Tíminn - 17.04.1964, Blaðsíða 22

I
60
CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
eín, a5 bann heimtaBi að flogið
yrði Ibeint yfir fjallgarðinn Lsekn-
arnir lðgðust gegn þeirri nppá-
stungu, en það var erfitt að tjónka
við Winston, þegar hann hafði
bifið eitftrvað í sig, og lauk með
því, að hann hafði sitt fram.
FlugvéHn hækkaði smám sam-
an flugið og við hver þúsund fet,
sem jukust við flughæðina, leyfði
Winston læknunum að athuga and-
ardrátt sinn og hjartslátt. Þegar
honum var sagt, að ekki fyndist
neitt athugavert, hrópaði hann
ánægður:
„Auðvitað er allt í lagi með
mig!“
Sú eina, sem ekki reyndi að
telja um fyrir honum var Clemen-
tine. Hún reyndi ekki að fá hann
ofan af sHkum ákvörðunum. Til
þess þekkti hún hann of vel. Hún
vissi , að jafnvel hún gat ekki
hindrað hann. Þetta þurfti að vera
pins og hann vildi. Hún skildi bet-
ur en nokkur annar, að Winston
varð að bjóða hættunni byrginn
til þess að honum gæti liðið vel.
Á sumum sviðum mælti hún hon-
um aldrei í mót, svo að á því bæri.
Hún vissi að með því mundi hún
aðeins reyra á klafa ævintýraþrá
hans, sem hafði einmitt gert hann
að þeim manni, sem hann var.
Þegar þau komu til Marrakesh,
var Winston ánægður en þreyttur.
Þegar Clementine sagði honum að
iara beint í rúmið, hlýddi hann
eins og þægur og góður drengur
og þar lá hann í nokkra daga.
Þegar hún flaug til Túnis, hafði
hún haft vaðið fyrir neðan sig
og fært honum pensil,' trönur og
liti. Nú gat hann hvílt sig og notið
þeirrar tómstundaiðju, er hann
mat mest í fögru umhverfi Marra-
kesh og í skugga fagurra, blárra
fjalla.
Þegar Winston frétti að fagurt
útsýni mundi vera úr háum turni
sem var á húsi því, er hann dval'di
í, bað hann um, að vera fluttur
þangað upp. Þá var smíðaður burð
arstóll og tveir starfsmenn þeirra
hjálpuðu honum upp hringstigana
upp í tuminn. Hann dvaldi þar
aðeins fáeinar mínútur og þá heyrð
ist hann mæla orð þessi af munni
fram: „Eg er of lasburða til að
mála, en samt er ég nógu frískur
til að geta staðið í styrjöld.“
Samt sem áður leið ekki á löngu
áður en hann tók til við penslana.
Clementine lét hann einan við þá
iðju sína klukkustundum saman
enda vissi hún hve mikla unun
hann hafði af því. Stundum not-
aði hún tækifærið til að fara nið-
ur í Marrakesh, á meðan hann var
önnum kafirin við málaralistina.
Þá reikaði hún um meðal sölubúð-
anna á sölutorginu. Þegar hún
kom heim aftur, beið Winston ó-
þolinmóður eftir því, að sýna henni
það, sem hann hafði gert. Hún
gagnrýndi hann hiklaust, og sagði
oft: „Heyrðu, Winston, heldurðu
ekki að þetta ætti að vera . .“
Venjulegast féUst hann á rök henn
ar.
Með hverjum deginum, hvíldinni
og Clementine sinni, varð hann
meira og meira sjálfum sér líkur.
Beaverbrook lávarður hafði kom-
ið fljúgandi til að vera með hon-
um á meðan á hressingardvölinni
stóð, og návist þessa gamla vinar
hans hressti hann enn frekar.
Þegar Eisenhower hershöfðingi
kom og heimsótti hann í Marra-
kesh, dunduðu læknarnir stöðugt
við að mæla hitann í Winston,
„og“ sagði Ike, „hvenær, sem þeir
nálguðust til að taka hitamælinn
úr munni hans, hafði Churchill
orðið fyrri til og tilkynnti þeim
hitastigið."
„Þetta geri ég alltaf“, sagði
Winston. „Eg held nefnilega að
þessir læknar séu að reyna að
halda mér í rúminu.“
Stundum hafði Clementine o'-
an af fyrir honum að loknum
kvöldverði með því að spila við
hann „bezique“, en oftar var sleg-
ið í hörku póker.
