Tíminn - 31.05.1964, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb),'Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Henrik Sfangerup: "*****®*^™""l,*"«^*"*a*"**“***
Verður Mendes-France teflt
fram gegn de Gauile?
Framboð Gasfon Deferre fær ónógar undirtekfir
Samstarfi hafnað
um utanríkismál
I eldhúsumræðunum, sem fóru fram rétt fyrir þing-
lokin, rakti Eysteinn Jónsson það, að Framsóknarflokk-
urinn sé stjórnarflokkunum sammála um að byggja utan-
ríkisstefnuna á vestrænni samvinnu og þátttöku í NATO.
Hins vegar hafi oft verið og sé ágreiningur um, hvernig
þessi stefna skuli framkvæmd. Núverandi stjórn hafi
tekið þann hátt upp að hafa enga samvinnu við stjórnar-
andstæðinga um utanríkismál, og sé það ólíkt því, sem
gerist annars staðar á Norðurlöndum. Þar hafi ríkis-
stjórnirnar nána samvinnu við stjórnarandstæðinga um
þessi mál og taki tillit til afstöðu þeirra. Núverandi stjórn
liafi alveg rofið allt slíkt samstarf og m. a. vikið fulltrúa
Framsóknarflokksins úr varnarmálanefnd.
„Ávöxt þessara samstarfsslita11, sagði Eysteinn Jóns-
son, „má m. a. sjá í þrennu. Búið er að semja af okkur
rétt til einbliða útfærslu landhelginnar, en hvað það þýð-
ir má marka af því, að án þess að nota slíkan rétt ein-
hliða, sem við áttum áður, hefðum við ekki búið nú við
12 mílna fiskveiðilandhelgi. Erlent hermannasjónvarp
var látið flæða hér yfir sjónvarpslaust land og með því
skapað stórfellt vandamál varðandi framkvæmd vest-
rænnar samvinnu, en hefði samráð verið haft um þessi
mál, stóðu vonir.til að þessu hefði orðið afstýrt. Loks sýn-
ist búið að leyfa nýjar hernaðarframkvæmdir í Hvalfirði,
sem einfalt var að standa gegn sem áður, ekki sízt við
batnandi friðarhorfur í heiminum, og er þar enn aukinn
vandinn ófyrirsynju. Því miður geta þessir varðar orðið
óbrotgjarnir, því að það er hægara að semja svona á sig
en að losna við það“.
Samstarfsslitin um utanríkismálin áréttaði svo ríkis-
stjórnin eftirminnilega á hinu nýlokna þingi með því að
hafna tillögu Framsóknarmanna um samstarf við undir-
búning stóriðjumála, sem erlendir aðilar kynnu að eiga
hlut að. Sú afstaða ríkisstjórnarinnar að hafna samstarfi
um þessi mál, boðar ekki gott, mælist illa fyrir og er í
algeru ósamræmi við óskir meginþorra manna um það,
hvernig flokkar og stjórnmálamenn eigi að vinna að
utanríkismálum hvað sem stjórn eða stjórnarandstöðu
líður.
Stefnubreytingu strax
Ræðu þeirri, sem Einar Ágústsson flutti í eldhúsum-
ræðunum, lauk hann með því að minna á, að viðræður
stæðu fyrir dyrum milli ríkisstjórnarinnar og verkalýðs-
félaganna um kjaramálin. Síðan sagði Einar:
„í þessu sambandi ber að hafa það vel í huga, að einn
stærsti útgjaldaliður hvers heimilis er húsnæðiskostnað-
urinn og að það er undirstaða efnalegs sjálfstæðis að
eignast eigið húsnæði, auk þess sem það er heilbrigt
metnaðarmál dugmikils æskufólks í landinu.
Kaupgjaldsmálunum er því ef til vill ekki hvað sízt
hægt að þoka til réttrar áttar með myndarlegu átaki i
húsnæðismálunum og koma á þann hátt fram raunhæfum
kjarabótum. v
Svona stórfellt þjóðfélagsvandamál eru húsnæðismál-
in, þegar þau eru grannskoðuð og svona mikið er undir
lausn þeirra komið.
