Alþýðublaðið - 28.08.1951, Síða 4

ALÞÝBUBLAÐiÐ
Þriðjudagur; 28;. ágúst lðolhð
Útgefandi: AlþýSuflokkurinn,
Ritstjóri: Stefán PjetHrsson.
Auglýsingástjóri: Enailía Möller
Ritstjórnarsími: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Hús framlíðarinnar
SÚ VAR TÍÐIN, að bæjar-
stjórnaríhaldið hélt því fram,
að húsnæðisskorturinn í
Reykjavík væri mál einstak-
linganna, en kæmi ekki samfé
laginu við. Nú þykist það hins
yegar hafa einlægan áhuga á
.því að vinna bug á húsnæðis-
vandræðunum og segir. að eng
um aðila sé til þess trúandi að
duga betur í því efni. Um slíkt
þarf þó naumast að fjölyrða.
Verkin sýna merkin, Húsnæðis
v.andræðin-' hafa aldjrei verið
meiri en nú. Fjöldi heimila er
í upplausn vegna þess 'að fjöl
skyldurnar fá ekid þak yfir
hofuðið. Æskufó’.k á þess eng-
an kosþað stofna heimili vegna
húsnæðisleysis. Þannig mætti
halda uppta’ningunni áfram
von úr viti. En það er óþarft.
Ajmenningur þekkir þetta
vandamál og þarf ekki að fá
neina lýsingu á fyrirbærinu.
En hvað er hægt að gera til
þess að leysa húsnæðisvand-
raeðin í Reykjavík á viðunandi
hátt? Byggingarkostnaði hef-
ur stórum fleygt fram að und-
anförnu. Lánsfé til húsabygg-
inga er ófáanlegt. Eru ekki öll
sund að lokast, nema fyrir stór
eignamennina, sem naumast
eru í húsnæðisvandræðum, þó
að þeir vilji gjarna fá sér vand
aðra og dýrara húsnæði á svo
sem tíu ára fresti?
Svarið við þessum spurn-
ingum hlýtur að vera það, að
húsnæðisvandræði almennings
í Reykjavík verður að leysa
rpeð sameiginlegu átaki. Bygg
ingarfélag verkamanna og önn
ur samvinnubyggingarfélög
eru líklegust til að hafa á
hendi forustu farsælla úrbóta
í þessu efni. Þess vegna verð-
ur að leggja áherzlu á að
styrkja þau til nauðsynlegra
íramkvæmda. Samtímis verð-
ur sjálft bæjarfélagið sífellt að
halda áfram að hafa bygging-
arframkvæmdir á hendi, með-
an verið er að koma þessum
málum í viðunanlegt horf. Þær
þurfa að verða miklum mun
stórfelldari en tíðkazt hefur. til
þessa. Og framkvæmdinni
verður að breyta í mikilsverð
um atriðum. Milliliðakostnað-
urfnn í byggingariðnaðinum
er orðinn óheyrilega hár, og
hann verður að lækka til mik-
illa muna. Og sú stefna að
dreifa byggðinni sem mest út
um nes og tanga, holt og móa
getur ekki gengið lengur.
Reykjavik er sennilega furðu
legust í lögun af öllum borg-
um heimsins með áþekkan í-
búafjölda. Með tilliti til víð-
áttunnar gæti maður haldið, að
íbúata'a hennar myndi marg-
íöld á við það, sem hún er í
raun og veru. Og ástæðan ligg
ur í augum uppi: Hér hefur
ekki verið hafizt handa um
byggingarframkvæmdir í lík-
ingu við þær, er tíðkast í flest
um eplendum borgum. Hér er
lögð áherzla á að byggja ein-
býlishús, en sambyggingar eru
ptrúlega sjaldgæfar. Gömlu
borgarhlutarnir eru með líku
sniði pg þeir voru fyrir fyrri
heimsstyrjöldina, og það er
eins og ráðamenn bæjarins
telji, að ekki komi til álita að
hreyfa við hjöllunum fvrr en
þeir verði e’dsvoða að bráð.
Raunar hefur árum. saman
verið rætt og ritað um nauð-
syn þess að endurbyggja gamla
bæinn, en ráðamenn Reykja-
víkur virðast ekki hafa gefið.
