Tíminn - 23.04.1964, Blaðsíða 2

Halldór
Ólason, Gunnarsstöðum:
Sunnudaginn 23. júní s.l. var
fólk víða um Norður-Þingeyjar-
sýslu snemma á fótum. Því nú
er búizt í bændaför til Austur-
lands. Níutíu manns eru skráð
til fararinnar, auk þess þrír bíl-
stjórar og fararstjórinn Ragnar
Ásgeirsson, ráðunautur Búnaðar-
félags íslands. Undirbúningur er
búinn að standa nokkuð lengi
yfir og hafa þeir Ragnar Ásgeirs-
son og Þórarinn líaraldsson for-
maður Búnaðarsambands Norður-
Þingeyinga haft með öll þau
mál að gera. Ragnar skipulagði
ferðlna, réði dagleiðum og ákvað
í hvaða sveltir yrði farið, og hvar
yrði gist o.sv.frv., og sá um allan
undirbúning heima í héraði. En
Þórarinn Haraldsson réði bílstjóra
samdi um bílaleigu og því um
líkt. Um kl. 8 var farið að taka
fólk i bílana á Langanesi og á
Raufarhöfn, en eitthvað síðar í
Kelduhverfi. Bíliinn, sem tók fólk-
ið á Langanesi tók líka fólk úr
Þistilfirði, og um kl. 9,15 fór sá
bíll frá Garðsárbrú. Veðrið var
gott, þurrt en sólfar lítið, veður-
spá góð, allt benti til þess að
ferðin ætlaði að byrja vel.
Það var haldið vestur Þistil-
fjörðinn og fólk kom í bílinn
öðru hverju. Lagt er á Öxar-
fjarðarheiðí og haldið áfram, sem
leið liggur vestur heiðina. Þegar
komið var vestur fyrir Einarsskarð
var bjartara yfir, en í Öxarfirði
var logn og sólskin og hin fagra
sveit í sínum fegursta skrúða.
Við Jökulsárbrú voru allir
bílarnir komnir saman. Fólkið
heilsast og margt af því þarf að
kynna sig, það þekkist ekki í
sjón, þó í sömu sýslu búi. Bænda-
fólk er ekki á ferðalagi á hverjum
degi.
Nú var haldið af stað og farið
gegnum hinn fagra Landsskóg og
upp yfir Landsmóa. Nú komum
við 'á svæði það sem sandurinn
sótti fastast á fyrír um tíu árum.
Það er ólíkt að fara hér um eða
1953 þá virtist sandurinn og eyði-
leggingin vera hér allsráðandi.
En um það leyti fór Sandgræðsla
ríkisins að hafa afskipti af land-
inu og nú breiðist gróðurinn ört
út.
Þegar komið var upp að Detti-
fossi var farið að fossinum. Hér
koma sumir í fyrsta sinn og öll-
um þykir fossinn tignarlegur og
voldugur. Dvölin við Dettifoss er
stutt og nú var haldið að Gríms-
stöðum. Grímsstaðabændur standa
við túnhliðið og bjóða öllum til
stofu. Fólkið skiptir sér á heimilin
og þar bíða veitingarnar eftir
mönnum. Þó ferðafólkið geri
veitingunum góð skil sér lítið á,
svo rausnarlega var framborið.
Þegar farið var frá Grímsstöðum
höfðu átta Hólsfjallabúar bætzt í
hópinn, allt úrvals . ferðafélagar.
Nú er haldið, sem leið liggur til
Jökuldals og brátt er komið austur
á Biskupsás, en þar þrýtur Norður
land og Austurland tekur við.
Fólkið, sem kom úr vel grónum
og grösugum sveitum hefur orð
á því hvað hér er illa gróið og
auðnarlegt. En féð, sem við sjá-
um við veginn er fallegt og virð-
ist hafa allsnægtir. Er það og á
orði að sauðfé verði varla nokkurs
staðar á landinu eins þungt og
feitt sem á Hólsfjöllum.
Vegurinn er allgóður og faríð
er nokkuð hratt. Farið er fram-
hjá Víðidal og Möðrudal. Einhverj
ir fara að tala um Möðrudals-
Möngu og hvort hún myndi vera
búin að prjóna sokkinn sinn.
Ýmsir höfðu or<5 á því við farar-
stjórana hvort ekki verði komið
við í Möðrudal á heimleiðinni.
Þeir lofa engu þar um, en segja
að það sé allt undir því komið
hvort tími verði til þess er þar
að kemur. Nú er ferðafólkið farið
að taka tal saman og það sem
leiðinni er kunnugt fræðir hitt
fólkið um örnefni og fleira.
Eftir nokkum tíma er tilkynnt
að við séum að koma að eyðibýl-
inu Rangalóni. Aldraður maður
Haraldur Sigurðsson,-nú búsettur
á Melrakkasléttu segist hafa átt
Brúin yfir Jökulsá í Lóni.
hér heima í æsku og er nú kom-
inn á gamalkunnar slóðir, eftir
áratuga fjarveru. Þegar komið var
að Rangalóni sáum við að þar
voru fyrir bílar og margt manna.
