Alþýðublaðið - 16.12.1951, Blaðsíða 4

AB-AIþýðublaðið
v Ný skýrsla
ÞEGAR hin marg umtal-
aða skýrsla verðgæzlustjóra
um verzlunarálagninguna var
birt í september — þrátt
fyrir undanbrögð stjórnar-
valdanna — og flett var ofan
af því dæmalausa okri, sem
hér hefur átt sér stað síðan
verðlagseftirlitið var afnum-
ið, sagði viðskiptamálaráð-
herrann, að þá skýrslu væri
ekkert að marka; hin „frjálsa
verzlun“, væri ekki búin að
fá nægilegan reynslutíma; cn
verðlagið myndi „leita til
jafnvægis“ eins og hann orð
aði það, þegar frá liði; enda
myndu stjórnarvöldin ekki
láta það viðgangast, að „verzl
unarfrelsið“ yrði misnotað
með „óhóflegri" álagningu.
Síðan eru nú liðnir um það
bil þrír mánuðir og nýrri
skýrslu hefur verið safnað a£
verðgæzlustjóra um verzlun
arálagninguna í október og
nóvember, svo að varla verð
ur því nú við borið, að ekki sé
búið að fá næga reynslu fyrir
hinni „frjálsu verzlun". Og
hvað er það þá, sem hin nýja
skýrsla leiðir í Ijós?
Sú skýrsla hefur að vísu
ekki verið birt enn; en Gylfi
Þ. Gíslason prófessor, sem
hefur haft aðgang að henni
nefndi í ræðu, sem hann
flutti við eldhúsumræðurnar
á alþingi, nokkrar tölur, sem
sýna verzlunarokrið eins og
það er í dag. Eftir þeim að
dæma er lítið til þess að
merkja enn, að verðlagið
„leiti til“ þess „jafnvægis",
sem viðskiptamálaráðherrann
boðaði í haust.
Gylfi kom með eftirfarandi
upplýsingar úr hinni nýju
skýrslu: Svokallaðar bátavör-
ur, þ. e. vörur fyrir bátagjald-
eyri, hafa verið keyptar inn
fyrir 2,3 milljónir í október
og nóvember. Þessar vörur
eru seldar innanlands fyrir
7,2 milljónir, eða 5 miljónum
meira en innkaupsverðið! Nú
eru að vísu tollar í þessari
upphæð; en verzlunarálagn-
inginin nemur hvorki meira
né minna en 2,2 milljónum,
16. des. 1951.
um okrið
j
eða svo að segja sömu upphæð
og innkaupsverðið! Sam-
kvæmt hium gömlu verðlags-
ákvæðum hefði verzlunar-
álagningin á þessar vörur ekki
numið nema 1,2 milljónum;
en í skjóli álagningarfrelsís-
ins hefur hún verið hækkuð
um eina milljón!
Annað dæmi, sem Gy'fi
nefndi úr hinni nýju skýrslu,
er um vefnaðarvöruna, sem
flutt er inn á frílista. Athug-
un verðgæzlustjórans tekur
þar til innflutnings fyrir 1.3
milljónir. Samkvæmt gömlu
verðlagsákvæðunum hefðu
heildsalar átt að mega leggja
85 000 krónur á þá vöru; en
þeir lögðu á hana í skjóli hinn-
ar „frjálsu verzlunar“ 176 000
krónur, ■—■ hækkuðu álagn-
ingu sína með öðrum orðum
um 108%! Miklu minni er á-
lagningarhækkun smásala á
þessa vöru, og er hún þó mik-
il; þeir hefðu, samkværnt
gömlu verðlagsákvæðunum
mátt leggja á hana 343 000
krónur, en lögðu hins vegar
á hana 459 000, — þ. e. hækk-
uðu álagninguna um 34%.
Nú myndi sennilega ýmsum
hafa leikið forvitni á því,
hvernig viðskiptamálaráð-1
herrann myndi snúast við
þessari skýrslu verðgæzlu-
stjóra, — þessu nýja sönnun-
argagni um verzlunarokrið,
ef hánn væri ekki þegar bú-
inn að leggja nýja blessun
sína yfir það, vitandi um þær j
upplýsingar, sem hin nýja
skýrsla hefur inni að halda.
Hann sagði nefnilega í eld-
húsumræðunum á alþingi, að
sú verzlunarálagning, sem
nýja skýrslan leiddi í ljós,
væri ekki nema „hófleg“! Al-
menningur þarf því ekki að
ganga að því gruflandi, að
verzlunarokrið fær að halda
áfram; enda gátu menn sagt
sér það strax í sumar, þegar
verðlagseftirlitið var afnum-
ið, að slík ráðstöfun væri ekki
gerð til þess að gera vöruna
ódýrari, heldur til hins, að
gefa okrið-frjálst! Það er nú
líka komið á daginn.
•o*o*o*oéo«o*o*oéo*o* oé 5«o•o*o•
Heitar ástriöur ettir
Frank Yerby (sama
höfund og „Foxættin í
Harrow“) er spennandi
skáldsaga sem allir hafa !•
lokið lofsorði á. Þar
segir frá ástum og bar-
áttu —‘ heitum ástríðum
— vonbrigðum og sigr- •!
um, þar sem djarft er
teflt og allt lagt á hættu, *•
O*
hvort sem um völd, fé K
eða ástir er að ræða. — li
Bókin er 306 þéttprent- •;>
aðar blaðsíður en kosf- •’
•o
ar þó aðeins kr. 45,00 í
fallegu bandi.
$
AB — AlþýðublaZSiS. Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Eitstjóri: Stefán PJetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Hitstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
Bþni: 4900. — AfgreiSslusími: 4900. — AiþýðuprentsmiSjan, Hverfisgötu 8—10.