Sir Leslie Hollis hershöfðingi,
sem var einn af nánustu samstarfs
■mönnum Winstons, á meðan á
styrjöldinni stóð, sagði: „Venju-
lega tókst mér að koma mér und-
an því að vera dreginn inn í póker
spilið með því að afsaka mig með
annríki, en kvöld nokkurt gat
Beaverbrook lávarður talið mig á
að vera með. Það gerði ég, þó að
væri það þvert um geð.
Eg fékk ferleg spil á höndina og
dró enn verri og tapaði því, sem
var í mínum augum mjög há upp-
hæð. Um það bil mánaðarlaun.
Hvað hina snerti var slík upphæð
smáræði.
Winston reiknaði síðan saman,
þegar að því kom, og áður en ég
hafði haft tíma til að reikna
nákvæmlega saman, hversu miklu
ég hafði tapað, sagði hann: „Hafðu
engar áhyggjur, Hollis. Það er
deilt í allar upphæðir með 240!“
„Eg er viss um, að Churchill
hefur ákveðið þetta eingöngu mín
vegna, enda var einn bezti þátt-
urinn í fari hans vingjarnleikinn
og ekki sízt, hvernig hann lét hann
í ljós.“
Dagarnir voru heitir og sólrík-
ir, en næturnar svalar, og stjörnu-
bjartar. Saman nutu þau Winston
og Clementine ægifegurðar Mai-ra-
kesh, borgarinnar sem þau höfðu
unnað svo heitt fyrir stríð.
Húsið, sem þau dvöldu í var með
Marokkóbyggingarlagi og var í
eigu forríkjar amerískrar konu.
Voru í því hvers konar þægindi og
lúxus. Húsgögn og innréttingar
voru í rauðum og grænum og
gylltum lit og féllu vel í smekk
Winstons, enda var hann skraut-
gjam. Hann naut verunnar út í
yztu æsar. Þegar hann varð frísk-
ari, gengu þau hjónin úti sér til
skemmtunar og nutu um leið fag-
urs útsýnis yfir Miðjarðarhafið og
snævikrýnd Atlasfjöllin.
Til þessa fagra umhverfis komu
nú ýmsir gestir: Montgomery hers
höfðingi, Bedell hershöfðingi.
Benes forseti Tékkóslóvakíu, hers-
höfðingjamir, Georges, sir Henry
Maitland-Wilson, Alexander og
lafði Díana og Duff Cooper, og
Harold Macmillan.
Montgomery kom á gamlárs-
kvöld til að líta til Winstons og
til þess að fá fyrstu upplýsingarn-
ar um „Yfirlávarðinn", — en und-
ir því nafni gekk innrásaráætlun-
in í Normandí.
Þar sem þetta var gamlárskvöld
hafði Clementine undirbúið kvöld-
verð fyrir forsætisráðherrann,
gesti hans og starfslið.
Monty hafði kynnzt þeim Win-
ston og Clemotttise sumarið 1940
í aðalstöðvum herdeildar sinnar á
suðurströnd Englands, nálægt
Brighton. Monty hafði fylgt þeim
til Lancing-skóla, en þar höfðu
skotliðar Ulster aðsetur. Þar var
þeim sýnd heræfing, sem fólst í
því að gera árás á flugvöll, en
látið var sem hann væri herset-
inn af Þjóðverjum. Síðan héldu
þau áfram eftir suðurströndinni
og komust til Brighton um kvöldið
en þá stakk Winston upp á því,
að Monty snæddi með þeim mál-
tíð á konunglega Albion-hótelinu.
Á meðan á máltíðinni stóð, var
Monty spurður, hvað hann vildi
drekka. Iíann svaraði: „Vatn“, og
bætti því við, að hann hvorki
drykki né reykti og væri 200%
frískur.
En það var í Marrakesh, sem
raunveruleg vinátta hófst með
þeim Monty og Churchillhjónun-
um.
Nýjársdag 1944 bauð Clemen-
tine honum að koma með í eina
j af hinum frægu skemmtiferðum
hennar, þar sem snæddur var há-
degisverður úti undir beru lofti
í bifreiðinni héldu þeir Monty og
Winston áfram umræðum sínum
um „Yfirlávarðinn.“
Montgomery sagði: „Þetta var
hressandi för. Sól skein af himni
og vetrarhiti Marokkó hinn þægi-
legasti og samræðurnar skemmti-
legar. Eg kynntist forsætisráðherr
anum og konu hans vel á meðan
á þessari stuttu dvöl minni í Marra
kesh stóð. Þetta varð upphaf vin-
• •
DAUÐINNIKJ0LFAR NU
MAURI SARIOLA
Þolir ekki bókhald fyrirtæk-
18
Það var sem útstæð augu Lat-
vala ætluðu að springa út úr
augnatóttunum. Hann hóstaði og
ræskti sig. Síðan»reyndi hann að
kreista upp úr sér lilátur, en mís-
tókst gersamlega. Hann reyndi þá
að brosa eins kurteislega og hann
gat, en bros hans var eins og
gretta.