Þetta var Karlakór Akureyrar að
koma úr söngför austan af Austur-
landi. Okkur er sagt að fara út úr
bilunum, hér verði stutt dvöl. Við
heyrum að Áskell söngstjóri fer
að hóa mönnum sínum saman og
þeir hefja upp söng og syngja
tvö lög fyrir okkur. Þeim er þakk-
aður söngurinn með dynjandi
lófataki. Fararstjórar flokkanna
skiptast á kveðjuorðum en síðan
er haldið af stað.
Eftir nokkurn tíma er komið
niður á Jökuldal. Hér er byggð
strjál, en búsældarlegt virðist vera
hér og oft hafa verið fjármargir
stórbændur á Jökuldal. því miður
vinnst ekki tími til að kynnast
fólkinu, sem hér býr, því enn er
langt á leiðarenda.
Það er farið yfir Jökulsá á
Dal, hjá Fossvöllum, og austur
veginn með Fellin á aðra hönd,
en Hróarstunguna á hina.
Þegar við komum austur að
Lagarfljótsbrú voru þar fyrir
menn úr stjórn Búnaðarsambands
Austurlands til að taka á móti
okkur. Nú er farið að ákveða í
hvaða gististaði ferðafólkið fari.
En það á að gista í Fellum og
Fljótsdal. Mörgum þykir fallegt
hér en ekki virðist vera búsældar-
legt í Fellum og Hróarstungu og
bændur þar í sveitum tala um
rýrð í sauðfé og létta dilka. Fljóts-
dælir hafa meiri afréttarlönd og
þar mun vera betra með sauðfé.
I Fellum og Hróarstungu er nú
að verða éinhver mjólkurfram-
leiðsla og er mjólkin flutt til
vinnslu í Egilsstaðakauptún.
Mánudagurinn 24. júní rennur
upp bjartur og fagur. Menn eru
árla á fótum, hafa gaman af að
sjá sig um á gistístöðum og tala
við gestgjafa sína. Víða er verið
með framkvæmdir, jarðabætur og
húsabætur þó margt vanti til þess
að slíkt sé auðvelt. Peninga'r til
framkvæmda liggja ekki á lausu
og mannafli er víða lítill.
Þó allsnemma væri byrjað á
því um morguninn að safna fólk-
inu saman er liðið mjög á morgun
inn þegar farið er úr Egilsstaða-
kauptúni. Nú er farið að tala um
gististaði og sveitimar, sem gist
var í. Allir telja sig hafa hlotið
bezta gististaðinn, en þar sem
enginn gat sannað sitt mál er því
slegið föstu að öllum hafi veríð
tekið með ágætum og alls staðar
hafi verið gott að vera.
Nú er haldið inn Vellina. Okkur
eru sýndir bæirnir og sögð nöfn
á þeim t.d. Ketilsstaðir sem löng-
um hefur verið stórbýli og oft
sýslumannssetur. Gömul saga kem
ur fram í hugann. Ungur og fram-
gjarn sýslumaður bjó hér á Ketils
stöðum með ungri og gáfaðrí
ráðskonu. Þjóðsagan telur að hún
hafi haft ástæður til að ætla að
hún yrði sýslumannsfrú.„En önn-
ur hlaut þann er ég unna“. Það
er gömul saga en þó ný þeim,
sem fyrir verður, og getur oft
skipt sköpum %rir því fólki er í
þá raun ratar.
Það er komið inn í Skriðdalinn.
Skriðdalurinn er fögur sveit,
minnir nokkuð á þingeyska dali.
Víða er birkikjarr og fagurt land
vel gróið. Fljótlega er komið inn
að Breiðdalsheiði og lagt á heið-
ina. Hér uppi er þoka á brúnum
og ekki bjart yfir. Þegar upp á
heiðina kemur er allt í einu
kallað: Hreindýr, hreindýr! Jú,
þarna eru hreindýr. Bílstjórarnir
draga úr ferðinni og ferðafólkið
horfir út um gluggana og þarna
eru nokkur dýr. Ekki bar mönn-
um saman um hvað dýrin voru
mörg, sumir sjá þrjú dýr aðrir
fleiri allt að níu. Dýrin verða
hrædd er þau verða vör við bíl-
apa og taka undir sig stökk og
eru þar með horfin.
Vegurinn á Breiðdalsheiði er
allgóður og við erum fljót yfir
heiðina. Útsýn er fögur af heiðar-
brúninni. Það sést yfir allan
Suðurdalinn, sem kallaður er og
hinn eiginlega Breiðdal, grösuga,
gróna sveit með mikilli byggð.
Illa lízt sumum á veginn niður
af heiðinni, hann liggur í mörgum
krókum á milli klettabelta.
