Alþýðublaðið - 04.05.1950, Síða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 4. maí. 1950
Útgefandi: Alþýðnflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Beneðikt Gröndal,
‘ Þingfréttir: Helgi Sæmunðsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902,
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Aiþýðubúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Gengislækkunin sem
ekki átfi að verða
nein kjaraskerðing
RÍKISSTJÓRN HINS SAM-
EINAÐA ÍHALDS virðist nú
vera farinn að standa nokkur
stuggur af því nýja dýrtíðar-
flóði, sem hún hefur kallað
yfir þjóðina með gengislækkun
krónunnar; öðru vísi verður
það varla skýrt, að hún ákvað
fyrir síðustu helgi að verja
stórfé úr ríkissjóði til þess að
greiða niður útsöluverð á smjör
líki, sem annars hefði hækkað
ur kr. 4,22 upp í hvorki meira
né minna en kr. 9,50 sökum
gífurlegrar verðhækkunar á
innfluttu hráefni til þess af
völdum gengislækkunarinnar.
Ríkisstjórnin þorði ekki að
bjóða almenningi upp á slíka
hækkun útsöluve^ðsins á þessu
eina viðbiti, sem fáanlegt er.
*
Ríkisstjórnin skal nú sízt
löstuð fyrir það hér, að hún
tók þetta ráð. En hjá hinu verð
ur ekki komizt, að minna á
það í þessu sambandi, að báð-
ir þeir flokkar, sem að ríkis-
stjórninni standa, fóru á sín-
um tíma mörgum vandlæting
arorðum um það, að stjórn
Stefáns Jóh. Stefánssonar
skyldi hafa slíkan hátt, að
greiða með fjárframlögum úr
ríkissjóði niður utsöluverð á
nauðsynjum til þess að halda
dýrtíðinni í skefjum. Og þegar
þeir voru að gylla gengislækk-
unina fyrir þjóðinni, áður 'en
hún var samþykkt á nlþingi,
þá átti það að vera einn aðal-
kostur hennar, að hún gerði
niðurgreiðslurnar á útsölu-
verði nauðsynja óþarfar og
þar með einnig þá tolla og
skatta, sem á höfðu verið lagð
ir til þess að. ríkissjóður gæti
staðizt straum af þeim.
En nú er, sem sagt, eitthvað
annað uppi á teningi. Nú hef-
ur þjóðin þó fengið gengis-
lækkunina, sem tekur um 100
—120 milljónir króna úr vasa
almennings til þess að stinga
þeim í vasa stórútgerðar-
manna, heildsala og annarra
braskara. En niðurgreiðslurn-
ar halda, þrátt fyrir það, áfrarn
—- eru meira að segja auknar
sökum hinnar ört vaxandi
dýrtíðar af völdum gengis-
lækkunarinnar; og hinn' gömlu
dýrtíðarskattar og tollar eru
innheimtir eins og áður og
nema um 60 milljónum krón’a
á ári, — til viðbótar við 100
—120 milljóna skatt gengis-
lækkunarinnar!
Þannig er þá stjórnarstefna
hins sameinaða íhalds, Sjálf-
stæðisflokksins og Framsókn-
arílokksins í framkvæmd-
inni, su stjórnarstefna,
sem Tíminn og Morgunblaðið
sögðu á sínum tíma, að ekki
myndi þýða neina kjaraskerð-
ingu fyrir alþýðu manna í
landinu af því, að gengislækk-
unin myndi aðeins koma í stað
inn fyrir niðurgreiðslurnar úr
ríkissjóði og dýrtíðarskatt-
ana!
Nú er að vísu komið dálítið
annað hljóð í strokkinn. í
gær segir Tíminn með heim-
spekilegri ró hins sadda og
ánægða: „Kjaraskerðing er ó-
hjákvæmileg í bili“; og „vilji
þjóðin ekki hlíta því og reyni
að bæta hag sinn með sýndar-
kjarabótum, eins og kauphækk
unum, stefnir hún málum sín-
um aðeins í meiri ófæru en
ella og gerir kjaraskerðinguna
enn meiri en hún þyrfti að
vera“.
