Tíminn - 01.05.1964, Blaðsíða 8

MINNING
Kristín Jónsdóttir
Bakka, Svarfaðardal
Á morgun verður til moldar bor
in að Tjörn í Svarfaðardal ein af
hínum veigamiklu húsfreyjum
þeirrar sveitar frá fyrstu áratug
um aldarinnar. Það er gamla hús
freyjan á Bakka, Kristín Jóns-
dóttir, sem nú kveður sveit sína
og samfylgdarlið eftir mikla og
annasama starfsævi.
Hún var fædd að Jarðbrú þar
í sveit 16. okt. 1868, og hafði því
meir en hálfnað 96. árið, er hún
blaut vistaskiptin þann 22. f. m.
Mun hún þá hafa átt flest ár að
baki allra sveitunga sinna. Þó hef
ir hún sennilega fæsta daga æv-
innar lagzt óþreytt til hvílu að
kveldi.
Voru foreldrar hennar Jón
Jónsson og Solveig Sveinsdóttir,
búandi hjón á Jarðbrú um ára-
tugi. Var Jón f. að Gröf 1831,
sonur Jóns bónda þar og síðast í
Sælu, Jónssonar, og Sigríðar
Bjarnadóttur bónda að Grund Þor
geirssonar. En Sólveig var f. 1834
að Sundi í Grýtubakkahreppi, dótt
ir Sveins bónda þar Jónssonar
og konu hans, Sigurbjargar Jóns-
dóttur, en móðir hennar var svarf
dælsk.
Var Jón á Jarðbrú greindur
karl, spaugsamur og glaðsinna, og
Sólveig tápkona. Og hjá foreldr
um sínum ólst Kristín upp.
Kristín Jónsdóttir giftist vorið
1891, Vilhjálmi Einarssyni, Bárð-
dælingi, f. í Svartárkoti 1863, d.
á Bakka 1933. Hefir hún síðan
dvalið að Bakka hjá Þór syni
sínum og konu hans.
Þau Kristín og Vilhjálmur hófu
búskap á Bakka vorið 1905, og
bjuggu þar síðan alla ævi, höfðu
áður búið um árabil á minna jarð
næði, bæði í Svarfaðai-dal og inni
í Krælingahlíð, en settust nú á
landmikla jörð og vel í sveit setta.
Og þar gerðu þau garð kunnan.
Vilhjálmur Einarsson var hug-
sjónamaður og frábær atorkumað
ur, stórbrotinn í eðli og skörung
ur að allri gerð, skapríkur og
gustmikill framan af ævi og stund
um allhvasst í kringum hann. En
hann var tilfinningaríkur maður
og átti viðkvæma lund og hjarta
á réttum stað, þegar á reyndi. Og
hamingjudrjúgt reyndist það hon-
um að fá slíkrar konu sem Kristín
var. Því að hún var eigi aðeins
gjörvileg greindarkona, heldur og
frábær gæðakona, geðprúð og
glaðvær, sterkbyggð og traust
kona, sem engin hretviðri eða
sviptibyljir högguðu. Hún var hin
sívökula og sístarfandi húsfreyja,
mikilvirk og velvirk og góð móðir.
Og það vissu allir kunnugir, að
bóndi hennar virti hana mikils,
og dáði sálarþrek hennar og mann
kosti, og því meir sem lengur leið
á sambúð þeirra.
Búskapur þeirra Kristínar og
Vilhjálms á Bakka gerðist brátt
umfangsmikill. Húsbóndinn tók
upp ýmsa nýbreytni í búskapar-
háttum og fór sínar götur, gerð-
ist forustumaður þar á ýmsum
sviðum, var stórtækur við jarð-
rækt og uppbyggingu ábúðarjarð-
ar sinnar og umsvifamikill í fé-
lagsmálum sveitunga sinna og
framfaramálum, sem þá voru efst
á baugi og mikið valt á að fram
gengju svo sem margs konar úr-
ræði samvinnunnar til eflingar al-
mennri hagsæld og menningu. Og
hvarvetna munaði mikið um lið
hans.