— En Inga mín! Við skulum
ekki blanda svo mikilvægum mál-
um saman við smámuni. Við er-
um þó alltaf vinir.
— Við vorum vinir, leiðrétti
frú Berg hann. Hún var róleg og
kuldaleg og það var auðséð, að
hún hafði tekið ákvörðun, sem
ekki yrði breytt.
Rautt andlit Latvalas varð ösku
grátt, og skjálfandi hendi lyfti
hann konjakglasinu og tæmdi það
í botn. Síðan reyndi hann enn
einu sinni, en jafnvel hann sjálfur
virtist vita, að hann var aðeins
að berja höfðinu við steininn:
— Þetta er ótrúlegt. Þú ert
kaupsýslukona. Þú getur ekki
tekið svona ákvarðanir, bara af
því að við áttum í smárifrildi eða
af því að ég gætti ekki framkomu
minnar sem skýldi. Ég bið mjög
afsökunar á því. Þú getur ekki
látið skammvinna reiði verða til
að ráða svo mikilvægum ráðstöf-
unum?
Frú Berg brosti illilega: — Að
sjálfsögðu ekki. Framkoma þín
áðan var aðeins dropinn, sem
fyltli bikarinn. Eg var heldur
fljót á mér nú, en ég hafði ákveð-
ið áður að athuga málið alvarlega,
þegar heim kæmi. Það hefur lengi
Verið allóþægilegur orðrómur í
borginni um, hvernig Hlutafélag-
ið Albert Latvala væri stætt.
Latvala beit á vör. — Það er
orðrómur, sem öfundarmenn mín
ir hafa breitt út, — Hann skyrpti
út úr sér orðunum. — Þú leggur
þó ekki trúnað á slíkt. Meinfýsið
bros frú Berg varð enn breiðara.
is þíns dagsljósíð?
— Auðvitað þolir það það,
hvæsti Latvala, án þess að líta
upp.
— Nú jæja. Þá ættirðu ekki að
vera í vandræðum með að fá
lánstraust annars staðar, þegar ég
dreg til baka.
Latvala hneig aftur á bak í stól
inn.
— Það er ekki gott útlit á
lánamarkaðnum sem stendur . . .
— Þú reynir að komast af samt
sem áður. — Frú Berg hallaði
höfðinu og horfði með hefndar-
fýsn á Latvala. — Þú getur varla
haft nokkuð á móti því, að ég
sem kaupsýslukona sé aðgætin
um mína eigin fjársýslu. Pening-
arnir eru mínir og uppsagnartím-
inn skammur. Sá, sem á stór
byggingarfyrirtæki verður alltaf
að vera kaldur og rólegur og við-
búinn hinu versta. Jafnvel nauð-
ungaruppboðum.
Latvala varð dimmrauður í and
liti og stór hrammur hans laukst
um glasið eins og hann hefði
helzt í hyggju að fleygja því
framan í frú Berg. Hann áttaði
sig þó fljótlega, og hönd hans
stanzaði á hálfri leið. Hon-
um tókst jafnvel að yppta öxlum.
— Ég á ekki í neinum vandræð
um . . . , tautaði hann.
Jaatinen hafði fylgzt með orða-
skiptunum með vaxandi kvíða.
Hann hafði samúð með Latvala.
Honum tókst illa að ljúga. Honum
svipaði til fjárhættuspilara sem
reynir að hlæja, þrátt fyrir að allt
er tapað, og sem þreifar um leíð
eftir skammbyssunní.
En um leið fékk Jaatinen um
annað að hugsa. Frú Berg hafði
enn ekki talað út. Hún sneri sér
að manni sínum með sama ískuld-
anum og ógnvekjandi rónni:
Allan, sagði hún. — Við gerð-
um einu sinni samning, ef ég man
rétt. Þú ert hreinn fáviti, ef þú
heldur að slíkum samníngi sé
unnt að segja upp einhliða. Ég
stend við hann að mínu leyti —
en að sjálfsögðu aðeins, ef aðrir
skilmálar eru haldnir.