Þessu víkur Tíminn. í gær
fyrst og fremst að verkalýðn-
um og leiðtogum hans, sem
honum þykir hafa gert sig
nokkuð digra á baráttudegi
verkalýðsins, fyrsta maí, að
benda á nauðsyn þess, að ver) a
lýðurinn fái hina nýju gífur-
lega verðhækkun af völdum
gengislækkunarinnar upp
borna með hækkuðu kaupi.
Tíminn er, sem sagt, þeirrar
skoðunar, að verkalýðurinn,
alþýða bæjanna, eigi að láta
sér kjaraskerðinguna af völd-
um gengislækkunarinnar vel
líka; honum beri að taka því,
sem að honum er rétt af rík-
isstjórn hins sameinaða íhalds,
með þögn og þolinmæði!
En hvers vegna minnist
Tíminn í þessu sambandi ekki
á bændur? Á stuttum tíma
hafa þeir haldið þrjá, fjöl-
menna héraðsfundi til þess að
mótmæla gengislækkun krón-
unnar og heimta niðurgreiðslu
á verðlagi innfluttra nauð-
pynja sinna, svo og verðhækk-
un á innlendum landbúnaðar-
afurðum, til þess að fá risið
undir hinni nýju dýrtíð. Hvers
vegna minnist Tíminn ekkert
á þessar kröfur? Telur hann
þær máske svo miklu sjálfságð
ari en kröfur verkalýðsíns um
hækkað kaup, að engum orð-
um þurfi að þeim að eyða? Og
heldur hann virkilega, að
verkalýðurinn láti gera sig að
annars flokks borgurum á ný
í þessu landi, þannig, að hann
þegi möglunarlaust við því, að
kjör hans séu stórkostlega
skert með gengislækkuninni
og heimili hans aftur ofurseld
hinni gömlu örbirgð, meðan
bændum er bætt upp dýrtíðin
af völdum gengislækkunarinn
ar, og það máske vel það, og
nýjum milljónagróða er, í
krafti hennar, veitt í vasa stór-
útgerðarmanna, heildsala og
annarra braskara þjóðarinnar?
Haldi Tíminn það, þá skjátl-
ast honum stórkostlega. Verka
lýðurinn er eins og ávallt fús
til þess að bera sameiginlegar
byrðar að sínu leyti; en hann
mun standa á verði um lífskjör
sín og ekki þola íhaldsstjórn-
inni neinn tvenns konar rétt í
landinu.
----------4----------
Nansenssjóður veifir
íslenzkum vís-
indamanni styrk
STJÓRN Nansenssjóðsins í
Oslo hefur nú í fjórða skipti í
röð ákveðið að veita íslenzk-
um vísindamanni styrk - til
náms í Noregi.
Er styrkurinn að fjárhæð
þrjú þúsund norskar krónur.
Menntamálaráðuneytinu hefur
verið falið að gera tillögu um,
hver hlióta .skuli styrkinn, og
eru því þeir, er sækja vildu um
styrkinn, beðnir að senda um-
sóknir sínar til ráðuneytisins
fyrir 1. júní 1950.
Kvikmyndir Lofts. — Áfram, Loftur. — Óvænt
heimsókn. — Eitt málverk. — Fjögur málverk.
— Skrýtið samtal.
LOFTUR GUÐMUNDSSON
Ijósmyndari hefur enn fært
okkur nýja kvikmynd. Það eru
ekki nema nokkrir mánuðir síð-
an ég liorfði á aldarfjórðung;s
gamla kvikmynd, sem Loftur
hafði gert, og var það mér til
mikillar ánægju. Allir kannast
við kvikmynd þá, er Loftur
sýndi fyrir tveimur árum og þó
að hún væri gölluð, þá er hún
að mínum dómi hezta islenzka
kvikmyndin, sem gerð hefur
verið enn sem komíð er að öðr-
um ólöstuðum.
í HINNI NðJU KVIKMYND
Lofts, sem nú er sýnd í Gamla
Bíó, kennir margra grasa. Þar
styður hann fingri á ýms helztu
skemmtiatriði bæjarins árið
1949 og kynnir um leið marga
leikara, dansara og spilara og
trúi ég ekki öðru en að mörgum
þyki gaman að, og enn fremur,
að þegar tímar líða, þá muni
mönnum þykja þessi mynd
söguleg heimild, þó að hún sé
ekki alvarlegs eðlis.