Það er lagt af stað niður og
ferðin gengur vel. Bílstjórarnir
eru ýmsu vanir og allir snildar-
menn. Nú er farið léttan niður
dalinn og fram hjá mörgum bæj-
um. Á sumum bæjunum er fólk
úti og veifar til ferðafólksins. Við
einn bæinn stendur stór hópur
af börnum og veifar í kveðjuskyni.
Fólkið í bílunum veifar á móti, en
innan stuttrar stundar er þessi
fallegi barnahópur að baki og
annar bær framundan.
Nú var haldið að Heydölum.
Hér er myndarlegt að koma. Tvö
stórhýsi hafa verið byggð á mel
spölkorn frá prestssetrinu, eru það
skóli og félagsheimili, og heima
við prestssetrið er kirkja í smíð-
um. Ilér í Heydölum er margt af
fólki fyrir til að taka á móti
okkur og við erum leidd að veizlu-
borði. Nokkrar ungar og myndar-
legar stúlkur ganga um beina.
Vonandi helzt sveitinni á þessum
mannvænlegu stúlkum og mér
finnst ekki vera hægt að bera fram
betri ósk til handa sveitinni og
hinum ungu stúlkum en þær verði
allar húsfreyjur í þessari fögru
sveit.
Það var ekki staðið lengi við í
Heydölum. Nokkrar stuttar ræð-
ur voru fluttar og móttökurnar
þakkaðar. Það er ákveðið að sumt
ferðafólkið gisti í Breiðdal á
heimleiðinni og þá fáum við að
kynnast Breiðdælingum betur.
Nú er haldið út Breiðdalinn og
brátt er komið á Berufjarðar-
ströijd. Hér virðist landþröngt og
landið ekki þjált til ræktunar,
grýtt og blautt. Fjöllin eru gróður-
laus svo ekki hafa skepnur björg
þar. Þrátt fyrir landþrengsli og
lítið gróðurland sést hér ekki
eyðibýli. Ef til vill hefur fólkið,
sem hér býr einíiverja björg úr
sjó. Á einum bænum sjáum við
mikinn hákarlshjall. Nokkrir fara
að tala um hákarl og brennivín
og höfðu við orð að kaupa hákarl
á heimleiðinni, en lítið mun hafa
orðið úr því.
Leiðin fyrir Berufjörð er löng
og vegur er fremur vondur en eitt-
hvað var unnið áð vegabótum þar
í sumar. Á nokkrum stöðum var
t.d. verið að brúa læki.
Það er þoka í hlíðum og ekki
fengum við að sjá Búlandstind í
þetta sinn.
Þegar komið er fyrir Berufjörð
er haldið fyrir Hamarsfjörð og
farið fram hjá Strýtu þar sem
Ríkarður Jónsson listamaður sleit
smalaskónum. Við förum um
Álftafjörð og okkur er sýndur
staðurinn þar sem Þangbrandur
á að hafa sungið sína fyrstu
messu hér á landi.
Þegar lagt var á Lónsheiði var
þreytan farin að segja til sín.
Margt af eldra fólkinu er orðið
þreytt og fer að hafa orð á því,
að það, vonaðist eftir, að fara að
komast í náttstað. Vegurinn á
Lónsheiði er góður og við erum
brátt komin upp á heiðina.
Þarna á heiðinni mætti okkur
hópur manna, voru það Austur-
Skaftfellingar, komnir til að taka
á móti okkur. Þarna verður,
ofurlítil töf. Hver Norður-Þingev-
ingur fær í hendur skrifaða
áætlun þar sem skýrt er frá
hvemig eigi að verja tímanum í
Austur-Skaftfellssýslu og hvar
hver og einn eigi að gista. Þessi
háttur gaf svo góða raun að óg
tel það sjálfsagt að taka þennan
sið upp í framtíðinni í sambandi
við bændaferðir.
Fljótlega er komið niður í Lón-
ið og okkur eru sögð nöfn á bæ-
um t-d. Hvalnes, Stafafell og
Hlíð. Það sést ekki vel út á sjó-
inn, þó má greina Vigureyju,
sem liggur undir Stafafell og er
mjög dýrmæt vegna hlunninda.
Lónið er ekki stór. sveit en hlý-
leg og vinaleg og auðséð að hér
býr framkvæmdafólk. Ræktunar-
lönd munu hafa verið talin nokk-
uð takmörkuð í Lóninu en nú er
farið að rækta upp sanda og aura
og virðist sú ræktun ætla að tak-
ast vel.
Ekki fengum við að njóta hins
rómaða útsýnis af Almannaskarði.
Þungt var í lofti og sýn til
fjalla og jökla lítil.
Nú var orðið framorðið og
mest hugsað um það að koma
ferðafólkinu í náttstaði. Mun þó
hafa verið orðið nokkuð fram-
orðið er þeir síðustu komu í nátt-
stað, vestur í Suðursveit, enda
höfðu þeir þá ekið hátt á 5. hundr-
að km., þennan dag, sumir sem
höfðu gist efst á Jökuldal. Þriðju-
TÍMINN, fimmtudaglnn 23. apríl 1964