Þess vegna verður að taka upp nýja stefnu í þessu
máli, ekki ,,væntanlega innan skamms“, heldur strax“.
MARGT bendir til, að fyrir-
hugað framboð Gaston Deferre,
borgarstjóra í Marseille, gegn
de Gaulle í forsetakosningun-
næsta haust, ætli ekki að reyn
ast eins álitlegt og ætlað var I
fyrstu. Deferre hefur senni-
lega farið of fljótt af stað og
ekki unnið nægilega að því í
kyrrþey að tryggja sér almenn
an stuðning vinstrí manna.
Þeirra skoðunar gætir því í
vaxandi mæli í Frakklandi, að
vinstri menn þurfi að leita að
sameiningartákni og kemur þá
mörgum Mendes-France einna
fyrst í hug, þrátt fyrir eins kon
ar pólitíska útlegð hans undan
farin ár. Danskur blaðamaður
fjallar um þetta efni í eftirfar-
andi grein:
VINSTRIMENN í Frakklandi
hafa greinzt í fjölmörg flokks-
brot síðan stríðinu lauk. Frakk
ar eru sérlega hneigðir til
að mynda mörg flokksbrot og
talað er um flokka lengst til
vinstri, vinstrimenn og mið-
vinstrimenn.
Þegar fari# var að ræða um
að bjóða Gaston Déferre fram
við forsetakjör leit í fyrstu
út íyrir að allir vinstrimenn
gætu sameinazt um einn ákvsð
inn mann og eina ákveðna
stefnu. Gaston Deferre átti að
verða Kennedy Frakklands.
Hópur menntamanna stóð á
bak við hann og myndaði hinn
hugsjónalega höfuðstól, líkt
og var um Kennedy.
Engir af frönskum vinstri-
mönnum óska eftir að hverfa
aftur til þess ástands, sem ríkti
áður en de Gaulle tók við
völdum. Þess vegna ríður á að
fá sterkan sósíalista sem for
seta í staðinn fyrir de Gaulle.
EN ER Deferre þá sterkur
vinstri maður? Er hann skör-
ungur? Er stefna hans svo lokk
andi, að hún sé til þess fallin
að vera teflt fram gegn stefnu
De Gaulle? Sópar jafn mikið að
Deferre og Kennedy á sinni
tíð?
Meðal vinstri manna i Frakk
landi hefir gætt því meiri von-
brigða sem lengra hefir liðið
frá því að M. X var fyrst nefnd
ur til framboðs. Deferre vill
fyrir alla muni komast hjá
stuðningi kommúnista í því
formi, að þeir standi að fram
boði ásamt öðrum vinstri mönn
um (en menntamennirnir, sem
á bak við hann standa, vona
samt sem áður að kommúnist-
ar kjósi hann). En þar með er
ekki öll sagan sögð, þar sem
stefna Deferre þykir heldur
ekki sigurstrangleg.
Talað er um að koma á sós-
íalisma, en það er ekki djúptæk
ur sósíalismi. Talað er um já-
kvæða og framsýna stefnu í
utanríkismálum, en samt sem
áður hefir Deferre verið því
meðmæltur, að draga ætti úr
aðstoð Frakka við vanþróuðu
þjóðirnar. Ráðizt er á þjóðem
isstefnu de Gaulle og stefnu
hans gegn einingu Evrópu, og
gegn Bandaríkjunum, en ekki
hefir verið lögð fram stefna,
sem til þess sé fallin að tefla
henni fram móti stefnu de
Gaulle. Á það hefir ekki verið
Mendes-France
bent, hvernig unnt væri að
vera Evrópusinni án þess að
lenda í hinum vinsæla _ and-
bandaríska Gaulleisma. Á sum
um sviðum lítur jafnvel út fyr
ir að stefna de Gaulle í utan
ríkismálum sé jákvæðari og
framsýnni en stefna sú, sem
Deferre læzt ætla að fylgja.
De Gaulle fylgir að minnsta
kosti stefnu, sem unnt er að
gera grein fyrir, en Deferre er
hvorki hrár né soðinn.