AUK ÞESS sýnir Loftur mjög
skemmtilegar my.ndir frá dýra-
garðinum í Kaupmannahöfn -—
og þykir mér tilvalið fyrir
fræðslumálastjórnina að eign-
azt þennan kafla og sýna hann
í skólunum. Ég vil þakka Lofti
Hversvegna svo úrillur eftir L maí?
ÞJÓÐVILJINN er úrillur eftir
fyrsta maí hátíðahöldin og
hefur allt illt á hornum sér.
Þó segir hann, að fyrsti maí
hafi verið dagur voldugrar
stéttareiningar, og má það til
sanns vegar færa, þó að kom-
múnistar gerðu vissulega
sitt til þess, að spilla eining-
unni þann dag með flokks-
pólitísku ofstæki sínu við
undirbúning hátíðahaldanna.
En hvers vegna er Þjóðvilj-
inn þá svo ■ óánægður eftir
hátíðahöldin sem tölublað
hans í gær ber vott um? Var
það máske ekki áðalatriðið
fyrir kommúnista, að fram
kæmi voldug
þennan dag?
stéttareining
NEI, ÞAÐ VAR ÞAÐ EKKI.
Þeir vildu láta fólkið fylkja
sér um hin kommúnistísku
slagorð fyrsta maí ávarpsins
— gegn utanríkismálapólitík
þjóðarinnar, gegn efnahags-
legri samvinnu lýðræðisþjóð-
anna og gegn dómunum yfir
forsprökkum skrílsárásarinn-
ar á alþingi — í kröfugöngu
fulltrúaráðsins. En fólkið
gerði það ekki, og því varð
krqfugangan kommúnistum
svo mikil vonbrigði. Fólkið
lét þá eina um að labba um
götur borgarinnar undir hin-
um kommúnistísku borðum,
en safnaðist sjálft þúsundum
saman á Lækjartorgi og í
Bankastræti og Austurstræti
til þess að gera útifundinn
að sem voldugustum mót-
mælafundi gegn gengislækk-
un, kaupráni og líjaraskerð-
ingu ríkisstjórnarinnar.
Á LÆKJARTORGI töluðu full-
trúar hins lýðræðissinnaða
meirihluta launastéttanna,
þeir Helgi Hannesson, forseti
Alþýðusambandsins, Guðjón
B. Baldvinsson, framkvæmda-
stjóri Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja, og Óskar Hall-
grímsson, formaður Félags
íslenzkra rafvirkja, nefnilega
um það, sem nú er í hug hvers
verkamanns og launamanns
í landinu, um kjaraskerðing-
una af völdum gengislækkun-
arinnar og um samstillta stétt
til að mæta henni. Hins veg-
ar létu þeir utanríkispóli-
tísk álagorð kómmúnista,
mótuð af þjónkun þeirra við
Rússa, lönd og leið.
ÞAÐ ER EKKI NEMA SKILJ-
ANLEGT, að Þjóðviljinn sé
reiður við þessa ræðumenn á
fjöldafundinum fyrsta maí,
og þá alveg sérstaklega við
Helga Hannesson, forseta Al-
þýðusambandsins, sem leyfði
sér að víta það flokkspóli-
tíska ofstæki kommúnista við
undirbúning hátíðahaldanna,
sem varð þess valdandi, að
mörg af stærstu verkalýðsfé-
lögum höfuðstaðarins, þar á
meðal stofnfélög Alþýðu-
sambandsins, gátu ekki skrif-
að unair ávarpið, né teki'5
þátt í kröfugöngu fulltrúa-
ráðsins. En alveg sérstaklega
virðist það hafa farið i fínar
taugar kommúnistaforsprakk-
anna, að Helgi Hannesson,
forseti Alþýðusambands ís-
lands, skyldi á útifundinum
lýsa yfir frelsisást íslenzks
• verkalýðs og samstöðu hans
við alþýðu hinna vestrænu
lýðræðislanda í baráttunni
fyrir efnahagslegri viðreisn,
en gegn því einræði og þeirri
kúgun, sem nú viðgengst r
Austur-Evrópu og ógnar öll-
um frjálsum þjóðum Út af
þessu froðufellir Þjóðviljinn
bókstaflega í gær og segir að
Helgi Hannesson hafi gerzt
„griðníðingur“ fyrsta maí!