því mikinn gaum. Að minnsta
kosti halda þeir áfram að grafa
hendurnar í buxnavasana í stað
þess að láta þær standa fram
úr ermum.
bæjarins á að vera þáttur I
baráttunni gegn húsnæðisskort
inum í Reykjavík. Þetta er
tækifæri, sem Reykvíkingar
mega ekkf láta framhjá ser
fara.
Það nær vægast sagt engri
átt að æíla að láta endurbygg-
ingu gömlu bæjarhverfanna í
Reykjavík bíða eftir því, að
timburhjararnir fjúki eða
brenni. Útþensla höfuðstaðar-
ins 'er orðin allt of mikil. Hún
er kómin út í hlægilegar öfg-
ar. Þess vegna er löngu tíma-
bært að stöðva hana, en hefj-
. , , . ast handa um að byggja upp
Sambyggmgar eru hus fram bæinn mgð þag fyrir augum a5
auka þægindi borgaranna og
spara þeim og samfélaginu ó-
tíðarinnar. Þær draga stórkost
lega úr byggingarkostnaðinum
bæði fyrir einstaklingana og lþörf útgjö’d. Sambyggingarn-
bæjarfélagið óg koma í veg ar eru bbs framtígarinriar hér
fyrir óþarfa fjarsoun eftir að jeins Qg &nnars þyf að
samastaðuiinn er fenginn. Og |þær eru hagkvæmasta og skyn
það er alger misskilningur, að
sambyggingarnar séu lakari
bústaðir en einbýlishúsin. ís-
lendingar eru ekki svo ólíkir
öðrum þjóðum, að þeir sætti
sig ekki við sambýli eins og
þær, ef risið er upp gegn göml-
um vana og teknir upp nýir
hættir. Verkamannabústaðirn-
ir hafa ekki goldið sambýlis-
ins nema í örfáum tilfellum,
og sama er að segja um bæj-
arhúsin á Me’unum og við
Skúlagötu. Og satt að segja er
furðulegt, að Reykjavíkurbær
skuli ekki hafa stefnt að því
að einskorða byggingarfram-
kvæmdir sínar við sama fyrir-
komulag. Bæjarfélaginu á sem
sé að vera mikil þægð í því,.
að íbúarnir, velji sambygging-
ar og þéttbýli í stað einbýlis-
húsa og dreifbýlis.
Þeir, sem leggja leið sína um
elztu götur Reykjavíkur, hljóta
að gefa því gaum, hvað bygg-
ingarstefna núverandi ráða-
manna höfuðstaðarins er frá-,
leit. Gömlu timburhjallana á
þessum slóðum ætti að rífa sem
allra fyrst á skipulagðan hátt
og reisa á grunni þeirra ný-
tízku sambyggingar. Víða gætu
með því móti hundruð manna
búið í sambyggingum á lóð-
um, þar sem nú húka báru-
járnskofar með örfáar sálir
innan veggja. Og sannleikurinn
er sá, að endurbygging gamla
samlegasta fyrirkomulag bj-gj
ingarmálanna.
Litið heim til sveitabæja. — S<?ðai* í sveit. —
Landbiinaoarvélamar sjá urn sig alveg eins
og útigangsklárarnir.
aðköman er þar á hlaðinu, en
það er ekki eins dæmi, því mið
ur, Sóðaskapur og hirðuleysi
blasir við í öllum sveitum. Ég
held að Búnaðarfélagið ætti að
veita verðlaun fyrir hirðusemi-
á sveitabæjum.
ÞÁ ER EKKI úr vegi að
minnast enn einy sinni á það,
hvernig bændur fara með jarð
VIÐ ÓKUM um fjölfarinn veg
á sunnudaginn og þutum fram
hjá mörgum sveitahæjum. Þetta
var léiffin úr Reykjavík og til
Borgarfjarffar. Okkur varð tíff-
rætt um þaff hve mikill munur
væri á því hvernig frágangur
væri utanbæjar á bændabýlun
um og viff vorum sammála um
þaff, aff ekki væri síffur ástæffa
til þess að skamm.ist út í sóff-
ana í sveitummPen í bæjunum, ræktarverkfæri. Það er oft bú
að alveg eins mætti mirtRast á ið að tala um þetta, en bænd-
slóffaskapinn og hsrðuleysiff hjá * ur eru fastheldnir bæði á það
bændunum eins og rífast út í | sem gott er, og það sem vont
vafclnn III lífi á ný
i eigendur kolriðguðu húsanna í
Reykjavík.