Hún sneri sér að Hiekka lækni
og virti hana nákvæmlega fyrir
sér. Hún dró andann djúpt og
ætlaði augsýnilega að skjóta að
henni einhverri eiturörinni, en
sá sig um hönd og sneri sér í
stað þess að frú Latvala og kink-
aði stuttlega kolli til hennar.
— Kaarina. Þú ert sú eina hér
við borðið, sem hægt er að tala
við. Við skulum ganga niður að
skipi. Ég held, að við tvær eigum
sitthvað ótalað. ..
Að venju vaknaði Lindkvist á
undan klefafélaga sínum. Hann
stökk fram úr kojunni og reyndi
að þvo sér og raka sig eins hljóð-
lega og honum frekast var unnt
í þröngum klefanum. Jaatinen
gjaldkeri rumskaði þó, er hann
lauk við að hnýta á sig hálsbindið.
— Góðan dag, umlaði syfjulega
í gjaldkeranum, um leið og hann
stakk öðrum handleggnum undir
höfuðið. Þrátt fyrir hitann var
hann klæddur þykkum flannell-
náttfötum, og Lindkvist gat vart
varizt brosi, er hann leit rauðar
þverrákimar og fornfálegt snið
þeirra.
— Góðan dag, umlaði syfjulega
kvist. — Ég kem mér upp í
morgunkaffið, svo að þér eigið
hægara með að athafna yður.
— Það liggur ekkert á. Sést
nokkuð til lands ennþá?
Lindkvist skyggndist út- — Nei,
ekki það ég geti greint.
Jaatinen hló þurrlega. — Það
skeði ýmislegt í Visby. Svo að
ekki getur maður sagt, að maður
sakni þess staðar svo mjög. . . .
Lindkvist gretti sig lítillega. —
Við skulum vona að þau hjúin
verði í svolítið betra skapi í Kaup-
mannahöfn.
— Hafið þér trú á því?
— Hm . . . Lindkvist ræskti
sig. Ég ætti svo sem ekkert að
halda um það, því að í rauninni
kemur mér það engan veginn við.
Finnskt máltæki segir, að krukk-
an brotni fyrst á brunnbotninum.
Og fari hún í mask, þá er erfitt
að lícna brotin. En nú fer ég.
Og þér komið svo á eftir og þá
getum við rabbað saman yfir
kaffibollanum.
Lindkvist gekk til dyra og
þrýsti niður hurðahúninum. Hurð
in gaf ekki eftir og hann lyfti
brúnum undrandi. Hann beygði
sig niður og athugaði læsinguna,
þrýsti húninum aftur niður og
reyndi að ýta hurðinni upp, en
hún hreyfðist ekki um þumlung,
þrátt fyrir að hann neytti ýtrustu
krafta.
Jaatinen hafði fylgzt með hon-
um úr rúminu. Hann ræskti sig
lítillega, og þegar Lindkvist leit
á hann furðu lostinn,1 sagði gjald-
kerinn:
— Mér fannst ég heyra ein-
hverjar raddir og traðk fyrir utan
dymar í nótt. Það var eins og
tveir menn væru að rogast með
einhverja þungavöru, kassa eða
eitthvað þvílíkt. Eg nennti ekki
á fætur, en þar sem ég gat ekki
fest svefn aftur, og fannst ég
heyra . . hm . . . einkennileg hljóð
reis ég á fætur og reyndi að kíkja
út. Þá fór fyrir mér sem yður,
— ég gat ekki opnað.
— Hver fjandinn er eiginlega
á seyði, rumdi gremjulega í Lind-
kvist. — Þér hefðuð átt að vekja
mig. Ilver skollann á þetta að
þýða?
Jaatinen hristi höfuðið. — Eg
hélt kannski, að áhöfnin mundi
koma þessu frá dyrunum, áður en
morgnaði.
— Þetta er dálaglegt skipulag
á hlutunum hér um borð, eða hitt
þó heldur. Þeir loka farþegana
inni í káetunum eins og rottur í
holu. Hugsið yður, ef skipið hefði
sokkið eða strandað.
— Það er nú varla mikll hætta
á því.
— Það veit maður aldrei . . .
— Lindkvist ýtti upp kýrauganu
og reyndi að troða höfðinu út.
Honum tókst það með lagni, en
axlirnar voru of breiðar, enda
kýraugað aðeins tuttugu senti-
metrar að þvermáli. Samt sem
áður kom hann auga á brytann,
þar sem hann kom gangandi með-
22
T f M I N N, föstudagur 17. aprll 1964.