ALÞÝÐA REYKJAVÍKUR lít-
ur allt öðru vísi á þetta mál.
Hún fagnar því, að Helgi
Hannesson, forseti Alþýðu-
sambandsins, skyldi jaínframt.
því, að hann mótmælti skel-
egglega gengislækkun, kaup-
ráni og kjaraskerðingu ríkis-
stjórnarinnar lýsa yfir órofa
samstöðu hennar við alþýðu
hinna vestrænu nágranna-
og lýðræðislanda. Og hún
telur það aðeins broslegf, að
Þjóðviljinn, sem daginn fyr-
ir fyrsta maí réðist af fá-
heyrðum skepnuskap á for-
seta Alþýðusambandsins, sem
þá var búið að ákveða einn
aðalræðumann dagsins, skuli
leyfa sér, nú eftir á, að saka
hann um „griðníð" fyrir
drengilega og lýðræðislega
ræðu á útifundinum á Lækj-
artorgi.
fyrir alla þessa mynd og hvet
hann eindregið til þess að halda
áfram að búa til kvikmyndir.
ÉG FÉKK ÓVÆNTA HEIM-
SÓKN í gær. Það kom til mín
ungur maður, knúði hæversk-
lega að dyrum og spurði, hvort
hann mætti tala við mig fáein
orð. Hann var með stórt spjald
undir hendinni og ég bauð hon-
um til stofu. Hann kvaðst- vera
að byrja að mála og langa af-
skaplega mikið til að sýna mér
mynd, sem. hann hefði málað
áðan. Þetta var gáfulegur ung-
ur maður, ljóshærður og blá-
eygur og með reglulega andlits-
drætti.
ÉG SAGÐI STRAX, að því
miður hefði ég ekki mikið vit á
málaralist. Ég færi bara eftir
brjóstviti mínu. En það var
sama. Hann vildi endilega sýna
mér myndina og hann fór að
taka mikið af pappír utan -a£
henní. Síðan setti hann hana
upp á skáp hjá mér.
„ÞAÐ ER ALVEG SAMA
hvernig hún snýr,“ sagði hann.
„Það er að segja, þetta eru í
raun og veru fjögur málverk.
Það fer eftir því hvernig hún
snýr.“ Svo sneri hann henni.
.Þegar hún snýr svona heitir
hún „Gengislækkuri1. Svona
heitir hún „Hliðarráðstöfun“.
Svona heitir hún „Graðhestur“.
.Og svona heitir hún „Fantasía“.
Annars geta menn skýrt hana
hvaða nafni sem þeir vilja. Mál-
verk er vekjandi fyrir.hvern,
sem horfir á það. Mamma sagði
til dæmis við mig þegar ég
sýndi henni myndina áðan, að
hún ætti að heita „Nýju föíin
keisarans“.
ÉG GLÁPTI Á MÁLVERKID
og svo á þennan fallega unga
mann. Það var eitthvað í aug-
unum á honum og við munnvik-
in, sem gerði mig óvissan. Við
þögðum báðir svolitla stund. En
svo fór hann allt í einu að
skellihlæja. „Ég fór á mál-
verkasýninguna í þjóðminja-
safninu,“ sagði hann. „Svo fór
ég upp í Málara og keypti
nokkra liti og léreft og svo
heim og máaði þetta á 12 mín-
útum. Þetta er fyrsta málverk-
ið mitt. Er þetta nokkuð verra
en hávaðinn af myndunum, sem
eru á sýningu'nni?"
MÉR LÉTTI STÓRUM. Þessi
ungi, fallegi og gáfulegi piltur
var ekki geggjaður!
Ilannes á hornimi.
ODDFELLOWSTÚKURNAR
I Reykjavík hafa sótt um leyfi
til bæjarráðs til þess að mega"
reisa þak á Oddfe 11 owb_úsið.
Bæjarráð hefur samþykkt
þessa útlitsbrevtingu á hús-
inu með því skilyrði að glugg-
um á suðurhlið verði breytt.