ÞAÐ ER FAGURT heim að
Er kominn heim og að líta sums staðar til sveita, tök
taiinn aihata.
um til dæmis Móa á Kjalarnggi,
Þyril í Hvalfirði — og jafnvel
Háls í Kjós ef þar væri ekki
er. Það er erfitt, að því er virð
ist, að fá þá til þess að hirða
hin dýru landbúnaðarverkfæri
sín. Þau liggja yfirgefin út um
hvippinn og hvappinn frá slætti
ti-1 sláttar, ryðga og skemmast
svo að næsta vor standa bænd-
urnir bölvandi við að ryðberja
vegna þess að það taki því að
finna að þessu þaki. Það mætti
nefna aðra bæi við þessa leið,
sem eru forsmán að yíra útliti,
hvernig svo sem út lítur inni.
En ég geri það ekki og getur
hver og einn skoðað heima hjá
sér. .....
TVEÍR amerúkh’ læknar
skýra frá því f tímáritinu
„Journal of Surgery“, sem
fjallar um Iæknisfræði, að
þeim hafi tekizt að vekja aftur
til íífsins 25 ára konu, er hafði
verið dáin í 16 mínúíur, með-
an á uppskurði stóðf
Uopskurðurinn var mjög
erfiður, og allt í einu hætti
hjarta konunnar að slá. Upp-
skurðinum var þó haldið á-
fram, en jafnframt reynt að fá
hjartað í gang aftur. Þegar öll
von virtist úti, hófst hjartslátt
urinn allt í einu á ný. Nú er
sjúklingurinn kominn héim úr
sjúkrahúsinu og búinn að. ná
fullri heilsu.
Læknarnir, sem heita Harry
S. Ivory og Harvey Brinzler; í gang aftur. ef liðið hafi méira
skýra frá því, að hingað til en fimm mínútur frá því að
hafi ekki tekizt að koma hjarta það hætti áð slá.
þak að riga til stórra lý’ta af einu ! Þau til þess að reyna að koma
húsinu. Ekki nefni ég þó Háls.[ Þeim í gang.
ÉG FELLYRÐI, áð það er
ekki af fátækt, sem svo illa lít
ur qt við marga bæi. Þar er
fyrst og fremst um hirðuleysi
að ‘ræða. Frægt er það, sem
skrifað hefur verið um hinn
fagra stað Ásólfsstaði, hvernig
Listasafn ríkisinsc
SÁ MERKI ATBURÐUR í
menningarmálum þjóðarinn-
ar gerðist hér í Reykjavík í
gær, að listasafn ríkisins var
opnað í Þjóðminjasafnsbygg
ingunni nýju á Melunum.
Þar verður listasafnið til
húsa, að minnsta kosti fyrst
um sinn, og fær til umráða
efri hæð bygginigarinnar.
Hefur meginhlutanum af
málvérkasafni ríkisins verið
komið þar fyrir í mörgum
deildum, og gefst almenningi
nú í fyrsta sinn kostur á því
að njóta þess.
MÁLVERKIN, sem komið hef
ur verið fyrir í hinu nýja
húsnæði, eru flest eftir ís-
lenzka listamenn, en i einni
deild, sem er tvö herbergi,
verða listaverk frá Norður-
löndum, og annarri norsk
svartlist. í því er einnig
merkt safn íslenzkra lista-
verka, er erfingjar Markús-
ar ívarssonar hafa gefið, og
fyllir það sérstaka deild .í
safninu.
EN ÞÓTT OPNAÐ hafi nú ver
ið listasafn ríkisins, er ekki
í því að finna eina einústu
höggmynd, og mun þeim
ekki verða komið fyrir í hús-
næði safpsins, þar eð ekki
veitir af rúminu fyrir mál-
verkin. Nú er það og vitað
mál, að listasafni ríkisins
bætast a’ltaf smátt og smátt
fleiri listaverk, bæði mál-
verk, höggmyndir og annað,
þannig að safnið mun stækka
með hverju ári eins og hing-
að til, og er því bersýnilegt
að þetta húsnæði, Sém það nú
hefur fengið til umráða, verð
ur allsendis ófullnægjandi
til frambúðar, enda þótt mik-
ill sé munurinn frá því, sem
áður var, er fela varð lista-
verkin í lökúðum .geymslum,
eða hengja þau upp hingað
og þangað.
