitthvað af sælgæti numið
brott.
BÆJARSTJÓRN samþykkti
nýlega að veita fyrirheit
um lóðir á svæðinu vestan
Kaplaskjólsvegar fyrir bygg-
ingarsainstæður íbúða fyrir
aldrað fólk, en bréf um þetta
efni hafði bæjarráði fyrir
nokkru borizt frá Elli- og hjúkr
unarheimilinu Grund.
í þessu sambandi urðu nokkr
ar umræður um elliheimili og
öryrkjubústaði, og kom fram
tillaga frá Katrínu Pálsclóttir,
að bærinn reisti 200 slíkar í-
búðir á næstu 8 árum, bar sem
jafnfram ýrði séð fyrir vinnu-
stofum og öðru slíku, sem í
slíkri stofnun þyrfti að vera.
Tiilögunni var vísað til bæjar-
ráðs, þar eð borgarstjóxi hvað
það skyldu tryggingarstofun-
ar ríkisins, að gera heildartil-
' lögúr um þessi mál.