En innanhúss gætti hin heimilis
rækna húsfreyja bús og sístækk-
andi barnahóps, og annaðist þarf
ir hins margmenna og gestrisna
heimilis með mestu prýði. Og
bæði höfðu þau hjónin mikla
ánægju af gestum og glaðværð,
og stofnuðu þá jafnvel til gleð-
skapar með ungu fólki á heimili
sínu. Þannig munu þau hafa átt
upptök að gleðimóti, eins konar
uppskeruhátíð, þegar heyskap var
lokið að sumri, og nefndu slægj-
ur, eða „slægnaball". „Töðugjöld“
voru að vísu gömul og gróin
venja, er hirðingu töðunnar var
lokið. En þau voru aðeins daga-
munur í mat, og kannski eitthvað
lengri miðdegishvíld þann daginn
en venjulega. Og svipað mátti
segja um „slægnakaffi‘“, þegar
heyskap var lokið, sem þó var
ekki alls staðar. En þau Bakka-
hjón sameinuðu þetta og gerðu úr
eina samkomu við heyskaparlokin.
Þá fylltu þau stundum bæ sinn
af ungu fólki, sem dansaði og
söng og fagnaði unnum sigri af
hjartans lyst. Minnist ég þess nú
með þakklátum hug, er við ungir
menn lögðum í hálfófæra Svarf-
aðardalsá, til þess að geta þegið
boð Bakkahjóna á slíka uppskeru
hátíð, fyrir liálfum sjötta áratug.
Þá var kátt á hjalla, mikið dans-
að og sungið, húsfreyjan bros-
mild og veitul og húsbóndinn hrók
ur alls fagnaðar, flutti eldheita
hvatningaræðu og vildi helzt að
sunginn væri ættjarðarsöngur og
eggjunarljóð, eftir hvern dans.
Nú rnun „Slægnaballið" ekki
lengur fyrirtæki eins heimilis,
heldur sameiginlegur fagnaður
margra.
Sá sem nú horfir yfir sveitina
og minnist fyrri tíma má vissu-
lega undrast og dá þær framfar-
ir, sem þar hafa orðið í ræktún og
húsakosti jarðanna. Það er skýr
asta sönnunin fyrir því, að bænd
ur hafa ekki legið á liði sínu. Og
þar er Bakki í fremstu röð og
hefir lengi verið. Enda hefir son-
urinn fært út kvíar og búið þar
stórbúi um áratugi.
En „bónd-i er bústólpi, bú er
landsstólpi. Því skal hann virður
vel.“
Slíkt skyldi djúpt grópað í hug
skot allra þeirra, sem málefnum
þjóðarinnar stjórna á hverri tíð.
Þau Bakkahjón eignuðust 12
börn og komust 8 þeirra til full-
orðinsára, hið mesta myndar og
dugnaðarfólk, og munu afkomend-
urnir nú vera 107 talsins.
Að svo mæltu kveð ég gömlu
húsfreyjuna með þakkarhug og
blessunaróskum og sendi öllum
vandamönnum hennar einlægar
samúðarkveðjur Sn.S.
Guðmmdur Kristjúnsson
Voðmúlastöðum
Sumardagurinn fyrsti rann upp,
bjartur og fagur. Farfuglar, ný-
komnir frá suðlægum löndum
fylltu loftið háværum söng, cg
frá útvarpstækinu hljómuðu vor-
og sumarlögin. Mitt í þessari fagn
aðarhljómkviðu hins nýbyrjaða
sumars var mér færð sú fregn, að
Guðmundur Kristjánsson á Voð-
múlastöðum hefðilátizt þá um morg
uninn- Enda þótt sú fregn kæmi
mér alls ekki á óvart, fannst mér
dimmum skugga bregða yfir birtu
dagsins, og fögnuðurinn yfir sum-
arkomunni blandaðist tómleika-
kennd.
Og á morgun er Guðmundur
lagður til hinztu hvíldar í kirkju-
garðinum á Voðmúlastöðum. Hér
verður ekki langt mál ritað; að-
eins örfá kveðjuorð. Ekki mun ég
hætta rnér út í ættfræðiupptalning
ar, enda ámóta sjcussi í þeirri
fræðigrein sem flestum öðrum.
Ekki þarf að binda eftirmælum
þessum þungan bagga með upptaln
ingu á embættum og vegtyllum.
En Guðmundur átti í ríkum mæli
það sem hærra verður skrifað en
margar vegtyllur á veraldarvísu
Það var barnslegt sakieysi, hrekk-
leysi og góðvild til allra manna.