ÞAÐ HLÝTUR ÞVl að verðá
eitt af verkefnum næstu ára
að reisa viðunanlegt frambúð
arhúsnæði fyrir listasafn rík
isins. Um það ættu allir að
geta orðið sammála. Unnend
ur myndlistar eru margir hér
á landi, bæði þeir, er stunda
hana að nokkru í tómstund-
um sínum, sér til ánægju og
andlegs"' þröska, og einnig
hinir, sem láta sér nægja að
njóta listaverka, er aðrir hafa
gert. Verður því listasafnið
vafalaust mikið sótt, eftir á-
stæðum og miðað við fámenni
þjóðarinnar,. og einnig er. tví
mælalít’ð, að almennur áhugi
vakni á því að reisa því við-
unanlega þyggingu, áðpr en
langir tímar Jíða. • ...
.LISTASAFN RÍKISINS er
eign allrar þjóðarinnar og til
þess stófnað, að öll. þjóðin
g’éti notið þess. Hver sá ein-
staklingur, sem áiiægjú Kef-
ur af að skoða fögúr liáta-
verk og á þqss kost, þroskar
lisfrænan ’sinekk 'sinji, og
stuð’ar jafnframt' að aukinní
íistmennt ' þjóðarinnar beint
og óbeint. Einnig er vítan-
legt, að því auðveldara sem
er að kynnast listavérkúm,''
því almennari verður áhúg-
inn, og feiri og fléiri taka
að venja komur sínar þang-
að, sem listaverk eru til'-sýn-
ís, í söfn og á tímabíindnar
sýningar. Ér það því- mikið
fagnaðárefni, áð- listaverka-
safn. ríkisins skuli hafa vefið
ópnað' fyrir almenningi.
EN ÞEIR HAFA EKKI fram
tak í sér til þess að byggja skúr
ræksni yfir þau eða þó ekki
væri annað en að grafa þau inn
í einhyern hólinn. Að vísu fara
margir bændur vel nieð þessi
verkfæri, en hínir eru allf of
margir, sem sinna þeim í engu.
Einhver sagði við mig, að þetta
væri arfur kynslóðanna, íslend
ingar hefðu, allt af farið illa með
hestiiin, látið hann ganga úti í
öllum veðrum og þeir litú á vél
arnar sírtár alveg sömu áugum
og útigangsjálkinn. Þær sæju
um sig."
ÉG VEIT EKKI hvort þetta
er rétt, en gaman þætti mér að'
fá einhverntírna að skygnast
inn í hugskot bóndans, .sem
.stendúr á sama um allt ú’tlit við
bæjardyrnar og lætur landbún
aðarv.élarnar sína ryðga úti.
kannske einhver slíkur bóndi
vilji skrifa mér bréf um sín
sjónarmið. Það gæti verið fróð
legt, að kynnást þéim.
Hannes á horninu.
11 ára piltur
hrapar í kietfum
Á SUNNUDAGINN vildi
báð slys til, að ungur piltur,
Ólafur Pétur ’rriðþjófsson,
Kirkj utorgi - 4, Reykj avík, féll
fram af fjögra metra háum
klettum við Lögberg og slas-
aðist mikið. Var Ólafur fluttur
á ; Landsspítalann. Við. rann-
sókn kom í Ijós að annar hand
leggur hans hafði brotnað og
háfði hann fengið heilahrist-
ing. Ólafur var auk þess mik-
ið skrámaðúr í andliti.
Ólafur var á berjamó ásamt
félaga sínum og hvorf hann
hortum ,urá .sturtdarsakir. Vissu
menn ekki glöggt hvérnig slys
ið bar til, en á þessum slóðum
er djúpur árfarvegur- og. kletta
stallar umliverfis. Berjafólk
fann Ólaf meðvitundarlausan
fyrir neðan klettana og hjúkr-
aði það honumóþar til bíll kom
.og. flutti hannTil Reykjavíkur.
Ólafur. er L1 ára að aldri.