AB 4
Nýjasfa bók Vilhjálms S. Vilhjálmssonar
er kemin út.
Þetta cr lokabindi Kins stórmerka skáldverks hans, sem hófst með
„Brimar við bölklett“, „Króköldu“ og „Kviku“,
þrauthugsað og gjörlifað skáldverk.
HELGAFELL.
EFTIR ÓLAF ÞORVALDSSON
Bók, sem gerir gamla unga í annað sinn. Full af skemmti
legum minningum frá þeim gömlu og góðu tímum, þegar
útilegiunenn komu í kaupstað í Hafnarfirði og lyngið var
skorið handa kónginum og Lokadagurinn var mes'ta há-
tíð næst á eftir jólunum, en sauðirnir sendir til útlanda
á fæti. Það var nú líf, sem vert er að kynnast.
Bœkur og höfundar:
Orlagasaga siúkrar kon
Fredrik Böök: Victoría Bene-
diktsson og Georg Brandes.
Sveinn Ásgeirsson íslenzkaði.
Bókaútgáfan Dagur. Borgar-
prent. Reykjavík 1951.
GEORG BRANDES þótti
ekki við eina fjölina felldur í
kvennamálum. Meðal ástmeyja
hans var sænska skáldkonan
Viktoria Benedictsson. Kynni
þeirra urðu ærið öriagarík. Hin
sænska skáldkona framdi sjálfs
morð í Kaupmannahöfn sumar-
ið 1888, en fól nánum vini sín-
um til varðveizlu minnisblöð
sín með þeim fyrirtnælum, að
þau skyldu liggja í þagnargildi,
unz öld væri liðin frá fæðingu
hennar. Sá biðtími var á enda
runninn í fyrra. Og þá varð
þess líka skammt að bíða, að
innsigli þeirra yrði rofið. Þar
var að verki hinn írægi sænski
bókmenntafræðingur og gagn-
rýnandi. Fredrik Böök. Hann
ritaði ýtarlega bók um ástir
Viktoriu Benedictssons og Ge-
orgs Brandesar, byggða á minn
isblöðum hinnar löngu látnu
skáldkonu. Bókin hlaut þann
vitnisburð dómbærustu manna
í Svíþjóð, að hún væri öndveg-
isrit, en raskaði svo rækilega
sálarró fvrrverandi sambands-
þjóðar okkar hinum megin Eyr
arsunds, að hún lét eins og vit-
laus væri og hefur víst ekki
jafnað sig ennþá. Nú er svo bók
þessi komin út í íslcnzkri þýð-
ingu.
Viktoria Benedictsson, sem
skrifaði undir dulnefninu Ernst
Ahlgren, þótti dágóður ritnöf-
Georg Brandes.
undur í skugganum af August
Strindberg. Skáldsögur hennar
„Pengar“ og „Fru Marianne"
þykja vist enn í dag allmerki-
legar bækur, en þó gat hún sér
mestan orðstír á sviði smásagna
gerðarinnar, Maður þarf hins
vegar ekki lengi að lesa í minn
isblöðum hennar til að sannfær
ast um, að þar hafi henni bezt
tekizt. Hltt er annað mál, að
konan hefur verið alvarlega
geðveik og Brandes sannarlega
ekki öfundsverður af þvi að
halda við hana. En þetta er ör-
lagasaga lífs hennar, sem hún
innsiglaði með dauða sínum.
Það er sjúk koná, sem á ponn-
anum heldur, en sál bennar ólg
ar eins og freyðandi Jiafsjór, og
| öldurnar brotna þungt á strönd
l um harms og gleði, vonbrigða
og tilhlökkunar. Og tvímæla-
laust er mikill sannleikur sagð-
ur í þessari berorðu bók. Mynd
in af Georgi Brandes er stór og
skýr. En eftirminniiegust verð-
ur samt Viktoria Benedictsson,
sem varð píslarvottur ástarinn-
ar og kveikti skæra nsista úr
. stáli lífs og listar, en drap sig á
því.um leið. Úlfaþytur-sá, sem
bókin vakti í Danrnörku, er
vægast sagt hlægilegur. Það
þarf enginn að reíðast henni
fyrir hönd Georgs Brandesar.
Þetta er ekki ádeilurit á hend-
ur eins eða neins — aðeins á-
takanleg harmsaga, sem grafin
hefur verið upp í akurgerði "or
tíðarinnar.
Sveinn Ásgeirsson hagfrceð-
ingur .héfur þýtt bókina á ís-.
lenzku. Hann virðist yfirleitt
hafa leyst erfitt starf sitt vei af
hendi og stu.ndum ágætlega, en
frág'angurinn á handritinu mun
annaðhvort hafa fanð eitthvað
í handaskolum eða prófarkales-
arinn verið miður sín. Undir-
ritaður man ekki betur en á-
bótavant sé stafsetningu flestra
nafna, sem fyrir koma í bók-
i inni. Viktoria Benedictsson
J verður Victoría Benediktsson,
I Topelius breytist' í Tohelius og
Ola Hansson heitir Hansor*;
sem er víst ekki einu sinni
danska. Fornöfn Edvards Báck-
ströms og Edvards Brandesar
eru alls staðar skrifuð upp á
enskan máta, Rydberg gamli
ýmist látinn gegna skírnarheit-
inu Viktor eða Victor og Var-
sjá verður Warsjá. Einnig virð-
ist ástæðulaust að kalla hina
fornfrægu en illlesanlegu bók
Caesars „Striðið í Gallíu“ fyrst
hún heitir „Gallastríð“ í þýð-
ingu Páls Sveinssonar. Undir-
ritaður hefur að vísu aldrei
skorið upp úr þeirri hérjans
Framhald á 7. síðu.