Og víst er um það, að þegar Guð
mundur fer nú yfir landmærin
miklu, þá hefur hann í veganesti
hlýhug allra þeirra mörgu sem til
hans þekktu. Og myndum við
ekki fiest óska þess að geta haft
með okkur svo dýrmætan sjóð, er
við leggjum upp í okkar síðust j
göngu?
Guðmundur átti við heilsuleysi
að stríða alla ævi, og mörg -,íð-
ustu árin var hann að mestu ó-
vinnufær. En sterkur vilji tii
starfa var óbugaður fram á síð
ustu stund, enda þótt sá vilji yrð;
að l«ta í lægra haldi fyrir líkam
legri kröm. Eins og nærri má
geta af framansögðu, fannst Guð-
mundi tíminn iengi að líða, og ofi
stytti hann sér stundir með því að
heimsækja vini og kunningja. Var
þá oft brugðið á létt hjal, enda
Guðmundur glaðvær að eðlisfari.
Og það ætla ég, að oft hafi Guð-
mundi verið léttara sinni er
hann fór frá garði vina sinna, cn
þegar hann kom.
Með sumarkomunni vaknar allt
til lífsins, óg nú þegar vetrarmyrkr
inu er aflétt, göngum við út í vax
andi önn og starf. Það gerir Guð-
mundur nú einnig þó í annarriveru
sé- Hann gengur nú inn í nóttlausa
voraldar veröld, til að starfa Guðs
um geim, þegar aflétt er skuggum
iangvarandi heilsuleysis. Mitt í
söknuði okkar samfögnum við hon
um við gönguna inn í eilifa sttmar-
h'1 ð. og þökkum honurn -amver-
una. Kunningi.
í Reykjavík — Freyjugötu 41
(Inngangur frá Mímisvegi)
Sýning á verkefnum nemenda verður opnuð á laug
ardag 2. maí n.k. í húsakynnum skólans, Ásmund-
arsal. Opið á laugardag og sunnudag frá kl. 2—10
e.h. Mánudag frá kl. 6—10 e.h.
Allir velkomnir. — Aðgangur ókeypis.
Skégræktarferð
til Noregs
Á vegum Skógræktarfélags fslands verður efnt til
skógræktarferðar til Noregs i sumar. Farið verð-
ur með flugvél 5. ágúst og dvalið í Noregi við
skógræktarstörf til 20. ágúst. Þátttökugjald verð-
ur kr. 4.500,00 á mann.
Skógræktarfélag Reykjavíkur á kost á því að
senda 8 þátttakendur. Félagsmenn sem hafa áhuga
á þátttöku, sendi umsókpir til Skógræktarfélags
Reykjavíkur Foss^ogsbletti 1, fyrir 15. maí n.k.
Skógræktarfélag Reykjavíkur
Nauðungaruppboð
verður haldið eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík
o. fl. í Tollskýlinu á hafnarbakkanum hér í borg,
þriðjudaginn 5. maí n.k. kl. 1,30 e.h.
Seldar verða ýmsar vörur til lúkningar aðflutn-
ingsgjöldum svo og alls konar vörur, sem gerð-
ar hafa verið upptækar af tollgæzlunni í Reykja-
vík. Enn fremur verða seld húsgögn, skrifstofu-
áhöld o. fl.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík
Höfum opnað að Undargötu 9
RÁÐLEGGINGARSTÖÐ UM
FJÖLSKYLDUÁÆTLANIR
OG HJÚSKAPARMÁL
Tilgangur stöðvarinnar er m. a.:
1) að stuðla að farsælu fjölskyldulífi og vinna
gegn fátækt, heilsuleysi, basli og brostnum
vonum, sem of örar, margar og, ótímabærar
fæðingar geta leitt af sér með því að sjá eldri
sem yngri konum fyrir áreiðanlegum frjóvg-
unarvörnum;
2) að stuðla að farsælu hjónalífi með fræðslu-
starfi í félagi við Félagsmálastofnunina um
fjölskyldu- og hjúskaparmál og starfrækslu
sáttaþjónustu vegna hjúskaparvandamála.
Læknirinn og aðstoðarkona hans eru til viðtals
um frjóvgunarvarnir á annarri hæð að Lindar
götu 9 alla mánudaga kl. 4—6 e.h.
FELAGSMÁLASTOFNUNIN
Pósthólf 31 — Reykjavík — Sími 40624
8
T f M I N N, föstudagur 1. mai 1964.