MENNTAMENNIRNIR að
baki Deferre ætla að tefla hon-
um fram sem öðrum Kennedy.
Ljóst liggur þó fyrír nú þegar,
að Deferre hefir ekki til að
bera þann viljakraft eða að-
dráttarafl sem Kennedy hafði,
og nær ekki sömu tökum á
fólki og hann.
Deferre nefnir Norðurlönd
sem fyrirmynd, og svo grálega
vill til, að það er ef til vill
einkum á Norðurlöndum, jafn
vel sérstaklega í Danmörku,
sem auðvelt er að finna jafn
ingja Deferre meðal stjórnmála
manna. Hann er einmitt jafn
ópersónulegur og flestir stjórn
■—wim i mw—awiw
málamenn okkar. Hann brosir
nógu vingjarnlega og hefir til
að bera sakleysi og góðvilja í
ríkum mæli, en hann er engum
krafti gæddur. Hann er ekki
einn af þeim mönnum, sem
til þess eru líklegir að breyta
heiminum.
MEÐAL franskra vinstri-
manna er Pierre Mendés-
France eini stjórnmálamaður-
inn, sem gæddur er því að-
dráttarafli, sem til þarf. Öll-
um þykir miður að það skyldi
ekki vera hann, sem tilnefndur
var til framboðs við forseta-
kosningarnar, heldur Deferre,
hinn næst-bezti.
Pierre Mendés-France er
persónulega andsnúinn því að
gefa kost á sér sem forsetaefni.
Hann er allt of „einráður" til
þess að geðjast að því. Engu
að siður er af og til faríð að
bera sér í munn þann mögu-
leika, að Mendés-France kunni
samt sem áður að fallast á að
verða í framboði.
Hann er róttækur maður og
stendur að því leyti milli
vinstrimanna og kommúnista.
Og hann er eini stjórnmálamað
ur fjórða lýðveldisins, sem
hefir óflekkaðan orðstír. Sós-
íalistann Guy Mollet tekur til
dæmis enginn alvarlega. Af-
staða hans í stríðinu í Alsír og
afskipti hans af Súes-málinu
koma í veg fyrir, að unnt sé að
bjóða hann fram sem vinstri
mann og ætlast til að fólk
treysti honum.
PIERRE MENDÉS-FRANCE
getur talizt tákn um endurvakn
ingu á stefnu Frakka eftir stríð
ið, áður en de Gaulle tók við
völdum. Það var hann, sem
tókst að binda endi á stríðið
í Indókína. Það var hann, sem
vildi koma á umbótum og
ekki láta sér nægja að leika
nýjan pólitískan skollaleik á
hverjum degi. Einnig hafnaði
hann de Gaulle eindregið árið
1958 og neitun hans byggðist
á sannfæringu, en var ekki
sprottin af tilhneigingu til að
sér vinsælda.
Loks má geta þess, að
Mendés-France þyrði að
þiggja stuðning kommúnista,
ef því væri að skipta, án þess
að óttast að eiga á hættu að
verða þræll þeirra. Að því leyti
er hann heiðarlegri en Deferre.
Mörgum Frökkum geðjast ein
mitt mjög illa að þeirra afstöðu
Deferre til kommúnista, að
þykjast í orði kveðnu vera ein-
dreginn andstæðingur þeirra,
en vonast hins vegar eftir að
hljóta atkvæði þeirra, þegar til
kastanna kemur.
BYRJAÐ er sem sagt að
nefna Mendés-France sem hugs
anlegt frambjóðandaefni við
forsetakosningarnar. Enginn
veit þó, hvort unnt kann að
reynast að fá hann til að fall-
ast á það sjálfan, eða hvort
nægilega margir vilja gera til-
raun til þess. En ef þetta gerð
ist, — og allt virðist óneitan-
lega geta gerzt í frönskum
stjórnmálum, — þá er Mendés
France bezti maðurinn, sem
hægt er að hugsa sér sem
keppinaut de Gaulles.
T í M I N N, sunnudagur 31. maí 1964.
1